Άρθρο της Μέγκαν Μαλία
Ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Μάλτας, που συμμετέχει στο έργο MedDMO.
Αν υπάρχει μια λέξη που ακούμε πολύ τα τελευταία χρόνια, αυτή είναι το «misinformation».
Μια ματιά στις ειδήσεις ή μια περιστασιακή περιήγηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποδεικνύει ότι – μαζί με τον εξίσου προβληματικό αδελφικό της όρο, το λεγόμενο «disinformation» – βρίσκονται συνεχώς στα λεγόμενα πολλών συνανθρώπων μας.
Σε μια εποχή που κινήθηκε από την πανδημία του COVID-19, μέχρι τους πολέμους σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, τα τελευταία χρόνια ήταν γεμάτα κρίσεις. Και όποτε υπάρχουν κρίσεις, υπάρχουν και εκείνοι που ωφελούνται από τη διάδοση ψευδών πληροφοριών σχετικά με αυτές.
Φέτος συμβαίνει επίσης να είναι έτος εκλογών για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, με τον μισό πληθυσμό του πλανήτη να υπολογίζεται ότι θα προσέλθει στις κάλπες.
Ως Μεσογειακό Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων (MedDMO) που χρηματοδοτείται από την ΕΕ, όντας ένας από τους περιφερειακούς κόμβους του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ψηφιακών Μέσων (EDMO), δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στις ευρωπαϊκές εκλογές που θα διεξαχθούν τον Ιούνιο. (Το EDMO, στην πραγματικότητα, έχει δημιουργήσει μια ειδική ομάδα εργασίας για τις ευρωπαϊκές εκλογές.)
Ενώ υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ του misinformation (που περιγράφει κάτι που δεν έχει την πρόθεση εξαπάτησης) και του disinformation (που αφορά ειδικά σε περιπτώσεις εξαπάτησης), οι ψευδείς πληροφορίες σε όλες τις μορφές τους δημιουργούν σύγχυση και δυσπιστία.
Στο άρθρο αυτό θέλουμε να επισημάνουμε τι πρέπει να προσέχετε και πώς μπορείτε να ελέγξετε πιθανές απομιμήσεις.
Ψευδές περιεχόμενο που βασίζεται σε αφηγήματα που προκαλούν πόλωση:
Το MedDMO καλύπτει τη Μάλτα, την Ελλάδα και την Κύπρο. Πέρα από το ότι είναι γεωγραφικά όμοιες, οι τρεις χώρες έχουν γίνει μάρτυρες παρόμοιων αφηγημάτων παραπληροφόρησης – αυτών που σχετίζονται με τη μετανάστευση, την κλιματική αλλαγή, την υγεία και την πολιτική – και οι οποίοι πολώνουν τη συζήτηση στους κόλπους της ΕΕ.
Για παράδειγμα, ο ισχυρισμός ότι οι ξένοι αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού της Μάλτας ή μια παραπλανητική φωτογραφία με μουσουλμανικό πλήθος που προσεύχεται σε μια πλατεία της Αθήνας τροφοδοτεί το αντιμεταναστευτικό αίσθημα, ενισχύοντας την ακροδεξιά.
Συμβουλή για αποφυγή παραπληροφόρησης: Να ελέγχετε πάντα έναν ισχυρισμό. Εάν κάποιος ισχυρίζεται ότι κάποιος άλλος είπε XYZ, πληκτρολογήστε “XYZ” (περιλαμβάνονται εισαγωγικά) σε μια μηχανή αναζήτησης για να αναζητήσετε πού και πότε χρησιμοποιήθηκε η ακριβής φράση (έχετε υπόψη, ωστόσο, ότι η απουσία αποδεικτικών στοιχείων δεν αποτελεί απόδειξη ότι κάτι ως online περιεχόμενο μπορεί να διαγραφεί – οπότε τα εργαλεία αρχειοθέτησης μπορούν να είναι χρήσιμα).
