Αν και υπάρχουν ορισμένα θετικά αποτελέσματα ερευνών σχετικά με την επίδραση διάφορων συστατικών των εσπεριδοειδών στον καρκίνο, τα αποτελέσματα αυτά δεν έχουν επιβεβαιωθεί σε μελέτες σε ανθρώπους. Παραπλανητικοί ισχυρισμοί ότι τα λεμόνια ή τα κατεψυγμένα λεμόνια είναι «10.000 φορές» πιο αποτελεσματικά από τη χημειοθεραπεία στην καταπολέμηση του καρκίνου κυκλοφορούν στο διαδίκτυο σε διάφορες γλώσσες για περισσότερο από μια δεκαετία και επανεμφανίστηκαν στα ελληνικά τον Σεπτέμβριο του 2023. Όμως, ειδικοί δήλωσαν στο AFP ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς.
«ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΤΩΝ ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΩΝ ΛΕΜΟΝΩΝ (…). Τα εκπληκτικά οφέλη του λεμονιού είναι η θαυματουργή ικανότητα να σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα! Είναι 10.000 φορές ισχυρότερο παρά χημειοθεραπεία!!», γράφει μια ανάρτηση στο Facebook στα ελληνικά από τις 9 Σεπτεμβρίου 2023.
Η ανάρτηση αναφέρει ότι τα λεμόνια, και ιδιαίτερα τα κατεψυγμένα λεμόνια, αποτελούν αποδεδειγμένη θεραπεία για «όλους τους τύπους καρκίνου» και ότι «καταστρέφουν τα κακοήθη κύτταρα 12 τύπων καρκίνου». Το κείμενο συνεχίζει αναφέροντας άλλα υποτιθέμενα οφέλη των λεμονιών για την υγεία, όπως η αποτελεσματικότητά τους κατά των παρασίτων και των σκουληκιών. Οι αναγνώστες ενθαρρύνονται να τρώνε το φρούτο ή να πίνουν το χυμό του.
Παρόμοιες εκδόσεις του κειμένου έχουν διαδοθεί στα ελληνικά εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Άρχισε να επανεμφανίζεται τον Μάιο του 2023, στο Facebook και σε διαδικτυακά άρθρα όπως εδώ, συγκεντρώνοντας περισσότερες από 400 κοινοποιήσεις στο Facebook. Πολύ παρόμοιοι ισχυρισμοί διαδίδονταν επίσης στα ουγγρικά, τα σουηδικά και τα γερμανικά και διαψεύστηκαν από το AFP.
Στιγμιότυπα της ψευδούς ανάρτησης στο Facebook τον Σεπτέμβριο του 2023 (αριστερά) και τον Μάιο του 2023 (δεξιά). Λήψη εικόνων: 21/09/2023
Παρόμοιοι ισχυρισμοί κυκλοφορούν στο διαδίκτυο σε διάφορες γλώσσες εδώ και πάνω από δέκα χρόνια. Για παράδειγμα, ο ιστότοπος ελέγχου γεγονότων Snopes εξέτασε παρόμοιους ισχυρισμούς το 2011 και οι FullFact και The Hindu έγραψαν ελέγχους γεγονότων για το θέμα το 2022.
Ειδικοί σε θέματα καρκίνου δήλωσαν στο AFP ότι ενώ υπάρχουν κάποια ελπιδοφόρα αποτελέσματα από μελέτες σχετικά με τις αντικαρκινικές ιδιότητες ορισμένων συστατικών των λεμονιών, δεν μπορούν να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα σχετικά με τις επιδράσεις τους στον άνθρωπο. Είπαν ότι επί του παρόντος δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι τα λεμόνια είναι 10.000 φορές πιο αποτελεσματικά από τους χημειοθεραπευτικές ουσίες.
Το κατεψυγμένο λεμόνι δεν θεραπεύει τον καρκίνο
Ένα άρθρο του 2016 στα ελληνικά φαίνεται να δίνει την προέλευση του κειμένου σε ένα «Ινστιτούτο των Επιστήμων Υγείας, llc 819n, Charles Street, Βαλτιμόρη, MD 1201». Μια προηγμένη αναζήτηση στο διαδίκτυο μας έφερε πρώτα σε αυτόν τον ιστότοπο, με τίτλο «HSI-Health Sciences Institute». Μια αναζήτηση στην ιστοσελίδα τους με τις λέξεις-κλειδιά “λεμόνια + καρκίνος” στα αγγλικά δεν έδωσε αποτελέσματα παρόμοια με αυτά των ισχυρισμών.
