“Πουθενά στον κόσμο οι πολιτικοί δεν δικάζονται από τα τακτικά δικαστήρια”, δήλωσε o υπουργός Επικρατείας Μάκης Βορίδης στις 5 Φεβρουαρίου 2025, στο ΕΡΤNews, με αφορμή τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις, στον απόηχο της σύστασης προανακριτικής επιτροπής για τη διερεύνηση τυχόν αδικημάτων από τον Χρήστο Τριαντόπουλο, σχετικών με την υπόθεση των Τεμπών, την περίοδο που κατείχε το κυβερνητικό αξίωμα του Υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ. Ο ισχυρισμός είναι ψευδής.
Παραθέτουμε το επίμαχο απόσπασμα:
Υπουργός Επικρατείας κ. Μάκης Βορίδης: “Η διάσταση που θέτετε, ξέρω ότι απασχολεί πάρα πολλούς συμπολίτες μας, οι οποίοι τι λένε στην πραγματικότητα; Δεν θέλουμε να έχουνε αυτό το προνόμιο οι πολιτικοί. Θέλουμε οι πολιτικοί να δικάζονται όπως όλοι οι πολίτες. Θέλουμε να πηγαίνουνε στα τακτικά δικαστήρια. Θέλω να πω το εξής. Αυτό το σύστημα δεν υπάρχει πουθενά σε καμία χώρα στον κόσμο, όπου οι πολιτικοί δικάζονται από τα τακτικά δικαστήρια. Πουθενά δεν υπάρχει αυτό. Γιατί δεν υπάρχει; Δεν υπάρχει – και χτες το κλίμα της Βουλής, θεωρώ ότι καταλαβαίνετε γιατί δεν υπάρχει”.
Ολόκληρη τη συνέντευξη μπορείτε να την παρακολουθήσετε εδώ (αρχειοθετημένη εδώ).
Τι ισχύει
Στην Ελλάδα, η παραπομπή πολιτικών προσώπων σε τακτικά δικαστήρια διέπεται από συγκεκριμένες συνταγματικές και νομοθετικές διατάξεις. Οι βουλευτές απολαμβάνουν κοινοβουλευτικής ασυλίας. Για τη διερεύνηση ποινικών αδικημάτων από τα τακτικά δικαστήρια, προϋποτίθεται η άρση της βουλευτικής τους ασυλίας, σύμφωνα με το άρθρο 62 του Συντάγματος. Εξαιρείται η περίπτωση των αυτόφωρων κακουργημάτων.
Για τα μέλη της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού, ισχύει ειδική διαδικασία βάσει του άρθρου 86 του Συντάγματος και του νόμου περί ευθύνης υπουργών, όπου μόνο η Βουλή έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα να ασκεί δίωξη για αδικήματα που διαπράχθηκαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, με τις υποθέσεις τους να εκδικάζονται από το Ειδικό Δικαστήριο.
Στην Ευρώπη, το νομικό πλαίσιο συνηθίζεται να παρέχει ασυλία στα πολιτικά πρόσωπα, θωρακίζοντας το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου, για την απρόσκοπτη άσκηση των νομοθετικών και κοινοβουλευτικών τους καθηκόντων. Ωστόσο, το νομικό πλαίσιο, σε πολλές χώρες της Ευρώπης, διαφέρει σημαντικά από αυτό της Ελλάδας όταν πρόκειται για τα κυβερνητικά μέλη, όπως τεκμηριώνεται και στο εκτενές νομικό έργο Σύνταγμα: Ερμηνεία κατ’ άρθρο, το οποίο υπογράφουν περισσότεροι από πενήντα νομικοί και ανώτατοι δικαστές της Ελλάδας. Στο έργο αυτό, ο Δρ. Συνταγματικού Δικαίου κ. Κωνσταντίνος Μποτόπουλος, στο σχετικό κεφάλαιο για το Άρθρο 86., αναφέρει:
“[Υ]φίσταται μια τάση «αποσύνδεσης της υπουργικής ευθύνης από τη λαϊκή αντιπροσωπεία», με χαρακτηριστικά, και όχι ασήμαντα, παραδείγματα, τη Βρετανία και την Ιρλανδία, τη Γερμανία, την Ισπανία, την Ιταλία και τη Γαλλία”.
