Πριν από ένα χρόνο ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ο πόλεμος συνοδεύτηκε από ένα τσουνάμι κυρίως φιλορωσικής παραπληροφόρησης, που αμφισβητούσε την πραγματικότητα ορισμένων θηριωδιών, παρουσίαζε τους Ουκρανούς ως ναζί ή υπονοούσε ότι η δυτική υποστήριξη μειωνόταν. Ακολουθούν οι κύριες αφηγήσεις, ψευδείς ή παραπλανητικές, που επαληθεύτηκαν μέσα σε ένα χρόνο από τις ομάδες επαλήθευσης γεγονότων του AFP.
– Κατηγορίες για σκηνοθεσία –
Η ιδέα ότι η Ουκρανία έχει σκηνοθετήσει φρικαλεότητες έχει προωθηθεί αρκετές φορές από τις ρωσικές αρχές, για παράδειγμα μετά την ανακάλυψη πτωμάτων αμάχων στην Μπούτσα, κοντά στο Κίεβο, στις αρχές του περασμένου Απριλίου. Δύο αποσπάσματα ενός βίντεο κακής ποιότητας χρησιμοποιήθηκαν τότε για να ισχυριστούν ότι δύο κομπάρσοι έπαιζαν τους νεκρούς, κάτι που το AFP μπόρεσε να διαψεύσει χάρη στις δημοσιογραφικές ομάδες του που βρίσκονταν επί τόπου.
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πολλά άλλα βίντεο που κοινοποιήθηκαν μαζικά για να κάνουν τον κόσμο να πιστέψει σε «σκηνοθετημένη» φρίκη είναι στην πραγματικότητα εκτός πλαισίου: δείχνουν στην πραγματικότητα τα γυρίσματα ενός βίντεο μουσικής ραπ, μιας ταινίας επιστημονικής φαντασίας, μιας ρωσικής τηλεοπτικής σειράς…
– Στο στόχαστρο, επιλεγμένα μέσα ενημέρωσης –
Οι κατηγορίες αυτές για παραποίηση, συχνά διαχέονται σε μεγάλα δυτικά μέσα ενημέρωσης που περιγράφονται ως «mainstream» στα κοινωνικά δίκτυα. Για παράδειγμα, πολλοί διαδικτυακοί χρήστες έχουν μεταδώσει παραποιημένα στιγμιότυπα οθόνης που υποτίθεται ότι αποδεικνύουν ότι το CNN χρησιμοποιεί παλιές εικόνες, που δεν σχετίζονται με τη σύγκρουση στις αναφορές του.
Άλλοι έχουν κατηγορήσει τους τηλεοπτικούς σταθμούς για τη μετάδοση εικόνων ψεύτικων τραυματιών, επιδέσμων και ματωμένων προσώπων – στην πραγματικότητα πραγματικών θυμάτων των ρωσικών χτυπημάτων.
– Η ρητορική μιας «ναζιστικής» Ουκρανίας –
Μια σειρά από ψεύτικες δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο επανέλαβε τη ρητορική της Μόσχας, παρουσιάζοντας τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ως επικεφαλής μιας κλίκας «ναζί» ή «τοξικομανών».
Για παράδειγμα, δημοσιεύσεις που έδειχναν έναν άνδρα καλυμμένο με ναζιστικά τατουάζ ως αρχηγό της αστυνομίας του Κιέβου ή ένα μοντάζ που έδειχνε τον Ζελένσκι να κρατάει μια ποδοσφαιρική φανέλα με μια σβάστικα πάνω της, κυκλοφόρησαν σε όλο τον κόσμο.
Οι κατηγορίες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά επικεντρώνονται στον Ουκρανό πρόεδρο, ο οποίος είναι στο στόχαστρο πολλών βίντεο-μοντάζ διαφορετικής ποιότητας, που φέρονται να αποδεικνύουν τον εθισμό του στην κοκαΐνη.
– Αφηγήσεις κατά των προσφύγων –
Η παραπληροφόρηση στοχεύει επίσης μαζικά τους Ουκρανούς πρόσφυγες, ιδίως σε γειτονικές χώρες όπως η Πολωνία και η Σλοβακία. Στο διαδίκτυο, με φωτογραφίες ή βίντεο, οι πρόσφυγες αυτοί περιγράφονται ως νεοναζί, εγκληματίες ή υπεύθυνοι για σωρούς σκουπιδιών που αφήνονται στα τρένα…
Άλλου είδους παραπλανητικά μηνύματα που κυκλοφορούν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ισχυρίζονται ότι οι πρόσφυγες παίρνουν περισσότερα επιδόματα από έναν συνταξιούχο ή ένα βετεράνο στρατιωτικό.
