Σε αντίθεση με όσα υποστηρίζουν αβάσιμοι ισχυρισμοί που κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι μαγνητικές ιδιότητες της αφρικανικής σκόνης δεν αποτελούν απόδειξη για την πραγματοποίηση αεροψεκασμών. Η αφρικανική σκόνη, η οποία εκδηλώνεται συχνά σε χώρες της Νότιας Ευρώπης, συμπεριλαμβανόμενης της Ελλάδας, περιέχει ορυκτά που έχουν μαγνητικές ιδιότητες. Αυτό είναι απολύτως φυσικό και προέρχεται από το φυσικό περιβάλλον της Βορειοανατολικής Αφρικής, όπου η γη είναι πλούσια σε μέταλλα όπως οξείδια του σιδήρου. Επομένως, οι μαγνητικές ιδιότητες της σκόνης δεν σχετίζονται με πρόσφατα γεγονότα και δεν χρησιμεύουν ως απόδειξη ότι «μας ψεκάζουν», όπως υποστηρίζουν κάποιες αναρτήσεις. Σύμφωνα με ειδικούς που μίλησαν στο AFP, η αφρικανική σκόνη δεν αποτελεί άμεση απειλή για την ανθρώπινη υγεία. Το φαινόμενο των λασπόβροχων παρατηρείται από την αρχαιότητα, ενώ πρόσφατες μελέτες δείχνουν μείωση στη συχνότητά τους τα τελευταία χρόνια.
«Η “γνωστή” σκόνη από…..την Αφρική…..» διαβάζουμε στην περιγραφή μιας ανάρτησης στο Facebook που δημοσιεύθηκε στις 8 Μαρτίου και έχει κοινοποιηθεί περισσότερες από 700 φορές έκτοτε. Η ανάρτηση δείχνει ένα βίντεο στο οποίο φαίνεται ένας άνδρας να μαζεύει σκόνη από το αυτοκίνητό του σε ένα κομμάτι χαρτί. Στη συνέχεια, προσεγγίζει έναν μαγνήτη στη σκόνη και αυτή κολλάει στον μαγνήτη.
«’Εριξε βροχή και τα αυτοκίνητα γεμίσαν Φεβρουάριο τη σκόνη της Αφρικής. […] Μαζεύω αυτή τη σκόνη της Αφρικής στο χαρτί. Και παίρνουμε έναν μαγνήτη για να δούμε τι σκόνη είναι αυτή, να δούμε αν μαγνητίζεται η σκόνη. Και προσέξτε αυτό: η σκόνη μαγνητίζει! Κατά τ’άλλα δεν μας ψεκάζουν τίποτα, να είμαστε ήσυχοι» λέει ο άνδρας στο βίντεο, υπονοώντας ότι οι μαγνητικές ιδιότητες της σκόνης αποδεικνύουν την πραγματοποίηση αεροψεκασμών.
Ο ίδιος ισχυρισμός έχει παρουσιαστεί και σε άλλες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως εδώ.
Το AFP μίλησε με ειδικούς στους τομείς της ορυκτολογίας και της μετεωρολογίας, οι οποίοι εξήγησαν ότι οι μαγνητικές ιδιότητες της αφρικανικής σκόνης είναι απολύτως φυσικές και έχουν την προέλευσή τους στα τοπικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος της Βορειοανατολικής Αφρικής.
Ως εκ τούτου, είναι λάθος να υποστηριχθεί ότι οι μαγνητικές ιδιότητες της αφρικανικής σκόνης, που εμφανίζεται συχνά στις ευρωπαϊκές χώρες, αποτελούν απόδειξη της πραγματοποίησης αεροψεκασμών. Επιπλέον, η συνωμοσία των αεροψεκασμών δεν έχει ποτέ αποδειχθεί με κανέναν τρόπο, με κορυφαία επιστημονικά ιδρύματα να θεωρούν τη θεωρία αβάσιμη.
Φυσικές μαγνητικές ιδιότητες
Το AFP επικοινώνησε με ειδικούς που έχουν μελετήσει το φαινόμενο της σκόνης της Σαχάρας και αυτοί επιβεβαίωσαν ότι οι μαγνητικές ιδιότητές της αφρικανικής σκόνης δεν είναι ούτε νέες, ούτε ανθρωπογενείς.
