Αβάσιμες θεωρίες συνωμοσίας για τα αίτια των πυρκαγιών στη Χαβάη και το Μάουι εξαπλώνονται στο διαδίκτυο

Οι καταστροφικές πυρκαγιές στη Χαβάη και στο γειτονικό νησί Μάουι κατέστρεψαν χιλιάδες σπίτια μετά το ξέσπασμά τους στις 8 Αυγούστου 2023, με πολλούς νεκρούς και περισσότερους από χίλιους αγνοούμενους μέχρι τις 15 Αυγούστου. Στον απόηχο της καταστροφής, ένας αριθμός αβάσιμων ισχυρισμών σχετικά με την υποτιθέμενη προέλευση των πυρκαγιών έχει έκτοτε εξαπλωθεί στο διαδίκτυο. Ορισμένες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κοινοποίησαν εικόνεςαπό εκτόξευση πυραύλωνεκτός πλαισίου, υποστηρίζοντας ότι οι πυρκαγιές προκλήθηκαν από «λέιζερ». Άλλοι ισχυρίστηκαν – επίσης χωρίς να παρέχουν καμία απόδειξη – ότι η πυρκαγιά ξεκίνησε σκόπιμα για να μετατραπεί η Χαβάη σε «έξυπνο νησί». Ωστόσο, σύμφωνα με τις τοπικές αρχές, οι πυρκαγιές στο Μάουι τροφοδοτήθηκαν από τις ξηρές συνθήκες και τους ισχυρούς ανέμους από τον τυφώνα Ντόρα, που έπληξε κοντινές περιοχές. Οι ειδικοί απέρριψαν τους ισχυρισμούς περί «διαστημικών λέιζερ» ως αβάσιμες θεωρίες συνωμοσίας.

Οι φονικές πυρκαγιές στη Χαβάη και το Μάουι πυροδότησαν ένα κύμα θεωριών συνωμοσίας στο διαδίκτυο: αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα ελληνικά, στα γερμανικά και στα αγγλικά, για παράδειγμα, κοινοποίησαν μια εικόνα που δείχνει μια φωτεινή στήλη φωτός για να ισχυριστούν ότι ακτίνες λέιζερ βρίσκονται πίσω από την καταστροφή. Ωστόσο, οι εικόνες δεν δείχνουν μια ακτίνα λέιζερ, αλλά την εκτόξευση ενός πυραύλου της αμερικανικής διαστημικής εταιρείας SpaceX στις 22 Μαΐου 2018.

 

Οι αναρτήσεις στο Facebook στα ελληνικά και τα σχετικά άρθρα κοινοποιούν ένα βίντεο 22 λεπτών που αποτελείται από διάφορα κλιπ, και ισχυρίζονται πως παρέχουν «αποδείξεις» που πιστοποιούν ότι οι πυρκαγιές στη Χαβάη, την Καλιφόρνια και την Ελλάδα ήταν αποτέλεσμα «κατευθυνόμενων ενεργειακών όπλων» ή DEWs.

Ωστόσο, το βίντεο χρησιμοποιεί παλιό υλικό από περιστατικά όπως εκρήξεις γραμμών ηλεκτροδότησης στις ΗΠΑ.

Οι ίδιες αναρτήσεις στα ελληνικά, καθώς και αναρτήσεις στα αγγλικά και τα ουγγρικά κάνουν επίσης διαφορετικούς ισχυρισμούς για τις πυρκαγιές στα νησιά, συνδέοντας ψευδώς την καταστροφή με όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας ή με τις λεγόμενες «έξυπνες» ή «15λεπτες πόλεις».

Οι ισχυρισμοί αυτοί είναι επίσης αβάσιμοι. Οι αρχές εξακολουθούν να διερευνούν τα ακριβή αίτια, ενώ η τοπική Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (NWS) και ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες λένε ότι ο ξηρός, θυελλώδης καιρός τροφοδότησε τις φλόγες.

Ειδικοί θεωρούν ότι οι πυρκαγιές οφείλονται στις καιρικές συνθήκες και όχι σε λέιζερ

Μια εβδομάδα μετά την καταστροφή, οι αρχές δεν έχουν ακόμη εξακριβώσει (αρχειοθετημένο εδώ) τα ακριβή αίτια των πυρκαγιών στο Μάουι, όμως δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι εμπλέκονται όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας, ξεκαθαρίζουν οι ειδικοί. «Προφανώς πρόκειται για πραγματικά τρελούς ισχυρισμούς», δήλωσε στο AFP στις 11 Αυγούστου ο Μάικλ Γκόλνερ, αναπληρωτής καθηγητής μηχανολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ, ο οποίος ερευνά τη δυναμική των πυρκαγιών.