Οι διαδικτυακές αναζητήσεις βρήκαν επίσης ένα άλλο Ινστιτούτο Επιστημών Υγείας, το οποίο φαίνεται να είναι μια σχολή υγείας, αν και βρίσκεται στο Μέριλαντ των ΗΠΑ και όχι στη Βαλτιμόρη. Στον ιστότοπό του δεν βρέθηκε κείμενο παρόμοιο με τους ισχυρισμούς.
«Ο καρκίνος είναι ασθένεια που προκαλείται από τη διαταραχή της ανάπτυξης των κυττάρων. Αυτή με τη σειρά της οφείλεται σε μη σωστή λειτουργία, σε βλάβη, του γενετικού υλικού, που καθορίζει τη λειτουργία τους», υπενθυμίζει η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία (αρχειοθετημένη εδώ) στην ιστοσελίδα της.
Για τον Σερζ Χέρκμπεργκ, καθηγητή Επιδημιολογίας και Διατροφής στο Πανεπιστήμιο Sorbonne Paris Nord, ο οποίος μίλησε στο AFP στις 4 Απριλίου 2023 για αυτό το άρθρο επαλήθευσης γεγονότων στα γαλλικά σχετικά με παρόμοιες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι ισχυρισμοί αυτοί σχετικά με τις αντικαρκινικές ιδιότητες των κατεψυγμένων λεμονιών «δεν έχουν καμία επιστημονική βάση». Χαρακτήρισε τέτοιους ισχυρισμούς «επικίνδυνους».
Η διατροφή μπορεί να παίξει ρόλο στην πρόληψη του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου, αλλά δεν μπορεί να αποτρέψει την εμφάνιση της νόσου, εξηγούν οι γιατροί.
«Καμία μεμονωμένη τροφή δεν προλαμβάνει ή θεραπεύει τον καρκίνο», πρόσθεσε ο καθηγητής. Το πιο σημαντικό είναι η υιοθέτηση συνολικά καλών διατροφικών συνηθειών: «να τρώτε περισσότερα φρούτα και λαχανικά, προϊόντα φυτικής προέλευσης, να αποφεύγετε την κατανάλωση υπερβολικού λίπους, υπερβολικής ζάχαρης, υπερβολικού αλατιού ή υπερ-επεξεργασμένων προϊόντων», εξήγησε περαιτέρω.
Όσον αφορά τη θεραπεία του καρκίνου, ο Χέρκμπεργκ εξήγησε ότι «μόνο η ιατρική θεραπεία, με χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία, είναι χρήσιμη για να ελπίζει κανείς σε θεραπεία».
Το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ (NCI) δήλωσε επίσης στο AFP μέσω email στις 25 Μαΐου 2023 ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν τον ισχυρισμό ότι τα λεμόνια αποτελούν αποδεδειγμένη θεραπεία για όλους τους καρκίνους.
Η Γιοχάνα Χοκ, λέκτορας στο Karolinska Institutet, και η Κάθριν Βόουντ, διδακτορική φοιτήτρια στο Τμήμα Ακτινολογίας του Πανεπιστημίου Umeå, οι οποίες είναι μέλη του Περιφερειακού Κέντρου Καρκίνου της Στοκχόλμης Γκότλαντ, δήλωσαν στο AFP στις 25 Μαΐου 2023 ότι δεν ήταν σαφές από πού προήλθε ο ισχυρισμός. «Δεν μπορούμε να βρούμε καμία επιστημονική απόδειξη ότι τα λεμόνια ή οποιοδήποτε από τα συστατικά τους είναι πιο αποτελεσματικά από τη χημειοθεραπεία», έγραψαν οι δύο επιστήμονες σε κοινό ηλεκτρονικό μήνυμα.
Αν και υπάρχουν τόσο προκλινικές όσο και κλινικές μελέτες που έχουν διερευνήσει τις επιδράσεις των λεμονιών στον καρκίνο ή στα καρκινικά κύτταρα, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να υποστηρίξουν τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται στις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λένε οι Χοκ και Γουόντε: «Από καμία από αυτές τις μελέτες δεν μπορούν να εξαχθούν εκτεταμένα συμπεράσματα σχετικά με την επίδραση των λεμονιών ή των συστατικών τους στον καρκίνο στον άνθρωπο».
