Deepfake βίντεο που προωθούν δήθεν επενδυτική ευκαιρία διαμοιράζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στα βίντεο χρησιμοποιούνται πλάνα από δηλώσεις του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστή Χατζηδάκη, της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, των παρουσιαστριών του δελτίου ειδήσεων του OPEN, Λίνας Δρούγκα, Ματίνας Παπαδέα και της αντίστοιχης του ΑΝΤ1, Μαρίας Σαράφογλου, καθώς και των επιχειρηματιών Βαγγέλη Μαρινάκη και Ιβάν Σαββίδη.
Παραδείγματα αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
Τι ισχύει
Βίντεο 1
Το πρώτο βίντεο κυκλοφορεί στο Facebook και δείχνει τον Κυριάκο Μητσοτάκη να αναφέρει πως άνοιξε μια νέα επενδυτική πλατφόρμα, δήθεν υπό την αιγίδα του ελληνικού κράτους, που αποτελεί “μία μοναδική ευκαιρία για τους Έλληνες πολίτες” και η οποία φέρεται να αγοράζει και πουλάει αυτόματα μετοχές από τις πετρελαϊκές εταιρείες διεθνώς. Επίσης, αναφέρεται ότι κάθε επενδυτής θα μπορεί να κερδίζει από 5.500 ευρώ μηνιαίως με ελάχιστη επένδυση μόλις 250 ευρώ. Έπειτα, τονίζεται πως αν δεν λάβετε τα χρήματά σας μέσα σε ένα μήνα, η εταιρεία θα σας επιστρέψει το ποσό που καταθέσατε.
Έπειτα από αντίστροφη αναζήτηση εικόνας, διαπιστώνεται πως το βίντεο προέρχεται από δηλώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού στις 31 Δεκεμβρίου του 2023, κατά τις οποίες, προφανώς, στην πραγματικότητα δεν αναφέρθηκε σε κανένα σημείο σε τέτοιου είδους “επενδυτική ευκαιρία”.
Βίντεο 2
Στο 2ο deepfake βίντεο που κυκλοφορεί στο Facebook, το οποίο έχει αναρτηθεί από σελίδα με το όνομα “Γενναιοδωρία”, βλέπουμε την παρουσιάστρια του δελτίου ειδήσεων του OPEN TV, Λίνα Δρούγκα, να αναφέρει ότι οι Βαγγέλης Μαρινάκης, Ιβάν Σαββίδης και Βαρδής Βαρδινογιάννης προχώρησαν στη δημιουργία μίας επενδυτικής πλατφόρμας. Μάλιστα, εντός του βίντεο εμφανίζεται υπέρτιτλος που αναφέρει: “Η συνέντευξη που συγκλόνισε όλη την Ελλάδα! Ξεκινήστε με 350 ευρώ και κερδίστε 6.700 ευρώ κάθε εβδομάδα! Μηδενικός φόρος”.
Η σελίδα “Γενναιοδωρία” δημιουργήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2024, την ίδια μέρα που αναρτήθηκε η συγκεκριμένη διαφήμιση.
Στη λεζάντα της αναφέρεται:
Μια ομάδα δισεκατομμυριούχων, αποτελούμενη από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, τον Βαγγέλη Μαρινάκη και τον Δημήτρη Αβραμόπουλο, δημιούργησε μια χρηματοοικονομική πλατφόρμα που έχει ως στόχο να είναι κοινωνικά υπεύθυνη και να βοηθήσει τους απλούς ανθρώπους στα οικονομικά τους προβλήματα. Παρακάτω παρουσιάζονται οι λόγοι πίσω από τα κίνητρα και τα οφέλη τους:
1. Κοινωνική ευθύνη και φιλανθρωπία: Οι δισεκατομμυριούχοι αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν τους οικονομικούς τους πόρους για να δημιουργήσουν ένα έντυπο που παρέχει πρόσβαση στην εκπαίδευση, στις επενδύσεις και σε άλλες οικονομικές ευκαιρίες για όσους αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Στόχος τους είναι να επηρεάσουν θετικά την κοινωνία δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για τους ανθρώπους και ενισχύοντας τη δημόσια εικόνα τους.
