Το τελευταίο διάστημα, απαντάται αυξημένη διάδοση ατεκμηρίωτων ισχυρισμών και θεωριών συνωμοσίας σχετικά με την τροποποίηση καιρού, τους «αεροψεκασμούς» και τα ίχνη συμπύκνωσης υδρατμών (contrails) που αφήνουν τα αεροσκάφη στον ουρανό. Στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, και σε διάφορους ιστότοπους, κυκλοφορεί πληθώρα αναρτήσεων που ενισχύει τη σύγχυση και την παραπληροφόρηση γύρω από τα θέματα αυτά.
Στο παρόν άρθρο, θα εξετάσουμε αναλυτικά τους προαναφερθέντες ισχυρισμούς, εστιάζοντας σε επιστημονικά δεδομένα και τεκμηριωμένες πηγές, ώστε να καταρρίψουμε τους μύθους και να δώσουμε σαφείς απαντήσεις.
Παραδείγματα αναρτήσεων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης:
Τι Ισχύει
Ξεκινάμε από τον πρώτο ισχυρισμό, στον οποίο γίνεται αναφορά σε εφαρμογές τροποποίησης καιρού σε εγχώρια αλλά και παγκόσμια κλίμακα. Η τροποποίηση του καιρού είναι μια διαδικασία τεχνολογικής παρέμβασης που στοχεύει στη μεταβολή συγκεκριμένων μετεωρολογικών φαινομένων, όπως είναι η βροχή, το χαλάζι ή η ομίχλη. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO):
Η τροποποίηση καιρού ορίζεται ως το σύνολο των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, οι οποίες επηρεάζουν την ατμόσφαιρα ώστε να μεταβάλουν τοπικά τον καιρό ή το κλίμα.
Η πλέον διαδεδομένη μέθοδος τροποποίησης καιρού είναι η σπορά νεφών (cloud seeding). Πρόκειται για μια διαδικασία κατά την οποία διασκορπίζονται / διασπείρονται χημικές ουσίες, όπως άλατα (συνήθως ιωδιούχος άργυρος) ή ξηρός πάγος, στα σύννεφα με τη βοήθεια ειδικά εξοπλισμένων αεροσκαφών ή εκτοξευτήρων εδάφους (Εικόνα 3).
Οι ουσίες αυτές λειτουργούν ως πυρήνες συμπύκνωσης υδρατμών (cloud condensation nuclei/CCN), προσελκύοντας υδρατμούς επάνω τους με σκοπό να δημιουργηθούν σταδιακά σταγονίδια βροχής ή παγοκρύσταλλοι. Στη συνέχεια, τα σταγονίδια αυτά ενώνονται και πέφτουν ως σταγόνες βροχής ή χιόνι.
Η τεχνολογία αυτή εφαρμόζεται μόνο σε τοπικό επίπεδο, με στόχο:
- Την αύξηση των βροχοπτώσεων σε περιοχές με έντονη λειψυδρία.
- Τη μείωση των χαλαζοπτώσεων σε αργοτικές περιοχές, ώστε να αποφευχθούν καταστροφές στις καλλιέργειες.
- Τη διαχείριση πυκνών ομιχλών, ιδιαίτερα στα αεροδρόμια.
Στην Ελλάδα, η τροποποίηση του καιρού μέσω σποράς νεφών (cloud seeding) εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο σε περιοχές που αντιμετοπίζουν τα παραπάνω προβλήματα. Στη χώρα μας, η τροποποίηση του καιρού πραγματοποιείται σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζοπροστασίας, το οποίο διεξάγεται υπό την επίβλεψη της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (ΕΜΥ) και χρηματοδοτείται από τον ΕΛΓΑ (Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός – Δήμητρα). Το πρόγραμμα αποσκοπεί στη μείωση των ζημιών από το χαλάζι στις αγροτικές καλλιέργειες, χρησιμοποιώντας μικρές ποσότητες ιωδιούχου αργύρου.
