Ένα βίντεο που κοινοποιήθηκε στο Facebook στις αρχές Ιανουαρίου δεν δείχνει ένα λιοντάρι να παθαίνει κρίση και να καταρρέει μετά τον εμβολιασμό του κατά του Covid-19, αντίθετα με ότι ισχυρίζονται οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το βίντεο, που δείχνει ένα λιοντάρι να τρέχει στη σαβάνα και ξαφνικά να τρέμει και να καταρρέει σαν να έχει επιληπτική κρίση, χρονολογείται στην πραγματικότητα από το 2013 – πολύ πριν από την πανδημία του κορονοϊού. Οι ειδικοί δήλωσαν στο AFP ότι το λιοντάρι θα μπορούσε να πάσχει από μια σειρά διαφορετικών ασθενειών, παρασίτων ή γενετικών καταστάσεων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τέτοιους σπασμούς, οι οποίοι δεν είναι ασυνήθιστοι στα άγρια ζώα.
«Αυτό συμβαίνει με ένα λιοντάρι που έχει εμβολιαστεί κατά του COVID για ζώα. Αυτό το λιοντάρι εμβολιάστηκε κατά του COVID 19 σε ένα γελοίο πρόγραμμα εμβολιασμού όλων των ζώων σε ζωολογικούς κήπους, πάρκα και φυσικά καταφύγια…», γράφει μια ανάρτηση στο Facebook από τις 2 Ιανουαρίου 2023.
Ο χρήστης συνεχίζει να γράφει: «Αυτό έχει παρατηρηθεί και σε εμβολιασμένους ανθρώπους».
Στιγμιότυπο της παραπλανητικής ανάρτησης στο Facebook. Λήψη εικόνας: 09/01/2023 – AFP
Μια άλλη ανάρτηση με παρόμοιους ισχυρισμούς ταυτόχρονα στα ελληνικά, αγγλικά και γερμανικά, εντοπίστηκε εδώ στο Facebook. Άλλες αναρτήσεις στα ελληνικά, αγγλικά και ιταλικά, που χρονολογούνται από τον Δεκέμβριο του 2022, εντοπίστηκαν επίσης στο Twitter.
Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί είναι ψευδείς. Το βίντεο με το λιοντάρι χρονολογείται στην πραγματικότητα από το 2013, πολύ πριν εντοπιστεί για πρώτη φορά το Covid-19 στα τέλη του 2019 ή πριν αναπτυχθούν εμβόλια κατά της νόσου. Και ενώ οι ειδικοί μπορούσαν επομένως να αποκλείσουν είτε το Covid-19 είτε τα εμβόλια ως πιθανή αιτία, πρότειναν ότι, ενώ ήταν δύσκολο να προσφερθεί ακριβής διάγνωση με βάση το βίντεο και μόνο, το λιοντάρι θα μπορούσε να πάσχει από άλλη ασθένεια ή παράσιτο, που δεν είναι ασυνήθιστο στη φύση.
Το βίντεο είναι σχεδόν 10 ετών
Μια αντίστροφη αναζήτηση βίντεο μας οδήγησε σε ένα βίντεο που δημοσιεύθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2013 στο Youtube. Ο χρήστης, με το όνομα «Paul Botting», γράφει στην περιγραφή: «Self game drive στο Εθνικό Πάρκο Pilanesberg στη Νότια Αφρική συναντήσαμε ένα ζευγάρι αρσενικών λιονταριών να χαλαρώνει σε έναν λόφο. Ένα γκνου καθόταν σε απόσταση περίπου 300 μέτρων. Αυτό το λιοντάρι παραμόνευσε αργά μέχρι κοντά και κυνήγησε το γκνου για λίγα δευτερόλεπτα. Το βίντεο ξεκινά αφού σταμάτησε».
Στο βίντεο, η ομάδα των τουριστών ακούγεται να σχολιάζει, ακόμη και να γελάει, για τη δυσχερή θέση του λιονταριού.
Το βίντεο έγινε μάλιστα θέμα στα βρετανικά τάμπλοιντ το 2017.
Δεδομένης και μόνο της ημερομηνίας του αρχικού βίντεο, είναι αδύνατον το συγκεκριμένο λιοντάρι να έχει εμβολιαστεί κατά του Covid-19, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς των χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Αν και ορισμένοι ζωολογικοί κήποι σε όλο τον κόσμο εισήγαγαν όντως προγράμματα εμβολιασμού κατά του Covid-19 για ορισμένα από τα ζώα που ζουν εκεί.
Το Εθνικό Πάρκο Pilanesberg βρίσκεται στη Νότια Αφρική και το 2019 φιλοξενούσε 60 έως 70 λιοντάρια, σύμφωνα με ανάρτηση στον επίσημο λογαριασμό του στο Facebook.
Το AFP επικοινώνησε με το Εθνικό Πάρκο Pilanesberg για σχόλια.
