Ένα βίντεο από ένα ψεύτικο ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στο βρετανικό τηλεοπτικό σταθμό Channel 4 κοινοποιήθηκε στα τέλη Ιουλίου και στις αρχές Αυγούστου 2023 σε πολλές γλώσσες με τον ψευδή ισχυρισμό ότι δείχνει ένα πραγματικό εργοστάσιο παραγωγής ανθρώπινου κρέατος στην Αγγλία. Όμως τόσο το Channel 4 όσο και ο παρουσιαστής της εκπομπής «Miracle Meat», Gregg Wallace, δήλωσαν ότι πρόκειται για σάτιρα και εντελώς φανταστικό. Ο διευθυντής κάστινγκ και τα μέλη του καστ αναφέρθηκαν στο τέλος, όπως και ο Τζόναθαν Σουίφτ, του οποίου το σατιρικό δοκίμιο του 18ου αιώνα «A Modest Proposal» αποτέλεσε προφανή έμπνευση για το πρόγραμμα.
«Το Ηνωμένο Βασίλειο προωθεί τώρα το ανθρώπινο κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο ως τρόπο επίλυσης της κρίσης κόστους ζωής. Τώρα θέλουν να μας κάνουν κανίβαλους!», αναφέρει μια ανάρτηση στο Facebook που περιλαμβάνει ένα βιντεοκλίπ που δείχνει έναν άνδρα να περνάει μέσα από μια εγκατάσταση που μοιάζει με εργοστάσιο κρέατος και να μιλάει για την παραγωγή ανθρώπινου κρέατος που καλλιεργείται από ιστό που δωρίζεται από ανθρώπους που έχουν πληρωθεί γι’ αυτό.
Άλλα δημοσιεύματα στο Facebook στα ελληνικά μοιράζονται το ίδιο ολιγόλεπτο βίντεο εδώ, ενώ άλλα κοινοποιούν μόνο στιγμιότυπα του βίντεο εδώ.
Ένα τρίτο δημοσίευμα, που αναρτήθηκε στις 3 Αυγούστου, κοινοποιεί ένα βίντεο με τον ίδιο άνδρα, αλλά με έναν τίτλο από τη βρετανική εφημερίδα Independent, ο οποίος γράφει στα αγγλικά «Ο Γκρεγκ Γουάλας παρουσιάζει το κοροϊδευτικό ντοκιμαντέρ The British Miracle Meat». Ωστόσο, ο χρήστης φαίνεται να το αγνοεί αυτό και γράφει στα ελληνικά: «Στο Ηνωμένο Βασίλειο, προετοιμάζονται για την εξομάλυνση του κανιβαλισμού».
Άλλα αποσπάσματα από το ψεύτικο ντοκιμαντέρ έχουν επίσης κοινοποιηθεί στα σερβικά εδώ και προέρχονται από μια ανάρτηση στο TikTok που έχει κοινοποιηθεί περισσότερες από 5.500 φορές.
Όμως η εκπομπή ήταν σατιρική και οι ισχυρισμοί της δεν ήταν αληθινοί, δήλωσε στο AFP ο εκπρόσωπος του Channel 4 και του παρουσιαστή Γκρεγκ Γουάλας. Ο ίδιος ο Γουάλας ανακοίνωσε δημοσίως ότι υποκρινόταν και ότι η εκπομπή ήταν σάτιρα. Στο τέλος της 23λεπτης εκπομπής, δόθηκαν τίτλοι τέλους στον υπεύθυνο του κάστινγκ και στα μέλη, καθώς και στον Τζόναθαν Σουίφτ, τον Ιρλανδό σατιρικό συγγραφέα, του οποίου το δοκίμιο του 18ου αιώνα χρησιμοποιήθηκε ως έμπνευση για το πρόγραμμα.
Τι είναι το «Miracle Meat»;
Η εκπομπή με τίτλο «Miracle Meat» μεταδόθηκε από το βρετανικό Channel 4 στις 24 Ιουλίου 2023. Διαρκεί 23 λεπτά και 21 δευτερόλεπτα και παρουσιάζεται από τον Γκρεγκ Γουάλας, γνωστότερο ως παρουσιαστή εκπομπών όπως το «MasterChef», ένα διάσημο ανταγωνιστικό ριάλιτι μαγειρικής του BBC.
