Στον απόηχο της άδειας που χορήγησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από ένα χρόνο για την εμπορία τροφίμων που περιέχουν γρύλους και προνύμφες σκαθαριών (η παρουσία των οποίων πρέπει να αναγράφεται στη συσκευασία), οι χρήστες του Διαδικτύου εκφράζουν τακτικά την ανησυχία τους ότι εξαπατώνται και καταναλώνουν προϊόντα με βάση τα έντομα χωρίς να το γνωρίζουν. Στο πλαίσιο αυτό, δημοσιεύματα σε διάφορες γλώσσες, μεταξύ των οποίων και στα ελληνικά, στα κοινωνικά δίκτυα υποστηρίζουν ότι το λογότυπο «Rainforest Alliance», σε σχήμα πράσινου βατράχου, υποδηλώνει ότι το προϊόν είναι «εμπλουτισμένο με έντομα». Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια: το σύμβολο αυτό, που δημιουργήθηκε από έναν από τους κορυφαίους φορείς πιστοποίησης προϊόντων βιώσιμης ανάπτυξης, σημαίνει ότι το εν λόγω προϊόν περιέχει ένα πιστοποιημένο συστατικό (όπως κακάο ή καφέ) που παράγεται σύμφωνα με ορισμένα πρότυπα βιωσιμότητας. Σε επικοινωνία με το AFP, η Rainforest Alliance επιβεβαιώνει ότι δεν «πιστοποιεί» έντομα, ούτε κατασκευάζει προϊόντα για τους καταναλωτές.
«Αυτό το σήμα στα τρόφιμα που αγοράζουμε σημαίνει ότι το προϊόν έχει εμπλουτιστεί με έντομα!!! Μην μπερδεύεστε! (…)», γράφει μια ανάρτηση στο Facebook της 7ης Ιανουαρίου 2024, η οποία από τότε έχει κοινοποιηθεί περίπου 200 φορές.
Κοινοποίησε δύο εικόνες ενός λογότυπου με έναν πράσινο βάτραχο που φέρει τις λέξεις «Rainforest Alliance People & Nature».
Δημοσιεύσεις που κοινοποιούν την ίδια εικόνα και τον ίδιο ισχυρισμό έχουν δημοσιευτεί εδώ, εδώ και εδώ στο Facebook.
Όλες αυτές οι δημοσιεύσεις προέρχονται από έναν λογαριασμό στο Facebook που ανήκει στην Εύη Κιάγια, πρώην γιατρό και πρώην υποψήφια στις ελληνικές βουλευτικές εκλογές του 2023 με το ακροδεξιό κόμμα Ελληνική Λύση. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19, έγινε γνωστή στα κοινωνικά δίκτυα, ισχυριζόμενη ότι δεν υπήρξαν θάνατοι από το Covid-19 και υπονοώντας ότι η πανδημία δεν υπήρχε ενώ ισχυριζόταν ότι το εμβόλιο περιέχει μικροτσίπ. Ο ιστότοπος επαλήθευσης γεγονότων Ellinika Hoaxes έχει αφιερώσει αρκετά άρθρα στην επαλήθευση αυτών των ισχυρισμών.
Παρόμοιοι ψευδείς ισχυρισμοί, σύμφωνα με τους οποίους αυτό το λογότυπο υποδηλώνει την παρουσία «αλευριού» εντόμων σε ένα προϊόν, έχουν επίσης κυκλοφορήσει στα γαλλικά και έχουν επαληθευτεί εδώ από το AFP.
Ένα λογότυπο που έχει ήδη γίνει στόχος διαφόρων παραπληροφοριών
Η παραπληροφόρηση σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων και την επισήμανση των προϊόντων είναι ευρέως διαδεδομένη στα κοινωνικά δίκτυα στην Ελλάδα και αλλού στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, όπως ανέφερε το AFP τον Φεβρουάριο του 2023, ψευδείς πληροφορίες ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει να αναγκάσει τους ανθρώπους να τρώνε έντομα εν αγνοία τους έχουν διαδοθεί σε κύκλους ευρωσκεπτικιστών (αρχειοθετημένος σύνδεσμος). Άλλες ψευδείς πληροφορίες σχετικά με τους τετραψήφιους ή πενταψήφιους κωδικούς που βρίσκονται σε ορισμένα φρούτα και λαχανικά επανεμφανίζονται επίσης τακτικά στα κοινωνικά δίκτυα.
