Μετά τις πρόσφατες φονικές πλημμύρες στην Ισπανία και ιδιαίτερα στην περιοχή της Βαλένθια, διάφοροι ψευδείς και συνωμοσιολογικοί ισχυρισμοί άρχισαν να διαδίδονται μέσω των κοινωνικών δικτύων διεθνώς (όπως αναλύεται εδώ κι εδώ). Με μερικούς από αυτούς τους ισχυρισμούς ασχοληθήκαμε πρόσφατα σε άρθρα μας εδώ, εδώ κι εδώ.
Ένας εξ’ αυτών, συνδέει τη γεωημηχανική και τη σπορά νεφών στο Μαρόκο με τις εν λόγω πλημμύρες. Παρακάτω θα εξετάσουμε τι ακριβώς ισχύει.
Παραδείγματα αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
Τι ισχύει
Στην πραγματικότητα, η σπορά νεφών (εδώ κι εδώ) δεν είναι ικανή να τροποποιήσει το κλίμα του πλανήτη και δεν αποτελεί μέρος της γεωμηχανικής (εδώ κι εδώ). Η τεχνική της σποράς νεφών είναι μέθοδος που χρησιμοποιείται, εδώ και δεκαετίες, με σκοπό να διεγείρει τη βροχή, στις περιοχές όπου η τεχνική αυτή λαμβάνει χώρα, μέσω της διασποράς αλάτων στα νέφη, όπως ιωδιούχου αργύρου, έτσι ώστε τα σταγονίδια νερού να συμπυκνώνονται και να ευνοείται η πρόκληση βροχής. Τον τελευταίο καιρό, η είδηση ότι το Μαρόκο χρησιμοποιούσε τη σπορά νεφών για να αυξήσει τις βροχοπτώσεις στην επικράτειά του βρέθηκε στην επικαιρότητα (εδώ κι εδώ).
Η γεωμηχανική, η οποία αναφέρεται στις αναρτήσεις του ισχυρισμού, όπως εξηγεί το MIT, έχει να κάνει με προτεινόμενες μεθόδους, ευρισκόμενες σε στάδιο έρευνας ακόμη, για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες από την αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Η λέξη χρησιμοποιείται κυρίως για να αναφερθεί στην τεχνητή απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα από τη γήινη ατμόσφαιρα ή/και στην ανάκλαση των υπέρυθρων ακτινών που φτάνουν στον πλανήτη μας από τον ήλιο, ώστε να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας της Γης. Μερικές φορές η γεωμηχανική αναφέρεται ως κλιματική μηχανική. Μάλιστα, η UNESCO έχει εκφράσει ανησυχίες μέσω σχετικής της ανακοίνωσης για την κλιματική μηχανική και, πιο συγκεκριμένα, για πρακτικές όπως τη μεταβολή της ποσότητας της ηλιακής ακτινοβολίας που συγκρατείται στη Γη και τη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα με τεχνητά συστήματα.
Όσον αφορά τη σπορά νεφών, ανάλυση της διαδικασίας είχαμε παραθέσει και σε παλαιότερο άρθρο (εδώ). Η σπορά νεφών (Cloud seeding) είναι μια τεχνική τοπικής τροποποίησης καιρού, που αποσκοπεί στην πρόκληση βροχής ή χιονόπτωσης ή ακόμη και στην αποτροπή χαλαζόπτωσης. Στην Ελλάδα ο ΕΛΓΑ, στα πλαίσια του Εθνικού Προγράμματος Χαλαζικής Προστασίας, προβαίνει – εδώ και πολλά χρόνια – από τις 20 Μαρτίου μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου σε σπορά νεφών σε αγροτικές περιοχές της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας, με χρήση μισθωμένων ελικοφόρων ελαφρών αεροσκαφών, με στόχο τον περιορισμό των χαλαζοπτώσεων και των ζημιών που αυτές προκαλούν στην αγροτική παραγωγή.