– Κούραση και προδοσία; –
Ένα άλλο επαναλαμβανόμενο θέμα είναι η υποτιθέμενη προδοσία της γειτονικής και φίλης Πολωνίας: για παράδειγμα, οι ψεύτικοι μετεωρολογικοί χάρτες που υποτίθεται ότι αποδεικνύουν ότι η Πολωνία θέλει να προσαρτήσει μέρος του εδάφους της Ουκρανίας ή τα πλαστά έγγραφα που υποτίθεται ότι αποκαλύπτουν ότι η Βαρσοβία σχεδιάζει να δημιουργήσει προτεκτοράτο στη δυτική Ουκρανία.
Εκός από τους υποτιθέμενους ισχυρισμούς για προδοσία, το μότο μιας υποτιθέμενης κόπωσης στις χώρες που έχουν συμμαχήσει με την Ουκρανία επανέρχεται συχνά, σε διάφορες μορφές: μοντάζ που υποδηλώνουν αφίσες κατά των προσφύγων στην Πράγα ή τη Βαρσοβία, φωτογραφίες που υποτίθεται ότι δείχνουν γκράφιτι κατά του Ζελένσκι στους δρόμους διαφόρων χωρών σε όλο τον κόσμο, ψεύτικα πρωτοσέλιδα του Charlie Hebdo που χλευάζουν τον επικεφαλής του ουκρανικού κράτους…
– Κυρώσεις και ενεργειακή κρίση –
Τέλος, η παραπληροφόρηση αναφέρεται συχνά τον τομέα της ενέργειας, στο πλαίσιο των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Μόσχα και της εκτίναξης των τιμών.
Εκτός από τα πολυάριθμα παραπλανητικά δημοσιεύματα σχετικά με τα ενεργειακά τιμολόγια και κυκλώματα στην Ευρώπη, υπάρχουν, για παράδειγμα, ψευδείς δηλώσεις του επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ Josep Borrell που κατηγορεί τα νοικοκυριά ότι θερμαίνουν τα σπίτια τους πάνω από 17 βαθμούς.
Μια μεγάλη φιλορωσική εκστρατεία παραπληροφόρησης στην Ευρώπη, που κλωνοποίησε αναγνωρισμένους ιστότοπους μέσων ενημέρωσης και διέρρευσε το περασμένο φθινόπωρο, έπαιξε με αυτή την εικόνα, θέλοντας μεταξύ άλλων να δημιουργήσει μια εικόνα δημόσιας απόρριψης των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Σε έναν ψεύτικο ιστότοπο της γερμανικής εφημερίδας Bild, αναφερόταν ότι ένα αγόρι έχασε τη ζωή του σε ατύχημα με ποδήλατο στο Βερολίνο εξαιτίας της έλλειψης φωτισμού στους δρόμους λόγω εξοικονόμησης ενέργειας. Αυτό δεν ήταν αλήθεια.
Περισσότερα ελληνικά fact-checks για τον πόλεμο στην Ουκρανία είναι διαθέσιμα εδώ και εδώ.
Το AFP έχει δαπανήσει πρωτοφανείς πόρους για να καλύψει τη σύγκρουση και τον αντίκτυπό της στην καθημερινή ζωή των Ουκρανών, των Ρώσων και του υπόλοιπου κόσμου.
Ουκρανοί στρατιώτες εκπαιδεύονται κοντά στα σύνορα με τη Λευκορωσία, 11 Φεβρουαρίου 2023 – Dimitar DILKOFF / AFP
Έλεγχος γεγονότων, Ουκρανία, Πολιτική
© AGENCE FRANCE-PRESSE | 2024 | Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP σε αυτόν τον ιστότοπο υπόκειται στους όρους χρήσης που διατίθενται στη διεύθυνση CGU. Με την πρόσβαση και/ή τη χρήση οποιουδήποτε περιεχομένου του AFP που διατίθεται σε αυτόν τον ιστότοπο, συμφωνείτε να δεσμεύεστε από τους προαναφερθέντες όρους χρήσης. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP γίνεται με δική σας αποκλειστική και πλήρη ευθύνη.
Αρχικά δημοσιεύτηκε εδώ.