«Είναι γνωστό ότι η σκόνη της Σαχάρας (και η σκόνη της ερήμου γενικά) είναι πλούσια σε οξείδια του σιδήρου· πράγματι, περίπου το 6-7% του βάρους της σκόνης της Σαχάρας αποτελείται από τέτοια οξείδια σιδήρου (κυρίως μαγνητίτη και αιματίτη), που είναι εντόνως μαγνητικά», εξήγησε ο Χουαν Κρουζ Λαρασοάνια (Juan Cruz Larrasoaña), επιστήμονας στο Ινστιτούτο Γεωλογίας και Ορυκτολογίας της Ισπανίας (Instituto Geologico y Minero de España), σε ένα email στο AFP στις 14 Μαρτίου 2023.
«Ο μαγνητίτης είναι επιτεταρτοξείδιο του σιδήρου και είναι το πιο μαγνητικό φυσικό υλικό. Στη σκόνη της Σαχάρας υπάρχει επίσης αιματίτης, που είναι επίσης οξείδιο του σιδήρου, αλλά δεν έχει τόσο έντονες μαγνητικές ιδιότητες όσο ο μαγνητίτης. Υπάρχει επίσης και σιδηριυδρίτης. Και τα τρία αυτά ορυκτά είναι οξείδια του τρισθενούς σιδήρου. Υπάρχουν εκατομμύρια τόνοι αυτών στη φύση σε όλη την Ελλάδα» πρόσθεσε από τη μεριά του ο Αθανάσιος Γκοντελίτσας, καθηγητής στο τμήμα Γεωπεριβάλλοντος στο ΕΚΠΑ με ειδίκευση στην ορυκτολογία, σε τηλεφωνική συζήτηση με το AFP στις 16 Μαρτίου.
Η ύπαρξη μαγνητικών χημικών ενώσεων στη σκόνη της Σαχάρας είναι απολύτως φυσική και δεν σχετίζεται με την ανθρώπινη δραστηριότητα. «Το οξυγόνο και ο σίδηρος είναι δύο πολύ κοινά στοιχεία στον φλοιό της Γης και τα μαγνητικά ορυκτά υπάρχουν ουσιαστικά σε όλους τους τύπους πετρωμάτων, σε ποσότητες που μπορεί να είναι μικρές αλλά ανιχνεύσιμες. Δεν πρέπει να θεωρείται έκπληξη», εξήγησε ο Λαρασοάνια, ο οποίος έχει μελετήσει, μεταξύ άλλων, τις μαγνητικές ιδιότητες των αρχαίων θαλάσσιων και λιμνικών ιζημάτων, παρακολουθώντας έτσι τις διακυμάνσεις στη σύσταση της σκόνης με την πάροδο του χρόνου.
Ο Λαρασοάνια και η ομάδα του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ορισμένες από τις ενώσεις που βρέθηκαν στη σκόνη της Σαχάρας μπορούν να εντοπιστούν στις πιο υγρές Πράσινες Περιόδους της Σαχάρας (GSPs), που έλαβαν χώρα πολλές χιλιάδες χρόνια πριν.
Ο Αθανάσιος Γκοντελίτσας έχει επίσης μελετήσει τα περιεχόμενα της σκόνης της Σαχάρας και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «δεν τίθεται θέμα επικινδυνότητας για τη σκόνη της Σαχάρας. Όλα τα σωματίδια που βρήκαμε ήταν φυσικά». Επιπλέον, η έρευνά του δεν βρήκε «μηχανικώς παραγόμενα και επεισοδιακά σωματίδια που να δικαιολογούν μια επικινδυνότητα, αλλά ούτε και ραδιενέργεια».
«Από εκεί και πέρα, στη σκόνη της Σαχάρας μπορεί υπάρχουν και άλλα χημικά στοιχεία που δυνητικά μπορεί να βλάπτουν τον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά δεν το ξέρουμε με βεβαιότητα, γιατί δεν έχει γίνει κάποια σχετική μελέτη. Μπορεί να περιέχει λίγο μόλυβδο ή αρσενικό. Οι άνεμοι περνούν μέσα από χώρους απορριμάτων (σκουπιδότοπους), ενώ γίνονται και πόλεμοι, οπότε κάποιες περιοχές μπορεί να είναι ρυπασμένες» πρόσθεσε ο Γκοντελίτσας. «Άλλωστε, το 90% της σκόνης πέφτει στη θάλασσα», κατέληξε.