Ωστόσο, παρά τις δεκαετίες ερευνών σε διάφορες χώρες, δεν υπάρχουν πειστικές αποδείξεις ότι η σπορά νεφών είναι απολύτως αποτελεσματική στην αύξηση των βροχοπτώσεων (εδώ). Η επιστημονική κοινότητα παραμένει επιφυλακτική ως προς τα αποτελέσματα αυτής της τεχνικής, καθώς οι μελέτες που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα δεν έχουν επιβεβαιώσει την αποτελεσματικότητά της. Αξίζει να σημειωθεί πως παρόμοιο ισχυρισμό που υποστήριζε ότι η σπορά νεφών προκάλεσε πλημμύρες στο Ντουμπάι, εξετάσαμε και στο παρελθόν (εδώ).
Αρκετοί επιστήμονες, είχαν ξεκαθαρίσει τότε πως η πρακτική της σποράς νεφών δεν είναι ικανή να δημιουργήσει τόσο ισχυρές βροχοπτώσεις και οι επιπτώσεις της είναι ελάχιστες και κυρίως σε τοπικό επίπεδο, χωρίς να έχει την ικανότητα να προκαλέσει μεγάλες πλημμύρες (εδώ). Η σπορά νεφών, λοιπόν, παραμένει μια πρακτική που σχετίζεται κυρίως με τη διαχείριση των υδάτινων πόρων και όχι με συστηματικές κλιματικές παρεμβάσεις.
Σημειώνεται πως έχουν διεξαχθεί έρευνες που έχουν δείξει ότι η εν λόγω πρακτική μπορεί να λειτουργήσει (εδώ, εδώ κι εδώ) υπό προϋποθέσεις. Ωστόσο, η σπορά νεφών μπορεί να έχει κάποιες τοπικές και προσωρινές επιδράσεις, αλλά δεν υπάρχουν αρκετές πειστικές αποδείξεις ότι είναι μια αξιόπιστη και αποτελεσματική μέθοδος για τη σημαντική αύξηση των βροχοπτώσεων. Παραμένει ένα εργαλείο με περιορισμένη εφαρμογή, το οποίο συχνά εξετάζεται σε συνδυασμό με άλλες στρατηγικές διαχείρισης υδάτινων πόρων. Σε κάθε περίπτωση, η αποτελεσματικότητα είναι θέμα ακαδημαϊκής συζήτησης, με αντίθετα αποτελέσματα ανάλογα με την εκάστοτε μελέτη και αντίθετες απόψεις μεταξύ των ειδικών (εδώ).
Τι ήταν αυτό που προκάλεσε τις πρόσφατες έντονες βροχοπτώσεις που οδήγησαν στις πλημμύρες στην Ισπανία;
Οι επιστήμονες επισημαίνουν (εδώ κι εδώ) πως αυτό που προκάλεσε τις φονικές πλημμύρες στην Ισπανία είναι το φαινόμενο DANA (Depresión Aislada en Niveles Altos). Μάλιστα, υποστηρίζουν πως η κλιματική αλλαγή ενισχύει σημαντικά τις αρνητικές επιπτώσεις τούτου του φαινομένου.
Πρόκειται για έναν θύλακα ψυχρού αέρα που απομονώνεται στα μεσαία και ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, διαχωριζόμενος από τη γενική κυκλοφορία της δυτικής πλευράς. Είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται στην Ισπανία και τη Γαλλία και συνήθως αναφέρεται σε όλα τα γεγονότα βροχόπτωσης μεγάλου αντίκτυπου που συμβαίνουν το φθινόπωρο κατά μήκος της ισπανικής μεσογειακής ακτής ή σε όλη τη Γαλλία.
