Η Τουρκία ΔΕΝ κατέθεσε μήνυση κατά του Νετανιάχου στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο

12 Δεκεμβρίου, 2023

Από τις αρχές Νοεμβρίου 2023 διαμοιράζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο ισχυρισμός, συνοδευόμενος από φωτογραφία ενός εγγράφου, ότι η Τουρκία κατέθεσε μήνυση κατά του Πρωθυπουργού του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για φερόμενα εγκλήματα πολέμου και γενοκτονία. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Ας δούμε τι ισχύει.

Παραδείγματα διάδοσης του ισχυρισμού σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

Πλαίσιο

Αρχικά, αξίζει να αναφέρουμε πως η ιδρυτική συνθήκη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ εφεξής), το Καταστατικό της Ρώμης, παρέχει στο ΔΠΔ τη δικαιοδοσία να παρέμβει όταν διαπράττονται τέσσερα κύρια αδικήματα.

Γενοκτονία: το έγκλημα της γενοκτονίας χαρακτηρίζεται από τη συγκεκριμένη πρόθεση να καταστραφεί εν συνόλω ή εν μέρει μια εθνική, εθνοτική, φυλετική ή θρησκευτική ομάδα με τη δολοφονία των μελών της ή με άλλα μέσα: την πρόκληση σοβαρής σωματικής ή ψυχικής βλάβης στα μέλη της ομάδας- την εκ προθέσεως επιβολή στην ομάδα συνθηκών ζωής που αποσκοπούν στη φυσική καταστροφή της εν συνόλω ή εν μέρει- την επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην αποτροπή γεννήσεων εντός της ομάδας- ή τη βίαιη μεταφορά παιδιών της ομάδας σε άλλη ομάδα.

Εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας: το ΔΠΔ μπορεί να ασκήσει δίωξη για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, τα οποία είναι σοβαρές παραβιάσεις που διαπράττονται στο πλαίσιο μιας επίθεσης μεγάλης κλίμακας εναντίον οποιουδήποτε άμαχου πληθυσμού. Οι 15 μορφές εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας που απαριθμούνται στο άρθρο 7 του Καταστατικού της Ρώμης περιλαμβάνουν αδικήματα όπως δολοφονίες, βιασμούς, φυλακίσεις, εξαναγκαστικές εξαφανίσεις, υποδούλωση (ιδίως γυναικών και παιδιών), σεξουαλική δουλεία, βασανιστήρια, απαρτχάιντ και απελάσεις ή άλλη εξαναγκαστική μετακίνηση πληθυσμού.

Εγκλήματα πολέμου: τα εγκλήματα πολέμου αποτελούν σοβαρές παραβιάσεις των συμβάσεων της Γενεύης στο πλαίσιο ένοπλης σύρραξης και περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, τη χρήση παιδιών-στρατιωτών, τη δολοφονία ή τα βασανιστήρια ατόμων, όπως αμάχων ή αιχμαλώτων πολέμου, την εσκεμμένη επίθεση εναντίον νοσοκομείων, ιστορικών μνημείων ή κτιρίων αφιερωμένων στη θρησκεία, την εκπαίδευση, την τέχνη, την επιστήμη ή σε φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Έγκλημα επίθεσης: το τέταρτο έγκλημα που εμπίπτει στη δικαιοδοσία του ΔΠΔ είναι το έγκλημα της επίθεσης. Πρόκειται για τη χρήση ένοπλης βίας από ένα κράτος κατά της κυριαρχίας, της ακεραιότητας ή της ανεξαρτησίας ενός άλλου κράτους. Ο ορισμός αυτού του εγκλήματος υιοθετήθηκε μέσω της τροποποίησης του Καταστατικού της Ρώμης κατά την πρώτη Διάσκεψη αναθεώρησης του Καταστατικού στην Καμπάλα της Ουγκάντα το 2010.

Πότε παρεμβαίνει το ΔΠΔ;

Το Δικαστήριο μπορεί να ασκήσει δικαιοδοσία σε περίπτωση που διαπράχθηκαν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, γενοκτονία ή εγκλήματα πολέμου την ή μετά την 1η Ιουλίου 2002 και:

τα εγκλήματα διαπράχθηκαν από υπήκοο Κράτους Μέρους (του Καταστατικού της Ρώμης) ή στην επικράτεια Κράτους Μέρους ή σε Κράτος που έχει αποδεχθεί τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου. Η περίπτωση του πολέμου που λαμβάνει χώρα στη Γάζα εμπίπτει στη δικαιοδοσία του ΔΠΔ, σύμφωνα με τον εισαγγελέα του ΔΠΔ, Karim Khan, παρά την άρνηση του Ισραήλ, που δεν αναγνωρίζει την εγκυρότητα του Δικαστηρίου, ούτε αποτελεί μέλος του Καταστατικού της Ρώμης.
τα εγκλήματα παραπέμφθηκαν στον εισαγγελέα του ΔΠΔ από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, με ψήφισμα που εγκρίθηκε βάσει του κεφαλαίου VII του καταστατικού του ΟΗΕ.

Από τις 17 Ιουλίου 2018, το Συμβούλιο Ασφαλείας, ενεργώντας βάσει του Κεφαλαίου VII του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, μπορεί να παραπέμψει στο Δικαστήριο μια κατάσταση στην οποία φαίνεται να έχει σημειωθεί επιθετική ενέργεια, ανεξάρτητα από το αν αφορά Κράτη Μέρη ή όχι.