2 Ανάπτυξη του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού: Η Billions αποφάσισε να επικεντρωθεί στην αύξηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού του κοινού παρέχοντας εκπαιδευτικούς πόρους και εργαλεία στην πλατφόρμα της. Στόχος τους είναι η δημιουργία μιας μορφωμένης και οικονομικά εγγράμματης κοινωνίας, που θα οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε βιώσιμη οικονομική ευημερία.
3 Δημιουργία βιώσιμων χρηματοοικονομικών μέσων: Οι δισεκατομμυριούχοι στοχεύουν στη δημιουργία καινοτόμων χρηματοοικονομικών εργαλείων στην πλατφόρμα τους, τα οποία παρέχουν βιωσιμότητα και ασφάλεια στους χρήστες. Στόχος τους είναι να δημιουργήσουν μια σταθερή και επιτυχημένη χρηματοοικονομική πλατφόρμα που θα οδηγήσει σε αυξημένο ενδιαφέρον από άλλους επενδυτές.
Στη συνέχεια του βίντεο, βλέπουμε δήθεν δηλώσεις του Βαγγέλη Μαρινάκη για το επενδυτικό αυτό πρόγραμμα. Στην πραγματικότητα, έχει γίνει περικοπή από βίντεο άσχετων δηλώσεων του επιχειρηματία (εδώ) μετά από τον αγώνα του ελληνικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου, Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός, στις 22 Οκτωβρίου 2023.
Εν συνεχεία, εμφανίζεται σε νέο παράθυρο έτερος επιχειρηματίας, ο Ιβάν Σαββίδης. Όπως διαπιστώνεται, τα πλάνα με τον Ιβάν Σαββίδη έχουν παρθεί από βίντεο με δηλώσεις του από τις 19 Μαΐου 2021 που αφορούσαν την ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων.
Πατώντας πάνω στο ενεργό link που υπάρχει στη δημοσίευση, οδηγούμαστε σε δήθεν επενδυτική ιστοσελίδα με όνομα elladasprofit.com. Πατώντας την επιλογή “Περισσότερα” ο χρήστης οδηγείται στο κάτω μέρος της σελίδας, όπου του ζητείται να δώσει όνομα και e-mail για να του σταλθούν περαιτέρω “οδηγίες”. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δίνετε τα στοιχεία σας και να μοιράζεστε προσωπικά δεδομένα σε τρίτους, πόσο μάλλον διαδικτυακά, όταν δεν είστε σίγουροι για την αξιοπιστία τους.
Επιπροσθέτως, εξετάζοντας το url (σύνδεσμο) της ιστοσελίδας μέσω του εργαλείου WhoIs εντοπίζουμε ότι αυτή δημιουργήθηκε μόλις στις 20 Φεβρουαρίου 2024 με την πόλη καταχώρησης να είναι το Ρέικιαβικ της Ισλανδίας.
Στο κάτω μέρος της αναφέρεται ως διεύθυνση η 3η Σεπτεμβρίου, 8 στην Αθήνα, ωστόσο, έπειτα από αναζήτηση, διαπιστώνεται ότι στη συγκεκριμένη διεύθυνση εδρεύει η Capital Business Center που νοικιάζει επαγγελματικούς χώρους. Έπειτα από επικοινωνία μας με την εταιρεία, εκπρόσωπός της μας απάντησε το εξής:
«Θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι ουδεμία σχέση έχει η εταιρεία μας με την εταιρεία που μας περιγράφετε».