Υπάρχουν πολύ πιο πιθανές εξηγήσεις για τις πυρκαγιές στη Χαβάη.

Η Σούζαν Μπιουκάναν, διευθύντρια δημοσίων σχέσεων της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ, δήλωσε στο AFP ότι η υπηρεσία ειδοποίησε τους τοπικούς αξιωματούχους έως και μια εβδομάδα νωρίτερα «για τις επικίνδυνες καιρικές συνθήκες πυρκαγιάς στα νησιά της Χαβάης», εκδίδοντας επίσημες προειδοποιήσεις τις ημέρες πριν από την έναρξη των πυρκαγιών (αρχειοθετημένο εδώ).

«Ένα μείγμα ξηρής βλάστησης, ισχυρών ανέμων, ξηρού αέρα που υποχωρεί και χαμηλής σχετικής υγρασίας βοήθησε στην εξάπλωση των θανατηφόρων πυρκαγιών μόλις αυτές αναζωπυρώθηκαν», ανέφερε η Μπιουκάναν σε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στις 11 Αυγούστου. Αρκετοί ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες συμφώνησαν.

«Είχαμε συνθήκες κόκκινης σημαίας», δήλωσε στο AFP στις 11 Αυγούστου ο Αρνό Τρουβέ, πρόεδρος του Τμήματος Μηχανικών Πυροπροστασίας του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ. Ο Τρουβέ δήλωσε ότι δεν πιστεύει ότι οι πυρκαγιές στη Χαβάη πρέπει να αποδοθούν σε «έκτακτα αίτια». Οι κεραυνοί και άλλα φυσικά φαινόμενα – ή ανθρώπινες δραστηριότητες όπως οι μηχανικές αστοχίες και οι εμπρησμοί – ευθύνονται συχνότερα, είπε.

Ο τυφώνας Ντόρα που περνούσε κοντά στην περιοχή δημιούργησε καθοδικούς ανέμους ικανούς να εντείνουν τις φλόγες και τα κάρβουνα. Ο καθηγητής Γκόλνερ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ, δήλωσε ότι αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο σε κοινότητες με ξύλινα κτίρια με περιορισμένη πυροπροστασία.

«Αν και η πηγή της ανάφλεξης είναι άγνωστη, θα μπορούσε να προέλθει από καλώδια ηλεκτρικού ρεύματος που καταστράφηκαν από τους ανέμους ή από οποιαδήποτε άλλη πιθανή τυχαία πηγή», είπε. «Με τόσο ισχυρούς ανέμους και μεγάλη ποσότητα ξερών χόρτων που περιβάλλει την κοινότητα, δεν υπάρχει καμία ανάγκη για ανάφλεξη από το ‘διάστημα’».

Ακτίνα φωτός δείχνει την εκτόξευση πυραύλων που καταγράφηκε με μακρά έκθεση

Οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα ελληνικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά χρησιμοποιούν μια εικόνα που φαίνεται να δείχνει μια συνεχή δέσμη φωτός για να διαδώσουν την ιδέα ότι «λέιζερ» βρίσκονται πίσω από τις πυρκαγιές στη Χαβάη.

 

Ωστόσο, η εικόνα είναι από το 2018. Πρόκειται για μια φωτογραφία μακράς έκθεσης που δείχνει την εκτόξευση ενός πυραύλου. Κατά τη διάρκεια της μακράς έκθεσης, τα κινούμενα αντικείμενα – όπως η φλόγα ενός κινητήρα πυραύλου – μπορεί να εμφανίζονται ως μια συνεχής γραμμή, όπως στην εικόνα που κοινοποίησαν οι ψευδείς αναρτήσεις.

Η ανάλυση των μεταδεδομένων της αρχικής φωτογραφίας δείχνει ότι για τη λήψη επιλέχθηκε χρόνος έκθεσης 20 δευτερολέπτων. Αυτό εξηγεί επίσης την ελαφρώς «ξεπλυμένη» εμφάνιση των σύννεφων και της επιφάνειας της θάλασσας, η οποία είναι χαρακτηριστική στις φωτογραφίες μακράς έκθεσης.

