Ψευδείς ισχυρισμοί ότι μόνο μία μηχανή τρένου καταστράφηκε στη συντριβή στα Τέμπη

Η μετωπική σύγκρουση δύο τρένων στα Τέμπη στις 28 Φεβρουαρίου 2023 κατέστρεψε και τις δύο μηχανές, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες της τραγωδίας. Ωστόσο, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο Facebook λίγες ημέρες μετά την καταστροφή υποστήριζαν ότι το ένα μόνο τρένο έλκεται από μηχανή. Οι αναρτήσεις που κοινοποιήθηκαν εκατοντάδες φορές από χρήστες, προωθούσαν μια θεωρία συνωμοσίας ότι το δυστύχημα ήταν απάτη για να συγκαλυφθούν οι θάνατοι νέων ανθρώπων από τον εμβολιασμό κατά της Covid-19. Ωστόσο, η ευρεία κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης, μεταξύ άλλων και από το AFP, δείχνει τoυλάχιστον δύο μηχανές που συγκρούστηκαν μεταξύ τους στην ίδια γραμμή. Οι αρχές λένε ότι οι θάνατοι μετά τον εμβολιασμό κατά του κορονοϊού Covid-19 είναι εξαιρετικά σπάνιοι και δεν μπορούν πάντα να αποδοθούν άμεσα στο εμβόλιο.

Σε ένα από χειρότερα σιδηροδρομικά ατυχήματα στην Ελλάδα, μια εμπορική αμαξοστοιχία συγκρούστηκε μετωπικά με επιβατική αμαξοστοιχία με περίπου 342 επιβάτες αργά το βράδυ στις 28 Φεβρουαρίου. Μέχρι τις 7 Μαρτίου, ο επίσημος απολογισμός ήταν 57 νεκροί και δεκάδες τραυματίες. Το δυστύχημα προκάλεσε οργισμένες μαζικές διαμαρτυρίες στην Ελλάδα καταγγέλοντας τις χρόνιες αποτυχίες στη διαχείριση του σιδηροδρομικού δικτύου.

Ορισμένα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν την τραγωδία για να προωθήσουν συνωμοσίες σχετικά με τον εμβολιασμό κατά του κορονοϊού Covid-19, υποστηρίζοντας ότι το δυστύχημα σκηνοθετήθηκε σκόπιμα για να συγκαλυφθούν οι θάνατοι νέων ανθρώπων που είχαν εμβολιαστεί. Περιγράφοντας λεπτομερώς μια περίπλοκη ιστορία για το πώς θα είχε σκηνοθετηθεί το δυστύχημα, οι αναρτήσεις ισχυρίστηκαν ψευδώς ότι μόνο μία μηχανή βρέθηκε μετά το ατύχημα.

«ΗΘΕΛΑΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΕΚΑΤΣΕ ΚΑΛΑ. ΗΤΑΝ ΕΝΕΔΡΑ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΤΑ ΤΕΜΠΗ. ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΒΡΗΚΕ ΚΑΝΕΙΣ ΤΗ ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΤΡΑΙΝΟΥ; (…)», αναφέρει μια ανάρτηση στο Facebook της 5ης Μαρτίου 2023.

Σε ένα μακροσκελές κείμενο, η ανάρτηση υποστηρίζει ότι την εμπορική αμαξοστοιχία δεν την τραβούσε μηχανή, αλλά ότι η μηχανή την έσπρωξε από πίσω έτσι ώστε να πέσει πάνω στον επιβατικό τρένο που βρισκόταν στην ίδια σιδηροδρομική γραμμή. Αυτή η μηχανή που έσπρωχνε την εμορική αμαξοστοιχία στη συνέχεια έφυγε, ισχυρίζεται η δημοσίευση. Η ανάρτηση έχει και μια εικόνα από το σημείο της σύγκρουσης με βέλη που δείχνουν ότι «η μηχανή του εμπορικού τρένου θα έπρεπε να ήταν εκεί».

Άλλες αναρτήσεις στο Facebook με παρόμοιο κείμενο και εικόνα έχουν εντοπιστεί εδώ και εδώ. Άλλες εκδόσεις κοινοποιούν μόνο το κείμενο.

Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί είναι ψευδείς. Τα συντρίμμια των δύο μηχανών τους είναι ορατά σε φωτογραφίες του AFP και άλλων μέσων ενημέρωσης. Οι δημοσιογράφοι του AFP που βρέθηκαν στο σημείο του ατυχήματος επιβεβαίωσαν ότι είδαν τα απομεινάρια δύο μηχανών που συγκρούστηκαν.

Στιγμιότυπο από την ψευδή ανάρτηση στο Facebook. Λήψη εικόνας: 06/03/2023 – AFP

Σύγκρουση δύο μηχανών

Ένας δημοσιογράφος και ένας φωτογράφος του AFP βρέθηκαν στο σημείο μέσα σε λίγες ώρες μετά το ατύχημα. Στις  παρακάτω φωτογραφίες του AFP από το σημείο της σύγκρουσης φαίνονται οι δύο μηχανές.

