Από τον Φεβρουάριο του 2022, όταν ξεκίνησε η εισβολή πλήρους κλίμακας της Ρωσίας στην Ουκρανία, πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ και των ΗΠΑ, παρείχαν οικονομική και στρατιωτική βοήθεια για να στηρίξουν την άμυνα της Ουκρανίας. Σε αυτό το πλαίσιο, ορισμένοι χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα τέλη του Ιουνίου 2024 ισχυρίστηκαν ότι ένας Ουκρανός πολιτικός από το κυβερνών κόμμα του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι έκανε κατάχρηση της βοήθειας. Ως απόδειξη, οι χρήστες κοινοποίησαν μια φωτογραφία με χρήματα από πωλήσεις κάνναβης στην Καλιφόρνια με τον ψευδή ισχυρισμό ότι αυτή δείχνει ένα χρηματοκιβώτιο στο σπίτι του Μίκολα Μικολάιοβιτς Τιστσένκο. Το AFP διαπίστωσε ότι η φωτογραφία ήταν στην πραγματικότητα από ένα άρθρο του Reuters από το 2021 και δεν είχε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το Κρατικό Γραφείο Ερευνών της Ουκρανίας (SBI) επιβεβαίωσε ότι δεν δημοσίευσε τη φωτογραφία και ότι αυτή δεν έχει καμία σχέση με τις έρευνές τους σχετικά με τον Τιστσένκο για παράνομη στέρηση της ελευθερίας του.
«Στέλνε μαλ@κα Έλληνα λεφτά στην Ουκρανία για να τα μαζεύουν οι υπουργάρες του Ζελένσκι…Κορόιδα. Υ.Γ. Η φώτο είναι από το σπίτι του Υπουργού “Διαφθοράς” της κυβέρνησης Ζελένσκι…», γράφει αυτή η ανάρτηση στο Χ από τις 26 Ιουνίου 2024, που περιλαμβάνει μια φωτογραφία η οποία δείχνει ένα ντουλάπι με πακέτα χρημάτων.
Παρόμοιοι ισχυρισμοί με τη φωτογραφία, είτε σε πλήρη είτε σε περικομμένη μορφή, κοινοποιήθηκαν επίσης στο Facebook (εδώ και εδώ), στο YouTube (εδώ) και σε ελληνικές ιστοσελίδες (εδώ, εδώ και εδώ). Ο ίδιος ισχυρισμός και η ίδια φωτογραφία εμφανίστηκαν και στα αγγλικά.
Ωστόσο, η φωτογραφία για την οποία οι χρήστες ισχυρίζονται ότι δήθεν δείχνει χρήματα στο σπίτι του Μίκολα Μικολάιοβιτς Τιστσένκο τα οποία «προήλθαν από τη δυτική βοήθεια προς την Ουκρανία», είναι στην πραγματικότητα από το 2021 και δείχνει χρήματα από πωλήσεις κάνναβης στην Καλιφόρνια.
Παρόλο που το Κρατικό Γραφείο Ερευνών της Ουκρανίας (SBI) διεξήγαγε έρευνα για τον Τιστσένκο, επιβεβαίωσε στο AFP ότι δεν δημοσίευσε την εν λόγω φωτογραφία και ότι στην πραγματικότητα αυτή δεν σχετίζεται με τις έρευνές τους.
Μαζί με άλλους δυτικούς συμμάχους και ορισμένες άλλες χώρες, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να στηρίξει την άμυνα της Ουκρανίας κατά της ρωσικής εισβολής που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Έχει παράσχει οικονομική και στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, ενώ τον Ιούνιο του 2024, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι υπέγραψε δεκαετές σύμφωνο ασφαλείας με τα 27 κράτη-μέλη (αρχειοθετημένο εδώ). Τον Ιούλιο του 2024, η ΕΕ δήλωσε ότι 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ διατέθηκαν για τη στήριξη της Ουκρανίας, το πρώτο χρηματικό ποσό που προέκυψε από τα κέρδη των ρωσικών δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων (αρχειοθετημένο εδώ).
Η βοήθεια αυτή έχει προκαλέσει παραπληροφόρηση, η οποία ενίοτε προέρχεται από ρωσικές πηγές, ότι οι Ουκρανοί πολιτικοί κάνουν κατάχρηση και πλουτίζουν οι ίδιοι αντί να χρησιμοποιούν τη βοήθεια για την άμυνα της χώρας. Στο παρελθόν το AFP έχει επαληθεύσει τέτοιους ισχυρισμούς, για παράδειγμα εδώ και εδώ.
