Τον τελευταίο καιρό διάφορα δημοσιεύματα διακινούν ένα παραποιημένο ρεπορτάζ του σταθμού ABC News, που υποτίθεται ότι αποκαλύπτει πως στην Ουκρανία έχουν πεθάνει πάνω από ένα εκατομμύριο στρατιώτες. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν ισχύει καθώς η αρχική έκδοση του ρεπορτάζ δεν ανέφερε ποτέ τον αριθμό των νεκρών ως αποτέλεσμα του πολέμου. Αντίθετα, το εν λόγω ρεπορτάζ παρουσίασε την ιστορία μιας ΜΚΟ, η οποία βοηθά Ουκρανούς βετεράνους, που υποβλήθηκαν σε ακρωτηριασμό, να αποκτήσουν προσθετικά άκρα. Παράλληλα, ο αριθμός των νεκρών στρατιωτών, βάσει των μέχρι τώρα διαθέσιμων δεδομένων, δεν μπορεί να προσεγγίζει το ένα εκατομμύριο.
Τον παραπλανητικό ισχυρισμό διέδωσαν οι ιστοσελίδες makeleio, pronews, dynatielladanews και karditsastakra.
Ο ψευδής ισχυρισμός διαμοιράστηκε και από χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Τι ισχύει
Στις 28 Μαρτίου 2023, ο αμερικανικός τηλεοπτικός σταθμός ABC News δημοσίευσε την ιστορία δύο βετεράνων και του Kind Deeds, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που βοηθά Ουκρανούς βετεράνους, που έχουν υποβληθεί σε ακρωτηριασμό, να αποκτήσουν προσθετικά άκρα. Το εν λόγω ρεπορτάζ παραποιήθηκε και δημοσιεύθηκε ένα χρόνο μετά, έτσι ώστε να αναφέρει την φράση:
«Σε μόλις 2,5 χρόνια πολέμου, περίπου 1 εκατομμύριο Ουκρανοί έχουν πεθάνει και σύμφωνα με τους πιο αισιόδοξους υπολογισμούς εκατοντάδες χιλιάδες έχουν χάσει άκρα».
Ο παραπλανητικός ισχυρισμός φαίνεται πως προήλθε από τον λογαριασμό «Lord Bebo» στο X, που προβαίνει συχνά σε διάδοση ψευδών ειδήσεων (βλ. σχετικά άρθρα μας εδώ και εδώ). Παράλληλα, η ρωσική ιστοσελίδα «Tsargrad TV» (ιδιοκτησίας του Ρώσου “ολιγάρχη” επιχειρηματία Konstantin Malofeev, θερμού υποστηρικτή του Βλαντιμίρ Πούτιν, εθνικιστή και νοσταλγού της μοναρχίας στη Ρωσία, ο οποίος κατηγορήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2014 για χρηματοδότηση των ενόπλων αποσχιστικών ομάδων στο Ντονμπάς της Ουκρανίας, με αποτέλεσμα να παραμένει έως σήμερα σε λίστες κυρώσεων της ΕΕ και των ΗΠΑ) εστίασε την κάλυψή της στον υποτιθέμενο ενθουσιασμό, που δείχνει η ρεπόρτερ στο ψεύτικο βίντεο, υπονοώντας ότι όταν οι Ουκρανοί πεθαίνουν στον πόλεμο, η Ουάσινγκτον χαίρεται.
Ανάλυση βίντεο
Εξετάζοντας το παραπλανητικό βίντεο, με το εργαλείο truemedia, εγείρονται βάσιμες υποψίες ότι ο ήχος στο εν λόγω οπτικοακουστικό υλικό έχει παραποιηθεί. Συγκεκριμένα, το εργαλείο αποδίδει 99% πιθανότητα στην δημιουργία του σπικάζ μέσω τεχνητής νοημοσύνης, ενώ ταυτόχρονα υποδεικνύει ότι υπάρχει 81% πιθανότητα χρήσης τεχνολογίας φωνητικού Spoofing. Πρόκειται για τεχνολογία φωνητικής σύνθεσης, που χρησιμοποιείται από διάφορες απατηλές αναρτήσεις, για την τεχνητή μίμηση της φωνής ενός προσώπου. Στην συγκεκριμένη περίπτωση η τεχνική αυτή χρησιμοποιήθηκε για να αλλάξει τα λεγόμενα του πραγματικού ρεπορτάζ.
