Τις τελευταίες ημέρες, δημοσιεύσεις σε ενημερωτικές ιστοσελίδες (εδώ και εδώ) και αναρτήσεις στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης έχουν επαναφέρει αμφισβητήσεις γύρω από την ανταγωνιστικότητα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής. Συγκεκριμένα, υποστηρίζεται ότι:
- Η πράσινη ενέργεια δεν είναι οικονομικά βιώσιμη
- Δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις για την κλιματική αλλαγή.
- Οι ξηρασίες παγκοσμίως δεν αυξάνονται, αντίθετα μειώνονται.
Οι ισχυρισμοί αυτοί δε βασίζονται σε τεκμηριωμένα επιστημονικά στοιχεία και έρχονται σε αντίθεση με τα ευρήματα κορυφαίων ερευνητικών οργανισμών, όπως η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA), η NASA και η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). Στο παρόν άρθρο, εξετάζουμε τους παραπάνω ισχυρισμούς, παρουσιάζοντας τεκμηριωμένες αποδείξεις.
Παραδείγματα αναρτήσεων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης:
Τι Ισχύει
Ισχυρισμός 1: «Η πράσινη ενέργεια δεν είναι και δεν μπορεί να είναι ανταγωνιστική.»
Ξεκινάμε από τον πρώτο ισχυρισμό, ότι η πράσινη ενέργεια δεν είναι και δε μπορεί να καταστεί ανταγωνιστική, ο οποίος έρχεται σε αντίθεση με τα επίσημα επιστημονικά και οικονομικά δεδομένα των τελευταίων ετών. Στην πραγματικότητα, η ραγδαία ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) συνοδεύεται από σημαντική μείωση του κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, καθιστώντας τις ΑΠΕ οικονομικά βιώσιμη επιλογή συγκριτικά με τα ορυκτά καύσιμα στις περισσότερες χώρες.
Στην ακόλουθη ανάλυση, εξετάζουμε:
- Τη μείωση του κόστους παραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας τα τελευταία χρόνια.
- Τη σύγκριση κόστους μεταξύ ΑΠΕ και συμβατικών πηγών ενέργειας.
- Την ανάπτυξη τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας και τη σταθερότητα των ΑΠΕ στο δίκτυο.
- Την οικονομική βιωσιμότητα των ΑΠΕ σε παγκόσμιο επίπεδο.
1. Μείωση κόστους ΑΠΕ από το 2010 έως το 2022:
Τα τελευταία 15 χρόνια, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ έχει καταστεί σημαντικά φθηνότερη. Σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA), το κόστος παραγωγής από φωτοβολταϊκά και αιολικά έχει μειωθεί δραματικά, καθιστώντας τις ΑΠΕ προσιτή οικονομικά μορφή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (IRENA 2022, Σελίδα 17 ).
Συγκεκριμένα, οι μειώσεις κόστους για τις κύριες τεχνολογίες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) από το 2010 έως το 2022 είναι οι εξής:
- Ηλιακή ενέργεια (φωτοβολταϊκά): Το κόστος παραγωγής μειώθηκε κατά 89%, καθιστώντας τα φωτοβολταϊκά τη φθηνότερη μορφή ηλεκτροπαραγωγής σε πολλές χώρες (IRENA, Renewable Power Generation Costs in 2022, Σελίδα 109, IRENA_Renewable_power_generation_costs_in_2022_SUMMARY.pdf, Σελίδα 4, Table H.1).
- Αιολική ενέργεια (χερσαία): Το κόστος μειώθηκε κατά 69%, καθιστώντας την ανταγωνιστική έναντι του φυσικού αερίου και του άνθρακα (IRENA, Renewable Power Generation Costs in 2022, Κεφάλαιο 2, Σελίδες 68-75, IRENA_Renewable_power_generation_costs_in_2022_SUMMARY.pdf, Σελίδα 4, Table H.1).
- Αιολική ενέργεια (υπεράκτια): Παρά το υψηλότερο κόστος εγκατάστασης, η υπεράκτια αιολική ενέργεια έχει καταγράψει μείωση κόστους 59% από το 2010, βελτιώνοντας τη βιωσιμότητά της (IRENA, Renewable Power Generation Costs in 2022, Σελίδα 115: Εμφανίζει τη συνολική μείωση κόστους εγκατάστασης και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από υπεράκτια αιολική ενέργεια, IRENA_Renewable_power_generation_costs_in_2022_SUMMARY.pdf, Σελίδα 4, Table H.1 ).