Η διαδικασία πραγματοποιείται υπό αυστηρές συνθήκες, σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζοπροστασίας:
- Οι παρεμβάσεις γίνονται σε συγκεκριμένες περιοχές και μόνο κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου.
- Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται είναι ασφαλείς τόσο για το περιβάλλον όσο και για την ανθρώπινη υγεία.
- Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι συγκεντρώσεις ιωδιούχου αργύρου στο έδαφος αλλά και στα υδάτινα σώματα παραμένουν κάτω από τα επιτρεπόμενα όρια.
Πηγή: 3dsa.gr
Επίσης, η διαφάνεια αποτελεί βασικό στοιχείο του Εθνικού Προγράμματος Χαλαζοπροστασίας. Το σύνολο των δεδομένων που αφορούν τις πτήσεις, τις ποσότητες των υλικών που χρησιμοποιούνται αλλά και τις περιοχές εφαρμογής δημοσιοποιούνται μέσω αναφορών από τους αρμόδιους φορείς.
Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ) συνεργάζεται με διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO), με στόχο την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και τη βελτίωση των μεθόδων που εφαρμόζονται στη χώρα μας. Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα του προγράμματος είναι ενθαρρυντικά, σύμφωνα με την 3Dsa Α.Ε – την εταιρία που έχει αναλαμβάνει και υλοποιεί τα προγράμματα τροποποίησης καιρού στη χώρα μας από το 1981:
Η αποτελεσματικότητα του προγράμματος επιβεβαιώνεται από πολυετείς μελέτες που καταγράφουν σημαντική μείωση στις χαλαζοπτώσεις στις περιοχές όπου εφαρμόζεται.
Καταλήγοντας, όσον αφορα τον πρώτο ισχυρισμό, οι προαναφερθείσες θετικές επιδράσεις καταδεικνύουν τη σημασία και την αποτελεσματικότητα της τροποποίησης του καιρού ως εργαλείου διαχείρισης φυσικών φαινομένων και ενίσχυσης της γεωργικής παραγωγής σε τοπικό επίπεδο. Δεν υφίσταται, ωστόσο, επιστημονική τεκμηρίωση για τη διεξαγωγή μαζικής/γενικευμένης τροποποίησης καιρού στην Ελλάδα ή διεθνώς.
Μεταβαίνοντας στους δύο επόμενους ισχυρισμούς, τόσο η άποψη ότι οι «αεροψεκασμοί» πραγματοποιούνται με σκοπό τη μεταβολή του κλίματος, τον έλεγχο του πληθυσμού ή άλλους “σκοτεινούς” σκοπούς, όσο και ότι τα ίχνη συμπύκνωσης υδρατμών (contrails) που αφήνουν τα αεροσκάφη στον ουρανό περιέχουν τοξικές ουσίες, δεν υποστηρίζεται από καμία επιστημονική απόδειξη και έχουν επανειλημμένα καταρριφθεί από την επιστημονική κοινότητα.
Τα ίχνη που παρατηρούνται πίσω από τα αεροσκάφη, γνωστά ως contrails, σχηματίζονται φυσικά, ως αποτέλεσμα καύσης των υδρογονανθράκων των καυσίμων στους κινητήρες των αεροσκαφών, διεργασία κατά την οποία παράγονται υδρατμοί και διοξείδιο του άνθρακα. Σε μεγάλα υψόμετρα, όπου η θερμοκρασία είναι ιδιαίτερα χαμηλή, πολλούς βαθμούς υπό το μηδέν ακόμη και τους θερινούς μήνες (π.χ. ένα αεροσκάφος που πετά στα 30.000 πόδια – σύνηθες για πολλές επιβατικές πτήσεις – βρίσκεται σε ύψος 9.144 μέτρων, ψηλότερα και από το Έβερεστ), οι υδρατμοί αυτοί ψύχονται απότομα, λίγο μετά την έξοδό τους από τους κινητήρες του σκάφους, συμπυκνώνονται και σχηματίζουν παγοκρυστάλλους. Η διαδικασία αυτή έχει αναλυθεί πλήρως από τους μετεωρολόγους και επ’ ουδενί δεν συνδέεται με σκόπιμη διάχυση χημικών ουσιών. Σύμφωνα με την University Corporation for Atmospheric Research (UCAR):
Η εμφάνιση και η διάρκεια των contrails εξαρτώνται από συγκεκριμένες ατμοσφαιρικές συνθήκες, όπως η υγρασία και η θερμοκρασία (Εικόνα 4), γεγονός που εξηγεί γιατί μερικές φορές τα ίχνη εξαφανίζονται γρήγορα, ενώ άλλες φορές παραμένουν για περισσότερο χρόνο και εξαπλώνονται.
