Ένα σύγχρονο πορτρέτο μιας ουκρανικής καταγωγής βασίλισσας της Γαλλίας του 11ου αιώνα, το οποίο αναρτήθηκε στο διαδίκτυο από έναν Ουκρανό καλλιτέχνη που ειδικεύεται στη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, κοινοποιήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα ελληνικά στα τέλη Νοεμβρίου, με τον ισχυρισμό ότι απεικονίζει έναν πραγματικό πίνακα χιλίων ετών. Ωστόσο, η υπογραφή του Ουκρανού καλλιτέχνη είναι ευδιάκριτη στο κάτω μέρος του πορτρέτου της Άννας του Κιέβου και η σελίδα του αφήνει να εννοηθεί ότι η εικόνα δημιουργήθηκε με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης. Επιπλέον, το ύφος και η εκτέλεση του πορτρέτου είναι εντελώς διαφορετικά από αυτά που συναντάμε σε έργα τέχνης που δημιουργήθηκαν πριν χίλια χρόνια, όπως δήλωσε στο AFP Ουκρανή ιστορικός τέχνης.
«Μπροστά σας βρίσκεται μια ιστορική εικόνα – ένα πορτρέτο της βασίλισσας Άννας (περίπου χιλίων ετών), που απαθανατίστηκε στον ναό της Αγίας Σοφίας του Κιέβου», γράφει μια ανάρτηση στο Facebook που κοινοποιήθηκε περισσότερες από 5.900 φορές από τις 30 Νοεμβρίου 2023.
Η ανάρτηση κοινοποιεί το πορτρέτο μιας ξανθιάς, γαλανομάτας γυναίκας που φοράει στέμμα, σε μπλε και κίτρινο φόντο, στα χρώματα της ουκρανικής σημαίας. Συνεχίζει με την ιστορία των 4 θυγατέρων ενός ουκρανού δούκα του 11ου αιώνα, του Γιάροσλαβ του Σοφού, οι οποίες λέγεται ότι έγιναν βασίλισσες ευρωπαϊκών βασιλείων, όπως της Γαλλίας, της Ουγγαρίας, της Νορβηγίας και της Αγγλίας.
Στιγμιότυπο της ψευδούς ανάρτησης στο Facebook. Λήψη εικόνας: 05/12/2023
Η ανάρτηση και πολλά από τα σχόλια εκφράζουν υποστήριξη προς την Ουκρανία και θαυμασμό για την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας εν μέσω της συνεχιζόμενης σύγκρουσής της με τη γειτονική Ρωσία. Ο πόλεμος μαίνεται για περισσότερους από 21 μήνες, με την εισβολή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Πιο πρόσφατα, στις 11 Δεκεμβρίου 2023 η Ουκρανία ανακοίνωσε ότι κατέρριψε πυραύλους που εκτόξευσε η Ρωσία κατά τη διάρκεια επίθεσης στο Κίεβο. Τουλάχιστον τέσσερις άνθρωποι τραυματίστηκαν από συντρίμμια που έπεσαν σε διάφορες συνοικίες της πρωτεύουσας, σύμφωνα με αξιωματούχους (αρχειοθετημένο εδώ).
Ωστόσο, ο ισχυρισμός της ανάρτησης ότι το πορτρέτο είναι γνήσιο αντικρούεται από διάφορους παράγοντες. Η εικόνα φέρει την υπογραφή ενός Ουκρανού καλλιτέχνη με το όνομα Βολοντίμιρ Κόζιουκ (Volodymyr Koziuk), ο οποίος χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) στα έργα του. Επιπλέον, αρκετές καλλιτεχνικές πτυχές της εικόνας υποδεικνύουν ότι δεν έχει δημιουργηθεί τον 11ο αιώνα.
Μια εικόνα που δημιουργήθηκε από τεχνητή νοημοσύνη
Μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας μας επέτρεψε να βρούμε την ίδια εικόνα σε διάφορα διαδικτυακά άρθρα στα ουκρανικά που χρονολογούνται από τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2023, όπως στο 20minuta.ua, στο umoloda ή σε ένα ιστολόγιο που ονομάζεται News.Blog (αρχειοθετημένο εδώ, εδώ και εδώ).
