Πρόσφατα εμφανίστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο ισχυρισμός πως η Ελβετία απαγόρευσε το ισλαμικό κάλυμμα κεφαλής (hijab, στα ελληνικά “χιτζάμπ” ή απλώς “μαντίλα”) και πως δεν αναγνωρίζει πλέον το ισλάμ ως επίσημη θρησκεία, μετά από δημοψήφισμα. Παρακάτω θα δούμε τι ακριβώς ισχύει.
Παραδείγματα αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
Τι ισχύει
Αρχικά, η Ελβετία δεν έχει επίσημη κρατική θρησκεία. Αν και η Ελβετία είναι χώρα χριστιανών ως επί το πλείστον, το άρθρο 15 του ομοσπονδιακού συντάγματος αναφέρει ότι:
Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να επιλέγει ελεύθερα τη θρησκεία του ή τις φιλοσοφικές του πεποιθήσεις και να τις πρεσβεύει μόνος του ή σε κοινότητα με άλλους.
Επισκεπτόμενοι την ιστοσελίδα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Ελβετίας διαβάζουμε, ως προς τις θρησκευτικές ελευθερίες:
Στην Ελβετία, η θρησκευτική ελευθερία είναι ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται στο Ομοσπονδιακό Σύνταγμα.
Ενώ ο χριστιανισμός είναι η πλειοψηφούσα θρησκεία στη χώρα, οι μουσουλμάνοι αποτελούν το 6% του πληθυσμού, οι οποίοι προέρχονται κυρίως από τα Βαλκάνια και την Τουρκία και κατοικούν στις μεγαλύτερες πόλεις.
Έπειτα, αναζητώντας πληροφορίες σχετικά με το δημοψήφισμα το οποίο αναφέρεται στον ισχυρισμό, με το οποίο υποτίθεται ότι πλέον δεν αναγνωρίζεται το ισλάμ ως επίσημη θρησκεία, δεν εντοπίζουμε κάτι σχετικό. Στον κυβερνητικό ιστότοπο βρίσκουμε τα δημοψηφίσματα που διεξήχθησαν τελευταία στην Ελβετία.
Κανένα από αυτά δεν αναφέρει μη αναγνώριση του ισλάμ ως θρησκείας. Το τελευταίο δημοψήφισμα που ολοκληρώθηκε ήταν στις 9 Ιουνίου 2024 και αφορούσε τροποποίηση του νόμου περί παροχής ηλεκτρικής ενέργειας για ασφαλή παροχή ηλεκτρικής ενέργειας με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Επιπρόσθετα, δεν υπάρχει καμία σχετική επίσημη ανακοίνωση της κυβέρνησης, ούτε υπάρχει καταγραφή οποιουδήποτε τέτοιου δημοψηφίσματος που ψηφίστηκε πρόσφατα. Επικοινωνήσαμε με τα Υπουργεία Εσωτερικών, Δικαιοσύνης και Εξωτερικών της Ελβετίας. Σε απάντηση του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Αστυνομίας, μας εξήγησαν:
«Το άρθρο 15 του Ομοσπονδιακού Συντάγματος της Ελβετίας (SR 101) εγγυάται την ελευθερία της πίστης και της συνείδησης. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να επιλέγει ελεύθερα τη θρησκεία και τις ιδεολογικές του πεποιθήσεις και να τα ομολογεί μόνος του ή σε κοινότητα με άλλους. Αυτό περιλαμβάνει επίσης την ισλαμική πίστη. Κάθε άτομο έχει επίσης το δικαίωμα να ενταχθεί ή να ανήκει σε μια θρησκευτική κοινότητα και να ακολουθεί τη θρησκευτική διδασκαλία. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να εξαναγκαστεί να ενταχθεί ή να ανήκει σε μια θρησκευτική κοινότητα, να εκτελέσει μια θρησκευτική πράξη ή να ακολουθήσει θρησκευτική διδασκαλία.