Πηγή: contrailscience.com
Το Met Office αναφέρει για τη σύσταση των contrails:
Αποτελούνται αποκλειστικά από παγωμένο νερό και τα υποπροϊόντα της καύσης, όπως διοξείδιο του άνθρακα και οξείδια του αζώτου, τα οποία δεν είναι τοξικά.
Η NASA και η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA) έχουν επανειλημμένα επισημάνει ότι:
Τα contrails είναι φυσικό αποτέλεσμα της λειτουργίας των αεροσκαφών και δεν εμπλέκονται σε μυστικές ή επιβλαβείς δραστηριότητες.
Πηγή: Toby Melville/Reuters
Σχετικά με την υποτιθέμενη ύπαρξη chemtrails, διακινείται ευρέως η θεωρία συνωμοσίας ότι οι κυβερνήσεις συμμετέχουν σε μυστικά προγράμματα με στόχο τη διασπορά τοξικών χημικών στην ατμόσφαιρα με τη βοήθεια αεροσκαφών, ίχνη των οποίων είναι τα επονομαζόμενα chemtrails. Εικάζονται ποικίλα κίνητρα για τους υποτιθέμενους «ψεκασμούς», όπως η καταστολή ιών, η μείωση του προσδόκιμου ζωής, ο έλεγχος του πληθυσμού ή και ο έλεγχος του καιρού. Έχει ελεγχθεί από πληθώρα μελετών η πραγματοποίηση «αεροψεκασμών», όπως αυτή που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Environmental Research Letters, το 2016:
Στην εν λόγω μελέτη, αναλύθηκαν δείγματα αέρα, νερού και χώματος και διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχαν υψηλά επίπεδα τοξικών ουσιών που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν «ψεκασμούς». Συγκεκριμένα, 77 ειδικοί επιστήμονες από όλο τον κόσμο επιβεβαίωσαν ότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη για την ύπαρξη «αεροψεκασμών».
Συμπερασματικά, δεν υπάρχει καμία επιστημονική βάση για τους ισχυρισμους περί τοξικών «αεροψεκασμών». Τα contrails είναι ένα φυσικό φαινόμενο που εξηγείται πλήρως από τη φυσική και τη μετεωρολογία, ενώ οι θεωρίες περί «χημικών αεροψεκασμών» βασίζονται σε ψευδοεπιστημονικές απόψεις που στερούνται τεκμηρίωσης. Πηγές όπως η NASA και ανεξάρτητες επιστημονικές μελέτες το επιβεβαιώνουν, καταρρίπτοντας πλήρως τους εν λόγω ισχυρισμούς.
Περνώντας στον τελευταίο ισχυρισμό, η θεωρία περί απόκρυψης από πλευράς κυβερνήσεων και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης των διαδικασιών τροποποίησης καιρού και των «αεροψεκασμών» είναι αβάσιμη, καθώς έρχεται σε αντίθεση με τη διαφάνεια που συνάδει με τέτοιου είδους Προγράμματα. Η τροποποίηση καιρού, για παράδειγμα μέσω της σποράς νεφών, είναι ευρέως δημοσιοποιημένη και ρυθμίζεται από εθνικούς και διεθνείς φορείς, οπώς αναφέρθηκε παραπάνω. Στην Ελλάδα, το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζοπροστασίας διεξάγεται από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ), με όλες τις πληροφορίες του Προγράμματος και τα στοιχεία των πτήσεων να δημοσιοποιούνται σε ετήσιες αναφορές. Ομοίως, η διαφάνεια είναι αυτή που χαρακτηρίζει τέτοιου είδους Προγράμματα παγκοσμίως, χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες (μέσω της NOAA) έχουν δημοσιοποιήσει πληροφορίες σχετικά με τα Προγράμματά τους και τη διαχείριση των υδάτινων πόρων τους μέσω της τροποποίησης καιρού.