Λεμόνια σε κέντρο συλλογής στη Νέα Ιταλία, Πολιτεία Michoacan, Μεξικό, στις 8 Σεπτεμβρίου. 2016 – PEDRO PARDO / AFP
Το αντικαρκινικό κέντρο Memorial Sloan Kettering της Νέας Υόρκης (MSKCC) γράφει επίσης στον ιστότοπό του (αρχειοθετημένο εδώ) ότι έχει μελετηθεί η αντικαρκινική δράση της πηκτίνης. Η πηκτίνη είναι ένας τύπος διαλυτής φυτικής ίνας που βρίσκεται στη φλούδα και τη σάρκα των εσπεριδοειδών και των μήλων. «Προκλινικές μελέτες υποδεικνύουν ανασταλτικές επιδράσεις της πηκτίνης σε κυτταρικές σειρές καρκίνου του παχέος εντέρου, του μαστού, του ήπατος και του πνεύμονα», αναφέρει η ιστοσελίδα, παραθέτοντας αυτή τη μελέτη. «Η πηκτίνη έχει προωθηθεί για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και της βλάβης από την ακτινοθεραπεία, αλλά δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτές τις χρήσεις».
Μια μικρή, μη τυχαιοποιημένη μελέτη (αρχειοθετημένη εδώ) έδειξε ότι η τροποποιημένη πηκτίνη εσπεριδοειδών, μια μορφή πηκτίνης που φέρεται να απορροφάται καλύτερα από τον οργανισμό, αυξάνει τον χρόνο διπλασιασμού του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη, αλλά χρειάζονται περαιτέρω μελέτες. Ένα υψηλό επίπεδο PSA ή ένα ταχέως αυξανόμενο επίπεδο μπορεί να υποδηλώνει καρκίνο του προστάτη.
Τα αποτελέσματα από πειράματα σε ζώα και εργαστήρια δεν επαρκούν
Ένα άλλο συστατικό των λεμονιών, που ονομάζεται D-limonene, το οποίο βρίσκεται στο έλαιο της φλούδας των εσπεριδοειδών, έχει επίσης μελετηθεί, σύμφωνα με πληροφορίες από το MSKCC (αρχειοθετημένες εδώ). Μια επιδημιολογική μελέτη ανέφερε μια αντίστροφη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης φλούδας εσπεριδοειδών και του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος (μια κακοήθης μορφή μείζονος καρκίνου), αλλά δεν παρατηρήθηκαν τέτοιες επιδράσεις σε πρώιμες κλινικές δοκιμές. «Περαιτέρω έρευνα είναι απαραίτητη για να προσδιοριστεί εάν το D-limonene έχει ρόλο στην πρόληψη ή τη θεραπεία του καρκίνου», ανέφερε το κέντρο.
Το αμερικανικό μη κερδοσκοπικό think tank National Center for Health Research, το οποίο διεξάγει και αναλύει έρευνες για θέματα υγείας, αφιέρωσε ένα άρθρο (αρχειοθετημένο εδώ) στους ισχυρισμούς ότι τα λεμόνια θα μπορούσαν να προλάβουν τον καρκίνο. Εκτός από την πηκτίνη, το άρθρο αναφέρεται επίσης σε έρευνες σχετικά με τα λιμονοειδή, μια άλλη ομάδα χημικών ουσιών που βρίσκονται στις φλούδες των εσπεριδοειδών, και αναφέρει ότι έρευνες έχουν δείξει ότι τα λιμονοειδή, «σε πολύ υψηλά επίπεδα», θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων και να προκαλέσουν κυτταρικό θάνατο.
Ωστόσο, οι μελέτες επικεντρώθηκαν σε ζωικές και in vitro καλλιέργειες κυττάρων ανθρώπινου καρκίνου του μαστού, δηλαδή σε κύτταρα που λαμβάνονται από το σώμα, οπότε «υπάρχουν λίγες πληροφορίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των λιμονοειδών στην πρόληψη ή την καταπολέμηση του καρκίνου στους ανθρώπους».
