Στις αρχές Ιουλίου 2024, άρχισε να αναπαράγεται ο ισχυρισμός ότι η φρεγάτα Ψαρά του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού χτυπήθηκε από ρωσικά πυρά στην Ερυθρά θάλασσα, με αποτέλεσμα τον σοβαρό τραυματισμό αξιωματικών. Ο εν λόγω ισχυρισμός γνώρισε γρήγορα πολύ μεγάλη απήχηση από λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δημοσιεύματα στον ηλεκτρονικό Τύπο, αποσπώντας εκατοντάδες αντιδράσεις και κοινοποιήσεις. Ωστόσο, όπως προέκυψε τόσο από επικοινωνία μας με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας όσο και από την εξέταση της πηγής του ισχυρισμού, κάτι τέτοιο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Ας δούμε τι ισχύει.
Παραδείγματα διάδοσης του ισχυρισμού σε ιστοσελίδες και ιστολόγια: e-synews.gr, katohika.gr, amazonios.net, sinomosiologos.blogspot.com, apagoreuetai-group.blogspot.com, esykpdamth.blogspot.com
Παραδείγματα διάδοσης του ισχυρισμού σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
Τι ισχύει
Χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως και δημοσιεύματα στα ηλεκτρονικά Μέσα, διέδωσαν ότι η φρεγάτα Ψαρά (εδώ, εδώ) επλήγη από ρωσικά πυρά στην Ερυθρά θάλασσα, όπου έχει αποσταλεί για να λάβει μέρος στην ευρωπαϊκή επιχείρηση ΑΣΠΙΔΕΣ. Πρόκειται για μια επιχείρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό τη προστασία της θαλάσσιας κυκλοφορίας των εμπορικών πλοίων, κυρίως από επιθέσεις των Χούθι, στην Ερυθρά θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό. Το Επιχειρησιακό Αρχηγείο βρίσκεται στη Λάρισα, υπό τη διοίκηση του Υποναύαρχου Βασιλείου Γρυπάρη ΠΝ, και στην επιχείρηση έχουν λάβει μέρος, μέχρι στιγμής, εννέα ευρωπαϊκές χώρες.
Επιπρόσθετα, ο ισχυρισμός αναφέρει ότι κατά το χτύπημα τραυματίστηκαν σοβαρά αξιωματικοί του πλοίου, ενώ τόσο τα δημοσιεύματα όσο και οι αναρτήσεις επικαλούνται ως πηγή τον “Ρώσο ναύαρχο Βασίλι Αντρέγιεφ” (Василий Андреев), παραθέτοντας εικόνα από ανάρτησή του στο προφίλ του στο Facebook, όπως φαίνεται παρακάτω:
Αρχικά, η εν λόγω ανάρτηση δεν είναι δημοσίως προσβάσιμη, καθώς ο διαχειριστής του εν λόγω προφίλ την ρύθμισε ώστε να είναι ορατή μόνο από φίλους του στο Facebook. Ωστόσο, εξετάζοντας το προφίλ, παρατηρούμε ότι το εν λόγω άτομο υποστηρίζει πως δουλεύει για το Ρωσικό Υπουργείο Άμυνας.
Επιπρόσθετα, αναφέρει σε άλλη ανάρτησή του, δημοσίως ορατή αυτήν την φορά, πως ήταν διπλωματικός υπάλληλος της Ρωσίας κατά την περίοδο 1990-1997 στην ρωσική πρεσβεία στην Αθήνα.
Επιπλέον, σε άλλη ανάρτηση, αναφέρει πως υπήρξε μέλος της ρωσικής υπηρεσίας πληροφοριών KGB μέχρι το 1999. Μάλιστα στην φωτογραφία που συνοδεύει την συγκεκριμένη ανάρτηση, ο “ναύαρχος Βασίλι Αντρέγιεφ” εμφανίζεται να φοράει στολή Αντισυνταγματάρχη του ρωσικού Στρατού Ξηράς και όχι στολή του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού.