Η Ουκρανία παλεύει εδώ και χρόνια με τη διαφθορά (αρχειοθετημένο εδώ). Σύμφωνα με τη Διεθνή Διαφάνεια, η Ουκρανία βρίσκεται στην 104η θέση μεταξύ 180 χωρών στον δείκτη μέτρησης της διαφθοράς. Ωστόσο, ο ισχυρισμός ότι η φωτογραφία δείχνει χρήματα που έκλεψε ο Τιστσένκο από την ξένη βοήθεια προς την Ουκρανία είναι ψευδής.
Η φωτογραφία είναι από το 2021
Μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας βρήκε ότι η φωτογραφία δημοσιεύθηκε σε αυτό το άρθρο του Reuters από τις 24 Μαΐου 2021, το οποίο είχε ως θέμα το πώς οι πωλητές χόρτου στις ΗΠΑ κρύβουν μετρητά. Στην περιγραφή της εικόνας αναφέρεται ότι αυτή δείχνει: «Χρήματα από τις πωλήσεις κάνναβης αποθηκεύονται σε χρηματοκιβώτιο σε κατάστημα πώλησης κάνναβης της Καλιφόρνια πριν τα παραλάβουν και τα καταθέσουν σε τράπεζα ή πιστωτικό ίδρυμα, στην Καλιφόρνια, ΗΠΑ, στις 19 Μαΐου 2021».
Στην περιγραφή αναφέρεται επίσης ότι πρόκειται για μια φωτογραφία που δόθηκε στο πρακτορείο Reuters στις 21 Μαΐου 2021 από την Operational Security Solutions.
Σε ηλεκτρονικό μήνυμα την 1η Αυγούστου 2024, ο Σαρίκ Χαν, δημοσιογράφος του Reuters για θέματα ενέργειας και συντάκτης του άρθρου του Reuters του 2021, δήλωσε στο AFP ότι «η συγκεκριμένη φωτογραφία μάς δόθηκε από τον εκλιπόντα κ. Andrew Hard, υπεύθυνο δημοσίων σχέσεων της εταιρείας ασφαλείας κάνναβης OSS. Επικοινωνίες από την εποχή εκείνη από τον κ. Hard δηλώνουν ότι η φωτογραφία τραβήχτηκε στην Καλιφόρνια στις 19 Μαΐου 2021».
Το AFP επικοινώνησε με την Operational Security Solutions (OSS), έναν αμερικανικό πάροχο λύσεων διαχείρισης μετρητών, αλλά δεν έλαβε απάντηση μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης.
Έρευνα για τον Τιστσένκο
Ο Μ.Μ. Τιστσένκο είναι βουλευτής στο ουκρανικό κοινοβούλιο, πρώην μέλος του κόμματος «Υπηρέτης του Λαού» του Ζελένσκι και αναπληρωτής πρόεδρος κοινοβουλευτικής επιτροπής από το 2019.
Στα τέλη Ιουνίου 2024, ο Τιστσένκο κατηγορήθηκε (αρχειοθετημένο εδώ) και τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό (αρχειοθετημένο εδώ) μετά από έρευνα του SBI για παράνομη στέρηση της ελευθερίας ενός πρώην στρατιώτη στην πόλη Ντνίπρο (αρχειοθετημένο εδώ).
Στις 25 Ιουνίου 2024, το SBI δημοσίευσε επίσημη ανακοίνωση η οποία περιλάμβανε κάποιες πρόσθετες φωτογραφίες που χρησιμοποιήθηκαν σε μερικά παραπλανητικά ελληνικά άρθρα μαζί με τη φωτογραφία του 2021 για να υποστηρίξουν τον ισχυρισμό.
Μετά τη δήλωση και τον ισχυρισμό σχετικά με τις φωτογραφίες, το AFP ζήτησε λεπτομέρειες από το SBI.
Σε επίσημη γραπτή απάντηση στο AFP στις 30 Ιουλίου 2024, ο επικεφαλής του κύριου τμήματος ερευνών του SBI, Βιτάλι Οβντιένκο, σημείωσε ότι «σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πρώτου μέρους του Άρθρου 8 του Νόμου της Ουκρανίας “Για την πρόσβαση στις δημόσιες πληροφορίες”, οι πληροφορίες που περιέχουν το μυστικό της προδικαστικής έρευνας είναι απόρρητες».