Συνολικά, θεωρείται ότι η σκόνη της Σαχάρας μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, ειδικά για άτομα με αναπνευστικά προβλήματα, όπως είναι το άσθμα. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), «οι άνθρωποι που είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας που προκαλούνται από την έκθεση στη σκόνη της Σαχάρας είναι: παιδιά και μωρά, ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, άτομα με υποκείμενες πνευμονικές παθήσεις, άτομα με χρόνιες καρδιοπνευμονικές παθήσεις».
Πώς εμφανίζεται στην Ευρώπη η σκόνη της Σαχάρας;
Επιπλέον, η εμφάνιση της σκόνης της Σαχάρας δεν είναι νέα, ειδικά στις χώρες της νότιας Ευρώπης, και μπορεί να έχει παρατηρηθεί ακόμη και στους ομηρικούς χρόνους, λένε οι ειδικοί. «Ήδη από τα αρχαία χρόνια γνωρίζουμε για το φαινόμενο της λασποβροχής. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα γράφει για “αιματοέσσας ψιάδας”, δηλαδή σταγόνες αίματος από τον ουρανό που τις απέδωσε στην οργή του Δία», είπε ο Σταύρος Ντάφης, φυσικός και συνεργάτης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, σε μέιλ στο AFP στις 29 Μαρτίου. «Πρέπει να συμβαίνει (σ.σ.: το φαινόμενο των λασποβροχών) χιλιάδες χρόνια γιατί υπάρχουν ενδείξεις ότι στα βουνά στην ηπειρωτική Ελλάδα, ένα μέρος των εδαφών, του χώματος δηλαδή, είναι σκόνη Σαχάρας», πρόσθεσε ο Γκοντελίτσας.
Η Έλενα Φλόκα, διευθύντρια του τομέα Φυσικής Περιβάλλοντος – Μετεωρολογίας στο τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ, εξήγησε σε μέιλ στο AFP στις 29 Μαρτίου πώς η σκόνη της Σαχάρας φτάνει στην Ευρώπη:
«Η αφρικανική σκόνη μεταφέρεται μέσω (ατμοσφαιρικών) υφέσεων που δημιουργούνται στην βορειοδυτική Αφρική, κοντά στην οροσειρα του Ατλαντα και λέγονται σαχαριανές υφέσεις. H μέγιστη συχνότητα αυτών των υφέσεων παρουσιάζεται την άνοιξη (Μάρτιος-Μάιος). Η σκόνη μεταφέρεται στην επιφάνεια […], ανεβαίνει μέσα στην τροπόσφαιρα (περίπου στο ύψος των 11 km από το έδαφος) και μεταφέρεται μέσω του αεροχειμάρρου στο ύψος αυτό στην Δυτική Μεσόγειο ή στην Ανατολική Μεσόγειο. Ανάλογα με το αν υπάρχει υγρασία η σκόνη αυτή θα αιωρείται μέσα στην ατμόσφαιρα, ή θα εναποτεθεί στο έδαφος ή θα αποτελέσει πυρήνα συμπύκνωσης σε νέφη και θα εναποτεθεί μέσω βροχής στο έδαφος (λασποβροχή)».
«Η ατμοσφαιρική κυκλοφορία που ευνοεί τη μεταφορά σκόνης από την Αφρική στη Δυτική Ευρώπη είναι λίγο διαφορετική από εκείνη που ευνοεί τη μεταφορά αφρικανικής σκόνης στην Ανατολική Ευρώπη. Και στις δύο περιπτώσεις πάντως εντοπίζεται μια σκάφη χαμηλών πιέσεων σε ασυνήθιστα νότια θέση πάνω από τη Βόρεια Αφρική. Η ροή των αερίων μαζών σε αυτά τα καιρικά συστήματα είναι αντίστροφη με την κίνηση των δεικτών του ρολογιού, οπότε οι νότιοι άνεμοι μεταφέρουν τη σκόνη βορειότερα» πρόσθεσε ο Σταύρος Ντάφης.
«Στη Δυτική Ευρώπη η αφρικανική σκόνη φτάνει από το Μαρόκο και τη Δυτική Σαχάρα. Σε εμάς έρχεται περισσότερο από τη Λιβύη, από την περιοχή της κεντρικής Σαχάρας και λιγότερο από την Ανατολή», είπε ο Γκοντελίτσας στο AFP.