Αποτελεί ο λογαριασμός του “Ναυάρχου Βασίλι Αντρέγιεφ” αξιόπιστη πηγή;
Ανατρέξαμε σε μηχανές αναζήτησης, ακόμη και σε ρωσικές όπως η Yandex, και πραγματοποιήσαμε έλεγχο με τους όρους “Василий Андреев адмирал”, που μεταφράζεται ως “Βασίλι Αντρέγιεφ Ναύαρχος”, όμως πέρα από κάποια ιστορικά πρόσωπα δεν προέκυψε κανένα σχετικό αποτέλεσμα, και, κατά συνέπεια, δεν καταφέραμε να επαληθεύσουμε την ταυτότητά του. Ενδεχομένως, το όνομα να αποτελεί έμπνευση από τον Ρώσο Υποναύαρχο Vasily Ivanovich Andreev, που έζησε μεταξύ 1912-1994.
Στη συνέχεια προχωρήσαμε σε έρευνα του επίμαχου προφίλ, μέσω της οποίας δεν καταφέραμε να επαληθεύσουμε την ταυτότητα του εικονιζόμενου άνδρα. Ωστόσο, διαπιστώσαμε πως, προκειμένου να υποστηρίξει την ιδιότητά του ως αξιωματικού των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, σε τουλάχιστον μία περίπτωση ο διαχειριστής του λογαριασμού έχει χρησιμοποιήσει φωτογραφία τρίτου προσώπου, εκείνη του διοικητή του πυρηνικού υποβρυχίου “Юрий Долгорукий” (Yury Dolgoruky), Vladimir Shirin, που χρονολογείται από τον Μάρτιο του 2017. Μάλιστα, η εν λόγω φωτογραφία είχε χρησιμοποιηθεί ως εικόνα του προφίλ:
Μετάφραση: Ο ρωσικός υποβρυχιακός στόλος γιορτάζει τα 112α γενέθλιά του Περιοχή Μούρμανσκ. 16 Μαρτίου 2017. Ο διοικητής του καταδρομικού υποβρυχίου στρατηγικών πυραύλων Yury Dolgoruky, πλοίαρχος 1ου βαθμού Vladimir Shirin στο περισκόπιο στο κεντρικό πόστο του πυρηνικού υποβρυχίου Yury Dolgoruky στη βάση στο Gadzhievo.
Ερευνώντας περαιτέρω, παρατηρούμε την παραποίηση φωτογραφιών, τις οποίες οικειοποιείται (εδώ, εδώ), με προσθήκη τρίτου προσώπου. Για παράδειγμα, χρησιμοποιεί φωτογραφία του Αρχηγού του Ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού, Alexander Moiseev (Александр Моисеев). Συγκεκριμένα, ο διαχειριστής του λογαριασμού έχει αποκόψει το πρόσωπο, το οποίο αποδίδεται στον “ναύαρχο Βασίλι Αντρέγιεφ”, και ακολούθως το έχει ενσωματώσει στην επίσημη φωτογραφία του Αρχηγού του Ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού, Ναυάρχου Alexander Moiseev (Александр Моисеев). Ας σημειωθεί πως το πρόσωπο έχει απομονωθεί από φωτογραφία που εντοπίζεται ανεστραμμένη στο εξεταζόμενο προφίλ:
Δηλώσεις ΥΠΕΘΑ
Ακολούθως, τα Ellinika Hoaxes απευθύνθηκαν στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, απ’ όπου επιβεβαιώθηκε η κατηγορηματική κατάρριψη του ισχυρισμού. Συγκεκριμένα, εκπρόσωπος του Υπουργείου δήλωσε:
Είναι ψευδές, ένα ακραίο δείγμα fake news, χωρίς καμία βάση.
Σε ό,τι αφορά την κατάσταση του πλοίου, ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΘΑ δήλωσε πως η φρεγάτα επιτελεί κανονικά την αποστολή της.
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός είναι ψευδής. Ξεκίνησε από έναν λογαριασμό στο Facebook, ονόματι “Василий Андреев” (Βασίλι Αντρέγιεφ), που παριστάνει στέλεχος των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας χρησιμοποιώντας παραποιημένες φωτογραφίες ανώτατων αξιωματικών του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού. Τα Ellinika Hoaxes επικοινώνησαν με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, απ’ όπου λάβαμε την απάντηση ότι ο ισχυρισμός αποτελεί “ακραίο δείγμα fake news“, ενώ η φρεγάτα επιτελεί κανονικά το έργο της στην Ερυθρά θάλασσα.
