Κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου, η Ρωσία γιορτάζει τη νίκη της Σοβιετικής Ένωσης επί της ναζιστικής Γερμανίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με μια ετήσια παρέλαση για την Ημέρα της Νίκης. Σε αυτό το πλαίσιο, ένα βίντεο με πυραύλους που μεταφέρονται στη Μόσχα πριν από αυτή τη στρατιωτική παρέλαση έχει κοινοποιηθεί σε αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τον ψευδή ισχυρισμό ότι δείχνει πυρηνικά όπλα που μετακινούνται με εντολή του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Στην πραγματικότητα, το υλικό γυρίστηκε πριν ο Πούτιν προειδοποιήσει τον Φεβρουάριο του 2024 για τον «πραγματικό» κίνδυνο πυρηνικού πολέμου εάν δυτικά στρατεύματα σταλούν να πολεμήσουν στην Ουκρανία.
«EKTAKTO: Μετακινούνται σε θέσεις εκτόξευσης ρωσικοί αυτοκινούμενοι βαλλιστικοί στρατηγικοί πύραυλοι Topol-M», γράφει η περιγραφή αυτού του βίντεο στο Facebook από τις 28 Φεβρουαρίου 2024.
«Ρωσικά πυρηνικά όπλα επί αυτοκινούμενων εκτοξευτών μετακινούνται στην Ρωσία στέλνοντας ένα μήνυμα στο ΝΑΤΟ, ειδικά μετά την διάσκεψη του Παρισιού και τις δηλώσεις Μακρόν, ότι η Μόσχα μπορεί να υλοποιήσει άμεσα την προειδοποίηση Πούτιν ότι “Δεν θα προλάβουν να ανοιγοκλείσουν τα μάτια τους αν στείλουν στρατό στην Ουκρανία”», προσθέτει η περιγραφή.
Το βίντεο δείχνει στρατιωτικά οχήματα να κινούνται σε έναν αυτοκινητόδρομο τη νύχτα. Φαίνεται να μεταφέρουν πυραύλους και έχουν τη σήμανση μιας ρωσικής σημαίας και της σημαίας των Στρατηγικών Δυνάμεων Πυραύλων του στρατού (αρχειοθετημένο εδώ).
Το απόσπασμα του βίντεο κοινοποιήθηκε αφού ο Πούτιν προειδοποίησε για «πραγματικό» κίνδυνο πυρηνικού πολέμου εάν η Δύση στείλει στρατεύματα να πολεμήσουν στην Ουκρανία, η οποία βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση από την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022 (αρχειοθετημένο εδώ).
«Οι συνέπειες για όσους κάνουν πιθανές παρεμβάσεις θα είναι πολύ πιο τραγικές», δήλωσε σε ετήσιο διάγγελμά του προς το έθνος από τη Μόσχα.
Το βίντεο κοινοποιήθηκε σε παρόμοιες αναρτήσεις στα ελληνικά στο Facebook (εδώ), στο Χ (εδώ και εδώ) και σε ιστοσελίδες (εδώ, εδώ, εδώ και εδώ). Παρόμοιοι ισχυρισμοί κοινοποιήθηκαν και στα κινεζικά.
Το βίντεο, ωστόσο, κυκλοφόρησε πριν από την προειδοποίηση του Πούτιν για πυρηνικό πόλεμο και δείχνει τη μεταφορά πυραύλων στη Μόσχα πριν από μια ετήσια στρατιωτική παρέλαση.
Φωτογράφοι του AFP κατέγραψαν ρωσικά στρατιωτικά οχήματα, συμπεριλαμβανομένων εκτοξευτών διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων Yars, να διασχίζουν την Κόκκινη Πλατεία κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής παρέλασης της Ημέρας της Νίκης στο κέντρο της Μόσχας στις 9 Μαΐου 2024, όπως φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία.
Ωστόσο, το AFP δεν ήταν σε θέση να επιβεβαιώσει τον τύπο των πυραύλων που βλέπουμε στο βίντεο.
Όπως δήλωσε στο AFP μέσω email στις 29 Μαΐου ο Ανώτερος Διευθυντής Πολιτικής στο Κέντρο Ελέγχου Όπλων και Μη Διάδοσης Όπλων, Τζον Έραθ, με εξειδίκευση στην Ανατολική Ευρώπη και τα πυρηνικά όπλα, οι Topol-M και Yars είναι δύο παρόμοιοι τύποι πυραύλων και «δεν μπορούμε να τους ξεχωρίσουμε από ένα τέτοιο βίντεο».
Πρόσθεσε ότι «και οι δύο πύραυλοι συνήθως μεταφέρουν πυρηνικά φορτία. Οι δύο τύποι πυραύλων έχουν παρόμοιες αποστολές, να χτυπήσουν στόχους σε μεγάλη απόσταση. Είναι και οι δύο παρακλάδια του τύπου SS-27».
«Δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε εάν οι πύραυλοι στο βίντεο ήταν οπλισμένοι. Πιθανόν να μην ήταν, καθώς θα ήταν ανοησία, ακόμη και για τη Ρωσία, να μεταφέρει τέτοια επικίνδυνα αντικείμενα στα ανοιχτά μέσω κατοικημένων περιοχών. Από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης μέχρι σήμερα, η Ρωσία έχει επιδιώξει τον εκφοβισμό μέσω προκλητικών επιδείξεων των πυραυλικών της δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων παρελάσεων», εξήγησε ο ειδικός.
Μια στρατιωτική παρέλαση
Μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας και αναζητήσεις λέξεων-κλειδιών στο Google διαπίστωσαν ότι το βίντεο δημοσιεύτηκε στο Telegram από το ρωσικό υπουργείο άμυνας στις 27 Φεβρουαρίου (αρχειοθετημένο εδώ).
Σύμφωνα με την ανάρτηση στο Telegram, το βίντεο δείχνει πυραύλους Yars που αναπτύσσονται στην περιοχή του Ιβάνοβο να φτάνουν στο Αλαμπίνο κοντά στη Μόσχα πριν από μια στρατιωτική παρέλαση στην Κόκκινη Πλατεία.
Η ετήσια παρέλαση της Ημέρας της Νίκης στις 9 Μαΐου τιμά τη νίκη της Σοβιετικής Ένωσης επί της ναζιστικής Γερμανίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έχει γίνει η πιο σημαντική δημόσια αργία της Ρωσίας.
Σε μια προκλητική ομιλία στην παρέλαση, ο Πούτιν επανέλαβε ότι οι πυρηνικές του δυνάμεις ήταν «πάντα» σε επιφυλακή.
Λιγότερο από ένα δεκαπενθήμερο αργότερα, η Μόσχα ανήγγειλε ότι οι ασκήσεις τακτικής πυρηνικών όπλων θα ξεκινούσαν κοντά στην Ουκρανία, ως απάντηση στις δυτικές «απειλές».
Ο Έραθ εξήγησε στο AFP ότι «οι κυβερνήσεις του ΝΑΤΟ συζητούν για πρόσθετη βοήθεια στην Ουκρανία και πιθανώς αίρουν τους περιορισμούς στη χρήση όπλων που παρέχονται στις ουκρανικές δυνάμεις. Η Μόσχα επιστρέφει στην τακτική της χρήσης πυρηνικών απειλών για τον περιορισμό της δυτικής υποστήριξης. Εάν αυτό αποδειχθεί επιτυχές, θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε περισσότερους πυρηνικούς εκβιασμούς στο μέλλον. Ιδιαίτερα η Ελλάδα θεωρείται ώριμη για τέτοια προπαγάνδα, καθώς ιστορικά έχει θεωρηθεί σχετικά φιλορωσική».
«Εν ολίγοις, η Ρωσία χρησιμοποιεί τα πυρηνικά της όπλα για να υπονομεύσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία και να διχάσει το ΝΑΤΟ. Αυτό ανοίγει μια νέα διάσταση χρησιμότητας των πυρηνικών όπλων που θα μπορούσε να προκαλέσει πρόσθετη διάδοση πυρηνικών όπλων και να υπονομεύσει τους στόχους αφοπλισμού».
Ακολουθεί ένα στιγμιότυπο οθόνης που κάνει σύγκριση του βίντεο που κοινοποιήθηκε στις ψευδείς δημοσιεύσεις (αριστερά) και στην ανάρτηση στο Telegram από το ρωσικό υπουργείο άμυνας (δεξιά):
Το ίδιο βίντεο κοινοποιήθηκε από το ρωσικό τηλεοπτικό κανάλι Vmeste-RF, ενώ οι εικόνες που τραβήχτηκαν από τα αποσπάσματα δημοσιεύτηκαν επίσης από το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων RIA (αρχειοθετημένες εδώ και εδώ).
Σύμφωνα με το ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, προσωπικό και στρατιωτικός εξοπλισμός από τον σχηματισμό πυραύλων Teikovo στην περιοχή Ιβάνοβο συμμετείχαν σε στρατιωτικές παρελάσεις στην Κόκκινη Πλατεία από το 2008 (αρχειοθετημένο εδώ).
Το ρωσικό υπουργείο άμυνας έχει επίσης δημοσιεύσει στο παρελθόν πλάνα που δείχνουν τη μεταφορά στρατιωτικού εξοπλισμού στην παρέλαση της Ημέρας της Νίκης (αρχειοθετημένα εδώ).
Το AFP έχει προηγουμένως επαληθεύσει ισχυρισμούς που σχετίζονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία εδώ στα ελληνικά και εδώ στα αγγλικά.