Τι ισχύει

Το έγγραφο που διαμοιράζεται:

Σε δημοσιεύσεις χρηστών στα μέσα κοινωνικής διαβάζουμε:

Η Τουρκία κατέθεσε μήνυση κατά του Νετανιάχου στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, κατηγορώντας τον για γενοκτονία στη Λωρίδα της Γάζας.

Για να εξετάσουμε τον ισχυρισμό ανατρέξαμε σε αναζήτηση μέσω Google, από την οποία προέκυψαν άρθρα (εδώ, ε δώ) τουρκικών Μέσων ενημέρωσης, όπως το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu Ajansi και το TRT World που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη, αλλά εκπέμπει διεθνώς.

Στα δημοσιεύματα αυτά διαβάζουμε ότι τρεις Τούρκοι πολίτες, οι δικηγόροι Mucahit Birinci, Burak Bekiroglu και το πρώην μέλος του τουρκικού κοινοβουλίου με το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP – το κόμμα του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν), Metin Külünk, υπέβαλαν μηνυτήρια αναφορά στη Γενική Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης, αιτούμενοι να διαβιβάσει την μήνυσή τους στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, κατά του Νετανιάχου. Το γραφείο της Εισαγγελίας προώθησε το αίτημα των Τούρκων πολιτών στη Γενική Διεύθυνση Εξωτερικών Σχέσεων και Υποθέσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης του τουρκικού Υπουργείου Δικαιοσύνης, δημιουργώντας εσφαλμένα την εντύπωση ότι ήταν το τουρκικό κράτος, η Τουρκική Δημοκρατία καθαυτή, που καταμήνυσε τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό.

Επιπλέον, όπως επεξηγεί με ανάρτησή του στο X (πρώην Twitter) ο δημοσιογράφος Ragip Soylu, που εργάζεται για το ανεξάρτητο Μέσο Middle East Eye, δεν είναι η Τουρκία που υπέβαλλε τη μηνυτήρια αναφορά αλλά τρεις Τούρκοι πολίτες.

Μετάφραση: Η Τουρκία δεν κατέθεσε καμία μήνυση κατά του Νετανιάχου στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Τρεις ιδιώτες Τούρκοι πολίτες υπέβαλαν αναφορά στην Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης και στη συνέχεια το Υπουργείο Δικαιοσύνης απλά διαβίβασε την αναφορά στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

Με μια πιο προσεκτική ματιά, βλέπουμε ότι στο πεδίο καταγγελλόντων του αδικήματος αναγράφονται τα ονόματα των τριών πολιτών που είδαμε παραπάνω, και όχι κάποιος επίσημος φορέας του τουρκικού κράτους.

Τα Ellinika Hoaxes απηύθυναν ερώτημα στο ΔΠΔ αν η Τουρκία έχει καταθέσει μήνυση κατά του Ισραηλινού Πρωθυπουργού. Το γραφείο της Εισαγγελίας απάντησε ότι για λόγους εμπιστευτικότητας και προστασίας των καταγγελλόντων, απαγορεύεται η παροχή οποιασδήποτε πληροφορίας.

Ο Εισαγγελέας είναι υποχρεωμένος να προστατεύει την εμπιστευτικότητα των πληροφοριών που λαμβάνει. Ως εκ τούτου, η Εισαγγελία δε σχολιάζει τέτοιου είδους ανακοινώσεις, πέραν της επιβεβαίωσης της παραλαβής τους, εάν ο αποστολέας έχει δημοσιοποιήσει το γεγονός αυτό.

Τέλος, δημοσιεύματα από τον διεθνή Τύπο αναφέρουν πως ο εισαγγελέας του ΔΠΔ έχει λάβει αναφορές από πέντε χώρες, προς διερεύνηση διάπραξης αδικημάτων του Ισραήλ επί παλαιστινιακού εδάφους, αλλά στις χώρες αυτές δεν συγκαταλέγεται η Τουρκία. Πρόκειται για τη Νότια Αφρική, το Μπαγκλαντές, τη Βολιβία, τις Κομόρες και το Τζιμπουτί, χώρες που ανήκουν στο Καταστατικό της Ρώμης, το οποίο ορίζει πως “οποιοδήποτε Κράτος Μέρος του Καταστατικού της Ρώμης μπορεί να ζητήσει από τον Εισαγγελέα να διεξαγάγει έρευνα”. Από πλευράς του, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου αρνείται τις κατηγορίες ότι το Ισραήλ διέπραξε εγκλήματα πολέμου λέγοντας:

Κάνουμε σκόπιμα ό,τι περνάει από το χέρι μας για να στοχεύσουμε τους τρομοκράτες και οι άμαχοι, όπως συμβαίνει σε κάθε νόμιμο πόλεμο, είναι μερικές φορές αυτό που ονομάζεται παράπλευρη ζημιά.

Συμπέρασμα

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο ισχυρισμός είναι ψευδής. Πράγματι, κατατέθηκε μήνυση κατά του Νετανιάχου, όχι όμως από το τουρκικό κράτος αλλά ανεξάρτητα από τρεις Τούρκους πολίτες, οι οποίοι απευθύνθηκαν στην Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης. Από εκεί, η μηνυτήρια αναφορά των πολιτών προωθήθηκε στο τουρκικό Υπουργείο Δικαιοσύνης ώστε να διαβιβαστεί στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, δημιουργώντας εσφαλμένα την εντύπωση ότι ήταν καθαυτή η Τουρκική Δημοκρατία που καταμήνυσε τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ. Τέλος, στον διεθνή Τύπο διαβάζουμε ότι ο εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου έχει λάβει αναφορές τέλεσης εγκλημάτων πολέμου από πέντε χώρες κατά του Ισραήλ, στις οποίες ωστόσο δεν συγκαταλέγεται η Τουρκία.