Αυτό το είδος ατμοσφαιρικού φαινομένου είναι κοινό και επαναλαμβανόμενο σε ορισμένες περιόδους του έτους, ιδίως σε περιοχές μεσαίου γεωγραφικού πλάτους, όπως η Ιβηρική Χερσόνησος, και δεν έχει καμία σχέση με τις τοπικές ανθρώπινες παρεμβάσεις στην ατμόσφαιρα.
Το φαινόμενο αυτό σε συνδυασμό με τη συσσώρευση υγρού αέρα από τη Μεσόγειο, δημιούργησε συνθήκες που ευνοούσαν την ανάπτυξη καταιγίδων. Η αλληλεπίδραση μεταξύ των επιφανειακών ανέμων συνέβαλε επίσης στην εντατικοποίηση των βροχοπτώσεων σε διάφορες περιοχές της χερσονήσου. Όταν ψυχρός αέρας πνέει πάνω από τα ζεστά νερά της Μεσογείου, ο θερμότερος – και γεμάτος υδρατμούς από τη θάλασσα – αέρας ανεβαίνει γρήγορα και σχηματίζει πυκνά, γεμάτα νερό, σύννεφα, που μπορούν να παραμείνουν πάνω από την ίδια περιοχή για πολλές ώρες, αυξάνοντας κατά πολύ τις καταστροφικές συνέπειες που μπορεί να έχουν οι έντονες βροχοπτώσεις, οι ανεμοστρόβιλοι και το χαλάζι.
Ο Ισπανός μετεωρολόγος, Roberto Granda, μιλώντας στο αυστραλιανό Associated Press, σημείωσε:
«Τα σχέδια σποράς σύννεφων βρίσκονται υπό έρευνα εδώ και δεκαετίες σε πολλές χώρες και, μέχρι τώρα, δεν έχουν προκύψει ποτέ πειστικά αποτελέσματα που να αποδεικνύουν αύξηση των βροχοπτώσεων. Δηλαδή, δεν έχουν καμία χρησιμότητα προς το παρόν σύμφωνα με τα επιστημονικά στοιχεία».
Σε πρόσφατη κατάρριψη ισχυρισμού, που ανέφερε ότι το HAARP ευθύνεται για τις πρόσφατες πλημμύρες, η διευθύντρια του Τομέα Φυσικής Περιβάλλοντος-Μετεωρολογίας στο Τμήμα Φυσικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Έλενα Φλοκά, δήλωσε για το φαινόμενο DANA και την περίπτωση της Βαλένθια:
«Ένα χαμηλό αποκόπτεται από την ατμοσφαιρική κυκλοφορία στα ανώτερα στρώματα της τροπόσφαιρας (δηλαδή περίπου στα 5-10 km), που χαρακτηρίζεται από πολύ ψυχρό αέρα, και παραμένει πάνω από μια συγκεκριμένη περιοχή στάσιμο και συνδυάζεται με θερμές αέριες μάζες κοντά στο έδαφος
Το σύστημα αυτό συνδυάστηκε με ανατολική ροή και συνεχή μεταφορά θερμών και υγρών αέριων μαζών από τη Μεσόγειο προς τις ακτές της Ισπανίας κοντά στο έδαφος, δημιουργώντας πολύ ευνοϊκό περιβάλλον για ανοδικές κινήσεις, μεγάλη αστάθεια και μια γραμμή από οργανωμένες ραγδαίες καταιγίδες».
Επομένως, οποιαδήποτε σύνδεση των βροχοπτώσεων και των πλημμυρών στην Ισπανία, στα τέλη Οκτωβρίου του 2024, με τη πρακτική της τοπικής σποράς νεφών, πολύ περισσότερο όταν αυτή λαμβάνει χώρα σε άλλο κράτος (Μαρόκο), δεν ευσταθεί και εντάσσεται στη σφαίρα της συνωμοσιολογίας.
Τον εξεταζόμενο ισχυρισμό, όπως και άλλα παρόμοια αφηγήματα που επανήλθαν μετά τις πρόσφατες πλημμύρες, κατέρριψαν διεθνώς κι άλλοι οργανισμοί ελέγχου γεγονότων και ιστοσελίδες εδώ, εδώ, εδώ κι εδώ.