Το πρόγραμμα ακολουθεί τον Γουάλας στο «εργοστάσιο επεξεργασίας Good Harvest», το οποίο, όπως λένε, βρίσκεται στη Βοστώνη του Λίνκολνσαϊρ. Τα μέρη που εμφανίζονται στα βίντεο στο Facebook μπορούν να βρεθούν μεταξύ 0:00 και 1:17 στην εκπομπή.
Σε αυτή την ενότητα, ο Wallace εισάγει το «θέμα» του κοροϊδευτικού ντοκιμαντέρ, εξηγώντας ότι με την αύξηση του κόστους ζωής στη Βρετανία, μια νέα σειρά από «προϊόντα ανθρώπινου κρέατος είναι διαθέσιμα».
Η αρχή της εκπομπής παρουσιάζει αυτούς τους τύπους «προϊόντων». Εξηγεί ότι πρόκειται να επισκεφθεί το εργοστάσιο «Good Harvest» και στη συνέχεια εμφανίζεται η Μισέλ Άκερλεϊ, ανακοινώνοντας ότι κάνει «γευστικές δοκιμές» αυτών των προϊόντων για το κοινό.
Ο Γουάλας πληροφορήθηκε ότι το εργοστάσιο λαμβάνει «δείγματα ιστού δότη», τα οποία στη συνέχεια μετατρέπονται εργαστηριακά σε ολόκληρα «κέικ» κρέατος.
Στο τέλος του βίντεο, το συμβούλιο της «Good Harvest» παρακολουθεί ένα διαφημιστικό σποτ για το ολοκαίνουργιο προϊόν της εταιρείας, κρέας που καλλιεργείται από δείγματα παιδιών. Στη συνέχεια, οι θεατές βλέπουν τον χώρο όπου φυλάσσονται τα παιδιά πριν από τη «συγκομιδή» τους.
Αν και δεν επισημάνθηκε ανοιχτά ως σάτιρα, αρκετές ενδείξεις στο πρόγραμμα υποδεικνύουν κάτι τέτοιο.
Στο τέλος της εκπομπής, από το 22:11 λεπτό, ο παρουσιαστής Γουάλας λέει: «Αυτά τα παιδιά-δωρητές της ‘Good Harvest’ αποτελούν παράδειγμα για όλους εμάς τους υπόλοιπους και δεν είναι περίεργο που το κράτος στηρίζει 100% τη θυσία τους. Το Trussell Trust λέει ότι ένα μέλλον χωρίς τράπεζες τροφίμων απαιτεί ένα σύστημα παροχών που να λειτουργεί για όλους, και ασφαλή εισοδήματα, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να πληρώνουν τα απαραίτητα. Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη το να τρώμε παιδιά φαίνεται πιο πιθανό μονοπάτι για τη χώρα μας. Είναι μια μετριοπαθής πρόταση [στο 22:35 – πρόταση γραμμένη με πιο έντονη γραμματοσειρά από το AFP], αλλά ίσως είναι η μόνη προσπάθεια που έχουμε δει να ληφθεί σοβαρά υπόψη η μεγάλη βρετανική κρίση κόστους ζωής. Είμαι ο Gregg Wallace. Καλή όρεξη».
Στα 22:51 λεπτά η σημείωση «Με ευχαριστίες στον Τζόναθαν Σουίφτ» ανοίγει τους τίτλους τέλους, ακολουθούμενη από το «Cast in alphabetical order» καθώς και έναν «casting director», τα οποία δείχνουν ακόμη περισσότερο ότι η ιστορία που παρουσιάζεται δεν είναι πραγματική.
Ο Τζόναθαν Σουίφτ ήταν Ιρλανδός συγγραφέας και σατιρικός συγγραφέας στα τέλη του 17ου και στις αρχές του 18ου αιώνα, γνωστός κυρίως για το διάσημο μυθιστόρημα Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ, αλλά και για μικρότερα έργα, όπως το σατιρικό δοκίμιο «Μια μετριοπαθής πρόταση» (A Modest Proposal) που δημοσίευσε το 1729. Το δοκίμιο προτείνει ότι οι φτωχοί άνθρωποι στην Ιρλανδία θα πρέπει να πουλήσουν τα παιδιά τους ως τροφή στους πλούσιους.
