Τις τελευταίες ημέρες, σε αναρτήσεις κοινωνικών δικτύων αλλά και σε δημοσιεύματα σε ιστότοπους, ξεκίνησε να διαδίδεται – εκ νέου – μια λίστα με οδηγίες και συμβουλές που υποτιθέμενα βοηθούν στην περίπτωση που κάποιος είναι μόνος του και πάθει έμφραγμα, δηλαδή καρδιακή προσβολή. Όπως θα εξετάσουμε στο παρόν άρθρο όμως, οι εν λόγω συμβουλές όχι απλά δεν μπορούν να βοηθήσουν στην περίπτωση εμφράγματος αλλά σε πολλές περιπτώσεις μπορούν να αποβούν επικίνδυνες.
Παραδείγματα δημοσιευμάτων: salaminionvima.gr, oxafies.com
Παραδείγματα αναρτήσεων στο Facebook:
Στις υπό εξέταση αναρτήσεις διαβάζουμε το εξής κείμενο ή παραλλαγές αυτού:
ΚΑΡΔΙΑΚΉ ΑΝΑΚΟΠΗ. Τι ΚΑΝΕΙΣ? 
Το έχεις σκεφτεί ποτέ;;;;είσαι μόνος και παθαίνεις έμφραγμα…..Τι θα κάνεις τότε;
Μια σπάνια καλή δημοσίευση που μπορεί να κοινοποιηθεί :
Κάντε ένα διάλειμμα 2 λεπτών και διαβάστε αυτό:
1.Ας πούμε ότι είναι 5:25 μ.μ. και οδηγείς για το σπίτι μετά από μια ασυνήθιστα σκληρή μέρα δουλειάς.
2.Είσαι πραγματικά κουρασμένος και απογοητευμένος.
Ξαφνικά οι πόνοι στο στήθος αρχίζουν… Νιώθεις σαν να σε μαχαιρώνουν στο στήθος και την καρδιά. Είσαι μόνο λίγα μίλια μακριά από το κοντινότερο νοσοκομείο ή σπίτι.
3.Δυστυχώς δεν ξέρεις αν θα τα καταφέρεις..
4.Μπορεί να έκανες εκπαίδευση ΚΑΡΠΑ, αλλά το άτομο που έκανε το μάθημα δεν σου είπε πώς να βοηθήσεις τον εαυτό σου.
5.Πώς επιβιώνεις από μια καρδιακή προσβολή όταν είσαι μόνος;;;Ένα άτομο που αισθάνεται αδύναμο και του οποίου η καρδιά χτυπάει δυνατά έχει μόνο 10 δευτερόλεπτα πριν χάσει τις αισθήσεις του.
6.Μπορείς να βοηθήσεις τον εαυτό σου βήχοντας επανειλημμένα και πολύ δυνατά!
Βαθιές ανάσες πριν από κάθε βήχα.
Ο βήχας πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε δευτερόλεπτο μέχρι να φτάσετε στο νοσοκομείο ή μέχρι να αρχίσει να χτυπάει κανονικά η καρδιά σας.
7.Η βαθιά αναπνοή δίνει οξυγόνο στους πνεύμονές σας και οι κινήσεις του βήχα ενισχύουν την καρδιά και την κυκλοφορία του αίματος. Η καρδιακή πίεση βοηθά επίσης στην αποκατάσταση ενός φυσιολογικού παλμού της καρδιάς.
8.Οι καρδιολόγοι λένε ότι αν κάποιος λάβει αυτό το μήνυμα και το περάσει σε 10 άτομα, μπορούμε να σώσουμε τουλάχιστον μία ζωή.
9.Αντί να δημοσιεύουμε μόνο αστεία, με αυτό το μήνυμα βοηθάμε να σωθούν ζωές διαδίδοντάς το.
ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ (κρατήστε το δάχτυλό σας, κάντε κλικ στο κείμενο και επιλέξτε αντιγραφή, πηγαίνετε στη δική σας σελίδα και εκεί που κανονικά θέλετε να γράψετε, επιλέξτε ξανά δάχτυλο και επικόλληση)
Τι ισχύει
Ο συγκεκριμένος, άκρως παραπλανητικός και δυνητικά επικίνδυνος, ισχυρισμός διαδίδεται στο διαδίκτυο εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια. Σε σχετική ανάρτηση του ιστότοπου ελέγχου γεγονότων snopes.com, με ημερομηνία 2 Σεπτεμβρίου 2003, αναφέρεται πως το κείμενο διαδίδεται μέσω e-mail τουλάχιστον από το καλοκαίρι του 1999, ενώ στην αρχική μορφή του ανέφερε ως πηγή το Rochester General Hospital της Νέας Υόρκης:
Μετά τη διάδοση του ισχυρισμού, η ιστοσελίδα του Rochester General προέβη σε ανάρτηση προκειμένου να ξεκαθαρίσει πως οι πληροφορίες του κειμένου δεν προέρχονται από το νοσοκομείο. Σε αυτή διαβάζουμε τα εξής:
Πώς να επιβιώσετε από καρδιακή προσβολή όταν είστε μόνοι
ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ
Εκατοντάδες άνθρωποι σε όλη τη χώρα έχουν λάβει ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με τίτλο «Πώς να επιβιώσετε από καρδιακή προσβολή όταν είστε μόνοι». Αυτό το άρθρο προτείνει μια διαδικασία για να επιβιώσει από καρδιακή προσβολή κατά την οποία το θύμα συνιστάται να βήχει επανειλημμένα σε τακτά χρονικά διαστήματα μέχρι να φτάσει βοήθεια.
Η πηγή πληροφοριών για αυτό το άρθρο αποδόθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο του Ρότσεστερ. Αυτό το άρθρο διαδίδεται στο Διαδίκτυο καθώς τα άτομα το στέλνουν σε φίλους και γνωστούς – και στη συνέχεια αυτοί οι παραλήπτες του κειμένου το στέλνουν στους φίλους και τους γνωστούς τους κ.ο.κ.
Δεν μπορούμε να βρούμε κανένα στοιχείο για άρθρο παρόμοιο με αυτό που αναρτήθηκε από το Γενικό Νοσοκομείο του Ρότσεστερ τα τελευταία 20 χρόνια. Επιπλέον, οι ιατρικές πληροφορίες που αναφέρονται στο άρθρο δεν μπορούν να επαληθευτούν από την τρέχουσα ιατρική βιβλιογραφία και σε καμία περίπτωση δεν επιδοκιμάζονται από το ιατρικό προσωπικό αυτού του νοσοκομείου. Επίσης, τόσο η The Mended Hearts, Inc., μια οργάνωση υποστήριξης για καρδιοπαθείς, όσο και η American Heart Association έχουν πει ότι αυτές οι πληροφορίες δεν πρέπει να προωθούνται ή να χρησιμοποιούνται από κανέναν.
Παρακαλούμε βοηθήστε μας να καταπολεμήσουμε τη διάδοση της παραπληροφόρησης. Σας ζητάμε να στείλετε αυτό το e-mail σε οποιονδήποτε σας έστειλε το άρθρο και ζητήστε του να κάνει το ίδιο.
Τα άμεσο ρίσκο του “Cough CPR”
Αρχικά, είναι σκόπιμο να αναφέρουμε πως, σε αντίθεση με το κείμενο του υπό εξέταση ισχυρισμού που συγχέει την καρδιακή ανακοπή με το έμφραγμα, υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ καρδιακής ανακοπής και εμφράγματος.
Η καρδιακή προσβολή (ή έμφραγμα του μυοκαρδίου) συμβαίνει όταν η παροχή αίματος στην καρδιά περιορίζεται ή διακόπτεται λόγω απόφραξης στα αιμοφόρα αγγεία του μυοκαρδίου, με αποτέλεσμα την «προσβολή», ή νέκρωση μέρος του καρδιακού μυϊκού ιστού λόγω της απώλειας αιμάτωσης. Αντίθετα, η καρδιακή ανακοπή συμβαίνει όταν η καρδιά σταματά να λειτουργεί και να μεταφέρει αποτελεσματικά αίμα στο σώμα και στα ζωτικά όργανα, λόγω δυσλειτουργίας του καρδιακού ηλεκτρικού συστήματος. Ένας από τους παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε ανακοπή είναι και η καρδιακή προσβολή αλλά δεν είναι ο μοναδικός.
