Αναρτήσεις που κοινοποιούνται στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις αρχές του 2023 συνδυάζουν ισχυρισμούς σχετικά με την ιατρική τεχνολογία, την καινοτομία στα εμβόλια και την έλλειψη φαρμάκων για να παρουσιάσουν ένα παραπλανητικό και κινδυνολογικό μήνυμα. Οι αναρτήσεις ισχυρίζονται ότι η φαρμακοβιομηχανία αποσύρει φάρμακα για να τα αντικαταστήσει με νανοτεχνολογία και εμβόλια και ότι προτρέπει τους ανθρώπους να αποφεύγουν τα φάρμακα που φέρουν την ένδειξη «ιατρικές συσκευές» ή «ιατροτεχνολογικά προϊόντα». Όμως οι ισχυρισμοί αυτοί παραποιούν την έννοια των ιατρικών συσκευών και προϊόντων, που δεν απορροφώνται από τον οργανισμό, δήλωσαν οι φαρμακοποιοί στο AFP. Η χαμηλή διαθεσιμότητα φαρμάκων στην Ελλάδα είναι αποτέλεσμα της παγκόσμιας συγκυρίας.
Τα φάρμακα βρίσκονται σε έλλειψη σε όλη την Ευρώπη εδώ και μήνες. Στην Ελλάδα η κατάσταση επιδεινώθηκε από τις εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων τοπικής παραγωγής. Ο όρος «ιατροτεχνολογικά προϊόντα», εν τω μεταξύ, αναφέρεται σε μια σειρά από αντικείμενα που μπορεί να αποτελούν μέρος των φαρμάκων, αλλά δεν έχουν φαρμακευτική δράση.
«ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Οι big farm αποσύρουν τα φάρμακα (γι’αυτό η έλλειψη) και τα αντικαθιστούν με νέας τεχνολογίας (νανοσωματίδια) όπως και στα εμβόλια! Θα μας ‘μπολιάσουν’ έμμεσα. Αποφύγετε τα φάρμακα που γράφουν ‘ιατροτεχνολογικό βοήθημα’ (…)», γράφει μια εικόνα που κοινοποιήθηκε στο Facebook στις 27 Ιανουαρίου 2023.
Κάτω από το κείμενο της εικόνας διακρίνεται ο όρος «ιατροτεχνολογικό βοήθημα».
Στιγμιότυπο της παραπλανητικής ανάρτησης στο Facebook. Λήψη εικόνας: 31/01/2023 – AFP
Παρόμοιες αναρτήσεις έχουν εντοπιστεί εδώ και εδώ στο Facebook. Άλλες αναρτήσεις στο Facebook κοινοποιούν, εκτός από το ίδιο κείμενο, εικόνες που δείχνουν συγκεκριμένα προϊόντα που φέρουν την ένδειξη «ιατροτεχνολογικό προϊόν». Μία ανάρτηση κοινοποιεί εικόνες ενός προϊόντος με την ονομασία «Effecol 3350» και μια άλλη δείχνει ένα προϊόν με την ονομασία «Phyto-Bisolvon».
Τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα δεν είναι φαρμακευτικά φάρμακα
Μια αναζήτηση στις κύριες μηχανές αναζήτησης με τους όρους «ιατροτεχνολογικό + προϊόν» και «ιατροτεχνολογικό + βοήθημα» βρήκε σωστούς και νόμιμους ορισμούς αυτών των όρων. Δείχνουν ότι αυτά διαφέρουν από τα φαρμακευτικά φάρμακα και δεν δρουν χημικά στο σώμα.
Στο ΦΕΚ 2198/Β/02.10.2009, ως ιατροτεχνολογικό προϊόν ορίζεται κάθε «όργανο, συσκευή, εξοπλισμός, λογισμικό, υλικό ή άλλο είδος, χρησιμοποιούμενο μόνο του ή σε συνδυασμό, συμπεριλαμβανομένου και του λογισμικού που προορίζεται από τον κατασκευαστή του να χρησιμοποιείται ειδικά για διάγνωση ή/και θεραπεία (…)».
