Η επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα από το Βρετανικό Μουσείο είναι ένα θέμα που έρχεται συχνά στο προσκήνιο στη χώρα. Στο πλαίσιο αυτό, χρήστες των κοινωνικών δικτύων στην Ελλάδα κοινοποίησαν το καλοκαίρι του 2024 μια παλιά ιταλική ταινία αρχείου του περασμένου αιώνα, με τον ψευδή ισχυρισμό ότι δείχνει τον Παρθενώνα «άθικτο» και όλες τις Καρυάτιδες το 1900, υπονοώντας ότι οι ελληνικές αρχές εν τω μεταξύ δεν έχουν φροντίσει καλά το μνημείο. Ωστόσο, η ταινία αυτή έχει κοπεί και ερμηνεύεται ανακριβώς και εκτός πλαισίου. Σε αντίθεση με την αρχική εννιάλεπτη εκδοχή του ντοκιμαντέρ, η σύντομη εκδοχή που κοινοποιήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν δείχνει τον Παρθενώνα, αλλά έναν ναό στην Αγορά, κοντά στην Ακρόπολη. Επιπλέον, το παγκοσμίου φήμης μνημείο δεν ήταν άθικτο, καθώς έχει υποστεί καταστροφές κατά τη διάρκεια των αιώνων, καθώς και αναστηλώσεις, οι οποίες του έδωσαν τη σημερινή του μορφή, όπως δήλωσε το Μουσείο Ακρόπολης στο AFP. Επίσης, όταν γυρίστηκε αυτή η ταινία, τα διαζώματα του Παρθενώνα είχαν ήδη αφαιρεθεί από το αέτωμα του ναού και είχαν μεταφερθεί στο Βρετανικό Μουσείο. Τέλος, ανέκαθεν υπήρχαν έξι Καρυάτιδες, εκ των οποίων η μία βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο, ενώ όλες οι υπόλοιπες βρίσκονται στο μουσείο στην Αθήνα.
Η επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο είναι ένα θέμα που απασχολεί συχνά την Ελλάδα και τη Μεγάλη Βρετανία. Στις αρχές Ιουλίου, ο ελληνικός Τύπος έγραψε ότι ένας πρώην διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου πρότεινε να «μοιραστούν» τα «Ελγίνεια Μάρμαρα» με την Ελλάδα.
Ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κίρ Στάρμερ φέρεται να εξέφρασε αργότερα την υποστήριξή του για ένα δάνειο των μαρμάρων στην Ελλάδα.
Στο πλαίσιο αυτό, ένα βίντεο εμφανίστηκε στα κοινωνικά δίκτυα στην Ελλάδα, το οποίο ισχυρίζεται ότι δείχνει τον Παρθενώνα «άθικτο» το 1900.
«Ο Παρθενώνας άθικτος, το αέτωμα πλήρες όπως και οι Καρυάτιδες ήταν ακόμα 4», γράφει η ανάρτηση στο Facebook από την 1η Ιουλίου 2024, η οποία από τότε κοινοποιήθηκε πάνω από 600 φορές.
Η ανάρτηση κοινοποιεί ένα ασπρόμαυρο βίντεο-αρχείο άνω του ενός λεπτού με αρχαία ερείπια στην Αθήνα, συμπεριλαμβανομένων των Προπυλαίων της Ακρόπολης και των Καρυάτιδων. Ο τίτλος του βίντεο έχει ως εξής: «Η Ακρόπολη σε φιλμάκι του 1900».
Το ίδιο βίντεο με τον ίδιο ισχυρισμό αναρτήθηκε και στο TikTok, από την ίδια χρήστη, και κοινοποιήθηκε 320 φορές. Τα σχόλια και στις δύο αναρτήσεις απενεργοποιήθηκαν.
Ωστόσο, αυτό το αρχειακό φιλμ έχει κοπεί και ερμηνεύεται ανακριβώς και εκτός πλαισίου. Αν και η εκδοχή που δημοσιεύτηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνει τμήματα της Ακρόπολης και των γύρω μνημείων, δεν δείχνει τον Παρθενώνα. Επιπλέον, το Μουσείο της Ακρόπολης δήλωσε στο AFP ότι ο Παρθενώνας έχει υποστεί καταστροφές στο πέρασμα των αιώνων, καθώς και ανακαινίσεις, αλλά σε καμία περίπτωση δεν ήταν «άθικτος» τον περασμένο αιώνα. Επίσης, τα διαζώματά του είχαν αφαιρεθεί στις αρχές του 19ου αιώνα και είχαν μεταφερθεί στο Βρετανικό Μουσείο, πολύ πριν γυριστεί αυτή η ταινία αρχείου. Τέλος, υπήρχαν πάντα έξι Καρυάτιδες.
