Παλιές φωτογραφίες που επεξεργάστηκαν για να δείξουν ανώτερους πολιτικούς των ΗΠΑ να ποζάρουν με τον Οσάμα Μπιν Λάντεν κοινοποιήθηκαν ξανά στα κοινωνικά δίκτυα στην Ελλάδα στις αρχές του 2024 με ψευδείς ισχυρισμούς ότι πρόκειται για αυθεντικές εικόνες. Δύο από τις φωτογραφίες δημιουργήθηκαν για έναν διαδικτυακό διαγωνισμό αστείων και μια τρίτη, που αρχικά έδειχνε τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα με έναν δικηγόρο, επεξεργάστηκε για να αντικαταστήσει τον τελευταίο με τον ιδρυτή της εξτρεμιστικής οργάνωσης Αλ Κάιντα.
Ένα παράδειγμα είναι αυτή η ανάρτηση στο Facebook από τις 28 Μαρτίου 2024, η οποία κοινοποιεί φωτογραφίες του Μπιν Λάντεν με τους πρώην υπουργούς Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις (2005-2009) και Χίλαρι Κλίντον (2009-2013), καθώς και με τον Ομπάμα, τον πρόεδρο των ΗΠΑ μεταξύ 2008 και 2016.
Μια άλλη ανάρτηση στο Facebook που κοινοποιεί τις τρεις φωτογραφίες προσθέτει για τον Μπιν Λάντεν: «Στην πραγματικότητα, ήταν/είναι πράκτορας της CIA». Η ανάρτηση αυτή, η οποία θέτει υπό αμφισβήτηση τον θάνατο του Μπιν Λάντεν σε αμερικανική επιδρομή το 2011, παραπέμπει σε μια ιδιωτική ομάδα Telegram με την ονομασία «Η αρχή του τέλους» και η οποία κοινοποιεί συνωμοσιολογικό περιεχόμενο.
Από εκεί φαίνεται να προέρχονται οι ελληνικές αναρτήσεις που κοινοποιούν τις φωτογραφίες. Ο ψευδής ισχυρισμός διατυπώθηκε επίσης σε διαδικτυακό άρθρο.
Αυτές οι ψεύτικες φωτογραφίες κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εδώ και τουλάχιστον 9 χρόνια.
Στιγμιότυπο από την ψευδή ανάρτηση στο Facebook. Λήψη εικόνας: 02/24/2024
Διαγωνισμός Πρωταπριλιάς το 2007
Μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας βρήκε τη φωτογραφία που δείχνει τη Ράις και τον Μπιν Λάντεν σε έναν σατιρικό ιστότοπο που ονομάζεται FreakingNews.com. Ο ιστότοπος δεν υπάρχει πλέον, οπότε βρήκαμε τη φωτογραφία στο Wayback Machine, έναν ιστότοπο ηλεκτρονικής αρχειοθέτησης.
Τη φωτογραφία μπορεί να τη δει κανείς σε μια σελίδα αφιερωμένη σε έναν «προχωρημένο διαγωνισμό Photoshop» το 2007. Οι κανόνες του διαγωνισμού, που είναι ορατοί πάνω από τη φωτογραφία, αναγράφονται στα αγγλικά: «Σε αυτόν τον διαγωνισμό σας ζητείται να κάνετε photoshop οτιδήποτε σχετίζεται με την Πρωταπριλιά. Τα παραδείγματα μπορεί να περιλαμβάνουν φάρσες και απάτες σε φωτογραφίες, πίνακες ζωγραφικής, εξώφυλλα περιοδικών κ.λ.π.».
Η φωτογραφία της Ράις είναι μία από τις 16 συμμετοχές σε αυτόν τον διαγωνισμό.