Ο κύριος σκοπός ενός ιατροτεχνολογικού προϊόντος είναι να υποστηρίζει το ανθρώπινο σώμα με τρόπους άλλους από «φαρμακολογικά ή ανοσολογικά μέσα ή μέσω του μεταβολισμού», αναφέρεται.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έχουν παρόμοιους ορισμούς. Ένα ιατροτεχνολογικό προϊόν «δεν επιτυγχάνει τους πρωταρχικούς επιδιωκόμενους σκοπούς του μέσω χημικής δράσης εντός ή επί του σώματος» και «δεν εξαρτάται από τον μεταβολισμό του για την επίτευξη των πρωταρχικών επιδιωκόμενων σκοπών του», λέει η FDA.
Τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα και τα φαρμακευτικά προϊόντα είναι πολύ διαφορετικά, εξηγεί ο ευρωπαϊκός εμπορικός σύνδεσμος της βιομηχανίας ιατρικής τεχνολογίας, MedTech Europe. «Οι συσκευές είναι σε γενικές γραμμές μηχανικής φύσης και έχουν αδρανή επίδραση στο ανθρώπινο σώμα. Τα φαρμακευτικά προϊόντα είναι χημικής φύσης και έχουν σχεδιαστεί για να αλληλεπιδρούν ενεργά με το μεταβολικό ή το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος».
Σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα της 3ης Φεβρουαρίου 2023, ο κλινικός φαρμακοποιός Διαμαντής Κλημεντίδης εξήγησε στο AFP ότι τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα είναι «ουσιαστικά συσκευές ή άλλα προϊόντα που επιτυγχάνουν τον σκοπό τους (διαγνωστικό, θεραπευτικό κτλ) κυρίως με μηχανικό τρόπο και όχι χημικό ή μέσω του μεταβολισμού». Τα προϊόντα αυτά χωρίζονται σε κατηγορίες I, II και III, ανάλογα με «με τον βαθμό ρίσκου που ενέχουν για τον χρήστη τους».
«Για παράδειγμα, οι γάζες και οι ελαστικοί επίδεσμοι είναι ιατροτεχνολογικά προϊόντα κατηγορίας Ι, ενώ τα προφυλακτικά είναι κατηγορίας ΙΙ. Παραδείγματα ιατροτεχνολογικών προϊόντων κατηγορίας ΙΙΙ είναι οι αντλίες ινσουλίνης, οι βηματοδότες και τα εμφυτεύματα σιλικόνης», εξήγησε ο Διαμαντής Κλημεντίδης.
Η κύρια διαφορά μεταξύ ενός φαρμακευτικού προϊόντος και ενός ιατροτεχνολογικού προϊόντος είναι ο τρόπος λειτουργίας τους, επισημαίνει ο κλινικός φαρμακοποιός. Έτσι, τα φάρμακα είναι «μικρά μόρια ή βιολογικοί παράγοντες που δρουν σε επίπεδο κυτταρικών ή υποκυτταρικών λειτουργιών», ενώ τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα «είναι φυσιολογικώς αδρανή και δρουν σε ανώτερο επίπεδο».
«Σκεφτείτε για παράδειγμα μία μηχανική βαλβίδα για την καρδιά ή ένα προσθετικό μέλος. Άρα, εκ των πραγμάτων και με τη σημερινή τεχνολογία, ένα ιατροτεχνολογικό προϊόν δεν μπορεί να αντικαταστήσει ένα φαρμακευτικό, ακριβώς επειδή δεν έχει φαρμακευτική δράση», προσθέτει ο Διαμαντής Κλημεντίδης.