Επιπροσθέτως, όπως εξηγούν τα δημοσιεύματα του Ελληνικού Ινστιτούτου Καρδιολογικών Νοσημάτων [πηγή 1][πηγή 2], στην περίπτωση καρδιακής προσβολής οι μισοί ασθενείς καταλήγουν εντός μιας ώρας από την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Στην περίπτωση καρδιακής ανακοπής ο χρόνος και τρόπος θανάτου είναι απρόβλεπτος, μπορεί να είναι συντομότερος, ακόμα και ακαριαίος.
Όπως αναφέρει το snopes, η τεχνική του βήχα, γνωστή ως “cough CPR” (ΚΑΡΠΑ με βήχα) είναι μια τεχνική η οποία έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στο παρελθόν, αλλά σε μεμονωμένες περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης στις οποίες τα θύματα συνειδητοποιούσαν ότι ήταν στα πρόθυρα της λιποθυμίας, επρόκειτο να υποστούν πλήρη καρδιακή ανακοπή και ήξεραν ακριβώς πώς να βήξουν ώστε να διατηρήσουν καλή οξυγόνωση στο αίμα τους προκειμένου να μην χάσουν τις αισθήσεις τους, μέχρι να λάβουν ιατρική βοήθεια. Κατά περίπτωση, η εφαρμογή έγινε υπό την άμεση φροντίδα γιατρών που αναγνώρισαν τις κρίσεις καθώς εκδηλώνονταν και καθοδηγούσαν τους ασθενείς βήμα προς βήμα.
Ωστόσο, το δημοσίευμα τονίζει πως ακόμη και αν οι πάσχοντες αναγνωρίσουν σωστά πως βιώνουν το είδος του καρδιακού επεισοδίου κατά το οποίο η πρακτική αυτή θα μπορούσε να βοηθήσει, χωρίς ειδική εκπαίδευση ώστε να επιτύχουν τους σωστούς ρυθμούς, ο βήχας τους θα μπορούσε να μετατρέψει ένα ήπιο καρδιακό επεισόδιο σε θανατηφόρο.
Όπως εξήγησε στο snopes ο Dr. Richard O. Cummins, η συγκεκριμένη τεχνική αυξάνει την πίεση στο στήθος αρκετά με στόχο διατηρήσει σε κάποιο βαθμό κυκλοφορία του οξυγονωμένου αίματος προς τον εγκέφαλο, ώστε το άτομο να διατηρήσει τις αισθήσεις του για παρατεταμένη περίοδο. Ωστόσο η εφαρμογή της μπορεί να είναι επικίνδυνη για ένα άτομο με έμφραγμα (καρδιακή προσβολή) που δεν οδηγεί σε καρδιακή ανακοπή. Χωρίς την παρουσία ιατρού, ώστε να γίνει σωστή διάγνωση του είδους του καρδιακού επεισοδίου που βιώνει ο ασθενής και χωρίς την επίβλεψη του ρυθμού του βήχα, η διαδικασία είναι πολύ επικίνδυνη για να την επιχειρήσει ένας απλός άνθρωπος.
Σε σχετική δημοσίευση, η Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας τονίζει πως δεν υποστηρίζει την εφαρμογή της συγκεκριμένης μεθόδου σε περιπτώσεις καρδιακής προσβολής, καθώς αυτή δεν αποτελεί μέθοδο παραδοσιακής αναζωογόνησης. Η «ΚΑΡΠΑ με βήχα» μπορεί να εφαρμοστεί προσωρινά και μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως κατά τη διάρκεια μιας ξαφνικής αρρυθμίας ή σε εργαστήριο καρδιακού καθετηριασμού, σε ελεγχόμενο νοσοκομειακό περιβάλλον, όπου οι ασθενείς έχουν τις αισθήσεις τους και παρακολουθούνται από νοσηλευτικό προσωπικό.