Λόγω της μακράς έκθεσης, η λάμψη του πυραύλου εμφανίζεται ως μια συνεχής γραμμή, ενώ ο ίδιος ο πύραυλος δεν είναι ορατός καθώς η πολύ πιο φωτεινή λάμψη τον καλύπτει στην τελική εικόνα. Η SpaceX δημοσίευσε επίσης μια παρόμοια εικόνα της εκτόξευσης από την ίδια οπτική γωνία με χρόνο έκθεσης ένα διακοσιοστό πεντηκοστό (ή 0,004) του δευτερολέπτου. Εκεί, ο πύραυλος είναι σαφώς ορατός.

Οι θεωρίες συνωμοσίας με τα Όπλα Κατευθυνόμενης Ενέργειας δεν είναι καινούργιες

Άλλες αναρτήσεις προβάλλουν επίσης αβάσιμους ισχυρισμούς σχετικά με υποτιθέμενα όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας (DEW). Ορισμένες από τις αναρτήσεις στο Facebook στα ελληνικά, τα αγγλικά και τα ουγγρικά περιλαμβάνουν μια άλλη φωτογραφία που υποτίθεται ότι δείχνει ακτίνες φωτός να εκτοξεύονται από τον ουρανό. Αυτοί οι ισχυρισμοί απηχούν θεωρίες συνωμοσίας που έχουν διακινηθεί για προηγούμενες καταστροφές. Η ρεπουμπλικανή βουλευτής των ΗΠΑ Μάρτζορι Τέιλορ Γκριν, για παράδειγμα, κατηγόρησε (αρχειοθετημένο εδώ) ακτίνες λέιζερ από το διάστημα για μια πυρκαγιά στην Καλιφόρνια το 2018.

Χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κοινοποίησαν ακόμα μία φωτογραφία, η οποία, όπως ισχυρίζονται, δείχνει ένα λέιζερ που κατευθύνεται προς το Μάουι. Αλλά η φωτογραφία χρονολογείται στην πραγματικότητα τουλάχιστον από το 2018, όπως δείχνει μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνων. Το Snopes, ένα άλλο μέσο επαλήθευσης γεγονότων, ανέφερε τότε ότι η φωτογραφία πιθανότατα έδειχνε φως από ελεγχόμενη καύση σε διυλιστήριο πετρελαίου στο Οχάιο.

Το 22λεπτο βιντεο-μοντάζ που κοινοποιήθηκε στις ελληνικές αναρτήσεις χρησιμοποιεί επίσης αυτή τη φωτογραφία, καθώς και άλλα βίντεο, και ισχυρίζεται ότι πρόκειται για «επιθέσεις με όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας» ή «λέιζερ». Το βίντεο δημοσιεύθηκε από μια ομάδα που ονομάζεται «Social Media ORM Group», μια σελίδα στο Facebook που κοινοποιεί συχνά περιεχόμενο κατά των εμβολίων και θεωρίες συνωμοσίας.

Ωστόσο, μια αντίστροφη αναζήτηση βίντεο αποκάλυψε ότι το μοντάζ χρησιμοποιεί παλιά πλάνα: το πρώτο απόσπασμα χρονολογείται στην πραγματικότητα από το 2018 και δείχνει την έκρηξη γραμμών υψηλής τάσης στην πόλη Κένερ της Λουιζιάνα, όπως ανέφερε το αμερικανικό τηλεοπτικό κανάλι 4WWL εδώ, κοινοποιώντας το ίδιο βίντεο.

Σε ένα άλλο κλιπ, αυτό που μοιάζει με λάμψη λέιζερ που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια μιας ηφαιστειακής έκρηξης είναι στην πραγματικότητα μια τεχνική υπολογισμού απόστασης που ονομάζεται Lidar ή Light Detection and Ranging. Μια αντίστροφη αναζήτηση βίντεο αποκάλυψε ότι το υλικό είναι από την έκρηξη του ηφαιστείου Σακουρατζίμα στην Ιαπωνία στις 5 Φεβρουαρίου 2023. Ένας διαδικτυακός ιστότοπος ελέγχου των γεγονότων αποδίδει επίσης την πράσινη λάμψη σε αυτή τη μέθοδο που χρησιμοποιεί φως με τη μορφή παλμικού λέιζερ για να μετρήσει μεταβλητή απόσταση στη Γη.