Οι «αεροψεκασμοί», από την άλλη, έχουν εξεταστεί εκτενώς από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και έχουν απορριφθεί ως μύθος. Μελέτες, όπως εκείνη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Environmental Research Letters (2016), ανέλυσαν χημικά δείγματα από περιοχές όπου καταγγέλθηκαν «ψεκασμοί» και διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα χημικών, όπως βορίου και αλουμινίου, βρισκόντουσαν εντός των φυσιολογικών ορίων. Επίσης, οι ατμοσφαιρικές γραμμές (contrails) που συχνά συγχέονται με «χημικά ίχνη» ερμηνεύονται πλήρως ως συμπύκνωση υδρατμών λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών που επικρατούν σε μεγάλα υψόμετρα, όπως αναλύθηκε παραπάνω.
Επιπλέον, δορυφορικά δεδομένα και σύγχρονες μέθοδοι ανάλυσης ατμόσφαιρας, όπως τα φασματοσκοπικά δεδομένα από την ESA (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος) και τη NASA δεν έχουν εντοπίσει μη αναμενόμενες συγκεντρώσεις χημικών ουσιών που θα υποστήριζαν θεωρίες συνωμοσίας.
Η επιστημονική έρευνα δείχνει επίσης, ότι η διατήρηση μιας τέτοιας «συνωμοσίας» σε παγκόσμια κλίμακα θα απαιτούσε συντονισμό ανάμεσα σε χιλιάδες επιστήμονες, κυβερνητικούς φορείς, αεροπορικές εταιρείες και δημοσιογράφους, γεγονός εξαιρετικά απίθανο και πρακτικά αδύνατο να επιτευχθεί χωρίς να υπάρξουν αποκαλύψεις.
Τέλος, η ανοικτή πρόσβαση σε επιστημονικές δημοσιεύσεις, όπως αυτές στα αρχεία του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO), αποδεικνύει ότι η επιστημονική κοινότητα λειτουργεί με βάση τη διαφάνεια, ενισχύοντας την αξιοπιστία και απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς περί «μυστικότητας» ή «σκοτεινών σκοπών».
Συνοψίζοντας, οι ισχυρισμοί απόκρυψης διαδικασιών τροποποίησης καιρού και «αεροψεκασμών» από κυβερνήσεις και ΜΜΕ κρίνονται αναληθείς, καθώς έρχονται σε αντίθεση με τη διαφάνεια που χαρακτηρίζει τέτοιες δράσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η τροποποίηση καιρού είναι ευρέως δημοσιοποιημένη μέσω επίσημων αναφορών και ρυθμίζεται από αρμόδιους φορείς, ενώ η διεθνής επιστημονική κοινότητα, στηριζόμενη σε πλήθος δεδομένων και ερευνών, αποκλείει κάθε σχετική συνωμοσία περί «αεροψεκασμών».