Το ίδιο αναφέρει και η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, με επίσημη ανακοίνωση της στις 11 Απριλίου 2024, με αφορμή την ευρεία διάδοση που γνωρίζει ο υπό εξέταση ισχυρισμός:
Κατά τη διάρκεια μιας ξαφνικής αρρυθμίας (μη φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού), ένα άτομο με αισθήσεις μπορεί να είναι σε θέση να βήξει δυνατά και επαναλαμβανόμενα για να διατηρήσει ροή αίματος στον εγκέφαλο ώστε να παραμείνει για ελάχιστα δευτερόλεπτα με αισθήσεις μέχρι να αντιμετωπιστεί η αρρυθμία. Αυτό έχει ονομαστεί λανθασμένα “ΚΑΡΠΑ με βήχα”, αφού σε καμία περίπτωση δεν είναι ούτε τρόπος παραδοσιακής αναζωογόνησης, ούτε τρόπος το θύμα να παραμείνει εν ζωή και να οδηγήσει μόνο του σε αναζήτηση βοήθειας. Η «ΚΑΡΠΑ με βήχα» μπορεί να είναι ένα πολύ προσωρινό μέτρο λίγων δευτερολέπτων στο αιμοδυναμικό εργαστήριο καρδιακού καθετηριασμού, μέχρι να χορηγηθεί απινίδωση.
Πρόσφατα η ΕΚΕ διαπίστωσε ότι η «ΚΑΡΠΑ με βήχα» έχει βρει εκ νέου ευρεία απήχηση στο διαδίκτυο κ.ά. μέσα ενημέρωσης – μια αντίστοιχη εκστρατεία ιατρικής παρα-πληροφόρησης είχε λάβει χώρα και προ 15ετίας. Η ΕΚΕ, ως Επιστημονική Εταιρεία των Ελλήνων Καρδιολόγων και κατέχοντας κεντρική θέση εδώ και 25ετία στην πιστοποιημένη εκπαίδευση πολιτών, ιατρών και φοιτητών ιατρικής στην βασική και προχωρημένη ΚΑΡΠΑ, θεωρεί ότι δεν πρέπει να μεταφέρονται λάθος μηνύματα σε ό,τι αφορά την διάσωση από ανακοπή. Ο μόνος τρόπος να βοηθήσουμε ένα θύμα είναι η έγκαιρη έναρξη ΚΑΡΠΑ από εκπαιδευμένους σε πιστοποιημένα σεμινάρια διασώστες.
Στην εκ νέου διάδοση του ισχυρισμού αναφέρθηκε και ο Επεμβατικός Καρδιολόγος, Επιστημολόγος, και Διδάκτωρ Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Παναγιώτης Ιακωβής, σε ανάρτηση του στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook:
Σε επικοινωνία του με τα Ellinika Ηoaxes, ο κ. Ιακωβής ανέφερε επίσης τα εξής:
Επιπλέον, το ανεύθυνο κείμενο που πολλοί επικολλούν στις σελίδες των κοινωνικών τους δικτύων, πλην του βήχα, συστήνει και υπεραερισμό με συνεχείς βαθιές ανάσες, διότι δήθεν θα βελτιωθεί η οξυγόνωση του οργανισμού και της καρδιάς. Κάτι τέτοιο, όμως, χωρίς σαφή διάγνωση, μπορεί και να επιδεινώσει την -πολύ συχνή- κρίση πανικού και να καθυστερήσει την κλήση σε βοήθεια από υπεύθυνους φορείς ή ιατρούς.