Στιγμιότυπα από την παραπλανητική ανάρτηση στο Facebook (αριστερά) και την παραπλανητική ανάρτηση στο TikTok (δεξιά). Λήψη εικόνων: 30/07/2024
Μια ιταλική ταινία αρχείου
Παρατηρώντας προσεκτικά το βίντεο που κοινοποιήθηκε στο διαδίκτυο, εντοπίσαμε τη λέξη «Luce» στην επάνω δεξιά γωνία. Αυτή η λεπτομέρεια και μια αντίστροφη αναζήτηση βίντεο μας επέτρεψαν να βρούμε το πρωτότυπο ντοκιμαντέρ, στον ιταλικό ιστότοπο αρχείου ταινιών Luce (αρχειοθετημένο εδώ).
Το βωβό ντοκιμαντέρ του αρχείου στον ιστότοπο Luce έχει τίτλο στα ιταλικά «Arte greca architettura e scultura – Epoca classica» (Ελληνική τέχνη, αρχιτεκτονική και γλυπτική – Κλασική περίοδος), διαρκεί εννέα λεπτά – πολύ περισσότερο από το μέρος που εμφανίζεται στις δημοσιεύσεις στα κοινωνικά δίκτυα – και χρονολογείται από το 1924. Η περιγραφή του βίντεο αναφέρει στα ιταλικά: «Η Ακρόπολη στην Αθήνα. Αγάλματα, ανάγλυφα, έκθεση στο Μουσείο του Λούβρου».
Το βίντεο που κοινοποιήθηκε στο διαδίκτυο ξεκινά στο 02:26 του αρχικού βίντεο του Luce, όπου φαίνονται τα Προπύλαια, η είσοδος στον χώρο της Ακρόπολης. Το επόμενο απόσπασμα (από το 02:45) δείχνει έναν ναό, ο οποίος είναι αυτός που περιγράφεται ως Παρθενώνας από τη χρήστη που δημοσίευσε το βίντεο στο Facebook και το TikTok.
Ωστόσο, δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Το αρχειακό φιλμ αναφέρει (στο 02:44) ότι πρόκειται για τον «Ναό του Θησέα στην Αθήνα». Ο ναός αυτός βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της Αγοράς, κοντά στην Ακρόπολη, και ονομάζεται «Θησείο» ή «Ναός του Ηφαίστου» (αρχειοθετημένο εδώ). Μπορεί ακόμη και σήμερα να είναι επισκέψιμος.
Η ταινία του αρχείου Luce δείχνει πράγματι τον πραγματικό Παρθενώνα, αλλά στο 00:21, όπως φαίνεται στο παρακάτω στιγμιότυπο:
Στιγμιότυπο από την ιστοσελίδα του αρχείου Luce. Λήψη εικόνας: 30/07/2024
Σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα της 16ης Ιουλίου 2024 προς το AFP, το Γραφείο Σύνταξης του Ιστορικού Αρχείου Luce εξήγησε ότι δεν είχε περαιτέρω λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με αυτό το ντοκιμαντέρ, πέρα από τις πληροφορίες που υπάρχουν ήδη στον ιστότοπο.
«Μπορούμε, ωστόσο, να προσθέσουμε ότι πρόκειται για μια παραγωγή του Συνδικάτου Κινηματογραφικής Διδασκαλίας (Sindacato Istruzione Cinematografica-SIC), μιας μικρής ανώνυμης εταιρείας παραγωγής και διανομής ντοκιμαντέρ για τον γενικό πολιτισμό, τη σχολική εκπαίδευση και την προπαγάνδα, που ιδρύθηκε το 1924 με πρωτοβουλία ιδιωτών και δέσμευση του δημοσιογράφου Luciano De Feo, από τον οποίο προέρχεται το Istituto Nazionale Luce», ανέφερε το γραφείο του Luce.
