Ένας ισχυρός σεισμός έπληξε το Μαρόκο στις 8 Σεπτεμβρίου του 2023, ισοπεδώνοντας κτίρια και σκοτώνοντας τουλάχιστον 2.900 ανθρώπους. Λίγο αργότερα, ένα βίντεο εμφανίστηκε στο διαδίκτυο με τον ισχυρισμό ότι δείχνει ένα κτίριο να καταρρέει την ώρα του σεισμού. Ωστόσο, το απόσπασμα παρουσιάζεται εκτός πλαισίου. Αν και το βίντεο είναι αυθεντικό, γυρίστηκε το 2020, όταν ένα παλιό και ερειπωμένο κτίριο κατέρρευσε στη μεγαλύτερη πόλη του Μαρόκου, την Καζαμπλάνκα.
«Συγκλονιστικές είναι οι εικόνες που μεταδίδουν ξένα ειδησεογραφικά μέσα μετά τον καταστροφικό σεισμό 6,8 βαθμών της Κλίμακας Ρίχτερ στο Μαρόκο» λέει η περιγραφή μιας ανάρτησης στην επίσημη σελίδα της εβδομαδιαίας εφημερίδας Πρώτο Θέμα στο Facebook, η οποία δημοσιεύθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου.
Το βίντεο αναρτήθηκε μόλις λίγες ώρες μετά τον σεισμό που έπληξε το Μαρόκο, με επίκεντρο 72 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του τουριστικού κέντρου του Μαρακές. Ο σεισμός ισοπέδωσε ολόκληρα χωριά στην οροσειρά του Άτλαντα.
Το βίντεο προβλήθηκε περισσότερες από 3.000 φορές.
Η περιγραφή της ανάρτησης περιέχει σύνδεσμο για ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του Πρώτου Θέματος, το οποίο ενσωματώνει μια σειρά από αναρτήσεις στο X (πρώην Twitter), με βίντεο που ισχυρίζονται ότι δείχνουν εικόνες από τον φονικό σεισμό.
Ωστόσο, το βίντεο που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο δεν σχετίζεται με τον πρόσφατο τραγικό σεισμό.
Το βίντεο προβλήθηκε επίσης στην τηλεόραση από το πανελλαδικής εμβέλειας κανάλι Open, στην πρωινή εκπομπή του Σαββατοκύριακου στις 9 Σεπτεμβρίου. Το ίδιο κλιπ προβλήθηκε στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ αργότερα την ίδια μέρα, σε δελτίο ειδήσεων.
Το βίντεο κυκλοφόρησε επίσης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για παράδειγμα εδώ και εδώ στο Facebook.
Παρόμοιες παραπλανητικές αναρτήσεις κυκλοφόρησαν και σε άλλες γλώσσες: στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα αραβικά.
Ο σεισμός του Σεπτεμβρίου είναι ο φονικότερος που πλήττει τη χώρα της Βορείου Αφρικής εδώ και δεκαετίες. Το 1960, ένας σεισμός είχε καταστρέψει την πόλη Αγκαντίρ στην ακτή του Ατλαντικού, προκαλώντας το θάνατο 12.000 έως 15.000 ανθρώπων.
Πέντε ημέρες μετά το σεισμό, οι ελπίδες για την ανεύρεση διασωθέντων είναι πλέον ελάχιστες. Ωστόσο, οι διασώστες συνεχίζουν τις προσπάθειές τους.
Ένα παλιό βίντεο
Το τμήμα επαλήθευσης του AFP διαπίστωσε ότι το απόσπασμα δείχνει την κατάρρευση ενός ετοιμόρροπου κτιρίου το 2020. Η επαλήθευση του ισχυρισμού έγινε πρώτα στα αραβικά, εδώ.
Χρησιμοποιώντας το εργαλείο επαλήθευσης βίντεο InVID-WeVerify για τη διεξαγωγή αντίστροφης αναζήτησης εικόνας από σημαντικά καρέ του υλικού, βρήκαμε το κλιπ σε ένα ειδησεογραφικό ρεπορτάζ στα γαλλικά τον Αύγουστο του 2020 (αρχειοθετημένο εδώ).
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, τα πλάνα δείχνουν ένα κτίριο που κατέρρευσε στη συνοικία Σμπάτα, στην Καζαμπλάνκα του Μαρόκου τον Αύγουστο του 2020.
Το βίντεο κοινοποιήθηκε επίσης στο YouTube, για παράδειγμα εδώ (αρχειοθετημένο) και εδώ (αρχειοθετημένο), πριν από τρία χρόνια, στις 6 Αυγούστου 2020. Βρέθηκε επίσης την ίδια ημερομηνία στο X (πρώην Twitter), για παράδειγμα εδώ (αρχειοθετημένο).
Μαροκινά μέσα ενημέρωσης είχαν τότε δημοσιεύσει βίντεο (αρχειοθετημένο εδώ) με την κατάρρευση του τριώροφου κτιρίου από άλλη λήψη.
Μια αναζήτηση στο Google με τις λέξεις «Μαρόκο 2020 κατάρρευση κτιρίου» στα γαλλικά έδωσε αποτελέσματα από περισσότερες πηγές, όπως το γαλλόφωνο εβδομαδιαίο περιοδικό Challenge.ma.
«Η συνοικία Αλ Μασουντία, που βρίσκεται στη Σμπάτα (της νομαρχίας Μπεν Μσικ Σίντι Οθμάν) στην Καζαμπλάνκα γνώρισε μια νέα κατάρρευση τριώροφης κατοικίας. Αυτή η νέα περίπτωση ολοκληρώνει μια σειρά καταρρεύσεων κατοικιών που γνώρισε η γειτονιά τα τελευταία χρόνια», εξηγεί το άρθρο που δημοσιεύθηκε στις 6 Αυγούστου 2020.
«Οι αρχές είχαν ενημερώσει χθες, Τετάρτη, τους κατοίκους για την ανάγκη να εγκαταλείψουν τελείως το κτίριο που κατέρρευσε λίγες ώρες αργότερα» προσθέτει.
Εικόνες και βίντεο εκτός πλαισίου μεταδίδονται συχνά στα κοινωνικά δίκτυα μετά από μεγάλες καταστροφές, όπως αυτή που έπληξε το Μαρόκο. Το ίδιο είχε συμβεί και μετά τον ισχυρό σεισμό που έπληξε την Τουρκία και τη Συρία τον Φεβρουάριο του 2023. Κάποιες περιπτώσεις παραπληροφόρησης καταρρίφθηκαν τότε από το AFP, για παράδειγμα εδώ, εδώ και εδώ.
Πολλές αυθεντικές και επαληθευμένες εικόνες από τον σεισμό στο Μαρόκο είναι διαθέσιμες, όπως η παρακάτω φωτογραφία του AFP που δείχνει το μέγεθος της καταστροφής στο χωριό Ντουζρού: