Τον Νοέμβριο του 2024 εμφανίστηκε σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ιστοσελίδες ένα βίντεο που υποτίθεται πως δείχνει την εκτόξευση του ρωσικού πυραύλου Oreshnik με στόχο την Ουκρανία. Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε τι ακριβώς ισχύει.
Το βίντεο:
Αναπαραγωγές σε ιστοσελίδες: real.gr, newpost.gr, geopolitico.gr
Παραδείγματα αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
Πλαίσιο
Την Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2024, η ουκρανική πόλη Ντνίπρο χτυπήθηκε από ρωσική πυραυλική επίθεση. O πύραυλος, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, αναφέρεται πως εκτοξεύτηκε σχεδόν 100 χιλιόμετρα μακριά από το Βόλγκογκραντ, στην περιφέρεια Αστραχάν της Ρωσίας (εδώ, εδώ κι εδώ), πιθανότατα από το πεδίο εκπαίδευσης Kapustin Yar. Αρχικές αναφορές Ουκρανών αξιωματούχων έκαναν λόγο για διηπειρωτικό βαλλιστικό πύραυλο (ICBM). Ωστόσο, το Πεντάγωνο επιβεβαίωσε αργότερα πως επρόκειτο για μια νέα έκδοση του μέσου βεληνεκούς βαλλιστικού πυραύλου (IRBM) RS-26 Rubezh (РС-26 Рубеж).
Λίγες ώρες μετά το χτύπημα, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, σε τηλεοπτικό διάγγελμα, δήλωσε ότι η Ρωσία είχε εκτοξεύσει έναν «νέο συμβατικό πύραυλο μεσαίου βεληνεκούς» με την κωδική ονομασία Oreshnik (Орешник, μτφ. Φουντουκιά) (εδώ, εδώ, εδώ κι εδώ). Σύμφωνα με τον Ρώσο Πρόεδρο, αυτό ήταν μια απάντηση στα πρώτα χτυπήματα των δυτικών όπλων ακριβείας σε στόχους στο ρωσικό έδαφος.
Σημειώνεται πως ο νέος αυτός πύραυλος, σύμφωνα με τον Πούτιν, ταξίδεψε με ταχύτητα 10 Mach, ή 2,5-3 χλμ. ανά δευτερόλεπτο (10 φορές την ταχύτητα του ήχου). Ο Ρώσος Πρόεδρος πρόσθεσε πως «δεν υπάρχουν προς το παρόν τρόποι να αντιμετωπιστεί αυτό το όπλο» (εδώ κι εδώ). Ο πύραυλος είναι εξοπλισμένος με έξι πολεμικές κεφαλές, καθεμία από τις οποίες φέρεται να περιέχει υποπυρομαχικά, και περιγράφεται ως εξαιρετικά δύσκολα αναχαιτίσιμος.
Τι ισχύει
Στο κείμενο που αναγράφεται στην εικόνα διακρίνουμε να αναγράφεται το εξής:
“Ракета Город Сатпаев 21.11.24“.
Αυτό μεταφράζεται σε:
“Πύραυλος Πόλη Σατμπάγιεφ 21/11/2024“.
Ο ισχυρισμός διαδόθηκε και με διαφορετική μορφή. Αρκετά δημοσιεύματα (εδώ), έκαναν λόγο για βίντεο που ελήφθησαν από κατοίκους του Καζακστάν, οι οποίοι υποτίθεται πως είδαν τον πύραυλο Oreshnik. Οι περισσότερες ιστοσελίδες ενσωμάτωσαν βίντεο από ανάρτηση στο X που ανέφερε στη λεζάντα:
Ο πύραυλος IRBM Oreshnik που πετούσε χθες προς το Dnipropetrovsk, κινηματογραφημένος από το Καζακστάν.
Ο ισχυρισμός με αυτή τη μορφή εμφανίστηκε σε διάφορα ελληνικά μέσα, τα οποία, ωστόσο, παρουσίασαν επιφυλακτικά το θέμα. Σε αρκετά άρθρα που αναπαρήγαγαν το βίντεο, επισημάνθηκε πως αυτό, όπως και άλλα βίντεο από χρήστες, έχουν αναρτηθεί στο X από λογαριασμούς που αναφέρουν ότι Καζάκοι πολίτες τράβηξαν τα βίντεο απεικονίζοντας την πορεία του πυραύλου Oreshnik, αλλά η πιστότητά τους δεν έχει επιβεβαιωθεί (εδώ κι εδώ).
Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν ισχύει. Αρχικά, η πόλη Satbayev, βρίσκεται ανατολικά του σημείου εκτόξευσης του πυραύλου (το Kapustin Yar στην περιφέρεια Αστραχάν), ενώ το Ντνίπρο της Ουκρανίας που αποτελούσε τον στόχο, βρίσκεται στα δυτικά.
Χρησιμοποιώντας τους χάρτες της Google, βλέπουμε πως η απόσταση της πόλης Satbayev, που βρίσκεται στο κεντρικό Καζακστάν, και του πιθανότατου σημείου εκτόξευσης του πυραύλου Oreshnik είναι περίπου 2.700 χιλιόμετρα (περίπου 1.600 χλμ. σε ευθεία γραμμή).
Σε κατάρριψη του ισχυρισμού από την ιστοσελίδα ελέγχου γεγονότων του Καζακστάν, factcheck.kz, καθώς και σε αρκετά σχόλια χρηστών στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, αναφέρεται πως το βίντεο δείχνει την εκτόξευση του διαστημικού πυραύλου Soyuz 2.1a. Έπειτα από αναζήτηση, βλέπουμε πως, πράγματι, στις 21 Νοεμβρίου 2024, πραγματοποιήθηκε εκτόξευση του εν λόγω πυραύλου, όπως μετέδωσαν και τα ρωσικά ειδησεογραφικά πρακτορεία Tass και RIA Novosti (εδώ, εδώ κι εδώ).
Πιο αναλυτικά, ο πύραυλος Soyuz-2.1a εκτοξεύθηκε από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ που βρίσκεται στο Καζακστάν, προωθώντας στο διάστημα το ρωσικό σκάφος ανεφοδιασμού Progress MS-29 με προορισμό τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ενώ η εκτόξευση μεταδόθηκε από τη Ρωσική Διαστημική Υπηρεσία, Roscosmos (Роскосмос) και μέσω του κανάλι της στο YouTube (εδώ, στο 47:00). Ενημέρωση για την εκτόξευση δόθηκε και μέσω του καναλιού της Roscosmos στο Telegram (εδώ). Η ώρα εκτόξευσης ήταν 15:22 (ώρα Μόσχας).
Όπως επισημάνθηκε, λίγο μετά την εκτόξευση, το σκάφος τέθηκε σε χαμηλή γήινη τροχιά. Η πτήση του προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό διήρκησε δύο ημέρες και η πρόσδεσή του στη μονάδα Poisk του ρωσικού τμήματος του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS) είχε προγραμματιστεί για τις 17:36 ώρα Μόσχας στις 23 Νοεμβρίου.
Μάλιστα, στο Tass αναφέρθηκε πως το Καζακστάν διαψεύδει τις αναφορές ότι οι κάτοικοι ήταν μάρτυρες της εκτόξευσης του Oreshnik και πως αυτό που αντίκρισαν ήταν ο ρωσικός πύραυλος Soyuz-2.1a. Σημειώνεται, επίσης, πως η πόλη Satbayev βρίσκεται αρκετά πιο κοντά στο κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, από όπου έγινε η εκτόξευση του διαστημικού πυραύλου, σε απόσταση περίπου 650 χιλιομέτρων (400 χιλιομέτρων σε ευθεία γραμμή).
Λίγη ώρα μετά την εκτόξευση του διαστημικού πυραύλου από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ, ξεκίνησαν να δημοσιεύονται διάφορα βίντεο στο διαδίκτυο από Καζάκους χρήστες που έδειχναν την πορεία του από διάφορες περιοχές της χώρας όπως η Kostanay και η Zhezkazgan (εδώ, εδώ, εδώ κι εδώ).
Μάλιστα, αρκετοί δημοσίευσαν ακριβώς το ίδιο ή παρόμοιο βίντεο με αυτό που εξετάζουμε στον ισχυρισμό από την πόλη Satbayev, γράφοντας (εδώ, εδώ κι εδώ):
#recommendations #rocket #baikonur
#rocket#satpaev#Where#doletela#kazakhstan🇰🇿
Πιο συγκεκριμένα, το βίντεο από χρήστη με το όνομα @zigaaleksandra δημοσιεύθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2024 έφτασε τις 2,6 εκατομμύρια προβολές και είναι ίδιο με το βίντεο του ισχυρισμού.
Προφανώς, ήταν το ίδιο οπτικοακουστικό υλικό που δημοσιεύτηκε έπειτα με τον ψευδή ισχυρισμό ότι απεικονίζει τον πύραυλο Oreshnik. Η διάρκεια, η περιγραφή «Rocket. City of Satpayev 21.11.24», ακόμη και η μουσική του βίντεο είναι πανομοιότυπες.
Παρόμοιο βίντεο βρίσκουμε και στο YouTube με τίτλο:
Εκτόξευση του φορτηγού σκάφους «Progress» στις 21 Νοεμβρίου 2024, πάνω από την πόλη Satpaev.
Τέλος, υπάρχουν βίντεο και εικόνες παλαιότερων ετών που δείχνουν τον ίδιο διαστημικό πύραυλο, Soyuz, και μοιάζουν αρκετά με το συγκεκριμένο (εδώ, εδώ, εδώ, εδώ).
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός είναι αναληθής. Το διαμοιραζόμενο βίντεο δεν δείχνει την εκτόξευση του νέου μοντέλου υπερηχητικού (hypersonic) βαλλιστικού ρωσικού πυραύλου μέσου βεληνεκούς (IRBM), ονόματι Oreshnik, που έπληξε το Ντνίπρο της Ουκρανίας την 21η Νοεμβρίου 2024. Στο βίντεο βλέπουμε την πορεία του διαστημικού πυραυλικού φορέα Soyuz 2.1a, μετά την εκτόξευσή του που πραγματοποιήθηκε, επίσης, στις 21 Νοεμβρίου 2024 και μετέφερε το σκάφος ανεφοδιασμού Progress MS-29 με προορισμό τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS).
Η εκτόξευση διενεργήθηκε από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ που βρίσκεται στο Καζακστάν και ο πύραυλος εθεάθη από πλήθος κόσμου που απαθανάτισε τη στιγμή και ανάρτησε διάφορα βίντεο στα ΜΚΔ. Ένα εξ αυτών, από την πόλη Satbayev, παρουσιάστηκε εκτός θεματικού πλαισίου, ως να απεικονίζει τον πύραυλο Oreshnik και τη βαλλιστική επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
1.https://www.theguardian.com/world/2024/nov/22/russia-ukraine-war-ballistic-missile-warning
2.https://hi-tech.mail.ru/news/59760-rossiyane-zametili-v-nebe-strannoe-yavlenie-chto-eto/
3.https://www.google.com/maps/dir/Kapustin+Yar,+%CE%91%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CF%83%CE%BA%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%B1+%CE%BF%CE%BC%CF%80%CE%BB%CE%AC%CF%83%CF%84,+%CE%A1%CF%89%CF%83%CE%AF%CE%B1/100000+%CE%A3%CE%B1%CF%84%CE%BC%CF%80%CE%AC%CE%B3%CE%B9%CE%B5%CF%86,+%CE%9A%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CE%BA%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%BD/@48.8984278,51.2287658,6z/data=!3m1!4b1!4m14!4m13!1m5!1m1!1s0x410f80977c7ca6e3:0x3e6b9eeb847da17a!2m2!1d45.7661754!2d48.5752669!1m5!1m1!1s0x423d645a6776e943:0x696ba936eba8632c!2m2!1d67.5460611!2d47.9010974!3e0?entry=ttu&g_ep=EgoyMDI0MTExOS4yIKXMDSoASAFQAw%3D%3D
4.https://factcheck.kz/fastchesk/pravda-li-chto-zhiteli-satpaeva-mogli-nablyudat-za-puskom-oreshnika/
5.https://en.wikipedia.org/wiki/Soyuz-2
6.https://en.wikipedia.org/wiki/Baikonur_Cosmodrome
7.https://t.me/roscosmos_gk/15718
8.https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/22474383
9.https://stopfake.kz/ru/archives/23250
10.https://www.google.com/maps/dir/%CE%9C%CF%80%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CF%8D%CF%81,+%CE%9A%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CE%BA%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%BD/100000+%CE%A3%CE%B1%CF%84%CE%BC%CF%80%CE%AC%CE%B3%CE%B9%CE%B5%CF%86,+%CE%9A%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CE%BA%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%BD/@46.3220968,64.7067252,7z/data=!4m14!4m13!1m5!1m1!1s0x41f4225048bf0fd5:0x61320145f62cee17!2m2!1d63.3139829!2d45.6232258!1m5!1m1!1s0x423d645a6776e943:0x696ba936eba8632c!2m2!1d67.5460611!2d47.9010974!3e0?entry=ttu&g_ep=EgoyMDI0MTExOS4yIKXMDSoASAFQAw%3D%3D
11.https://www.tiktok.com/@alex234845/video/7439711131331038519?q=сатпаев%20ракета%20байконур&t=1732275821748
12.https://www.tiktok.com/@zigaaleksandra/video/7439716686753697079?q=сатпаев%20орешник&t=1732275680977
13.https://www.youtube.com/watch?v=QxN0Dj8Nmew
14.https://www.tiktok.com/@vika.zhy/video/7145857930913434885?q=сатпаев%20ракета%20байконур&t=1732282253396