Ειδικότερα, για τη Βρετανία και την Ιρλανδία, όπως αναφέρει ο κ. Μποτόπουλος, “οι Υπουργοί δικάζονται κατά τις κοινές διατάξεις, ύστερα από τον παραμερισμό του impeachment*” (παρ. 9, σελ. 10-11 της ηλεκτρονικής έκδοσης). Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα πολιτικά πρόσωπα δεν απολαμβάνουν ειδικής ασυλίας και, ως εκ τούτου, μπορούν να δικαστούν κανονικά από τα τακτικά δικαστήρια της χώρας. [πηγή]
Ενδεικτικά παραδείγματα καταδίκης Βρετανών πολιτικών από τα τακτικά δικαστήρια αποτελούν οι περιπτώσεις της βουλευτή του Εργατικού Κόμματος Φιόνα Ονασάνια, η οποία καταδικάστηκε για παρεμπόδιση της δικαιοσύνης, αλλά και του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον, όπου το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε παράνομη την απόφασή του να αναστείλει τη λειτουργία του κοινοβουλίου.
Παρόμοια με την περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου είναι και το νομικό πλαίσιο των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου τα μέλη του Κογκρέσου (Βουλή των Αντιπροσώπων και Γερουσία) υπόκεινται στο ίδιο νομικό πλαίσιο με τους υπόλοιπους πολίτες όσον αφορά την ποινική ευθύνη. [πηγή: Άρθρο Ι, Τμήμα 6, Παράγραφος 1 του Συντάγματος των ΗΠΑ]
Για τη Γερμανία, ο κ. Μποτόπουλος αναφέρει πως “ο Θεμελιώδης Νόμος (Σύνταγμα) της Βόννης, δεν περιέχει καμία διάταξη για την ευθύνη των Υπουργών, οι οποίοι είναι δυνατόν να «παραμεριστούν» μόνο με την άσκηση και ευόδωση πρότασης δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης, μέσω του Καγκελαρίου” (υποσημ. 24, σελ. 11 της ηλεκτρονικής έκδοσης). Αξίζει να σημειώσουμε ότι στη Γερμανία, με βάση τον Θεμελιώδη Νόμο (Σύνταγμα), οι πολιτικοί απολαμβάνουν ασυλίας (Άρθρο 46) ωστόσο, απαγορεύεται ρητά η ύπαρξη Ειδικού Δικαστηρίου (Άρθρο 101) και οι πολιτικοί μπορούν να δικαστούν κανονικά από τα τακτικά δικαστήρια, εφόσον ψηφιστεί η άρση της ασυλίας τους.
Για την Ισπανία, ο κ. Μποτόπουλος αναφέρει ότι “μόνο για «εγκλήματα κατά της ασφάλειας του κράτους» απαιτείται άδεια της Βουλής, στις λοιπές περιπτώσεις οι Υπουργοί δικάζονται κατά τις κοινές διατάξεις” (υποσημ. 25, σελ. 11 της ηλεκτρονικής έκδοσης). Οι πολιτικοί απολαμβάνουν ασυλίας, αλλά αντίθετα με την περίπτωση της Ελλάδας, τα ποινικά αδικήματα πολιτικών προσώπων εκδικάζονται από το Ανώτατο Δικαστήριο (Section 71, Σύνταγμα της Ισπανίας). Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα των Χοσέ Αντόνιο Γκινιάν και Μανουέλ Τσάβεζ Γκονζάλες, μέλη της Γερουσίας και του Κογκρέσου της Ισπανίας αντίστοιχα, οι οποίοι καταδικάστηκαν για διαφθορά ενόσω κατείχαν τα πολιτικά τους αξιώματα. [πηγή]
Για την Ιταλία, ο κ. Μποτόπουλος αναφέρει ότι “ο ρόλος του Κοινοβουλίου περιορίζεται στη δυνατότητα να σταματήσει, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, την ποινική δίωξη που ασκεί η δικαστική εξουσία” (υποσημ. 26, σελ. 11 της ηλεκτρονικής έκδοσης). Χαρακτηριστικότερη είναι η περίπτωση του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος αντιμετώπισε πολλαπλές νομικές καταδίκες κατά τη διάρκεια της θητείας του ως πρωθυπουργού της Ιταλίας, αλλά σε πολλές περιπτώσεις δεν εξέτισε την ποινή εξαιτίας της άσκησης εφέσεων ή παραγραφής. [πηγή 1] [πηγή 2] [πηγή 3] [πηγή 4]
Για τη Γαλλία, ο κ. Μποτόπουλος αναφέρει ότι “δεν απαιτείται άδεια της Βουλής για την ποινική δίωξη, αλλά η εκδίκαση γίνεται από σώμα με αμιγώς πολιτική σύνθεση” (υποσημ. 26, σελ. 11 της ηλεκτρονικής έκδοσης). Στη Γαλλία, οι πολιτικοί απολαμβάνουν ασυλίας, αυτό, ωστόσο, δεν έχει εμποδίσει την άσκηση ποινικής δίωξης. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Μαρίν λε Πεν, η οποία καταδικάστηκε αρκετές φορές από τα τακτικά δικαστήρια της χώρας, τόσο ως μέλος της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης όσο και ως μέλος του Ευρωκοινοβουλίου, αφού προηγουμένως είχε αρθεί η βουλευτική της ασυλία. [πηγή 1] [πηγή 2]