Κάτω από το ακρωνύμιο S.I.C., εξήγησε το γραφείο Luce, βρίσκονται οι βωβές ταινίες μικρού μήκους που παρήγαγε και διέθεσε η ένωση κατά τη διάρκεια του σύντομου έτους ζωής και δραστηριότητάς της, συνοδευόμενες από επεξηγηματικές λεζάντες, οι οποίες πραγματεύονται διδακτικά-επιστημονικά, γεωγραφικά-τουριστικά και εθνογραφικά θέματα, καθώς και γεγονότα, εταιρείες και προσωπικότητες της ιταλικής εθνικής επικαιρότητας.
Ένα μνημείο πληγωμένο από τους αιώνες
Σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα με ημερομηνία 30 Ιουλίου 2024, η Δανάη Ζαούση, σύμβουλος επικοινωνίας του Μουσείου Ακρόπολης στην Αθήνα, επεσήμανε ότι ο Παρθενώνας είχε υποστεί πολλές καταστροφές στο πέρασμα των αιώνων.
Για παράδειγμα, ο ναός υπέστη μεγάλες ζημιές το 1687, κατά τη διάρκεια του πολέμου του Μοριά (1684-1699) μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Βενετίας, όταν ένας βενετσιάνικος βομβαρδισμός πυροδότησε τα πυρομαχικά που είχαν αποθηκεύσει οι Οθωμανοί στο ναό (αρχειοθετημένο εδώ).
Ένα ιστορικό χρονολόγιο που δημιουργήθηκε από το Μουσείο Ακρόπολης δίνει μια λεπτομερή ιστορία του μνημείου και της Ακρόπολης, παρουσιάζοντας όλες τις εξελίξεις και τις αλλαγές του.
Φωτογραφία δείχνει το ναό του Παρθενώνα στην κορυφή του λόφου της Ακρόπολης στην Αθήνα στις 28 Νοεμβρίου 2023. – Angelos Tzortzinis / AFP
Το βίντεο που κοινοποιήθηκε στο Facebook και το TikTok υποστηρίζει ότι το αέτωμα του Παρθενώνα ήταν «πλήρες» την εποχή που γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ αρχείου.
Ωστόσο, το αέτωμα και τα διαζώματα (αρχειοθετημένο εδώ) του μνημείου είχαν αφαιρεθεί από τον Τόμας Μπρους, 7ο κόμη του Έλγιν, έναν Βρετανό διπλωμάτη και συλλέκτη έργων τέχνης στις αρχές του 19ου αιώνα, πολύ πριν γυριστεί η ταινία το 1924.
Μεταξύ του 1801 και του 1805, ο Μπρους αφαίρεσε τις ζωφόρους από τον Παρθενώνα στην Αθήνα, που τότε βρισκόταν υπό οθωμανική κυριαρχία, και τις έφερε στην Αγγλία (αρχειοθετημένες εδώ). Από το 1816 εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο.
Τέλος, οι Καρυάτιδες δεν είναι τέσσερις συνολικά, αλλά έξι: πέντε από αυτές βρίσκονται στην Αθήνα και μία στο Λονδίνο (αρχειοθετημένες εδώ).
Μεταφέρθηκαν από το Ερέχθειο (αρχειοθετημένο εδώ), έναν ναό κοντά στον Παρθενώνα, το 1979 για προστασία, και εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης από το 2009. Αυτές που βρίσκονται σήμερα στο χώρο είναι αντίγραφα.
Η έκτη Καρυάτιδα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο και μεταφέρθηκε στη Βρετανία από τον Τόμας Μπρους το 1804.
Ένας φρουρός ασφαλείας περπατάει πίσω από τα αγάλματα των Καρυάτιδων κατά τη διάρκεια της επίσημης τελετής εγκαινίων του νέου μουσείου της Ακρόπολης στις 20 Ιουνίου 2009 στην Αθήνα. – JOHN KOLESIDIS / POOL
Το AFP έχει ήδη επαληθεύσει παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με τον Παρθενώνα και την αρχαιότητα εδώ και εδώ.
© AGENCE FRANCE-PRESSE | 2024 | Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP σε αυτόν τον ιστότοπο υπόκειται στους όρους χρήσης που διατίθενται στη διεύθυνση CGU. Με την πρόσβαση και/ή τη χρήση οποιουδήποτε περιεχομένου του AFP που διατίθεται σε αυτόν τον ιστότοπο, συμφωνείτε να δεσμεύεστε από τους προαναφερθέντες όρους χρήσης. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP γίνεται με δική σας αποκλειστική και πλήρη ευθύνη.
Αρχικά δημοσιεύτηκε εδώ.