Το AFP έχει ήδη διαψεύσει ψευδείς ισχυρισμούς ότι η ετικέτα Rainforest Alliance υποδηλώνει ότι ένα προϊόν περιέχει γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ) ή ατραζίνη, ένα επικίνδυνο φυτοφάρμακο.
«Η Rainforest Alliance δεν πιστοποιεί έντομα», επιβεβαίωσε η Rainforest Alliance στο AFP στις 8 Δεκεμβρίου 2023, λέγοντας για το σύμβολο της σε σχήμα βατράχου: «Ο πράσινος βάτραχος που είναι ορατός στη συσκευασία σημαίνει ότι το εν λόγω προϊόν περιέχει πιστοποιημένο συστατικό -όπως καφέ, τσάι, κακάο ή μπανάνες- που έχει παραχθεί με μεθόδους που βασίζονται στους τρεις πυλώνες της βιωσιμότητας: κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό».
«Οι βάτραχοι θεωρούνται από τους επιστήμονες βιοδείκτες, πράγμα που σημαίνει ότι η παρουσία ενός υγιούς πληθυσμού βατράχων αποτελεί ένδειξη ενός υγιούς περιβάλλοντος […]. Η Rainforest Alliance επέλεξε τον κοκκινομάτικο δεντροβάτραχο ως μασκότ της πριν από τριάντα και πλέον χρόνια, επειδή βρίσκεται κυρίως [στην περιοχή] όπου οι ιδρυτές μας άρχισαν να εργάζονται για την προστασία των τροπικών δασών. Από τότε, το [λογότυπό μας] έχει γίνει ένα διεθνές σύμβολο βιωσιμότητας», δήλωσε στο AFP η διεθνής μη κερδοσκοπική οργάνωση, προσθέτοντας ότι δεν «κατασκευάζει προϊόντα για τους καταναλωτές».
Στον ιστότοπό της (αρχειοθετημένος σύνδεσμος), η Rainforest Alliance εξηγεί ότι θέλει να δημιουργήσει «μια συμμαχία για την προστασία των δασών και της βιοποικιλότητας, τη λήψη μέτρων για την κλιματική αλλαγή, την προώθηση των δικαιωμάτων των ανθρώπων της υπαίθρου και τη βελτίωση των μέσων διαβίωσής τους».
Στα προϊόντα διατροφής που φέρουν το λογότυπο της Rainforest Alliance περιλαμβάνονται οι σοκολάτες KitKat (αρχειοθετημένος σύνδεσμος), το κακάο των οποίων «συλλέγεται από αγροκτήματα και δάση που χρησιμοποιούν βιώσιμες πρακτικές».
Τον Απρίλιο του 2023, η παρουσία του λογότυπου στη συσκευασία του εν λόγω προϊόντος είχε ήδη οδηγήσει σε δημοσιεύματα στα κοινωνικά δίκτυα της Κορέας, τα οποία υποστήριζαν ότι το σύμβολο αυτό αποκάλυπτε την παρουσία εντόμων στο KitKat. Ωστόσο, τα έντομα δεν εμφανίζονται στον κατάλογο των συστατικών που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις σοκολάτες, όπως εξηγήσαμε σε ένα από τα άρθρα μας και όπως είχε επίσης διαψεύσει η Nestlé.
Σε τηλεφωνική συνέντευξη που παραχώρησε στο AFP στις 8 Ιανουαρίου 2024, η Ελένη Αλευρίτου, αντιπρόεδρος της Ένωσης Καταναλωτών – Ποιότητα Ζωής (ΕΚΠΟΙΖΩ), επιβεβαίωσε ότι η ετικέτα Rainforest Alliance «δεν έχει καμία σχέση με το αν το προϊόν έχει εμπλουτιστεί με έντομα ή αν περιέχει αλεύρι εντόμων».
Η κ. Αλευρίτου εξήγησε επίσης ότι πρόκειται για «μια ετικέτα που πιστοποιεί ότι οι πρώτες ύλες του προϊόντος και η παραγωγή του συμμορφώνονται με ορισμένα περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά πρότυπα στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως για παράδειγμα η ετικέτα Fairtrade».