Οι υπό εξέταση αναρτήσεις αναφέρουν επίσης ως συμπτώματα την ταχυκαρδία και το αίσθημα αδυναμίας. Στην πραγματικότητα όμως, όπως αναφέρει το Ελληνικό Ινστιτούτο Καρδιολογικών Νοσημάτων, τα συμπτώματα μιας καρδιακής προσβολής και η ένταση τους ποικίλουν από άτομο σε άτομο, ενώ σε περιπτώσεις κάποια άτομα μπορεί να εκδηλώσουν λίγα συμπτώματα και να μην καταλάβουν πως έχουν υποστεί καρδιακή προσβολή.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο, μερικά από τα πιο κοινά προειδοποιητικά συμπτώματα μιας καρδιακής προσβολής είναι τα εξής:
- Πόνος στο στήθος ή δυσφορία
- Ενοχλήσεις στο πάνω μέρος του σώματος
- Δυσκολία στην αναπνοή
- Κρύος ιδρώτας
- Αίσθημα ασυνήθιστης κούρασης
- Ναυτία
- Ζάλη
Το Ελληνικό Ινστιτούτο Καρδιολογικών Νοσημάτων αναφέρει επίσης πως το πιο σημαντικό κριτήριο για να καθοριστεί αν ένα άτομο έχει υποστεί καρδιακή προσβολή δεν είναι η ένταση του πόνου στο στήθος αλλά το συνολικό πρότυπο των συμπτωμάτων που εκδηλώνονται, καθώς η ένταση του πόνου μπορεί να διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο. Τονίζει ακόμα πως σε περίπτωση που κάποιο άτομο πιστεύει πως έχει συμπτώματα εμφράγματος πρέπει να καλέσει άμεσα το ΕΚΑΒ (166), ακόμα και αν δεν είναι σίγουρο πως πρόκειται για καρδιακή προσβολή, σημειώνοντας πως ο καλύτερος και ασφαλέστερος τρόπος για να φτάσει στο νοσοκομείο είναι μέσω ασθενοφόρου.
Είναι σκόπιμο να αναφέρουμε πως, πέρα από το γεγονός πως η χρήση της «ΚΑΡΠΑ με βήχα» χωρίς ιατρική διάγνωση και επίβλεψη μπορεί να επιβαρύνει την κατάσταση του ατόμου, ενδέχεται ακόμα να καθυστερήσει την αναζήτηση βοήθειας, θέτοντας τον ασθενή σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Σύμφωνα με το Ελληνικό Ινστιτούτο Καρδιολογικών Νοσημάτων, η καθυστέρηση της θεραπείας μπορεί να αποβεί θανατηφόρα: Από τους ανθρώπους που πεθαίνουν από καρδιακές προσβολές, περίπου οι μισοί πεθαίνουν μέσα σε μια ώρα από τα πρώτα συμπτώματά τους και πριν φτάσουν στο νοσοκομείο. Επίσης, πάνω από τους μισούς ανθρώπους που έχουν υποστεί καρδιακή προσβολή περιμένει περισσότερο από δύο ώρες πριν από τη λήψη βοήθειας.
Συμπέρασμα
Με βάση τα ανωτέρω, καθίσταται σαφές πως ο ισχυρισμός για τη χρήση της τεχνικής «ΚΑΡΠΑ με βήχα» κατά τη διάρκεια εμφράγματος για την αντιμετώπιση του είναι παραπλανητικός και δυνητικά επικίνδυνος. Η τεχνική αυτή μπορεί να εφαρμοστεί με ασφάλεια μόνο σε διαφορετικό πλαίσιο, σε ελεγχόμενο περιβάλλον και με τον ασθενή υπό παρακολούθηση, όχι σε εξωνοσοκομειακό περιβάλλον χωρίς σωστή διάγνωση και επίβλεψη από ιατρό. Τυχόν εφαρμογή της χωρίς την απαραίτητη επίβλεψη μπορεί να επιβαρύνει την κατάσταση του ατόμου, να καθυστερήσει την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας, και ενδεχομένως να μετατρέψει ένα ήπιο καρδιακό επεισόδιο σε θανατηφόρο. Κάποιος που πιστεύει πως έχει συμπτώματα καρδιακής προσβολής πρέπει να επικοινωνεί άμεσα με το ΕΚΑΒ για την ασφαλέστερη διακομιδή του σε νοσοκομείο μέσω ασθενοφόρου.