Σε ηλεκτρονικό μήνυμα από τις 17 Φεβρουαρίου, η Λόρε Χέρολντ, εκπρόσωπος Τύπου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ), έγραψε στο AFP ότι ορισμένα φάρμακα «χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με ένα ιατροτεχνολογικό προϊόν, συνήθως για να καταστεί δυνατή η χορήγηση του φαρμάκου».
«Εάν η κύρια επιδιωκόμενη δράση επιτυγχάνεται από το φάρμακο, θεωρείται φαρμακευτικό προϊόν που περιλαμβάνει ιατροτεχνολογικό προϊόν. Τα εμβόλια χορηγούνται γενικά με ιατρική συσκευή (π.χ. προγεμισμένη σύριγγα, ρινικό σπρέι, διαδερμικό επίθεμα με μικροβελόνες)».
Ο ευρωπαϊκός Κανονισμός για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα (άρθρο 2) δίνει τον ορισμό των ιατροτεχνολογικών προϊόντων.
Παραδείγματα βήχα και δυσκοιλιότητας
Όσον αφορά το σιρόπι Phyto-Bisolvon, το προϊόν που είναι ορατό σε ορισμένες κοινοποιημένες εικόνες στο Facebook, όπως εδώ, ο Διαμαντής Κλημεντίδης εξήγησε ότι πρόκειται για ένα «ιατροτεχνολογικό προϊόν κατηγορίας ΙΙ», που αποτελείται μόνο από φυσικά προϊόντα. «Δεν περιέχει ούτε νανοσωματίδια, ούτε τίποτα άλλο».
Το Phyto-Bisolvon θεωρείται ιατροτεχνολογικό προϊόν «επειδή δρα μηχανικά: δεν ασκεί τη δράση του επειδή απορροφάται από τον οργανισμό πηγαίνοντας μέσω της κυκλοφορίας στους ιστούς, αλλά επειδή σχηματίζει μια μεμβράνη πάνω από το ερεθισμένο σημείο στον λαιμό και βοηθάει στην ενυδάτωση του βλεννογόνου», γράφει αυτός ο κλινικός φαρμακοποιός.
Ελέγξαμε και φωτογραφήσαμε ένα κουτί Phyto-Bisolvon στις 6 Φεβρουαρίου 2023, όπου στην πάνω αριστερή γωνία του κουτιού διακρίνεται η ένδειξη «ιατροτεχνολογικό προϊόν»:
Φωτογραφίες που δείχνουν τη συσκευασία του σιροπιού Phyto-Bisolvon (αριστερά) και τον κατάλογο των συστατικών του (δεξιά). Το κόκκινο τετράγωνο προστέθηκε από το AFP. Λήψη φωτογραφιών: 06/02/2023 – Theophile Bloudanis / AFP
Αυτό το σιρόπι περιέχει κυρίως μέλι, ζάχαρη και φυτικά εκχυλίσματα (ribwort plantain).
Το Effecol, το οποίο είναι επίσης ορατό σε ορισμένες εικόνες που κοινοποιήθηκαν στο Facebook, φέρει επίσης την ένδειξη «ιατροτεχνολογικό βοήθημα». Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αντιμετωπίζει τη δυσκοιλιότητα μηχανικά. «Περιέχει την ουσία μακρογόλη 3350 που δεν απορροφάται από τον οργανισμό αλλά αντίθετα απορροφά η ίδια νερό και διογκώνεται μέσα στο έντερο, μαλακώνοντας τα κόπρανα και τελικά διευκολύνοντας την αφόδευση», δήλωσε ο Κλημεντίδης.
Ελλείψεις φαρμάκων στην Ελλάδα
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε στα μέσα Ιανουαρίου 2023 ότι θα λάβει μέτρα και θα προφυλαχθεί από τις ελλείψεις φαρμάκων. Στην Ελλάδα, οι ελλείψεις ήταν τόσο σοβαρές που η χώρα ζήτησε την παρέμβαση της ΕΕ τον Ιανουάριο.