Η κ. Αλευρίτου πρόσθεσε ότι το πλεονέκτημα μιας τέτοιας ετικέτας είναι εμπορικό. «Εγγυάται την προστασία του περιβάλλοντος, τις συνθήκες εργασίας και τον σεβασμό των τοπικών κοινοτήτων, κάτι που απαιτούν οι ευαισθητοποιημένοι καταναλωτές».
«Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς πώς αλλάζουν οι ισχυρισμοί αυτοί από καιρό σε καιρό: πέρυσι έλεγαν ότι είναι ένα σημάδι που υποδηλώνει ΓΤΟ, σήμερα είναι έντομα…», σχολίασε.
Η τροφή με βάση τα έντομα, ένας δημοφιλής «ευρωμύθος»
Η κρυφή παρουσία (ή μη) τροφίμων που προέρχονται από έντομα σε καθημερινά προϊόντα διατροφής προκαλεί φόβους σε ορισμένους χρήστες του Διαδικτύου.
Στον απόηχο της έγκρισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Ιανουάριο του 2023 για την εμπορία δύο νέων τύπων τροφίμων που παρασκευάζονται από έντομα, δηλαδή τον μικρό αλευροσκώληκα και τον οικιακό γρύλο, πολλοί χρήστες του Διαδικτύου και αρκετοί ακροδεξιοί και ευρωσκεπτικιστές πολιτικοί παράγοντες ξεσηκώθηκαν για την απόφαση, ιδίως στο Facebook.
Συγκεκριμένα, υποστήριξαν ότι καμία ειδική σήμανση δεν θα συνοδεύει τα νέα προϊόντα που παρασκευάζονται από προνύμφες γρύλων και γρύλων σπιτιού. Κάτι τέτοιο δεν ίσχυε, όπως εξήγησε το AFP σε άρθρο του στα γαλλικά.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτεί από τους παραγωγούς (1, 2) να αναφέρουν την παρουσία των εντόμων στις ετικέτες των τροφίμων, με την επιστημονική και κοινή τους ονομασία, στις διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής. Επιπλέον, πρέπει να φέρουν προειδοποίηση ότι μπορεί να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση.
Εκτός από τον αλλεργιογόνο κίνδυνο, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) ανέφερε επίσης στις επιστημονικές της γνωμοδοτήσεις ότι τα δύο αυτά προϊόντα (1, 2) που εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν παρουσιάζουν κανένα κίνδυνο υπό τις συνθήκες χρήσης και τις δόσεις που προτείνονται στην έγκριση.
Ανυπόστατες φήμες σχετικά με τους κανονισμούς της ΕΕ, όπως αυτές που αφορούν την καμπυλότητα των μπανανών, κυκλοφορούν εδώ και δεκαετίες, αλλά τα σχόλια σχετικά με τα τρόφιμα με βάση τα έντομα διαδίδονται πολύ ευρύτερα από άλλους «ευρωμύθους», δήλωσε στο AFP τον Φεβρουάριο του 2023 ο Σάιμον Άσεργουντ, καθηγητής πολιτικών επιστημών και διεθνών σπουδών στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο του Ηνωμένου Βασιλείου.
«Αυτό που είναι ενδιαφέρον σε αυτή την ιστορία είναι ότι εμφανίζεται σε τόσες πολλές διαφορετικές χώρες, επειδή, ιστορικά, οι ευρωμύθοι ήταν συγκεκριμένοι για κάθε χώρα», σημείωσε, υπονοώντας ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στη «φύση του θέματος», η οποία εμπνέει «γενική αηδία».
Έλεγχος γεγονότων, Περιβάλλον, Πολιτική, Υγεία
© AGENCE FRANCE-PRESSE | 2024 | Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP σε αυτόν τον ιστότοπο υπόκειται στους όρους χρήσης που διατίθενται στη διεύθυνση CGU. Με την πρόσβαση και/ή τη χρήση οποιουδήποτε περιεχομένου του AFP που διατίθεται σε αυτόν τον ιστότοπο, συμφωνείτε να δεσμεύεστε από τους προαναφερθέντες όρους χρήσης. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP γίνεται με δική σας αποκλειστική και πλήρη ευθύνη.
Αρχικά δημοσιεύτηκε εδώ.