Επιπλέον, μια αντίστροφη αναζήτηση οδηγεί στο πρωτότυπο βίντεο που βρίσκεται στην ιστοσελίδα του καναλιού. Το πραγματικό ρεπορτάζ διηγείται την ιστορία δύο βετεράνων, που έχουν χάσει μέρος των ποδιών τους και μέσω μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης, ονόματι Kind Deeds, ταξιδεύουν στην Αμερική για να λάβουν προσθετικά άκρα. Δεν γίνεται ποτέ αναφορά στον αριθμό των νεκρών στο πεντάλεπτο βίντεο.
Τα σημεία του πραγματικού οπτικοακουστικού υλικού που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή της παραχαραγμένης εκδοχής είναι τα εξής: 2:33, 3:08-3:11, 0:30-0:34 και 5:07.
Σε κανένα σημείο το σπικάζ του πραγματικού ρεπορτάζ δεν συμβαδίζει με το βίντεο του ισχυρισμού, με εξαίρεση το τελευταίο πλάνο, που λαμβάνεται εκτός θεματικού πλαισίου από τις παραπλανητικές δημοσιεύσεις. Συγκεκριμένα, στο σημείο που η παρουσιάστρια λέει «αυτό είναι υπέροχο» αναφέρεται στην ιστορία των δύο Ουκρανών και όχι στα ψεύτικα στατιστικά θανάτων, όπως παρουσιάζει η ψευδής έκδοση.
Απώλειες στην Ουκρανία
Δεν είναι ξεκάθαρος ο αριθμός των χαμένων στρατευμάτων του ρώσο-ουκρανικού πολέμου, καθώς αμφότερες οι πλευρές αρνούνται να δημοσιεύσουν επίσημους, ακριβείς αριθμούς. Σε κάθε περίπτωση, πολλοί αναλυτές έχουν αποπειραθεί να κάνουν υπολογισμούς, καταλήγοντας πάντα σε αριθμούς πολύ μικρότερους του ενός εκατομμυρίου, σε ό,τι αφορά την Ουκρανία.
Σύμπτυξη από EllinikaHoaxes για τις ανάγκες του άρθρου
Παρά το γεγονός ότι κανένα μέσο δεν διαθέτει πλήρως επιβεβαιωμένες πληροφορίες, το παραπάνω γράφημα φανερώνει ότι ο αριθμός των νεκρών Ουκρανών στρατιωτών δεν μπορεί να πλησιάζει το ένα εκατομμύριο.
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός είναι ψευδής. Πρόκειται για παραποιημένο βίντεο που, μέσω τεχνητής νοημοσύνης, μιμείται την φωνή της πραγματικής παρουσιάστριας του ABC News, για να αλλοιώσει το περιεχόμενο. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει δημοσιευμένος ο επίσημος αριθμός των νεκρών στρατιωτών στην Ουκρανία, οι αναλύσεις των περισσότερων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης καταλήγουν σε νούμερα που αποκλίνουν κατά πολύ του ενός εκατομμυρίου. Τέλος, ο λογαριασμός που έφερε τον ψευδή ισχυρισμό στα ελληνικά κοινωνικά δίκτυα έχει, πολλές φορές στο παρελθόν, αποτελέσει πηγή παραπληροφόρησης.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
1.https://www.bbc.com/news/articles/c0ewneynypwo
2.https://www.economist.com/graphic-detail/2024/11/26/how-many-ukrainian-soldiers-have-died
3.https://www.dw.com/ru/wsj-za-25-goda-vojny-ubity-i-raneny-1-mln-ukrainskih-i-rossijskih-voennyh/a-70238806
4.https://kinddeeds.org/about-us/
5.https://www.politico.eu/article/ukraine-volodymyr-zelenskyy-announces-its-total-military-casualties-first-time/
6.https://www.idrnd.ai/voice-anti-spoofing/