Σύμφωνα με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Φαρμακαποθηκάριων, τον οποίο επικαλείται η εφημερίδα «Καθημερινή», μία από τις αιτίες είναι η «υποεφοδιασμός της αγοράς από συγκεκριμένες εταιρείες που παρατηρείται την τελευταία 5ετία».
Σε τηλεφωνική επικοινωνία με το AFP στις 13 Φεβρουαρίου 2023, η πρόεδρος του συλλόγου, Ειρήνη Μαρκάκη, δήλωσε ότι οι ελλείψεις που παρατηρούνται στην Ελλάδα αποτελούν μέρος της ευρύτερης κατάστασης στην Ευρώπη.
Ερωτηθείσα σχετικά με τις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ισχυρίζονται ότι η έλλειψη οφείλεται σε δράση της φαρμακοβιομηχανίας, είπε: «Όχι, οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν αντικαθιστούν τα φαρμακευτικά φάρμακα με ιατρικές συσκευές, δεν έχω ακούσει κάτι τέτοιο. Οι αιτίες αυτών των ελλείψεων είναι διαφορετικές».
«Υπάρχουν ελλείψεις που οφείλονται σε έλλειψη δραστικών ουσίών σε όλη την Ευρώπη. Παραλληλα στην Ελλάδα υπάρχουν ελλείψεις γιατί αρκετά εργοστάσια (πολυεθνικές εταιρείες), διεθεσαν μειωμένες ποσότητες φαρμάκων στην Ελλαδα σε σε σχέση με το παρελθόν».
«Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε ο σύλλογος μας ερευνώντας τις ποσότητες που διανεμήθηκαν στις φαρμακαποθηκες την τελευταία τριετία και επίσης προχωρίσαμε σε καταγγελία στο Υπουργείο Υγείας».
Ένας άλλος λόγος που επικαλείται η Ειρήνη Μαρκάκη είναι ότι κατά την περίοδο των Χριστουγεννιάτικων διακοπών στην Ελλάδα «πολλοί άνθρωποι δεν φορούσαν πλέον μάσκες και έβγαιναν πολύ έξω», γεγονός που συνέβαλε στην εξάπλωση «εποχικών ιογενών λοιμώξεων». «Ως αποτέλεσμα, πολύς κόσμος πήγε να αγοράσει φάρμακα, γεγονός που επιδείνωσε τις ήδη υπάρχουσες ελλείψεις».
Σύμφωνα με την Ειρήνη Μαρκάκη, αν και η έλλειψη παραμένει, «κάποιες από τις ελλείψεις που δημιουργήθηκαν από τις μειωμένες εισαγωγές φαρμάκων μπόρεσαν να καλυφθούν από τα παραγόμενα στην Ελλάδα γεννοσημα φάρμακα».
Σε διαδικτυακό άρθρο της εφημερίδας Έθνος, ένας από τους λόγους της έλλειψης είναι οι παράλληλες εξαγωγές φαρμάκων, δηλαδή «οι εξαγωγές στην Ευρώπη φαρμάκων που παράγονται στην Ελλάδα για την επίτευξη καλύτερων τιμών».
Άνθρωποι περπατούν κοντά σε φαρμακείο στο κέντρο της Αθήνας στις 9 Φεβρουαρίου 2021. – LOUISA GOULIAMAKI / AFP
Πολλαπλές αιτίες για την έλλειψη φαρμάκων
Η Λόρε Χέρολντ του ΕΜΑ δήλωσε στο AFP ότι οι ελλείψεις φαρμάκων επηρεάζουν πολλά κράτη μέλη της ΕΕ. «Οι ελλείψεις αυτές φαίνεται να οφείλονται σε πολλαπλούς λόγους, συμπεριλαμβανομένων καθυστερήσεων στην παραγωγή, προβλημάτων παραγωγικής ικανότητας καθώς και αύξησης της ζήτησης λόγω της επιδημιολογικής κατάστασης», επισημαίνει.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε από «γεωπολιτικά γεγονότα ή συγκυρίες, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση και τα υψηλά ποσοστά πληθωρισμού».