“Κοροϊδευτικό ντοκιμαντέρ» ως «προκλητικό σχόλιο»
Το Channel 4 επιβεβαίωσε στο AFP ότι το πρόγραμμα είναι εξ ολοκλήρου φανταστικό και ότι όλοι όσοι συμμετείχαν ήταν είτε ηθοποιοί είτε γνώριζαν τη σατιρική φύση του προγράμματος.
«Αυτό το ‘mockumentary’ είναι ένα πνευματώδες αλλά και προκλητικό σχόλιο για τα ακραία μέτρα που πολλοί άνθρωποι αναγκάζονται να πάρουν για να παραμείνουν στην επιφάνεια στην κοινωνία μας κατά τη διάρκεια της κρίσης του κόστους ζωής», δήλωσε εκπρόσωπος του Channel 4 στο AFP σε ηλεκτρονικό μήνυμα στις 14 Αυγούστου 2023.
«Το Channel 4 έχει μια μακρά και πλούσια ιστορία στη σάτιρα και συχνά χρησιμοποιεί το χιούμορ ως έναν προσιτό τρόπο για να αναδείξει τα πιο σημαντικά ζητήματα της κοινωνίας», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Το mockumentary είναι μια ταινία ή τηλεοπτική εκπομπή που γίνεται με το ύφος ενός ντοκιμαντέρ για να κάνει επινοημένα γεγονότα να φαίνονται πραγματικά, όπως εξηγεί το λεξικό Cambridge Dictionary.
Ο Πολ Λέδερ της Wharf Media, μιας εταιρείας δημοσίων σχέσεων που εκπροσωπεί τον Γκρεγκ Γουάλας, δήλωσε στο AFP μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στις 14 Αυγούστου 2023: «Μπορώ να επιβεβαιώσω ότι επρόκειτο για σατιρική ταινία και ότι οι ισχυρισμοί της δεν ήταν αληθινοί».
Ο ίδιος ο Γουάλας δήλωσε για την εκπομπή σε μια ανάρτηση στον επαληθευμένο λογαριασμό του στο Instagram: «Σάτιρα. Δείτε το ‘A Modest Proposal’ του Τζόναθαν Σουίφτ». Πρόσθεσε ότι «απόλαυσε» την «πρώτη του δουλειά ως ηθοποιός».
View this post on Instagram
Στην ιστοσελίδα του, ο Γουάλας εξήγησε επίσης: «Ήταν σάτιρα – υποτίθεται ότι είναι σκληρό, υποτίθεται ότι ρίχνει φως σε μια σοβαρή κατάσταση».
Η εκπομπή είχε έναν πολύ νηφάλιο σκοπό – να «σατιρίσει τον τρόπο με τον οποίο η μιζέρια του κόστους ζωής έχει γίνει κανονική» στο Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε ο σκηνοθέτης της εκπομπής Τομ Κίνγκσλεϊ στο BBC Culture (αρχειοθετημένος σύνδεσμος εδώ). «Θέλαμε να κάνουμε το κοινό να νιώσει θυμό για το πόσο άδικη έχει γίνει η χώρα μας και πόσο απαίσιο είναι που απλά αποδεχόμαστε αυτή την κατάσταση», είπε.
Σύμφωνα με τον Guardian (αρχειοθετημένος σύνδεσμος εδώ), «Το βρετανικό Miracle Meat ήταν στην πραγματικότητα μια από τις πιο τολμηρές σατιρικές φάρσες που προβλήθηκαν ποτέ στη βρετανική τηλεόραση. Δεν συνειδητοποιούσες ότι είχες παρακολουθήσει μια σεναριακά σχεδιασμένη μαύρη κωμωδία για φτωχούς ανθρώπους που αναγκάζονται να πουλήσουν το σώμα τους για φαγητό, η οποία παρουσιάστηκε ως ντοκιμαντέρ και κυκλοφόρησε από τον τηλεοπτικό της φορέα χωρίς ούτε ένα κλείσιμο του ματιού».