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός του Υπουργού Επικρατείας, κ. Μάκη Βορίδη ότι “Πουθενά στον κόσμο οι πολιτικοί δεν δικάζονται από τα τακτικά δικαστήρια” είναι ψευδής. Γενικά, η ελευθερία του λόγου των πολιτικών θεμελιώνεται συνταγματικά με τους πολιτικούς να απολαμβάνουν ασυλίας. Ωστόσο, σε πολλές χώρες τα ποινικά αδικήματα πολιτικών προσώπων εκδικάζονται αποκλειστικά από τα τακτικά δικαστήρια, συνήθως με την προϋπόθεση της άρσης της βουλευτικής τους ασυλίας, όπως η περίπτωση της Μαρίν Λε Πεν στη Γαλλία, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις ακόμη και πρωθυπουργών, που καταδικάστηκαν από τακτικά δικαστήρια ενόσω κατείχαν το αξίωμά τους, όπως ο Μπόρις Τζόνσον στο Ηνωμένο Βασίλειο και ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία. Για την τελευταία περίπτωση, στην Ελλάδα τον ρόλο αυτό αναλαμβάνει η Βουλή, σύμφωνα με το άρθρο 86. του Συντάγματος και όχι τα τακτικά δικαστήρια.
*Impeachment: Το impeachment ήταν μια διαδικασία ελέγχου της ευθύνης ανώτατων λειτουργών στη Μεγάλη Βρετανία η οποία θεωρείται από την κοινοβουλευτική κουλτούρα της Βρετανίας μια απαρχαιωμένη διαδικασία, η οποία έχει εγκαταλειφθεί, καθώς έχει αντικατασταθεί από άλλες δημοκρατικές κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Όπως αναφέρεται στη Βιβλιοθήκη του Βρετανικού Κοινοβουλίου: “Ο δικαστικός έλεγχος παρέχει επίσης πλέον έναν αποτελεσματικό έλεγχο της νομιμότητας των ενεργειών των δημόσιων λειτουργών και των υπουργών της κυβέρνησης”.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
- https://www.ertnews.gr/roi-idiseon/m-voridis-sto-ertnews-den-yparxoun-endeikseis-enoxis-gia-ton-triantopoulo-politiki-ekmetalleysi-apo-tin-antipoliteysi/
- https://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/to-politevma/syntagma/article-64/
- https://www.hellenicparliament.gr/vouli-ton-ellinon/to-politevma/syntagma/article-88/
- https://www.newstatesman.com/politics/the-staggers/2018/12/peterborough-labour-mp-fiona-onasanya-found-guilty-perverting-course
- https://www.bbc.com/news/10295004
- https://www.gesetze-im-internet.de/englisch_gg/englisch_gg.html#p0230:~:text=table%20of%20contents-,Article%2046,-%5BImmunities%20of%20Members
- https://www.senate.gov/about/origins-foundations/senate-and-constitution/constitution.htm#a1_sec6:~:text=shall%20be%20sitting.-,Section%206,either%20House%2C%20they%20shall%20not%20be%20questioned%20in%20any%20other%20Place.,-No%20Senator%20or
- https://www.bbc.com/news/world-europe-35104632?utm_source=chatgpt.com
- https://www.theguardian.com/world/2024/nov/14/marine-le-pen-embezzlement-trial-national-rally-prosecutor-ban?utm_source=chatgpt.com
- https://www.syntagmawatch.gr/my-constitution/arthro-86/
- https://www.france24.com/en/20180120-immunity-wont-save-ex-catalan-leader-arrest-spain-prosecutors
- https://www.theguardian.com/world/2011/apr/04/silvio-berlusconi-accused-tax-fraud?utm_source=chatgpt.com
- https://en.wikisource.org/wiki/Spanish_Constitution_of_1978_(unannotated)/Part_III#12
- https://www.aljazeera.com/news/2019/11/19/former-president-of-andalusia-govt-jailed-in-embezzlement-case/?utm_source=chatgpt.com
- https://www.rtve.es/noticias/20240716/caso-ere-manuel-chaves-jose-antonio-grinan-tribunal-constitucional-andalucia/16187765.shtml