Η αστυνομία και τα συνεργεία έκτακτης ανάγκης εξετάζουν στις 2 Μαρτίου 2023 τα συντρίμμια του ατυχήματος στην κοιλάδα των Τεμπών κοντά στη Λάρισα. Τα κίτρινα τετράγωνα προστέθηκαν από το AFP για να δείξουν τις μηχανές κάθε τρένου. – SAKIS MITROLIDIS / AFP

Πλαισιωμένα με κίτρινο χρώμα στην παραπάνω εικόνα, είναι δυνατόν να δούμε στα αριστερά το κουφάρι μιας μπλε μηχανής και στα δεξιά αυτό μιας κόκκινης, μπλε και λευκής μηχανής.

Μια προηγμένη διαδικτυακή αναζήτηση των μοντέλων μηχανών που χρησιμοποιεί η Hellenic Train μάς οδήγησε στο συμπέρασμα ότι και οι δύο μηχανές ήταν η OSE Class 120, γνωστή και ως Hellas Sprinter.

Κάνοντας ζουμ στην παραπάνω εικόνα του AFP και σε άλλες εικόνες που δημοσιεύτηκαν στο MSN, μπορέσαμε να προσδιορίσουμε τον αριθμό μοντέλου και των δύο μηχανών, όπως φαίνεται στο κίτρινο πλαίσιο παρακάτω:

Σύγκριση στιγμιότυπου οθόνης μεταξύ της εικόνας του AFP (αριστερά) και της εικόνας που είναι ορατή στο MSN (δεξιά). Τα κίτρινα τετράγωνα προστέθηκαν από το AFP. Λήψη εικόνων: 06/03/2023 – AFP

Οι αριθμοί «120 012» στη μπλε μηχανή και «120 022» στην κόκκινη μηχανή είναι ορατοί στα απομεινάρια των μηχανών. Ένας κατάλογος των μηχανών που χρησιμοποιήθηκαν από την Hellenic Train είναι διαθέσιμος εδώ.

Το διαδικτυακό σιδηροδρομικό περιοδικό Railcolornews παρουσιάζει παραδείγματα αυτής της σειράς μηχανών σε διάφορα χρωματικά σχήματα, όπως φαίνεται στην παρακάτω σύγκριση στιγμιότυπων:

Σύγκριση στιγμιότυπων από τον διαδικτυακό ιστότοπο Railcolornews, όπου παρουσιάζονται τα χρώματα της μηχανής Class 120 του ΟΣΕ. Λήψη εικόνας: 06/03/2023 – AFP

Ο δημοσιογράφος του AFP Βασίλης Κυριακούλης ήταν από τους πρώτους δημοσιογράφους που βρέθηκαν στο σημείο. Είπε ότι είδε δύο αμαξοστοιχίες να έχουν καταστραφεί. «Υπήρχαν δύο συντρίμμια αμαξοστοιχιών ορατά στις γραμμές, ένα μπλε και ένα άλλο με ένα κόκκινο-μπλε-λευκό στρώμα χρώματος», δήλωσε στις 6 Μαρτίου.

Η κακή κατάσταση των μηχανών μετά την συγκρουση  δείχνει πόσο βίαιη ήταν η κρούση και ότι και οι δύο μηχανές ήταν μπροστά από την φάλαγγα του τρένου. Και οι δύο οδηγοί έχασαν τη ζωή τους, όπως μετέδωσε το τηλεοπτικό κανάλι Mega. Η Ελληνική Εταιρεία Σιδηροδρόμων δήλωσε ότι έχασε εννέα μέλη του προσωπικού της.

Ο σταθμάρχης της Λάρισας συνελήφθη και προφυλακίστηκε με κύρια κατηγορία «επικίνδυνες παρεμβάσεις στην συγκοινωνία» που είχε αποτέλεσμα τον θάνατο πολλών ανθρώπων. Η σύγκρουση αποδόθηκε κυρίως σε ανθρώπινο λάθος και στα χρόνια προβλήματα ασφάλειας του σιδηροδρομικού δικτύου στην Ελλάδα.

Η φωτογραφία που χρησιμοποιήθηκε στις ψευδείς αναρτήσεις στο Facebook δημοσιεύθηκε από το AFP την ημέρα του ατυχήματος και τραβήχτηκε από drone. Δείχνει τις δύο διαλυμένες μηχανές, η μία εκ των οποίων κοντά στο δρόμο, έχει ολικά καταστραφεί. Τις έχουμε πλαισιώσει με κίτρινο χρώμα στη σύγκριση των εικόνων που ακολουθεί:

Σύγκριση στιγμιότυπων οθόνης δίπλα-δίπλα μεταξύ της εικόνας του AFP (αριστερά) και της εικόνας που χρησιμοποιήθηκε στις ψευδείς αναρτήσεις στο Facebook (δεξιά). Τα κίτρινα τετράγωνα, το βέλος και ο κόκκινος σταυρός προστέθηκαν από το AFP. Λήψη εικόνων: 07/03/2023 – AFP

Έρευνα για τα αίτια της έκρηξης

Η συνωμοσιολογική ανάρτηση ισχυρίζεται επίσης ότι το εμπορικό τρένο περιείχε εκρηκτικό μηχανισμό που ανατινάχθηκε όταν τα τρένα συγκρούστηκαν.