Αυτό το βίντεο (αρχειοθετημένο εδώ) του μετεωρολογικού ιστότοπου του Αστεροσκοπείου Αθηνών meteo.gr εξηγεί το φαινόμενο της αφρικανικής σκόνης.
Παρά την κλιματική αλλαγή, το φαινόμενο δεν παρουσιάζει αύξηση συχνότητας τα τελευταία χρόνια. «Δεν υπάρχει καποια στατιστικά σημαντική τάση αύξησης της συχνότητας των σαχαριανών υφέσεων που μεταφέρουν την αφρικανική σκόνη τα τελευταία χρόνια που να δικαιολογείται από την κλιματική αλλαγή. Αντίθετα, υπάρχει μια τάση μείωσης των κυκλωνικών τροχιών στη Μεσόγειο που συνοδεύεται με ελάττωση της βροχόπτωσης στο παρόν και στο μελλοντικό κλίμα», εξήγησε η Έλενα Φλόκα.
Ερευνητές θεωρούν ότι το φαινόμενο μπορεί ακόμη και να γίνει λιγότερο συχνό στο μέλλον.
Η θεωρία συνωμοσίας των αεροψεκασμών
Οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνδέουν τη σκόνη της Σαχάρας με τη θεωρία συνωμοσίας των αεροψεκασμών, η οποία υποστηρίζει ότι τα ίχνη που αφήνουν πίσω τους τα αεροπλάνα περιέχουν χημικές ουσίες που διαδίδονται σκόπιμα για τον έλεγχο του πληθυσμού ή την επιβολή συγκεκριμένων ιδεών.
Η θεωρία συνωμοσίας των αεροψεκασμών έχει διαψευσθεί αρκετές φορές στο παρελθόν, με ιστοσελίδες όπως το Contrail Science να είναι αφιερωμένες στην κατάρριψη τέτοιων ισχυρισμών. Σύμφωνα με τους περισσότερους επιστήμονες που έχουν μελετήσει το φαινόμενο, τα ίχνη που αφήνουν πίσω τους τα αεροπλάνα είναι στην πραγματικότητα συμπυκνωμένα αέρια που εκπέμπονται από τους κινητήρες τους.
Ο οργανισμός ελέγχου γεγονότων Ellinika Hoaxes έχει δημοσιεύσει ένα άρθρο στο οποίο αναλύει τη θεωρία συνωμοσίας των αεροψεκασμών και παρέχει επιστημονικές απόψεις που την απομυθοποιούν.
Τέλος, η ερευνητική ομάδα του David Keith στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, που μελετά την κλιματική επιστήμη, την τεχνολογία και τη γεωμηχανική, έχει δημοσιεύσει ένα άρθρο σχολιάζοντας τη γνωστή θεωρία συνωμοσίας. Η ερευνητική ομάδα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ανάπτυξη ενός προγράμματος τόσο μεγάλης κλίμακας δεν θα ήταν δυνατό να μείνει κρυφή από το κοινό. «Θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να κρατηθεί ένα τέτοιο πρόγραμμα μυστικό, γιατί θα ήταν εξαιρετικά εύκολο για ένα άτομο που συμμετέχει στο πρόγραμμα να το αποκαλύψει, διαρρέοντας έγγραφα, φωτογραφίες ή υλικό hardware», αναφέρεται στο άρθρο.
Το AFP έχει ασχοληθεί και στο παρελθόν με παραπληροφόρηση που συνδέεται με τη θεωρία συνωμοσίας των αεροψεκασμών.
Έλεγχος γεγονότων, Επιστήμη, Περιβάλλον
© AGENCE FRANCE-PRESSE | 2024 | Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP σε αυτόν τον ιστότοπο υπόκειται στους όρους χρήσης που διατίθενται στη διεύθυνση CGU. Με την πρόσβαση και/ή τη χρήση οποιουδήποτε περιεχομένου του AFP που διατίθεται σε αυτόν τον ιστότοπο, συμφωνείτε να δεσμεύεστε από τους προαναφερθέντες όρους χρήσης. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP γίνεται με δική σας αποκλειστική και πλήρη ευθύνη.
Αρχικά δημοσιεύτηκε εδώ.