Ο δασοφύλακας Στιάν Λούμπερ (R) δείχνει μια λέαινα ενώ οδηγεί ένα ζευγάρι τουριστών από το Γιοχάνεσμπουργκ κατά τη διάρκεια μιας ξενάγησης σαφάρι στο καταφύγιο θηραμάτων Dinokeng έξω από την Πρετόρια, στις 7 Αυγούστου 2020. – MICHELE SPATARI / AFP
Μερικές πιθανές αιτίες για τη συμπεριφορά του λιονταριού
Ο ζωολόγος ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεόδωρος Κομηνός, εξήγησε τηλεφωνικά στο AFP στις 10 Ιανουαρίου 2023 ότι το λιοντάρι αυτό θα μπορούσε να πάσχει από «διάφορες πιθανές ασθένειες».
«Είναι πολύ δύσκολο να εξηγήσουμε με βεβαιότητα τη συμπεριφορά αυτού του λιονταριού. Στη φύση, τα μεγάλα θηλαστικά, όπως το λιοντάρι, μπορεί να είναι επιρρεπή σε πολλές ασθένειες που υπάρχουν στη φύση», εξήγησε.
Είναι επίσης αρκετά συνηθισμένο για τα λιοντάρια να πάσχουν από συγγενείς ασθένειες, σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα.
«Μερικές φορές πληθυσμοί ζώων αναπαράγονται με συντρόφους από την ίδια ομάδα, γεγονός που δημιουργεί ενδογαμικές καταστάσεις υγείας. Αυτό το λιοντάρι θα μπορούσε να πάσχει από αυτό, για παράδειγμα. Τέτοιες καταστάσεις μπορούν να παρατηρηθούν και στα εθνικά πάρκα της Κένυας και της Νότιας Αφρικής», δήλωσε ο Κομηνός.
Aνέφερε επίσης ότι «δεν γνώριζε τέτοιες παρενέργειες από τον εμβολιασμό ενός ζώου κατά του Covid-19».
Σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα της 16ης Ιανουαρίου 2023, η Νόη Ψαρουδάκη, κτηνίατρος του ζωολογικού πάρκου της Αττικής, όχι μακριά από την Αθήνα, έγραψε στο AFP ότι «υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οποιοδήποτε ζώο θα μπορούσε να πάθει επιληπτική κρίση ή/και να παρουσιάσει νευρολογικά συμπτώματα, όπως φαίνεται σε αυτό το βίντεο».
«Μερικοί από αυτούς είναι όγκοι στον εγκέφαλο, τραύματα στο κεφάλι, έκθεση σε τοξίνες ή δηλητήρια, μόλυνση ή φλεγμονή του κεντρικού νευρικού συστήματος (εγκέφαλος ή/και νωτιαίος μυελός) όπως ο ‘ιός του morbili‘ στα λιοντάρια του Σερενγκέτι και σε άλλα σαρκοφάγα το 1994, μεταβολικές ασθένειες, όπως διαβήτης, νεφροπάθεια ή ηπατική νόσος, και επιληψία».
«Είναι ωστόσο αδύνατο να γνωρίζουμε την αιτία πίσω από το συγκεκριμένο βίντεο», δήλωσε ακόμη η Ψαρουδάκη.
Η επιληψία έχει παρατηρηθεί και αναφερθεί σε λιοντάρια, αν και οι ειδικοί συμφωνούν ότι είναι σπάνια.
Ερωτηθείσα σχετικά με τους εμβολιασμούς των ζώων κατά του κοροναϊού, η κτηνίατρος του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου έγραψε ότι «δεν έχει υπόψη της καμία επιστημονική αναφορά για νευρολογικές παρενέργειες σε ζώα μετά από εμβολιασμό με το Covid».
Εμβολιασμοί έχουν πραγματοποιηθεί σε ζωολογικούς κήπους των ΗΠΑ και του Καναδά, που αφορούσαν πρωτεύοντα θηλαστικά και μεγάλες γάτες. Η Αμερικανική Κτηνιατρική Ένωση (AVMA) είχε ανακοινώσει τον εμβολιασμό αιλουροειδών και άλλων ζώων το 2021.
Η κ. Ψαρουδάκη έγραψε ότι «υπάρχουν επίσης αναφορές για εμβολιασμούς ζώων σε ζωολογικούς κήπους στη Νότια Αμερική, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και ορισμένα στην Ευρώπη».
«Στην Ελλάδα, δεν έχουμε εμβολιάσει κανένα ζώο στο ζωολογικό μας κήπο για το Covid, ούτε είχαμε θετικό τεστ Covid κατά τους συνήθεις υγειονομικούς ελέγχους», δήλωσε η κτηνίατρος.
Σύμφωνα με μελέτη του Μαΐου του 2022 που δημοσιεύθηκε στο British Journal of Clinical Pharmacology, το ποσοστό εμφάνισης επιληπτικών κρίσεων μετά τον εμβολιασμό με Covid σε ανθρώπους είναι 3,19 κρίσεις ανά 100.000 άτομα. Επιπλέον, σύμφωνα με το Ίδρυμα Επιληψίας, «δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα άτομα με επιληψία διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο παρενεργειών μετά τον εμβολιασμό».
Το AFP έχει ήδη επαληθεύσει στο παρελθόν λανθασμένους ισχυρισμούς σχετικά με «επιληπτικές κρίσεις μετά από εμβόλιο Covid» και λανθασμένους ισχυρισμούς σχετικά με εμβόλια και «αιφνίδιους θανάτους».