Επομένως, οι ΑΠΕ δεν είναι πλέον ακριβότερες από τα ορυκτά καύσιμα. Αντίθετα, στις περισσότερες περιπτώσεις, αποτελούν οικονομικότερη επιλογή.
2. Σύγκριση κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας: Ανανεώσιμες Πηγές – Ορυκτά Καύσιμα
Η οικονομική ανταγωνιστικότητα των ΑΠΕ έχει επιβεβαιωθεί από πληθώρα ανεξάρτητων μελετών, καθώς το κόστος παραγωγής τους είναι πλέον χαμηλότερο από εκείνο των μονάδων φυσικού αερίου και άνθρακα. Αναλυτικότερα:
- Σύμφωνα με την έκθεση World Energy Outlook 2023 (Executive Summary) της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (IEA), οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) έχουν καταστεί οικονομικότερη επιλογή για νέες εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής σε πολλές περιοχές παγκοσμίως. Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει ότι η ηλιακή ενέργεια (φωτοβολταϊκά) και η αιολική ενέργεια (ανεμογεννήτριες) παρουσιάζουν το χαμηλότερο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε πολλές χώρες, καθιστώντας τες ιδιαίτερα ανταγωνιστικές σε σύγκριση με τις παραδοσιακές πηγές, όπως ο άνθρακας και το φυσικό αέριο (Σελίδα 4 του Executive Summary).
| Τεχνολογία | Κόστος ανά MWh (2023) |
|---|---|
| Ηλιακή ενέργεια (φωτοβολταϊκά) | $24–96 |
| Αιολική ενέργεια (χερσαία) | $24–75 |
| Αιολική ενέργεια (υπεράκτια) | $72–140 |
| Φυσικό αέριο (συνδυασμένου κύκλου) | $68–166 |
| Άνθρακας (υπερκριτικός) | $88 |
| Πυρηνική ενέργεια (νέες εγκαταστάσεις) | $65 |
Τα παραπάνω δεδομένα προέρχονται από διάφορες πηγές, όπως η Διεθνής Υπηρεσία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA), η Lazard και η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA). Σημειώνεται ότι οι τιμές ενδέχεται να ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή, τις τοπικές συνθήκες και τις υποθέσεις που γίνονται κατά τον υπολογισμό.
Για λεπτομερείς πληροφορίες, μπορείτε να ανατρέξετε στις ακόλουθες πηγές:
- IRENA (2020): Renewable Power Generation Costs in 2019. Στην έκθεση αυτή, αναλύονται τα κόστη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έως το 2019. Για συγκεκριμένα δεδομένα κόστους ανά τεχνολογία, ανατρέξτε στα κεφάλαια που αφορούν την κάθε τεχνολογία, όπως τα Κεφάλαια 2 και 3.
- Lazard (2023): Levelized Cost of Energy and Levelized Cost of Storage 2023. Η έκθεση αυτή παρέχει αναλύσεις για το εξισωμένο κόστος ενέργειας (Levelized Cost of Energy – LCOE) για διάφορες τεχνολογίες το 2023. Για συγκεκριμένα κόστη ανά τεχνολογία, ανατρέξτε στους πίνακες που περιλαμβάνονται στην έκθεση, οι οποίοι παρουσιάζουν συγκριτικά κόστη μεταξύ διαφορετικών πηγών ενέργειας.
- IEA & OECD NEA (2020): Projected Costs of Generating Electricity 2020. Η έκθεση αυτή παρέχει προβλέψεις για το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2025. Για λεπτομερή δεδομένα κόστους ανά τεχνολογία, ανατρέξτε στα Κεφάλαια 5 και 6, όπου παρουσιάζονται συγκριτικοί πίνακες κόστους.
Να σημειωθεί ότι οι τιμές αυτές είναι ενδεικτικές και πιθανόν να έχουν μεταβληθεί με την πάροδο του χρόνου.
Από τα παραπάνω στοιχεία, γίνεται σαφές ότι οι ΑΠΕ είναι πλέον οικονομική λύση προς νέες εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
3. Ανάπτυξη τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας & σταθερότητα των ΑΠΕ
Επιχείρημα κατά των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελεί το ότι απαιτούν αποθήκευση ενέργειας και υποδομές εφεδρείας, αυξάνοντας το κόστος. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, το κόστος των τεχνολογιών αποθήκευσης έχει περιοριστεί σημαντικά, επιτρέποντας ευκολότερη ενσωμάτωση των ΑΠΕ στο δίκτυο.
Μείωση κόστους αποθήκευσης ενέργειας:
- Στην έκθεση “Batteries and Secure Energy Transitions” (Σελίδα 11) της Διεθνούς Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) αναφέρεται ότι οι τιμές των μπαταριών λιθίου-ιόντων έχουν μειωθεί από 1.400 δολάρια ανά κιλοβατώρα το 2010 σε λιγότερο από 140 δολάρια ανά κιλοβατώρα το 2023, σημειώνοντας μείωση 90%. Αυτό οφείλεται στις τεχνολογικές βελτιώσεις, την κλιμάκωση της παραγωγής και τη βελτίωση των υλικών αποθήκευσης.
- Ακόμη, σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA), το συνολικό εγκατεστημένο κόστος των συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να μειωθεί κατά 50% έως 60% έως το 2030, κυρίως λόγω της βελτιστοποίησης των εγκαταστάσεων παραγωγής και της μείωσης του κόστους των υλικών. (IRENA, Σελίδα. 67-70).
Επιπλέον, η σταθερότητα των δικτύων με ΑΠΕ είναι εφικτή:
- Στην έκθεση “Renewable Energy Integration in Power Grids” (Σελίδα 22), αναλύεται η επιτυχής ενσωμάτωση υψηλών ποσοστών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στα ηλεκτρικά δίκτυα χωρών όπως η Γερμανία, η Ισπανία και η Δανία (Πίνακας 3). Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι οι χώρες αυτές έχουν καταφέρει να διατηρήσουν τη σταθερότητα των δικτύων τους παρά την υψηλή διείσδυση ΑΠΕ.
- Η Διεθνής Οργάνωση Ενέργειας (IEA) περιγράφει πώς τα έξυπνα δίκτυα και τα συστήματα διαχείρισης φορτίου (demand response) συμβάλλουν στην εξισορρόπηση ζήτησης και προσφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Αναφέρεται ότι μέσω της χρήσης ψηφιακών τεχνολογιών, αισθητήρων και λογισμικού, τα έξυπνα δίκτυα μπορούν να βελτιστοποιήσουν την κατανάλωση ενέργειας σε πραγματικό χρόνο, μειώνοντας το κόστος και διατηρώντας τη σταθερότητα και αξιοπιστία του δικτύου.
Συνεπώς, η αποθήκευση ενέργειας γίνεται όλο και πιο προσιτή, ενώ η ενσωμάτωση των ΑΠΕ στα ηλεκτρικά δίκτυα έχει ήδη επιτευχθεί σε πολλές χώρες χωρίς σημαντικά προβλήματα.
4. Οι ΑΠΕ είναι οικονομικά βιώσιμες σε παγκόσμιο επίπεδο
Παγκόσμιες επενδύσεις σε ΑΠΕ (2023):
- Σύμφωνα με την έκθεση “World Energy Investment 2023“, του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA), το 2023 αναμένεται οι παγκόσμιες επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα να ανέλθουν σε περίπου 2,8 τρισεκατομμύρια δολάρια. Από αυτά, πάνω από 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια προορίζονται για καθαρές μορφές ενέργειας, όπως ανανεώσιμες πηγές, πυρηνική ενέργεια, δίκτυα, αποθήκευση, καύσιμα χαμηλών εκπομπών, βελτιώσεις αποδοτικότητας και ηλεκτροδότηση τελικών χρήσεων. Το υπόλοιπο, λίγο πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, κατευθύνεται προς την παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα χωρίς μέτρα μείωσης εκπομπών, με περίπου το 15% του ποσού αυτού να αφορά τον άνθρακα και το υπόλοιπο το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε 1 δολάριο που επενδύεται σε ορυκτά καύσιμα, 1,7 δολάρια επενδύονται πλέον σε καθαρή ενέργεια. Πριν από πέντε χρόνια, η αναλογία αυτή ήταν 1:1, (“Overview and key findings” και στην ενότητα “Executive Summary” παρουσιάζονται συνοπτικά τα κύρια ευρήματα, ενώ λεπτομερείς πληροφορίες βρίσκονται στα επόμενα κεφάλαια).
Σαφές είναι, λοιπόν, ότι οι ΑΠΕ κυριαρχούν πλέον στις νέες ενεργειακές επενδύσεις, αποδεικνύοντας ότι είναι οικονομικά βιώσιμες και αποδοτικές.
Συνολικά, ο ισχυρισμός ότι η πράσινη ενέργεια δεν είναι ανταγωνιστική καταρρίπτεται. Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι η ηλιακή και η αιολική ενέργεια είναι πλέον φθηνότερες από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ οι επενδύσεις στις ΑΠΕ υπερτερούν αυτών σε άνθρακα και φυσικό αέριο. Παράλληλα, η τεχνολογία αποθήκευσης και η σταθερότητα των ηλεκτρικών δικτύων βελτιώνονται διαρκώς. Συνεπώς, οι ΑΠΕ αποτελούν οικονομικά βιώσιμη και κυρίαρχη ενεργειακή επιλογή.
Ισχυρισμός 2: «Δεν υπάρχουν ενδείξεις – καμία – για μια κλιματική κρίση.»
Προχωράμε στο δεύτερο ισχυρισμό, ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για μια κλιματική κρίση, ο οποίος αντικρούεται από πληθώρα επιστημονικών δεδομένων και εκθέσεων από κορυφαίους διεθνείς οργανισμούς, όπως η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η NASA, η Εθνική Διοίκηση Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (NOAA) και ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO). Η κλιματική αλλαγή είναι μια πραγματικότητα που ήδη επιδρά στο περιβάλλον, τα καιρικά φαινόμενα, την οικονομία και την ανθρώπινη ζωή.
Η συνεχής αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η επιδείνωση των ακραίων καιρικών φαινομένων καθώς και η συρρίκνωση των παγετώνων αποτελούν φαινόμενα, τα οποία αποδεικνύουν την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής. Παρακάτω, αναλύουμε επιστημονικά στοιχεία, τα οποία καταρρίπτουν πλήρως τον ισχυρισμό περί μη ύπαρξης «ενδείξεων».
1. Συνεχής αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας
Η θερμοκρασία της Γης αυξάνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες λόγω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οι οποίες προέρχονται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων (WMO).
Συγκεκριμένα:
- Σύμφωνα με τη NASA 2024, το έτος 2023 ήταν το θερμότερο στην καταγεγραμμένη ιστορία, με θερμοκρασίες 1,48°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
- Ακόμη, στην Έκθεση για την Παγκόσμια Κλιματική Κατάσταση 2023 της NOAA, αναφέρει ότι η δεκαετία 2014-2023 ήταν η θερμότερη που έχει καταγραφεί, υποδεικνύοντας τη διαρκή τάση αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας, (Σχήμα 3).
- Επιπέον, στην Έκτη Έκθεση Αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), αναφέρεται ότι η παγκόσμια μέση θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά περίπου 1,1°C από την προβιομηχανική περίοδο (1850-1900) έως το 2019, κυρίως λόγω ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, όπως η καύση ορυκτών καυσίμων (Σχήμα 4), (Summary for Policymakers της Έκθεσης, συγκεκριμένα στη σελίδα SPM-5, αναφέρεται “Η παγκόσμια επιφανειακή θερμοκρασία ήταν 1,09°C [0,95°C έως 1,20°C] υψηλότερη το 2011–2020 σε σύγκριση με το 1850–1900”. Στην ίδια έκθεση, επισημαίνεται ότι η ανθρωπογενής υπερθέρμανση του πλανήτη αυξάνεται με ρυθμό 0,2°C ανά δεκαετία. Η πληροφορία αυτή βρίσκεται στην ενότητα A.1.3 της Summary for Policymakers).
Επομένως, η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας είναι καλά τεκμηριωμένη και αποδίδεται σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
2. Ακραία καιρικά φαινόμενα και η σύνδεσή τους με την κλιματική αλλαγή
Η κλιματική αλλαγή έχει οδηγήσει σε αύξηση της έντασης και της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως καύσωνες, καταιγίδες, τροπικοί κυκλώνες, πλημμύρες και ξηρασίες. Ειδικότερα:
- Στην Έκτη Έκθεση Αξιολόγησης της IPCC και συγκεκριμένα στο Κεφάλαιο 11(Ενότητα 11.3.5), αναφέρεται ότι οι καύσωνες έχουν αυξηθεί σε συχνότητα και ένταση από τη δεκαετία του 1980.(IPCC AR6 2021).
- Κάθώς και στην Έκθεση Σύνθεσης της Έκτης Έκθεσης Αξιολόγησης (AR6) 2023 της IPCC(Σελίδα 12), αναφέρεται ότι οι αλλαγές στα πρότυπα βροχοπτώσεων και η αύξηση της θερμοκρασίας έχουν οδηγήσει σε εντονότερες και συχνότερες πλημμύρες και ξηρασίες σε πολλές περιοχές του κόσμου.
Σε κάθε περίπτωση, τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται εντονότερα και συχνότερα λόγω της κλιματικής αλλαγής, κάτι που επιβεβαιώνεται από δορυφορικές και μετεωρολογικές μετρήσεις.
3. Άνοδος της στάθμης της θάλασσας και τήξη των παγετώνων
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας αποτελεί ένα από τα πιο απτά και μη αναστρέψιμα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής.
- Στη σελίδα της NASA, Sea Level Change Portal, αναφέρεται ότι η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας αυξάνεται με ρυθμό περίπου 3,3 χιλιοστά ανά έτος από το 1993, βάσει δορυφορικών παρατηρήσεων. (NASA Sea Level), (Σχήμα 5).
- Επίσης, στην Έκτη Έκθεση Αξιολόγησης (AR6) 2021 του IPCC και συγκεκριμένα στο Κεφάλαιο 9(Σελίδα 108), αναφέρεται ότι η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας έχει αυξηθεί κατά περίπου 20 εκατοστά από το 1901 έως το 2018, με τον ρυθμό ανόδου να επιταχύνεται τις τελευταίες δεκαετίες. (IPCC 2021).
Σαφές καθίσταται ότι η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει με αυξανόμενο ρυθμό, απειλώντας παράκτιες περιοχές και αυξάνοντας τον κίνδυνο πλημμυρών.
4. Συρρίκνωση του αρκτικού θαλάσσιου πάγου
Η Αρκτική θερμαίνεται ταχύτερα από τον υπόλοιπο πλανήτη, οδηγώντας σε δραματική μείωση του θαλάσσιου πάγου. Αναλυτικότερα:
- Στην ιστοσελίδα “Copernicus Marine Service“, παρέχονται δεδομένα σχετικά με τη μείωση της έκτασης του αρκτικού θαλάσσιου πάγου. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η έκταση των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής μειώθηκε κατά 12,2% ανά δεκαετία από το 1979 έως το 2021, (Σχήμα 7).
- Στην ετήσια έκθεση “Arctic Report Card” της NOAA, αναφέρονται οι αλλαγές στον όγκο του αρκτικού θαλάσσιου πάγου. Σύμφωνα με τα δεδομένα, ο ελάχιστος όγκος πάγου κατά τη θερινή περίοδο έχει μειωθεί σημαντικά από το 1979.
Συνολικά, τα επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι μια μακρινή θεωρία, αλλά μια παρούσα και εξελισσόμενη κρίση. Η αύξηση της θερμοκρασίας, η επιδείνωση των ακραίων φαινομένων, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η απώλεια πάγου στην Αρκτική είναι αδιαμφισβήτητα τεκμηριωμένα φαινόμενα. Συνεπώς, ο ισχυρισμός ότι «δεν υπάρχουν ενδείξεις για κλιματική κρίση» καταρρίπτεται πλήρως από τα επιστημονικά στοιχεία.
Ισχυρισμός 3: «Δεν υπάρχει παγκόσμια τάση ξηρασίας τα τελευταία 120 χρόνια και για την περίοδο 1950-2020 η τάση είναι πτωτική.»
Κλείνοντας με τον τρίτο ισχυρισμο, ότι οι ξηρασίες δεν έχουν αυξηθεί παγκοσμίως ή ότι η τάση τους είναι πτωτική από το 1950 έως το 2020, κρίνεται επιστημονικά ανυπόστατος. Σύμφωνα με κορυφαίους διεθνείς επιστημονικούς φορείς, όπως η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η NASA, η Εθνική Διοίκηση Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (NOAA) και ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO), η συχνότητα και η ένταση των ξηρασιών αυξάνονται τα τελευταία χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας, η αύξηση της εξάτμισης, οι μεταβολές στις κατακρημνίσεις καθώς και η μείωση της υγρασίας του εδάφους αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες, οι οποίοι επιδεινώνουν την ξηρασία. Παρακάτω, παρουσιάζουμε επιστημονικά στοιχεία, τα οποία αποδεικνύουν ότι υπάρχει παγκόσμια τάση ξηρασίας τα τελευταία 120 χρόνια και ότι για την περίοδο 1950-2020 η τάση δεν είναι πτωτική.
1. Η συχνότητα και η ένταση των ξηρασιών έχουν αυξηθεί παγκοσμίως
Σύμφωνα με την Έκτη Έκθεση Αξιολόγησης (AR6) 2021 της IPCC και συγκεκριμένα το Κεφάλαιο 11: Weather and Climate Extreme Events in a Changing Climate (Σελίδες 36-38), η ένταση, η διάρκεια και η γεωγραφική εξάπλωση των ξηρασιών έχουν αυξηθεί, κυρίως στις θερμές και ξηρές περιοχές όπως:
- Η Μεσόγειος
- Η Βόρεια Αμερική
- Η Νότια Αφρική
- Η Αυστραλία
Η IPCC αναλύει πώς η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει την πιθανότητα εμφάνισης ακραίων ξηρασιών, ιδιαίτερα σε περιοχές, οι οποίες βασίζονται στις βροχοπτώσεις για την υδροδότηση και τη γεωργία. (IPCC AR6, Κεφάλαιο 11, Σελίδες 38-40).
Στοιχεία για την Ευρώπη:
- Στην έκθεση “Copernicus Climate Change Service (C3S), 2022“, το καλοκαίρι του 2022 περιγράφεται ως το ξηρότερο των τελευταίων 500 ετών στην Ευρώπη, ενώ παρέχονται δεδομένα για τη σταδιακή αύξηση των ξηρασιών κατά τις τελευταίες δεκαετίες, (Σχήμα 8).
Στοιχεία για τις ΗΠΑ:
- Στην αναφορά του Σεπτεμβρίου 2023, “Climate Report 2023“, η NOAA αναλύει την κατάσταση της ξηρασίας στις δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ, επισημαίνοντας την αυξημένη ένταση και διάρκεια των ξηρασιών σε περιοχές όπως η Καλιφόρνια και το Τέξας, λόγω των μεταβαλλόμενων προτύπων βροχοπτώσεων, (Σχήμα 9).
Στοιχεία από την Αυστραλία:
- Στην ετήσια έκθεση για το κλίμα του 2023, “Bureau of Meteorology Australia, 2023“, καταγράφει την επιδείνωση των ξηρασιών στην Αυστραλία, ιδιαίτερα στα νότια και ανατολικά της χώρας, καθώς και την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στα επίπεδα των βροχοπτώσεων, (Σχήμα 10).
Όλες οι παραπάνω πηγές επιβεβαιώνουν ότι οι ξηρασίες παγκοσμίως γίνονται πιο έντονες και διαρκείς, επηρεάζοντας σημαντικές γεωγραφικές περιοχές, όπως η Ευρώπη, οι ΗΠΑ και η Αυστραλία, λόγω της κλιματικής αλλαγής.
2. Η αύξηση της θερμοκρασίας εντείνει τις ξηρασίες
Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη οδηγεί σε εντονότερη εξάτμιση, μειώνοντας την υγρασία του εδάφους και καθιστώντας τις ξηρασίες πιο έντονες και διαρκείς (Έκτη Έκθεση Αξιολόγησης του IPCC, Κεφάλαιο 8, Σελίδες 3-4). Ακόμη, σύμφωνα με τη NASA, η θερμοκρασία της επιφάνειας της Γης έχει αυξηθεί κατά 1.47°C από το μέσο όρο του 19ου αιώνα (1850-1900), προκαλώντας μεγαλύτερη ξήρανση εδαφών και επιτάχυνση της ερημοποίησης (NASA GISS, 2024). Επιπλέον, στην Έκθεση για την Παγκόσμια Κλιματική Κατάσταση 2023, η NOAA αναφέρει την αυξημένη συχνότητα και ένταση των ξηρασιών τις τελευταίες δεκαετίες, επηρεάζοντας σημαντικά γεωργικές και αστικές περιοχές. (NOAA NCEI 2023).
Οι πηγές αυτές παρέχουν λεπτομερείς πληροφορίες για τη σχέση μεταξύ της αύξησης της θερμοκρασίας, μείωσης της υγρασίας του εδάφους και της επιδείνωσης των ξηρασιών.
3. Παγκόσμια αύξηση των ξηρασιών σύμφωνα με τις δορυφορικές μετρήσεις
Οι δορυφορικές μετρήσεις παρέχουν σαφή στοιχεία για την αύξηση των ξηρασιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Συγκεκριμένα:
- Οι χάρτες ξηρασίας του US Drought Monitor επιβεβαιώνουν την αύξηση της έκτασης και της έντασης των ξηρασιών στις ΗΠΑ τα τελευταία 30 χρόνια. Στο Σχήμα 11 βλέπουμε την τρέχουσα εικονα σύμφωνα με τις δορυφορικές μετρήσεις.
- Ταυτόχρονα, το Παγκόσμιο Κέντρο Περιβαλλοντικών Δεδομένων της NOAA επιβεβαιώνει ότι οι ξηρασίες στις ΗΠΑ, έχουν παρουδιάσει αύξηση τις τελευταίες δεκαετίες, (Σχήμα 12).
4. Ο δείκτης Palmer Drought Severity (PDSI) καταδεικνύει σαφή αύξηση των ξηρασιών
Ο Palmer Drought Severity Index (PDSI), αποτελεί έναν εκ των βασικότερων δεικτών προς ποσοτικοποίηση της ξηρασίας. Παρουσιάζοντας σαφή αυξητική τάση σε πολλές περιοχές του πλανήτη από το 1950 μέχρι και σήμερα, (Σχήμα 13).
Ανατρέχοντας τόσο στο Κεφάλαιο 11 της Έκτης Έκθεσης Αξιολόγησης (AR6) 2021 του IPCC, στο οποίο αναλύονται οι αλλαγές στα ακραία καιρικά και κλιματικά φαινόμενα, συμπεριλαμβανομένων των ξηρασιών, όσο και στην ιστοσελίδα της NOAA “National Centers for Environmental Information (NCEI)“, στην οποία βρίσκουμε μηνιαίες αναφορές για τις ξηρασίες, καταλήγουμε στο ότι οι παγκόσμιες ξηρασίες, οι οποίες επηρεάζουν τη γεωργία και τις υδάτινες πηγές έχουν αυξηθεί σε συχνότητα και διάρκεια.
Συνολικά, τα επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι ο ισχυρισμός, ότι δεν υπάρχει παγκόσμια τάση ξηρασίας ή ότι οι ξηρασίες μειώνονται, είναι ανυπόστατος. Αντίθετα, κορυφαίοι επιστημονικοί οργανισμοί επιβεβαιώνουν ότι οι ξηρασίες είναι πιο συχνές και έντονες, ιδίως σε περιοχές όπως η Μεσόγειος, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και η Νότια Αφρική. Η άνοδος της θερμοκρασίας και η αυξημένη εξάτμιση επιδεινώνουν το φαινόμενο. Παράλληλα δορυφορικά δεδομένα και ο δείκτης Palmer Drought Severity Index (PDSI) καταδεικνύουν συνεχή αύξηση της έντασης των ξηρασιών τις τελευταίες δεκαετίες. Συνεπώς, η παγκόσμια τάση ξηρασίας ακολουθεί αυξητική πορεία και συνδέεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή.
Συμπέρασμα
Τα επιστημονικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας έχουν εξελιχθεί σε οικονομικά βιώσιμη επιλογή, η κλιματική αλλαγή επιβεβαιώνεται από πληθώρα παρατηρήσεων και οι ξηρασίες ακολουθούν αυξητική τάση σε παγκόσμιο επίπεδο. Η μείωση του κόστους των ΑΠΕ, η πρόοδος στις τεχνολογίες αποθήκευσης και η αυξημένη διείσδυση καθαρών μορφών ενέργειας ενισχύουν τη μετάβαση σε ένα βιωσιμότερο ενεργειακό μοντέλο. Παράλληλα, η άνοδος της θερμοκρασίας, η μεταβολή των βροχοπτώσεων και η επιδείνωση ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι ξηρασίες, συνθέτουν μια σαφή εικόνα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η συνεχής παρακολούθηση των φαινομένων αυτών καθώς και η προσαρμογή στις νέες συνθήκες είναι απαραίτητες για την κατανόηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που αναδύονται.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
1.https://www.bankingnews.gr/energeia/articles/786975/prasini-foyska-katarreoun-oi-ependyseis-stis-anemogennitries-den-epivionoun-se-mia-antagonistiki-agora-erxetai-domino?fbclid=IwY2xjawIf6uNleHRuA2FlbQIxMQABHaui6_mg9mRkav195xtN_tYWEE1smxKU931dCcqvU46HQj1A65vD6D37yQ_aem_6azVX1bdE5aRTdY5pfxBRw
2.https://iskra.gr/skaei-i-prasini-fouska-katarreoun-oi-ependyseis-stis-anemogennitries-den-epivionoun-stin-agora-erchetai-ntomino/?fbclid=IwY2xjawIf6T5leHRuA2FlbQIxMQABHUs1KB4UwjNqLdJuhPZ2n4J_wUaZK3-WrkgeSvBBuwt6CZv_5RdXRJnAYQ_aem_AnC7Jema-nForRdXM2lKlg