Η ελευθερία της πίστης και της συνείδησης δεν είναι απεριόριστη. Το 2021, το ελβετικό εκλογικό σώμα υιοθέτησε την πρωτοβουλία “Ναι στην απαγόρευση του καλύμματος προσώπου“. Ως αποτέλεσμα, συμπληρώθηκε το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Σύνταγμα (άρθρο 10α Ομοσπονδιακό Σύνταγμα της Ελβετίας). Αντίστοιχα, κανείς δεν επιτρέπεται να καλύπτει το πρόσωπό του σε δημόσιους χώρους και σε χώρους προσβάσιμους από το κοινό ή όπου προσφέρονται υπηρεσίες που μπορούν γενικά να χρησιμοποιηθούν από όλους. Η απαγόρευση δεν ισχύει για θρησκευτικούς χώρους. Επιπλέον, κανείς δεν μπορεί να αναγκάσει ένα άτομο να καλύψει το πρόσωπό του λόγω του φύλου του. Οι εκτελεστικοί κανονισμοί προβλέπουν εξαιρέσεις. Αυτά περιλαμβάνουν λόγους υγείας, ασφάλειας, κλιματικών συνθηκών και τοπικών εθίμων. Οι εκτελεστικοί κανονισμοί δεν έχουν ακόμη τεθεί σε ισχύ. Η ημερομηνία έναρξης ισχύος δεν έχει ακόμη καθοριστεί.
Τέλος, να σημειωθεί ότι στην Ελβετία υπάρχουν τρεις λεγόμενες περιφερειακές εκκλησίες. Πρόκειται για την Ευαγγελική Μεταρρυθμισμένη Εκκλησία της Ελβετίας, τη Διάσκεψη των Ελβετών Επισκόπων και τη Χριστιανική Καθολική Εκκλησία της Ελβετίας. Τα καντόνια πιστοποιούν σε αυτές τις θρησκευτικές κοινότητες μια ιδιαίτερη κοινωνική σημασία. Αυτές οι κοινότητες γίνονται μέρος της καντονιακής οργάνωσης με τη μορφή μιας δημόσιας εταιρείας. Οι μουσουλμανικές κοινότητες μπορούν να ομολογήσουν την πίστη τους ανεξάρτητα».
Απαγορεύτηκε το κάλυμμα κεφαλής (χιτζάμπ);
Όσον αφορά την υποτιθέμενη απαγόρευση του ισλαμικού καλύμματος κεφαλής (χιτζάμπ), προκύπτει πως τίποτε τέτοιο δεν ισχύει. Όπως διαπιστώνεται, το 2021, ο ελβετικός λαός, μέσω δημοψηφίσματος, ψήφισε οριακά υπέρ της απαγόρευσης της κάλυψης του προσώπου δημοσίως, δηλαδή της μπούρκας (Burqa) ή του νικάμπ (Niqāb) που φορούν μερικές μουσουλμάνες γυναίκες (εδώ κι εδώ). Αυτό το δημοψήφισμα απαγόρευσε επίσης στους διαδηλωτές στους δρόμους να φορούν μάσκες και μπαντάνες.
Δύο χρόνια αργότερα, το 2023, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος εντάχθηκε στη νομοθεσία, όταν η κάτω βουλή του ελβετικού κοινοβουλίου ψήφισε υπέρ της απαγόρευσης των αντικειμένων που κάλυπταν πλήρως το πρόσωπο των ανθρώπων σε δημόσιο χώρο (εδώ). Ο νόμος, όπως τον βλέπουμε στην επίσημη ιστοσελίδα της ελβετικής κυβέρνησης, απαγορεύει την κάλυψη της μύτης, του στόματος και των ματιών σε δημόσια προσβάσιμους χώρους, με ορισμένες εξαιρέσεις σε χώρους λατρείας ή για λόγους ασφαλείας. Ωστόσο, αυτό δεν περιλαμβάνει το χιτζάμπ, όπως παραπλανητικά αναφέρεται στον ισχυρισμό.