Βρήκαμε επίσης ένα άλλο ουκρανικό άρθρο στον ιστότοπο chas-time.com.ua, το οποίο δημοσιεύει την εικόνα, μαζί με το ίδιο κείμενο που κοινοποιήθηκε σε ελληνικά δημοσιεύματα, στα Ουκρανικά.
Όλα τα παραπάνω ουκρανικά άρθρα και ιστολόγια αναφέρουν ότι πρόκειται για το έργο ενός Ουκρανού καλλιτέχνη, του Βολόντιμιρ Κόζιουκ (αρχειοθετημένο εδώ) και ότι χρησιμοποίησε τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) για να δημιουργήσει αυτά τα πορτραίτα. Το άρθρο 20minuta δημοσιεύει και άλλα παρόμοια πορτρέτα του ίδιου καλλιτέχνη.
Μετά από μια σύνθετη αναζήτηση στο διαδίκτυο, καταφέραμε να βρούμε τις σελίδες του καλλιτέχνη στο Facebook και το Instagram. Η αναζήτηση σε αυτά τα δύο προφίλ μας επέτρεψε να βρούμε την αρχική ανάρτηση του καλλιτέχνη στο Facebook, με ημερομηνία δημοσίευσης 14 Ιανουαρίου 2023 (αρχειοθετημένη εδώ).
Η υπογραφή του Κόζιουκ φαίνεται τόσο στην ελληνική όσο και στην ουκρανική δημοσίευση, όπως επισημαίνεται με κόκκινα πλαίσια στη σύγκριση των στιγμιότυπων οθόνης παρακάτω. Η υπογραφή είναι αναγνώσιμη και γράφει «Volodymyr Koziuk»:
Σύγκριση στιγμιότυπων οθόνης μεταξύ της ψευδούς ανάρτησης στο Facebook (στα αριστερά) και της ανάρτησης του ουκρανού καλλιτέχνη (στα δεξιά), με ζουμ στην υπογραφή. Τα κόκκινα πλαίσια και οι γραμμές προστέθηκαν από το AFP. Λήψη εικόνων: 6/12/2023
Η ίδια υπογραφή είναι ορατή και σε άλλα έργα που ο καλλιτέχνης δημοσίευσε στη σελίδα του στο Facebook, όπως εδώ.
Στη λεζάντα της εικόνας, ο Κόζιουκ γράφει στα ουκρανικά: «Οι εργασίες γίνονται όλο και πιο πολύπλοκες και η αντίληψη της τεχνητής νοημοσύνης γίνεται όλο και πιο βαθιά, πιο λεπτή και πιο ευαίσθητη. Τότε συνειδητοποίησα ότι πρόκειται για έναν καθρέφτη! Η ΤΝ αναπαράγει τις σκέψεις σας, τις επιθυμίες σας, σας δίνει τη δυνατότητα να πραγματοποιήσετε τα όνειρά σας και σας δείχνει ποιος είστε. Η ΤΝ δεν ακολουθεί εντολές, η ΤΝ ακούει την καρδιά».
Δεν μπορέσαμε να βρούμε καμία προγενέστερη έκδοση αυτής της εικόνας από αυτή στη σελίδα του Κόζιουκ στο Facebook.
Βρήκαμε επίσης μια διαδικτυακή σελίδα με την ονομασία vrallart.com, η οποία έχει δημιουργήσει μια έκθεση εικονικής πραγματικότητας (VR) με έργα NFT (non-fungible tokens ή μη ανταλλάξιμα τεκμήρια) από τον Βολοντίμιρ Κόζιουκ. Οι εικόνες είναι παρόμοιες με αυτές που κοινοποιήθηκαν στα κοινωνικά δίκτυα (αρχειοθετημένες εδώ).
Το AFP επικοινώνησε με τον Βολοντίμιρ Κόζιουκ μέσω μηνυμάτων στα κοινωνικά του δίκτυα, αλλά δεν είχε λάβει απάντηση μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης του παρόντος.
Διαφορές στο στυλ
Η Άννα του Κιέβου, που υποτίθεται ότι απεικονίζεται στο πορτρέτο που κοινοποιήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ήταν πράγματι βασίλισσα της Γαλλίας τον 11ο αιώνα. Ήταν κόρη του Γιάροσλαβ του Σοφού, ενός ουκρανού δούκα (αρχειοθετημένο εδώ).