Στιγμιότυπο από την αρχειοθετημένη σελίδα του FreakingNews.com στο Wayback Machine. Τα κόκκινα τετράγωνα και ο κόκκινος σταυρός προστέθηκαν από το AFP. Λήψη εικόνας: 03/04/2024
Ένα άρθρο επαλήθευσης του 2022 στα ισπανικά από το AFP σχετικά με την ίδια φωτογραφία μπόρεσε να αρχειοθετήσει τη σελίδα Freaking News στο Facebook, αλλά έκτοτε έχει διαγραφεί.
Σύμφωνα με το αρχείο της σελίδας, ο ιστότοπος τέθηκε σε λειτουργία τον Αύγουστο του 2002. «Πραγματικές ειδήσεις τροφοδοτούν διαγωνισμούς Photoshop με τρελές παραποιημένες φωτογραφίες με έμφαση στις πολιτικές και παράξενες ειδήσεις», αναφέρει η περιγραφή της.
Το AFP δεν μπόρεσε να βρει την αρχική φωτογραφία της Ράις για να δει με ποιον πραγματικά πόζαρε και πότε.
Φωτογραφία της Κλίντον από τον ίδιο ιστότοπο
Μια δεύτερη αντίστροφη αναζήτηση εικόνας βρήκε την εικόνα της Κλίντον στον ιστότοπο του FreakingNews για έναν άλλο διαγωνισμό αστείων το 2007. Οι κανόνες έλεγαν: «Σε αυτόν τον διαγωνισμό σας ζητείται να κάνετε photoshop οτιδήποτε σχετίζεται με τη γερουσιαστή Χίλαρι Κλίντον που διεκδικεί την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών. Παραδείγματα μπορεί να είναι το photoshopping εξώφυλλων περιοδικών, φωτογραφίες από την προεκλογική εκστρατεία ή μελλοντικά επιτεύγματα της προεδρίας».
Τα αστέρια του Δαβίδ που είναι ορατά στη ψεύτικη φωτογραφία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν υπάρχουν στη φωτογραφία του Freaking News.
Μια προηγμένη διαδικτυακή αναζήτηση έφερε την αρχική φωτογραφία στον ιστότοπο ενός τραγουδιστή ινδικής καταγωγής ονόματι Σουμπασίς Μουκερτζί (αρχειοθετημένη εδώ). Σύμφωνα με τον ιστότοπο αυτό, η φωτογραφία τραβήχτηκε τον Μάιο του 2004, κατά τη διάρκεια ομιλίας της τότε γερουσιαστή Κλίντον. Αρκετές άλλες φωτογραφίες στην ιστοσελίδα δείχνουν τον ίδιο άνδρα στο πλευρό της Κλίντον.
Σύγκριση στιγμιότυπων μεταξύ της φωτογραφίας που βρέθηκε στον ιστότοπο του Σουμπασίς Μουκερτζί (κάτω αριστερά) και της ψεύτικης φωτογραφίας που κοινοποιήθηκε στο Facebook (δεξιά). Ο κόκκινος σταυρός προστέθηκε από το AFP. Λήψη εικόνων: 03/04/2024
Ο Ομπάμα και ένας δικηγόρος της Χαβάης
Το AFP δεν μπόρεσε να βρει την προέλευση της επεξεργασμένης εικόνας που φαίνεται να δείχνει τον Μπαράκ Ομπάμα και τον Οσάμα Μπιν Λάντεν. Ωστόσο, χρησιμοποιώντας και πάλι μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας, εντοπίσαμε αυτό που φαίνεται να είναι η αρχική εικόνα σε μια ανάρτηση του Χ εδώ.
Μια περαιτέρω προηγμένη διαδικτυακή αναζήτηση βρήκε στη συνέχεια την ίδια εικόνα στο Wayback Machine από έναν ιστότοπο που ονομάζεται «www.attyandrewooten.com», ο οποίος δεν υπάρχει πλέον. Η λεζάντα της εικόνας είναι στα αγγλικά: «Ο δικηγόρος Αντρέ Γούτεν φαίνεται εδώ να περνάει λίγο ποιοτικό χρόνο με τον γερουσιαστή Μπάρακ Ομπάμα, η φωτογραφία τραβήχτηκε όταν ο γερουσιαστής επισκέφθηκε τη Χαβάη».