Οι θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με τα λέιζερ, που κάποτε περιορίζονταν σε περιθωριακούς κύκλους, έχουν κερδίσει έδαφος στο διαδίκτυο μετά τις πυρκαγιές στην Καλιφόρνια τη δεκαετία του 2010, σύμφωνα με τον Μάικ Ρότσιλντ, ειδικό στο κίνημα QAnon και συγγραφέα του βιβλίου «Εβραϊκά διαστημικά λέιζερ» (Jewish Space Lasers). «Λειτουργεί με την έλλειψη βασικής κατανόησης που έχουν οι πιστοί της συνωμοσίας για το πώς λειτουργεί η φωτιά και ο άνεμος», δήλωσε ο Ρότσιλντ. «Η θεωρία είναι ιδιαίτερα προσαρμόσιμη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επειδή ταιριάζει με φωτογραφίες που έχουν ληφθεί από πυρκαγιές και δείχνουν ακτίνες φωτός που υποτίθεται ότι προέρχονται από το διάστημα».

Ένα λέιζερ υψηλής ενέργειας που χτυπά την ξηρή βλάστηση θα μπορούσε θεωρητικά να προκαλέσει πυρκαγιά, δήλωσε ο Ιέιν Μπόιντ, διευθυντής του Κέντρου Πρωτοβουλιών Εθνικής Ασφάλειας του Πανεπιστημίου του Κολοράντο και ειδικός στα όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας. Όμως, σύμφωνα με τον ειδικό, οι εικόνες που διαδίδονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι δυνατόν να δείχνουν ένα λέιζερ υψηλής ενέργειας που εκτοξεύεται από τον ουρανό. «Πρώτον, τα σύγχρονα λέιζερ υψηλής ενέργειας που χρησιμοποιούνται για όπλα, λειτουργούν σε υπέρυθρο μήκος κύματος που δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό με γυμνό μάτι», δήλωσε ο Μπόιντ για τις εικόνες. «Δεύτερον, για να παραχθούν τα αποτελέσματα που φαίνονται στο έδαφος θα χρειαζόταν ένα λέιζερ απίστευτα υψηλής ισχύος που δεν θα μπορούσε να πετάξει στον αέρα ή να λειτουργήσει στο διάστημα».

«Είναι εύκολο να χρησιμοποιηθούν αυτές οι εικόνες ως ‘απόδειξη’ για το τι μας κάνουν ‘αυτοί’ για να προωθήσουν την ατζέντα τους για την κλιματική αλλαγή ή τον κοινωνικό έλεγχο, και οι άνθρωποι που αναζητούν απεγνωσμένα απαντήσεις προτιμούν να πιστέψουν στα διαστημικά όπλα παρά στην πραγματικότητα της κλιματικής κρίσης», δήλωσε ο Ρότσιλντ.

Παραποιημένη εικόνα εκκλησίας χρησιμοποιείται για τη διάδοση της θεωρίας συνωμοσίας για τα λέιζερ

Άλλες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κοινοποίησαν μια εικόνα που φαίνεται να δείχνει μια ακτίνα φωτός να χτυπά μια εκκλησία στη Χαβάη, τροφοδοτώντας περαιτέρω τις θεωρίες συνωμοσίας ότι τα λέιζερ υψηλής ενέργειας προκάλεσαν τις φονικές πυρκαγιές. Όμως η εικόνα είναι παραποιημένη- η αρχική φωτογραφία που τραβήχτηκε στην ιστορική πόλη Λαχάινα δεν δείχνει τη λάμψη.

Η παραποιημένη εικόνα κοινοποιήθηκε από τον Ματ Γουάλας σε μια ανάρτηση στις 12 Αυγούστου 2023. Ο Γουάλας είναι μια ακροδεξιά περσόνα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έχει διαδόσει παραπληροφόρηση στο παρελθόν, όπως εδώ και εδώ.

Η φωτογραφία που κοινοποιείται στο Twitter, το οποίο έχει μετονομαστεί σε «X», τραβήχτηκε όντως κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, αλλά έχει παραποιηθεί.

Η αρχική εικόνα από τον φωτογράφο του Maui News Μάθιου Θάγιερ δεν δείχνει ένα λέιζερ που εκτοξεύτηκε από τον ουρανό. Η εικόνα που μοιράστηκε στο διαδίκτυο έχει περικοπεί, έχει αντιστραφεί οριζόντια και έχει τροποποιηθεί για να προστεθεί η ακτίνα φωτός.

«Η αίθουσα της ιστορικής εκκλησίας Waiola στη Λαχάινα και η κοντινή Lahaina Hongwanji Mission τυλίγονται στις φλόγες κατά μήκος της οδού Wainee την Τρίτη 8 Αυγούστου 2023, στη Λαχάινα της Χαβάης», αναφέρει η αρχική λεζάντα της φωτογραφίας στην ιστοσελίδα της Maui News και στον κατάλογο φωτογραφιών του Associated Press (αρχειοθετημένες εδώ και εδώ).