Συμπέρασμα
Η σπορά νεφών δεν είναι ικανή να δημιουργήσει γεγονότα όπως αυτό των πρόσφατων πλημμυρών στην Ισπανία. Επιστήμονες εξήγησαν πως αυτό που προκάλεσε τις ισχυρές βροχοπτώσεις στη χώρα της Ιβηρικής χερσονήσου ήταν το καιρικό φαινόμενο DANA. Το καταστροφικό καιρικό αυτό σύστημα, στο οποίο ψυχρός και θερμός αέρας συναντώνται και δημιουργούν ισχυρά σύννεφα βροχής, είναι ένα μοτίβο που πιστεύεται από την επιστημονική κοινότητα ότι γίνεται όλο και πιο συχνό λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Παρά τις προόδους στην ατμοσφαιρική έρευνα, δεν έχει αποδειχθεί ότι η σπορά νεφών επηρεάζει μετεωρολογικά φαινόμενα όπως το DANA. Η τρέχουσα επιστήμη επιβεβαιώνει ότι, μέχρι στιγμής, η τεχνική αυτή δεν μεταβάλλει τα πρότυπα βροχόπτωσης σε περιφερειακό επίπεδο, ενώ τα πρόσφατα γεγονότα στην Ισπανία προκλήθηκαν από φυσικές διεργασίες και δεν ευθύνονται σε τοπικές ανθρώπινες παρεμβάσεις μέσω τροποποίησης του καιρού.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
1.https://www.dri.edu/cloud-seeding-program/what-is-cloud-seeding/
2.https://en.wikipedia.org/wiki/Cloud_seeding
3.https://www.webmd.com/a-to-z-guides/cloud-seeding
4.https://www.bbc.com/news/science-environment-68839043
5.https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2024/11/cloud-seeding.pdf
6.https://www.ellinikahoaxes.gr/2024/04/25/prokalese-i-spora-nefon-tis-prosfates-plimmyres-sto-ntoubai/
7.https://time.com/6967836/dubai-floods-cloud-seeding-rain-blame-climate-change/
8.https://journals.ametsoc.org/view/journals/bams/100/1/bams-d-17-0152.1.xml?tab_body=fulltext-display
9.https://en.wikipedia.org/wiki/Cloud_seeding#:~:text=Whether%20cloud%20seeding%20is%20effective%20in%20producing%20a%20statistically%20significant%20increase%20in%20precipitation%20is%20a%20matter%20of%20academic%20debate%2C%20with%20contrasting%20results%20depending%20on%20the%20study%20in%20question%20and%20contrasting%20opinion%20among%20experts.%5B11%5D
10.https://www.reuters.com/business/environment/spains-deadly-dana-weather-phenomenon-its-links-climate-change-2024-10-30/
11.https://apnews.com/video/floods-spain-mediterranean-sea-valencia-20eea44921f8466499f4cbc62efca255
12.https://es.wikipedia.org/wiki/Gota_fr%C3%ADa
13.http://scholar.uoa.gr/efloca/home
14.https://www.eltiempo.es/noticias/por-que-la-siembra-de-nubes-no-provoco-la-dana-y-no-deberias-creer-este-bulo
15.https://www.open.online/2024/11/05/alluvioni-spagna-geoingegneria-cloud-seeding-inseminazione-nuvole-fc/
16.https://www.thejournal.ie/valencia-floods-conspiracy-theories-spain-israel-haarp-weather-manipulation-netflix-6533064-Nov2024/
17.https://en.hespress.com/94826-conspiracy-theorists-link-morocco-to-weather-manipulation-in-valencias-dana-storm.html
18.https://www.aap.com.au/factcheck/no-cloud-seeding-didnt-cause-spains-deadly-floods/