Για εικόνες, εκτελέστε τη λειτουργία της αντίστροφης αναζήτησης. Υπάρχουν πολλά εργαλεία που σας επιτρέπουν να το κάνετε αυτό, συμπεριλαμβανομένων των Google Images στον υπολογιστή σας και του Google Lens σε κινητά.
Θα εκπλαγείτε από το τι μπορούν να φέρουν στην επιφάνεια αυτές οι αναζητήσεις.
Deepfakes – Κάποιοι υποδύονται πολιτικά πρόσωπα
Θυμάστε την εποχή κατά την οποία το βίντεο και τον ήχο του δεν μπορούσε κανείς να τον αμφισβητήσει; Το AI το έχει αλλάξει αυτό.
Έχουμε δει πολλά deepfakes, συμπεριλαμβανομένου ενός που συνδυάζει αληθινά πλάνα της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen με ήχο που δημιουργείται από AI για να δώσει την εντύπωση ότι εκείνη προωθεί μια επενδυτική απάτη.
Συμβουλή για να πετύχετε την σωστή επαλήθευση: Μπορείτε να αντιστρέψετε τα βίντεο αναζήτησης με παρόμοιο τρόπο με τις εικόνες με το εργαλείο «Keyframes» του InVID-WeVerify. Τούτου λεχθέντος, οι εικόνες που δημιουργούνται από AI τείνουν να έχουν οπτικές ασυνέπειες που είναι εύκολο να εντοπιστούν αν κοιτάξετε προσεκτικά. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν πετυχαίνει πάντα σωστά τα μάτια, τις σκιές και τις αντανακλάσεις, για παράδειγμα. Δείτε τον οδηγό deepfake του MedDMO για μια βαθύτερη ματιά σε αυτό.
Ψέματα παλαιάς κοπής με επίκεντρο τις εκλογές
Όταν ρωτήσαμε την κοινότητά μας τι συναντά στην καθημερινή της εργασία, ένας πολιτικός επιστήμονας είπε ότι βλέπει «σημαντική» παραπληροφόρηση που αποσκοπεί στην παραπλάνηση των ανθρώπων για πολιτική σκοπιμότητα, δηλαδή για να εξασφαλίσει την υποστήριξή τους ή να αποσταθεροποιήσει το πολιτικό σύστημα επηρεάζοντας την εκλογική τους συμπεριφορά .
Η πρόσφατη περίπτωση ψεύτικων εικόνων μαύρων ανθρώπων που υποστηρίζουν τον Ντόναλντ Τραμπ είναι ένα παράδειγμα. Είναι επίσης συνήθης η χρησιμοποίηση ψευδούς περιεχομενου για να αποθαρρυνθούν οι άνθρωποι από το να ψηφίσουν ή με σκοπό να τους μπερδεύουν σχετικά με τις ημερομηνίες και τις διαδικασίες εκλογών.
Επομένως, κοιτάζοντας συνολικά το εύρος της παραπληροφόρησης, η γενική εικόνα μπορεί να φαίνεται ζοφερή.
Μια τελευταία συμβουλή: να είστε κριτικοί, όχι κυνικοί. Το να ξέρετε τι πρέπει να προσέξετε, πώς να το ελέγξετε και να μοιραστείτε αυτή τη γνώση, θα συμβάλει κατά κάποιο τρόπο στην αναχαίτιση της διάδοσης ψευδών πληροφοριών.
Εάν πέσει στην αντίληψή σας ένας ισχυρισμός ή κάποια περίπτωση παραπληροφόρησης που πρέπει να διερευνηθεί, επικοινωνήστε με το MedDMO εδώ.
Αυτό το άρθρο παρέχεται από το Mediterranean Digital Media Observatory (MedDMO), μια κοινοπραξία δημοσιογράφων, εμπειρογνωμόνων στον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας (media literacy) και ερευνητών που εργάζονται για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στη Μάλτα, την Ελλάδα και την Κύπρο. Βρίσκεται στο Facebook, το Instagram, το X και το LinkedIn και ο ιστότοπός του βρίσκεται εδώ.