Ο Γούτεν φαίνεται να ήταν δικηγόρος με έδρα τη Χαβάη, σύμφωνα με τη νέα διαδικτυακή του ιστοσελίδα.
Σύγκριση στιγμιότυπων μεταξύ της εικόνας που βρέθηκε στο Wayback Machine (αριστερά) και της ψεύτικης εικόνας που κοινοποιήθηκε στο Facebook. Ο κόκκινος σταυρός προστέθηκε από το AFP. Λήψη εικόνων: 02/04/2024
Αναπόδεικτη η σύνδεση με τη CIA
Αρκετές αναρτήσεις στο Facebook στα ελληνικά υπαινίσσονται ότι ο Μπιν Λάντεν ήταν πράκτορας της CIA, ισχυρισμοί για τους οποίους δεν υπάρχουν αποδείξεις και έχουν διαψευστεί.
Η CIA υποστήριξε τους αντάρτες που πολέμησαν τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν το 1979 σε αυτό που έγινε γνωστό ως Επιχείρηση Κυκλώνας. Ο Μπιν Λάντεν ίδρυσε το κίνημα της Αλ Κάιντα περίπου την εποχή της αποχώρησης των Σοβιετικών το 1989, αλλά δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η CIA επέκτεινε την υποστήριξή της στην ομάδα του.
Ο ιστότοπος FactCheck.org αφιέρωσε ένα άρθρο επαλήθευσης στο θέμα εδώ.
Στο βιβλίο «Ghost Wars: The Secret History of the CIA, Afghanistan, and Bin Laden, from the Soviet Invasion to September 10, 2001» (Πόλεμοι των φαντασμάτων: Η μυστική ιστορία της CIA, του Αφγανιστάν και του Μπιν Λάντεν, από τη σοβιετική εισβολή έως τις 10 Σεπτεμβρίου 2001), ο Αμερικανός δημοσιογράφος Στιβ Κολ γράφει στις σελίδες 154-156 (έκδοση e-book) ότι «τα αρχεία της CIA δεν περιέχουν καμία καταγραφή άμεσης επαφής μεταξύ ενός αξιωματικού της CIA και του Μπιν Λάντεν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980».
«Αξιωματικοί της CIA που έδωσαν ένορκη κατάθεση στο Κογκρέσο το 2002 διαβεβαίωσαν ότι δεν υπήρχαν τέτοιες επαφές, το ίδιο και πολλοί αξιωματικοί της CIA και Αμερικανοί αξιωματούχοι σε συνεντεύξεις. Η CIA έλαβε γνώση της εργασίας του Μπιν Λάντεν με τους Αφγανούς αντάρτες στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν αργότερα στη δεκαετία του 1980, αλλά δεν συναντήθηκε μαζί του ούτε τότε, σύμφωνα με αυτές τις έρευνες αρχείων και τις συνεντεύξεις. Αν η CIA είχε όντως επαφή με τον Μπιν Λάντεν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 και στη συνέχεια το συγκάλυψε, έχει κάνει μέχρι στιγμής εξαιρετική δουλειά», γράφει ο Κολ.
Οι αξιωματικοί της CIA που κατέθεσαν ενόρκως στο Κογκρέσο το 2002 υποστήριξαν ότι δεν υπήρχαν τέτοιες επαφές, το ίδιο και πολλοί αξιωματικοί της CIA και Αμερικανοί αξιωματούχοι σε συνεντεύξεις. -ΣΤΙΒ Κολ στο «Ghost Wars»
Ο Μπιν Λάντεν ήταν ο εγκέφαλος αρκετών επιθέσεων εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, κυρίως των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, οι οποίες στοίχισαν τη ζωή σε πάνω από 3.000 ανθρώπους. Σκοτώθηκε στις 2 Μαΐου 2011 στο Πακιστάν σε επιδρομή των αμερικανικών ειδικών δυνάμεων.