Μετά από τις πρόσφατες ελλείψεις φαρμάκων, όπως τα αντιβιοτικά, ο ΕΜΑ και η εκτελεστική διευθύνουσα ομάδα για τις ελλείψεις και την ασφάλεια των φαρμάκων (MSSG) ενθάρρυναν τα κράτη μέλη να «εγκρίνουν κατ’ εξαίρεση ορισμένα φάρμακα που κανονικά δεν εγκρίνονται σε ένα κράτος μέλος» ή ακόμη και να κάνουν κάποιες εξαιρέσεις «σε ορισμένες απαιτήσεις επισήμανσης και συσκευασίας»,για ορισμένα φάρμακα.
Ο κατάλογος των ελλείψεων του EMA είναι διαθέσιμος εδώ.
Αν και ο ρόλος του EMA έχει σταδιακά αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, οι ελλείψεις στην ΕΕ αντιμετωπίζονταν κυρίως σε εθνικό επίπεδο, δήλωσε η Λόρε Χέρολντ.
Το AFP επικοινώνησε με τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων για να σχολιάσει τις παραπλανητικές αναρτήσεις αλλά δεν είχε καμία απάντηση μέχρι τις 20 Φεβρουαρίου.
Νανοσωματίδια στην ιατρική
Η νανοτεχνολογία,που εφαρμόζεται στην ιατρική και σε ορισμένα φάρμακα, είναι ένας ανερχόμενος τομέας που θεωρείται ότι έχει προοπτικές. Μεταξύ άλλων η νανοτεχνολογία μελετάται για τη χορήγηση εμβολίων για τον καρκίνο. Η έρευνα στη νανοϊατρική αποσκοπεί στην ενσωμάτωση της νανοτεχνολογίας στην υγειονομική περίθαλψη.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, μελετήθηκαν τα λιπιδικά νανοσωματίδια (LNPs) για την ανάπτυξη και τη χορήγηση εμβολίων mRNA που κυκλοφόρησαν από την Pfizer και τη Moderna. Τα LNPs εγκρίθηκαν από τον FDA το 2018.
Ο Διαμαντής Κλημεντίδης εξήγησε ότι τα νανοσωματίδια από μόνα τους δεν είναι ιατρικές συσκευές «επειδή, βασικά, δεν είναι προϊόντα».
Η Λόρε Χέρολντ από τον EMA έγραψε ότι «τα νανοσωματίδια δεν είναι εξ ορισμού ιατροτεχνολογικά προϊόντα» τονίζοντας ότι «μπορούν να είναι συστατικά των φαρμάκων και των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, αλλά δεν ταξινομούνται ως ιατροτεχνολογικά προϊόντα».
Στον Κανονισμό 2017/745 της ΕΕ για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα (σελίδα 3, σημείο 15), εάν τα νανοϋλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ιατροτεχνολογικά προϊόντα, αυτά «υπόκεινται στην εποπτεία πιστοποιημένου οργανισμού πριν διατεθούν στην αγορά της ΕΕ».
Επίσης ο Κανονισμός επισημαίνει ότι «υπάρχει επιστημονική αβεβαιότητα σχετικά με τους κινδύνους και τα οφέλη των νανοϋλικών που χρησιμοποιούνται για συσκευές» και ότι «[τα] ιατροτεχνολογικά προϊόντα [που χρησιμοποιούν νανοσωματίδια] θα πρέπει να υπόκεινται στις πιο αυστηρές διαδικασίες αξιολόγησης».
Η Λόρε Χέρολντ έγραψε ότι το εμβόλιο Comirnaty περιέχει νανοσωματίδια λιπιδίων (LNPs) που «προστατεύουν το mRNA από την αποσύνθεση του» και «επιτρέπουν την μεταφορά του στα κύτταρα».