Συμπέρασμα
Συνολικά, είναι σαφές ότι οι θεωρίες συνωμοσίας που συνδέονται με την τροποποίηση καιρού, τους «αεροψεκασμούς» και τα ίχνη που αφήνουν τα αεροσκάφη στον ουρανό, βασίζονται σε λανθασμένες ή παραπλανητικές πληροφορίες. Παρά τις ευρέως διαδεδομένες φήμες και τα μυθεύματα, η επιστημονική κοινότητα έχει αποδείξει την αλήθεια σχετικά με τα ζητήματα αυτά, προσφέροντας μια ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικότητας. Ειδικότερα, η τροποποίηση του καιρού μέσω μεθόδων όπως η σπορά νεφών εφαρμόζεται με περιορισμένο και τοπικό χαρακτήρα, χωρίς να ενέχει κινδύνους για το περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία. Οι εν λόγω πρακτικές, όταν χρησιμοποιούνται, αποσκοπούν στην εξασφάλιση της αγροτικής παραγωγής και στην προστασία από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως το χαλάζι. Όσον αφορά τους «αεροψεκασμούς», δεν υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις που να υποστηρίζουν την ύπαρξή τους ή την σκοπιμότητά τους σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι «γραμμές» που παρατηρούνται στον ουρανό, τα γνωστά contrails, αποτελούν φυσικό φαινόμενο, αποτέλεσμα της συμπύκνωσης των υδρατμών των καυσαερίων των αεροσκαφών σε μεγάλες υψομετρικές ζώνες, χωρίς να υπάρχει σύνδεση με τις θεωρίες συνωμοσίας.
Η συνεχής διάδοση αυτών των ανακριβών πληροφοριών έχει δημιουργήσει μία ατμόσφαιρα αβεβαιότητας, η οποία τροφοδοτεί την καχυποψία και τον φόβο στο ευρύ κοινό. Είναι επιτακτική η ανάγκη για την ενίσχυση της επιστημονικής παιδείας και την ενημέρωση του κόσμου, ώστε να αντιμετωπιστούν οι μύθοι και οι παρανοήσεις γύρω από τα ζητήματα αυτά. Η εμπιστοσύνη στην επιστημονική γνώση και στην τεκμηρίωση είναι απαραίτητη τόσο για την αποδοχή των πραγματικών αιτίων των φαινομένων όσο και για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης που αναπαράγεται κυρίως μέσω των κοινωνικών δικτύων. Συνολικά, η επιστημονική έρευνα και η τεχνολογία, όταν εφαρμόζονται με υπευθυνότητα, δεν θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και την ασφάλεια, αλλά συνεισφέρουν στην ευημερία και την πρόοδο της κοινωνίας.
Πηγές που Χρησιμοποιήθηκαν:
1.https://scied.ucar.edu/image/multiple-contrails
2.https://www.dri.edu/cloud-seeding-program/what-is-cloud-seeding/
3.https://el.wikipedia.org/wiki/Ξηρόςπάγος 4.https://geo.libretexts.org/Bookshelves/Meteorology_and_Climate_Science/Book:_Fundamentals_of_Atmospheric_Science(Brune)
/04:Atmospheric_Composition/4.06:_Where_do_Cloud_Condensation_Nuclei(CCN)_come_from
5.https://elga.gr/ethniko-programma-xalazikis-prostasias/
6.https://emy.gr/?area=forecast
7.https://www.elgo.gr/
8.https://www.3dsa.gr/el/drasthriothtes/tropopoihsh-kairou
9.https://www.3dsa.gr/el/drasthriothtes/aeroporikes-uphresies
10.https://wmo.int/
11.https://scied.ucar.edu/image/multiple-contrails
12.https://contrailscience.com/how-far-away-is-that-contrail/
13.https://www.metoffice.gov.uk/weather/learn-about/weather/types-of-weather/clouds/other-clouds/contrails
14.https://www.nasa.gov/aeronautics/nasa-partners-explore-sustainable-fuels-effects-on-aircraft-contrails/
15.https://www.epa.gov/regulations-emissions-vehicles-and-engines/information-contrails-aircraft
16.https://widerimage.reuters.com/photographer/toby-melville.html
17.https://keith.seas.harvard.edu/chemtrails-conspiracy-theory
18.https://library.noaa.gov/weather-climate/weather-modification-project-reports
19.https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Images/2021/06/Spectroscopy_with_Webb
20.https://www.earthdata.nasa.gov/data/instruments/sentinel-2-msi