Επιπλέον, ενημέρωσαν το AFP ότι «το Κύριο Τμήμα Ερευνών του Κρατικού Γραφείου Ερευνών διεξάγει προδικαστική έρευνα στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας με την υποψία ότι ο Λαϊκός Βουλευτής της Ουκρανίας Τιστσένκο M.M. διαπράττει ποινικό αδίκημα σύμφωνα με το δεύτερο μέρος του άρθρου 146 του Ποινικού Κώδικα της Ουκρανίας».
Το δεύτερο μέρος του Άρθρου 146 του Ποινικού Κώδικα της Ουκρανίας σχετίζεται με παράνομο εγκλεισμό ή απαγωγή ανηλίκων, μισθοφορικά κίνητρα, πολλαπλά θύματα ή επικίνδυνες μεθόδους, που τιμωρείται με φυλάκιση έως και πέντε ετών (αρχειοθετημένο εδώ).
Σχετικά με την ερώτηση για τις φωτογραφίες, ο Οβντιένκο πρόσθεσε μόνο ότι σε αυτό το πλαίσιο «μια σειρά από ανακριτικές ενέργειες πραγματοποιήθηκαν με τη συμμετοχή του Λαϊκού βουλευτή της Ουκρανίας Τιστσένκο M.M.», συμπεριλαμβανομένης μιας σωματικής έρευνας στον χώρο του, αρνούμενος να παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες.
Ωστόσο, εκπρόσωπος του SBI δήλωσε στο AFP μέσω μηνύματος στις 18 Ιουλίου 2024 ότι «όσον αφορά τη φωτογραφία (με το χρηματοκιβώτιο), δεν δημοσιεύσαμε αυτή τη φωτογραφία και δεν έχει πραγματικά καμία σχέση με τις έρευνες. Αυτό το ψέμα ξεκίνησε από τα μέσα ενημέρωσης».
Εμπλοκή του βουλευτή Μίκολα Τιστσένκο σε σκάνδαλα
Τον Ιανουάριο του 2023, ο Μίκολα Τιστσένκο διαγράφηκε (αρχειοθετημένο εδώ) από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος «Υπηρέτης του Λαού» του Προέδρου Ζελένσκι (αρχειοθετημένο εδώ), του οποίου ήταν αναπληρωτής, λόγω καταγγελιών που τον ενέπλεκαν σε ένα ταξίδι στην Ταϊλάνδη κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία (αρχειοθετημένο εδώ).
Νωρίτερα, το 2019, ο Τιστσένκο είχε εμπλακεί σε ένα σκάνδαλο που αφορούσε την αδελφή του, Γιούλια Τιστσένκο, οι εταιρείες της οποίας κέρδισαν δημόσιες συμβάσεις ύψους περίπου 15 εκατομμυρίων ουκρανικών γριβνών ή περίπου 338.721 ευρώ. Οι κατηγορίες περιλάμβαναν υπεξαίρεση δημόσιων πόρων μέσω συμβάσεων που ανατέθηκαν από τη Διεύθυνση Κατασκευής Οδικών Μεταφορικών Εγκαταστάσεων του Κιέβου.
Σύμφωνα με ένα πιο πρόσφατο άρθρο του Ιουλίου 2024 που δημοσιεύθηκε από το κίνημα Chesno, μια ουκρανική δημόσια πρωτοβουλία που στοχεύει στην προώθηση μιας δίκαιης εκλογικής διαδικασίας, ο Τιστσένκο συνέχισε να διεξάγει και να αναφέρει επιθεωρήσεις σε διάφορα ιδρύματα μετά τη διάλυση της προσωρινής ερευνητικής επιτροπής για την αποψίλωση των δασών που είχε ξεκινήσει τον Μάιο του 2023. Παρά το γεγονός ότι δεν ήταν πλέον επίσημο μέλος, ισχυρίστηκε ότι αποκάλυψε παράνομες δραστηριότητες και ζητήματα υποδομών τα οποία κοινοποιήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με βάση το δημοσίευμα.
Στο παρελθόν, το AFP έχει επαληθεύσει αρκετούς ψευδείς ή παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, εδώ στα ελληνικά και εδώ στα αγγλικά.