Στο παρακάτω γράφημα από το BBC, φαίνεται και η διαφορά των αναφερόμενων ενδυμάτων.
Η φωτογραφία που διαμοιράζεται μαζί με τον ισχυρισμό
Αναφορικά με τη φωτογραφία, η οποία διαμοιράζεται συνοδεύοντας τον ισχυρισμό, βλέπουμε πως πρόκειται για άσχετη με αυτόν φωτογραφία. Στην εν λόγω φωτογραφία βλέπουμε δύο γυναίκες μπροστά από μία αφίσα, στην οποία απεικονίζεται μία γυναίκα που φορά χιτζάμπ και αναγράφεται στα γαλλικά: «Όχι στο πέπλο. Σύμβολο της ισλαμικής πατριαρχίας. Collectif-NEMESIS.COM».
Αναζητώντας πληροφορίες από τα στοιχεία της παραπάνω αφίσας, βλέπουμε πως η Nemesis είναι μία φεμινιστική ομάδα με βάση τη Γαλλία, που ιδρύθηκε το 2019 με σκοπό να υπεραμυνθεί των δικαιωμάτων των γυναικών. Το ελβετικό τους παράρτημα έχει αγωνιστεί ενάντια στο χιτζάμπ (εδώ).
Βρίσκοντας τη σελίδα τους στο Instagram, βλέπουμε βίντεο από τις 10 Ιανουαρίου 2024 με τη λεζάντα να αναγράφει:
«Το ελβετικό τμήμα προχώρησε σε δράση με κολάζ καταγγέλλοντας το πατριαρχικό σύμβολο του πέπλου».
Το βίντεο δείχνει τις δύο γυναίκες που φαίνονται και στη φωτογραφία του ισχυρισμού με άσπρο και μαύρο μπουφάν να αναρτούν την ίδια αφίσα της γυναίκας με το χιτζάμπ.
Ωστόσο, ούτε το βίντεο ούτε η λεζάντα κάνουν καμία αναφορά σε υποτιθέμενη απαγόρευση του χιτζάμπ. Διαπιστώνεται, επομένως, ότι η φωτογραφία δεν σχετίζεται με τον ισχυρισμό και δεν αποδεικνύει την απαγόρευση του χιτζάμπ στην Ελβετία.
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός είναι αναληθής. Δεν ισχύει ότι η Ελβετία δεν αναγνωρίζει πλέον το ισλάμ ως θρησκεία επίσημα, ενώ δεν απαγόρευσε και το κάλυμμα κεφαλής (χιτζάμπ). Έπειτα από δημοψήφισμα του 2021, το 2023 θεσπίστηκε νόμος που απαγορεύει – με ορισμένες εξαιρέσεις – την πλήρη κάλυψη του προσώπου σε δημόσιους χώρους, συμπεριλαμβάνοντας το νικάμπ και τη μπούρκα, αλλά όχι το χιτζάμπ.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
1.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B9%CF%84%CE%B6%CE%AC%CE%BC%CF%80
2.https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/1999/404/en#art_15
3.https://www.eda.admin.ch/aboutswitzerland/en/home/gesellschaft/religionen.html
4.https://www.bk.admin.ch/ch/d/pore/rf/ref_2_2_3_2.html
5.https://en.wikipedia.org/wiki/Burqa
6.https://en.wikipedia.org/wiki/Niq%C4%81b
7.https://apnews.com/article/switzerland-burqa-niqab-face-covering-ban-fine-4a4392a28498618ca0c59e290fe10a36
8.https://www.ejpd.admin.ch/bj/de/home/aktuell/mm.msg-id-90650.html
9.https://www.collectif-nemesis.com/
10.https://wp.unil.ch/biss/collectif-nemesis-suisse-feminisme-identitaire-et-rejet-de-la-doxa-militante/
11.https://ghostarchive.org/iarchive/instagram/nemesis_suisse/3277283603657181832
12.https://www.ch-info.swiss/en/edition-2021/die-bundesverwaltung/ejpd