Κατά τη σύγκρουση υπήρξε έκρηξη, όπως καταγράφηκε από κάμερα ασφαλείας και δημοσιεύτηκε από το τηλεοπτικό κανάλι της ΕΡΤ.

Οι αρχές ερευνούν τα αίτια της έκρηξης. Σύμφωνα με τον αναλυτή ατυχημάτων Κωνσταντίνο Χασιώτη, «μια τέτοια έκρηξη ήταν αναπόφευκτη μεταξύ δύο μηχανών».

«Αυτές οι μηχανές περιέχουν αφενός μεγάλες ποσότητες λαδιού, οι οποίες, με την ταχύτητα, τη δύναμη της σύγκρουσης και την τριβή των μετάλλων, μπορούν εύκολα να πάρουν φωτιά», δήλωσε στο AFP στις 6 Μαρτίου. Οι μηχανές «αποτελούνται από γεννήτριες και μετασχηματιστές με μέταλλα που αναπτύσσουν πολύ υψηλές θερμοκρασίες αν πιάσουν φωτιά».

«Είναι σαν να πιάνει φωτιά μια μπαταρία, μπορεί να φτάσει σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες», δήλωσε ο Χασιώτης. Οι αξιωματικοί της Πυροσβεστικής δήλωσαν ότι οι θερμοκρασίες που αναπτύχθηκαν μετά το ατύχημα ήταν περίπου 1.300 βαθμοί Κελσίου.

Ο εμβολιασμός κατά της Covid-19 παρέχει ισχυρή προστασία 

Η ανάρτηση στο Facebook ισχυριζόταν ότι το ατύχημα αυτό ήταν «σκηνοθετημένο» για να καλυφθούν οι 20 με 30 θάνατοι νέων ανθρώπων κάθε μέρα στην Ελλάδα από τα εμβόλια κατά του κορονοϊού. Δεν υπάρχει καμία πηγή για αυτή την πληροφορία και έρχεται σε αντίθεση με όλα τα στοιχεία από τις κορυφαίες υγειονομικές αρχές του κόσμου.

Διεθνεις οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) στις Ηνωμένες Πολιτείες συμβουλεύουν ότι τα εμβόλια παρέχουν ισχυρή προστασία από σοβαρές ασθένειες, νοσηλεία και θάνατο από τον κορονοϊό COVID-19.  Δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν εμβολιαστεί κατά της COVID-19.

Τα οφέλη του εμβολιασμού κατά της COVID-19 εξακολουθούν να υπερτερούν των όποιων πιθανών κινδύνων, αναφέρει το CDC, το οποίο παραθέτει ορισμένα από τα περιστατικά ανεπιθύμητων ενεργειών εδώ. Τα προβλήματα υγείας μετά τον εμβολιασμό ή ακόμη και οι σπάνια αναφερόμενες περιπτώσεις θανάτων δεν οφείλονται απαραίτητα στο εμβόλιο, προσθέτει.

Το CDC αναφέρει ότι περισσότερες από 671 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων Covid-19 χορηγήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες από τις 14 Δεκεμβρίου 2020 έως τις 23 Φεβρουαρίου 2023. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, υπήρξαν 19.399 προκαταρκτικές αναφορές θανάτου (0,0029%) μεταξύ ατόμων που είχαν εμβολιαστεί.

Οι ελληνικές αρχές δεν παρέχουν τέτοια στοιχεία. Ωστόσο, σε σχετικές συστάσεις που επικαιροποιήθηκαν τον Ιούλιο του 2022 αναφέρουν ότι «εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν λάβει το εμβόλιο κατά της COVID-19 χωρίς να έχουν αναφερθεί σοβαρά ανεπιθύμητα συμπτώματα, πέρα από τα συνήθη που παρατηρούνται σε κάποια άτομα μετά από κάποιον εμβολιασμό».

«Τα εμβόλια που θα χρησιμοποιηθούν στη χώρα μας έχουν πάρει έγκριση για την ασφάλεια, την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα τους από τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς, τον ΕΜΑ (European Medicines Agency) και τον FDA (Food and Drug Administration) και έχουν ελεγχθεί από τον ΠΟΥ (Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας)», αναφέρεται.

Στην τελευταία ανακοίνωσή του, το υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε ότι μεταξύ της περιόδου 20 και 26 Φεβρουαρίου, 82 άνθρωποι πέθαναν από την Covid-19.

Το AFP έχει ήδη καταρρίψει τους παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με την επίδραση των εμβολίων κατά του Covid εδώ ή σχετικά με τους «ξαφνικούς θανάτους» που αποδίδονται στο εμβόλιο εδώ.