Παράλληλα, η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που παρατίθεται ως τρόπος επικοινωνίας στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα ([email protected]), δεν είναι έγκυρη. Συγκεκριμένα, εάν κάποιος αποστείλει e-mail στην παραπάνω διεύθυνση, θα λάβει αυτοματοποιημένο μήνυμα που αναφέρει ότι η εν λόγω διεύθυνση είτε δεν υπάρχει είτε δεν είναι σε θέση να λαμβάνει αλληλογραφία. Παράλληλα, από αναζήτησή της μέσω Google δεν προκύπτει κανένα αποτέλεσμα.
Βίντεο 3
Άλλο deepfake βίντεο συναντάται στην πλατφόρμα του Instagram και προσομοιώνει ξανά το δελτίο ειδήσεων του OPEN, αυτή τη φορά με την παρουσιάστρια Ματίνα Παπαδέα. Παρατηρείται πως το προφίλ που δημοσίευσε το βίντεο, ονόματι “Απίστευτη ευκαιρία”, δεν υπάρχει στο Instagram εάν κάποιος κάνει κλικ επάνω του ή το ψάξει στην αναζήτηση της εφαρμογής. Ωστόσο, υπάρχουν δύο σελίδες στο Facebook (εδώ κι εδώ) με την ίδια ονομασία, δημιουργημένες στις 10 και 11 Φεβρουαρίου 2024.
Και σε αυτή την περίπτωση, πάλι προωθείται “επενδυτική ευκαιρία” που προϋποθέτει κατάθεση 250 ευρώ και που δήθεν θα επιφέρει 26.000 ευρώ τον μήνα σε όσους επενδύσουν. Αρχικά, εμφανίζεται στο βίντεο παράθυρο από το οποίο υποτίθεται ότι μιλάει ο Υπουργός Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης. Μέσω αντίστροφης αναζήτησης, ωστόσο, προκύπτει πως τα πλάνα έχουν αποκοπεί από την παρουσία του Κωστή Χατζηδάκη στην εκπομπή “Αταίριαστοι” του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ, στις 28 Νοεμβρίου 2023, στην οποία ουδέποτε αναφέρθηκε σε καμία “επενδυτική ευκαιρία”.
Έπειτα, εμφανίζεται – ξανά – ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Σε αυτή την περίπτωση, τα πλάνα με τον Έλληνα πρωθυπουργό που αποκόπηκαν, προέρχονται από τις δηλώσεις του στα Χανιά (μετά το 02:00) στις 6 Ιανουαρίου 2024.
Τέλος, γίνεται αναφορά στον Elon Musk, με τον ισχυρισμό πως επένδυσε 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ στην εν λόγω “πλατφόρμα”. Τα πλάνα με τον Αμερικανό επιχειρηματία έχουν ληφθεί από τη μακροσκελή συνέντευξή του στον δημιουργό περιεχομένου, Lex Fridman, που δημοσιεύθηκε στο You Tube στις 9 Νοεμβρίου 2023.
Βίντεο 4
Στο 4ο εξεταζόμενο deepfake βίντεο που βρίσκουμε στο Facebook, και το οποίο είναι υπό τη μορφή reel, εμφανίζεται το ίδιο μοτίβο απάτης. Το βίντεο έχει δημοσιευτεί από σελίδα με το όνομα “Πρωτοβουλία”, δημιουργημένη στις 13 Φεβρουαρίου 2024, με 5 likes και 20 ακολούθους.
Σε αυτήν την περίπτωση βλέπουμε την παρουσιάστρια του δελτίου ειδήσεων του ANT1, Μαρία Σαράφογλου, να παρουσιάζει την εν λόγω εφαρμογή που υποτίθεται ότι πραγματοποιεί αυτόματα, χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση, χρηματιστηριακές συναλλαγές που αποφέρουν κέρδος. Μάλιστα, αναφέρεται εκ νέου πως υπήρξε συμμετοχή του Elon Musk στη δημιουργία της πλατφόρμας, στο πλαίσιο μιας “παγκόσμιας μάχης κατά της φτώχειας”.