3.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B9%CF%8E%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%B7_%CE%B5%CE%BD%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1
4.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CF%8E%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%82_%CF%80%CE%B7%CE%B3%CE%AD%CF%82_%CE%B5%CE%BD%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82
5.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CE%BB%CE%B5%CE%BA%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B5%CE%BD%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1
6.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CF%81%CF%85%CE%BA%CF%84%CE%AC_%CE%BA%CE%B1%CF%8D%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%B1
7.IRENA_Renewable_power_generation_costs_in_2022.pdf
8.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CF%84%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AC
9.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B5%CE%BD%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1
10.IRENA_Renewable_power_generation_costs_in_2022_SUMMARY.pdf
11.WorldEnergyInvestment2023.pdf
12.https://www.iea.org/reports/world-energy-outlook-2023/executive-summary
13.https://www.iea.org/
14.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%BD%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1
15.IRENA_Power_Generation_Costs_2019.pdf
16.lazards-lcoeplus-april-2023.pdf
17.Projected-Costs-of-Generating-Electricity-2020.pdf
18.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1_%CE%B9%CF%8C%CE%BD%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%BB%CE%B9%CE%B8%CE%AF%CE%BF%CF%85
19.ES_TCP_Annual_Report_2023.pdf
20.IRENA_Electricity_Storage_Costs_2017.pdf
21.IRENA-ETSAP_Tech_Brief_Power_Grid_Integration_2015.pdf
22.https://www.iea.org/energy-system/energy-efficiency-and-demand/demand-response
23.https://www.iea.org/reports/world-energy-investment-2023/overview-and-key-findings
24.https://www.ipcc.ch/
25.https://www.nasa.gov/
26.https://www.noaa.gov/
27.https://wmo.int/
28.https://wmo.int/news/media-centre/greenhouse-gas-concentrations-hit-record-high-again
29.https://www.ipcc.ch/report/ar5/wg1/anthropogenic-and-natural-radiative-forcing/fig8-18-2/
30.https://science.nasa.gov/climate-change/
31.https://www.ncei.noaa.gov/access/monitoring/monthly-report/global/202313#gtemp
32.IPCC_AR6_SYR_LongerReport.pdf
33.IPCC_AR6_WGI_SPM-3.pdf
34.IPCC_AR6_WGI_Chapter11.pdf
35.https://sealevel.nasa.gov/
36.https://sealevel.nasa.gov/understanding-sea-level/global-sea-level/overview/
37.IPCC_AR6_WGI_Chapter09.pdf
38.https://climate.nasa.gov/vital-signs/sea-level/
39.https://marine.copernicus.eu/el/ocean-climate-portal/arctic-sea-ice-extent
40.https://arctic.noaa.gov/report-card/report-card-2023/arctic-ocean-primary-productivity-the-response-of-marine-algae-to-climate-warming-and-sea-ice-decline-2023/
41.https://climate.nasa.gov/vital-signs/arctic-sea-ice/
42.https://climate.copernicus.eu/copernicus-summer-2022-europes-hottest-record
43.https://www.ncei.noaa.gov/access/monitoring/monthly-report/drought/202309
44.https://www.ncei.noaa.gov/access/monitoring/monthly-report/drought/202313
45.http://www.bom.gov.au/climate/current/annual/aus/2023/#tabs=Rainfall
46.IPCC_AR6_WGI_Chapter08.pdf
47.https://svs.gsfc.nasa.gov/14743/
48.https://droughtmonitor.unl.edu/
49.https://www.drought.gov/historical-information?dataset=0&selectedDateUSDM=20250211
50.https://en.wikipedia.org/wiki/Palmer_drought_index
51.https://climatedataguide.ucar.edu/climate-data/palmer-drought-severity-index-pdsi
52.https://www.ncei.noaa.gov/access/monitoring/climate-at-a-glance/national/time-series/110/pdsi/1/0/1930-2025