«Μόλις εγχυθούν στον μυϊκό ιστό ενός ατόμου, τα λιπιδικά νανοσωματίδια έρχονται σε επαφή και συγχωνεύονται με την κυτταρική μεμβράνη των ανθρώπινων κυττάρων. Η επαφή αυτή συμβαίνει κυρίως στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος στο σημείο της ένεσης και επιτρέπει στο mRNA να εισέλθει στα κύτταρα αυτά. Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που περιέχουν πλέον τα λιπιδικά νανοσωματίδια και το mRNA μετακινούνται στη συνέχεια στους τοπικούς λεμφαδένες, όπου είναι σε θέση να διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα».
Ένας εργαζόμενος στον τομέα της υγείας προετοιμάζει μια δόση εμβολίου κατά του Covid-19 στην Πόλη του Μεξικού στις 27 Ιουνίου 2022 – PEDRO PARDO / AFP
Η εκπρόσωπος του ΕΜΑ έγραψε επίσης ότι έχουν διεξαχθεί μελέτες σε ζώα για να διαπιστωθεί πώς τα συστατικά του εμβολίου διανέμονται σε ιστούς άλλους από τον μυϊκό ιστό στον οποίο εγχέονται.
«Οι μελέτες αυτές χρησιμοποίησαν πολύ υψηλότερες δόσεις εμβολίου για να διερευνήσουν την ασφάλειά του και διαπίστωσαν ότι τα συστατικά, το mRNA και τα λιπιδικά νανοσωματίδια, παραμένουν κυρίως στο σημείο της ένεσης, ενώ μόνο μικρές ποσότητες μπορούν να φθάσουν σε άλλους ιστούς, όπως το ήπαρ».
«Οι μελέτες αυτές δίνουν τη βεβαιότητα ότι όταν τα εμβόλια χορηγούνται σε ανθρώπους, δεν αναμένονται προβλήματα ασφάλειας λόγω συσσώρευσης των λιπιδικών νανοσωματιδίων και του mRNA σε άλλους ιστούς».
Αυτά τα νανοσωματίδια LNP χρησιμοποιούνται επίσης σε άλλα φάρμακα ή στη χημειοθεραπεία.
Σύμφωνα με την Εθνική Πρωτοβουλία Νανοτεχνολογίας των ΗΠΑ, μεταξύ άλλων εφαρμογών της νανοτεχνολογίας στην υγεία, οι ερευνητές «εργάζονται πάνω σε μια σειρά διαφορετικών θεραπευτικών ουσιών όπου ένα νανοσωματίδιο μπορεί να ενθυλακώσει ή με άλλο τρόπο να βοηθήσει στην παροχή φαρμάκων απευθείας στα καρκινικά κύτταρα και να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο βλάβης των υγιών ιστών». Αυτό έχει τη δυνατότητα να «αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι γιατροί θεραπεύουν τον καρκίνο και να μειώσει δραματικά τις τοξικές επιπτώσεις της χημειοθεραπείας».
Το AFP έχει επαληθεύσει παλιότερα παραπλανητικές πληροφορίες σχετικά με τα εμβόλια mRNA και τα LNP εδώ.
Ενημερωμένα αποσπάσματα της Ειρήνης Μαρκάκη.
AFP
Έλεγχος γεγονότων, Επιστήμη, Υγεία
© AGENCE FRANCE-PRESSE | 2024 | Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP σε αυτόν τον ιστότοπο υπόκειται στους όρους χρήσης που διατίθενται στη διεύθυνση CGU. Με την πρόσβαση και/ή τη χρήση οποιουδήποτε περιεχομένου του AFP που διατίθεται σε αυτόν τον ιστότοπο, συμφωνείτε να δεσμεύεστε από τους προαναφερθέντες όρους χρήσης. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP γίνεται με δική σας αποκλειστική και πλήρη ευθύνη.
Αρχικά δημοσιεύτηκε εδώ.