Έπειτα, εμφανίζεται η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, υποτίθεται μιλώντας για τη νέα αυτή εφαρμογή. Ωστόσο, μέσω της αντίστροφης αναζήτησης, διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για άσχετο βίντεο, από το οποίο έχουν παρθεί πλάνα και στο οποίο έχει τοποθετηθεί η φωνή μέσω της βοήθειας προγράμματος τεχνητής νοημοσύνης. Το αυθεντικό βίντεο βρίσκεται στο κανάλι της ΕΡΤ, στο You Tube, από τις 29 Μαρτίου 2022, το οποίο παρουσιάζει δηλώσεις της ΠτΔ κατά την επίσκεψή της στην Πορτογαλία (από το 0:43 και έπειτα).
Πώς καταλαβαίνουμε παρόμοιες απάτες
Συνηθισμένες ενδείξεις ότι μια ιστοσελίδα είναι απατηλή είναι οι εξής:
- Η διεύθυνσή της (URL) είναι άσχετη με τα όσα παρουσιάζει.
- Τα κείμενα προέρχονται από αυτόματη μετάφραση.
- Τα πρόσωπα που εμφανίζονται σε αυτή είναι φανταστικά ή οι φωτογραφίες κλεμμένες.
- Παρουσιάζει μια συνέντευξη με κάποιον υποτιθέμενο ειδικό που επιβεβαιώνει με απόλυτο τρόπο τους ισχυρισμούς της.
- Τα σχόλια που περιέχει είναι πλαστά.
- Δεν έχει κανένα άλλο άρθρο και όλοι οι σύνδεσμοι προωθούν στη σελίδα της παραγγελίας.
- Η προσφορά του προϊόντος λήγει την ημέρα που τη διαβάζετε ή απομένουν ελάχιστα τεμάχια.
- Δεν υπάρχει τηλέφωνο ή διεύθυνση της εταιρείας (συχνά αυτές οι απάτες στήνονται από το εξωτερικό).
- Υπόσχεται επιστροφή χρημάτων αν δεν μείνετε ικανοποιημένοι, αλλά αν διαβάσετε τους όρους διαπιστώνετε πως είναι διατυπωμένοι ώστε να μην αναγκαστούν ποτέ να επιστρέψουν τα χρήματα.
Καταληκτικά, είναι πολλές οι περιπτώσεις στις οποίες τέτοιου είδους deepfake και επεξεργασμένα βίντεο εμφανίζονται ως “χορηγούμενα” στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προωθώντας παρόμοιες απάτες, όπως δήθεν επενδυτικά προγράμματα ή πολύ φθηνή αγορά προϊόντων και ανέλπιστα δώρα (εδώ, εδώ, εδώ κι εδώ), ιατρικές πρακτικές και λύσεις σε προβλήματα υγείας (εδώ, εδώ κι εδώ) και δωρεάν κάρτες ή προσφορές από διάφορες υπηρεσίες (εδώ, εδώ κι εδώ).
Στα εξεταζόμενα βίντεο χρησιμοποιείται η φωνή πολλών δημοσίων προσώπων, που υποτίθεται ότι προωθούν επενδυτικά προγράμματα, ωστόσο τα αλλοιωμένα/παραμορφωμένα χαρακτηριστικά στη στοματική περιοχή και ορισμένα συντακτικά και προφορικά λάθη που ακούγονται, προδίδουν ότι πρόκειται για ψηφιακά δημιουργημένα βίντεο.
Συμπέρασμα
Πρόκειται για μία σειρά από deepfake βίντεο με διάφορους πολιτικούς, επιχειρηματίες, δημοσιογράφους και δημόσια πρόσωπα που υποτίθεται ότι προωθούν μία “επενδυτική ευκαιρία”. Σε κάθε περίπτωση, οι χρήστες θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μη δίνουν τα προσωπικά τους στοιχεία χωρίς να είναι βέβαιοι για την αξιοπιστία της εκάστοτε ιστοσελίδας.