Η εφημερίδα Maui News κοινοποίησε επίσης τη φωτογραφία στο Instagram (αρχειοθετημένη εδώ) χωρίς την ακτίνα φωτός που προεξέχει από τη στέγη της εκκλησίας.

Αβάσιμοι ισχυρισμοί σχετικά με τις «πόλεις των 15 λεπτών»

Άλλες θεωρίες συνωμοσίας στο διαδίκτυο υποστήριζαν ότι οι πυρκαγιές τέθηκαν σκόπιμα για να κλέψουν τη γη των κατοίκων και να δημιουργήσουν ένα «έξυπνο νησί». Σε ένα βίντεο στο Instagram ένας άνδρας -γνωστός για τη μάρκα προϊόντων διατροφής του- ισχυρίζεται ότι τα πλάνα από τις ζημιές στη Χαβάη «σίγουρα δεν μοιάζουν με φωτιά», αλλά «σαν κάτι να έχει σχεδόν εκραγεί».

Στο βίντεο – που περιλαμβάνεται επίσης στην ελληνική και ουγγρική ανάρτηση στο Facebook – συνεχίζει λέγοντας ότι οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης «παραλείπουν να σημειώσουν» ότι τον Ιανουάριο «είχαν στο Μάουι ένα συνέδριο έξυπνης πόλης για να μετατρέψουν το Μάουι σε ένα ολόκληρο έξυπνο νησί – αλλάζοντας τα πάντα σε ηλεκτρικά, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ηλιακούς συλλέκτες και ωθώντας τους πάντες σε ηλεκτρικά οχήματα. Έξυπνες πόλεις 15 λεπτών».

Στην πραγματικότητα, η ιδέα των πόλεων των 15 λεπτών είναι να παρέχουν στους πολίτες όλες τις βασικές τους ανάγκες σε μικρή απόσταση με τα πόδια από τα σπίτια τους. Οι έξυπνες πόλεις, από την άλλη πλευρά, «χρησιμοποιούν τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) για να βελτιώσουν τους τρόπους λειτουργίας τους», σύμφωνα με την National Grid, μια ενεργειακή εταιρεία που δραστηριοποιείται στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο άντρας στο βίντεο και η ουγγρική ανάρτηση στο Facebook παραπέμπουν σε μια πρόσκληση για υποβολή εγγράφων (αρχειοθετημένη εδώ) για το Διεθνές Συνέδριο της Χαβάης για τις Επιστήμες Συστημάτων (HICSS) του Ιανουαρίου 2023 ως απόδειξη της υποτιθέμενης συνωμοσίας. Η συνάντηση συγκέντρωσε επιστήμονες από περισσότερες από 60 χώρες και είναι «το μακροβιότερο επιστημονικό συνέδριο εργασίας για τη διαχείριση της τεχνολογίας των πληροφοριών στον κόσμο», σύμφωνα με την Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας (NSA), η οποία είναι χορηγός της εκδήλωσης.

Ένα από τα σεμινάρια του συνεδρίου (αρχειοθετημένο εδώ) είχε τίτλο «Έξυπνες και συνδεδεμένες πόλεις και κοινότητες». Ωστόσο, ενώ το HICSS φιλοξενήθηκε στο Μάουι, καμία από τις επιστημονικές εργασίες που προέκυψαν από το συνέδριο δεν αφορούσε το νησί, αλλά επικεντρώθηκε σε μέρη όπως η Κόστα Ρίκα, η Σιγκαπούρη και μεγάλες παγκόσμιες πόλεις.

Το βίντεο και η ουγγρική ανάρτηση στο Facebook αναφέρουν επίσης τη Σύνοδο Κορυφής για την Ψηφιακή Κυβέρνηση της Χαβάης του Σεπτεμβρίου 2023 (αρχειοθετημένη εδώ), η οποία, όπως ισχυρίζεται ο άνδρας στο βίντεο, αποσκοπεί στην «αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης για τη διακυβέρνηση του νησιού». Στην πραγματικότητα, ένα πάνελ θα ασχοληθεί με το πώς οι κυβερνήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά η περιγραφή δεν αναφέρει τίποτα για τη δημιουργία έξυπνων πόλεων. Το συνέδριο θα διεξαχθεί στη Χονολουλού, η οποία βρίσκεται στο νησί Οάχου και όχι στο Μάουι.