Το άρθρο καταλήγει: «οι ισχυρισμοί ότι “τα λεμόνια είναι αποδεδειγμένη θεραπεία κατά του καρκίνου όλων των τύπων” και ότι “τα λεμόνια είναι 10.000 φορές ισχυρότερα από τη χημειοθεραπεία” είναι σίγουρα ψευδείς». Το άρθρο αναφέρει ότι είναι πιθανό μετά από περαιτέρω έρευνα να αναπτυχθεί ένα φάρμακο που θα περιέχει πηκτίνη και λιμονοειδή για την πρόληψη ή την καταπολέμηση του καρκίνου. Αλλά αν αυτό συμβεί, «πιθανότατα θα είναι σε πολύ υψηλότερες συγκεντρώσεις από αυτές που βρίσκονται στη φύση».
Η Εβάντζελιν Μαντζιώρη, διατροφολόγος και διευθύντρια του προγράμματος διατροφής και επιστημών τροφίμων στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας, συμφώνησε. «Αν κοιτάξετε την επιστημονική βιβλιογραφία, υπάρχουν όλα τα είδη των εκχυλισμάτων από τρόφιμα/βότανα/μπαχαρικά (συμπεριλαμβανομένου του λεμονιού) που δοκιμάζονται για αντικαρκινογόνο συμπεριφορά και πολλά από αυτά παρουσιάζουν κάποια αντικαρκινογόνο συμπεριφορά σε επίπεδο εργαστηρίου. Ωστόσο, δεν είναι δυνατό να εξαγάγουμε συμπεράσματα που προκύπτουν σε ένα τρυβλίο Πέτρι και να θεωρήσουμε ότι θα είναι αποτελεσματικά στο ανθρώπινο σώμα», δήλωσε μέσω email στο AFP στις 6 Ιουνίου.
Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία
Οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποστηρίζουν επίσης ότι τα λεμόνια έχουν και άλλες θετικές επιδράσεις στην υγεία, για παράδειγμα στις βακτηριακές λοιμώξεις, στους μύκητες, στα παράσιτα και στα σκουλήκια, στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, ως αντικαταθλιπτικό και για την «καταπολέμηση του στρες και των νευρικών διαταραχών».
«Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι τα λεμόνια θα μειώσουν την κατάθλιψη, την αρτηριακή πίεση ή θα καταπολεμήσουν το στρες ή το άγχος», δήλωσε η Μαντζιώρη.
Σχετικά με την αποτελεσματικότητα των λεμονιών κατά διαφόρων μικροοργανισμών, η κ. Μαντζιώρη εξήγησε ότι τα λεμόνια μειώνουν την ανάπτυξη ορισμένων μικροοργανισμών λόγω της οξύτητάς τους και ότι το ξύδι, για παράδειγμα, λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο: «Κατ’ αρχάς, καθώς τα λεμόνια είναι όξινα, μειώνουν την ανάπτυξη ορισμένων μικροοργανισμών, αλλά το ίδιο κάνει και το ξύδι. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το ξύδι χρησιμοποιείται ως μέσο συντήρησης». Η ειδικός εξήγησε επίσης ότι θα χρειαζόταν πολύ λεμόνι για να αυξηθεί το επίπεδο pH του νερού και ότι «σίγουρα δεν θα ήταν αρκετό για να μειώσει την ανάπτυξη βακτηρίων στο σώμα».
Σύμφωνα με αυτό το άρθρο από τον ιστότοπο Healthline (αρχειοθετημένο εδώ), η φλούδα λεμονιού μπορεί να είναι αποτελεσματική κατά των μικροοργανισμών ή των μυκήτων, αλλά θα πρέπει να ακολουθήσουν περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους για να αποδειχθούν αυτά τα αποτελέσματα.
© AGENCE FRANCE-PRESSE | 2024 | Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP σε αυτόν τον ιστότοπο υπόκειται στους όρους χρήσης που διατίθενται στη διεύθυνση CGU. Με την πρόσβαση και/ή τη χρήση οποιουδήποτε περιεχομένου του AFP που διατίθεται σε αυτόν τον ιστότοπο, συμφωνείτε να δεσμεύεστε από τους προαναφερθέντες όρους χρήσης. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP γίνεται με δική σας αποκλειστική και πλήρη ευθύνη.
Αρχικά δημοσιεύτηκε εδώ.