Ωστόσο, συγκρίνοντας το πορτραίτο με έργα τέχνης εκείνης της εποχής διαπιστώνουμε ότι είναι εντελώς αναχρονιστικό, για παράδειγμα όσον αφορά το επίπεδο λεπτομέρειας που αποδίδεται στα χαρακτηριστικά και τα ρούχα της γυναίκας, καθώς και τη χρήση της προοπτικής.
Σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα που έστειλε στο AFP στις 10 Δεκεμβρίου 2023, η Τζούλια Ματβέεβα, ιστορικός τέχνης και ερευνήτρια στην Κρατική Ακαδημία Σχεδιασμού και Τέχνης του Χάρκοβο, σημείωσε ότι «φυσικά αυτό το πορτρέτο είναι σύγχρονο» (αρχειοθετημένο εδώ) και πρόσθεσε ότι «βεβαίως δεν μπορεί να είναι αυτό από 11 αιώνες». Η Ματβέεβα έχει συμβάλει σε ακαδημαϊκές εργασίες σχετικά με τον καθεδρικό ναό, τον οποίο γνωρίζει καλά (αρχειοθετημένο εδώ).
Μπορούμε να δούμε τεράστιες διαφορές στο καλλιτεχνικό στυλ κοιτάζοντας μια τοιχογραφία του 11ου αιώνα από τον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας του Κιέβου. Σύμφωνα με τον σοβιετικό ιστορικό τέχνης Βίκτορ Λαζάρεφ, η τοιχογραφία αυτή απεικονίζει τις 4 κόρες του Γιάροσλαβ του Σοφού, συμπεριλαμβανομένης της Άννας του Κιέβου, όπως φαίνεται στο παρακάτω στιγμιότυπο (αρχειοθετημένο εδώ και εδώ). Ωστόσο, άλλοι ιστορικοί έχουν εναλλακτικές ερμηνείες σχετικά με το ποιες είναι οι μορφές που απεικονίζονται στη φωτογραφία:
Στιγμιότυπο από τον ιστότοπο sofiyskiy-sobor.polnaya.info, που δείχνει ένα ψηφιδωτό του 11ου αιώνα. Λήψη εικόνας: 06/12/2023
Άλλα έργα δείχνουν την Άννα του Κιέβου, όπως για παράδειγμα δύο αγάλματα στο Σενλίς της Γαλλίας. Το ένα χρονολογείται από τον 19ο αιώνα, ενώ το άλλο εγκαινιάστηκε το 2005 από τον Ουκρανό πρόεδρο Βίκτορ Γιούσενκο (αρχειοθετημένος σύνδεσμος).
Η Ματβέεβα πρόσθεσε ότι, πράγματι, στον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας του Κιέβου, «υπάρχει μια τοιχογραφία που απεικονίζει την οικογένεια του Γιάροσλαβ του Σοφού, αλλά το ποιο από τα παιδιά απεικονίζεται σε ποιο πορτρέτο παραμένει ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, επειδή η τοιχογραφία είναι πολύ παλιά και είναι δύσκολο να δούμε ακριβώς».
Το AFP έχει ήδη επαληθεύσει εικόνες που δημιουργήθηκαν από προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης και κοινοποιήθηκαν στο διαδίκτυο, όπως αυτή μιας γιγαντιαίας σημαίας των Παλαιστινίων στο γήπεδο της Ατλέτικο Μαδρίτης, ή μια εικόνα με δύο μεγάλες ουρές ανθρώπων που περιμένουν για νερό μετά τις πλημμύρες στη Θεσσαλία.
© AGENCE FRANCE-PRESSE | 2024 | Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP σε αυτόν τον ιστότοπο υπόκειται στους όρους χρήσης που διατίθενται στη διεύθυνση CGU. Με την πρόσβαση και/ή τη χρήση οποιουδήποτε περιεχομένου του AFP που διατίθεται σε αυτόν τον ιστότοπο, συμφωνείτε να δεσμεύεστε από τους προαναφερθέντες όρους χρήσης. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP γίνεται με δική σας αποκλειστική και πλήρη ευθύνη.
Αρχικά δημοσιεύτηκε εδώ.
