Σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαμοιράζεται ο ισχυρισμός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση καταργεί με νόμο τη χρήση των λέξεων «μητέρα» και «πατέρας» και επιβάλλει την αντικατάστασή τους με τις λέξεις «γονέας α» και «γονέας β». Πρόκειται για ισχυρισμό που δεν ευσταθεί και ανακυκλώνεται στο διαδίκτυο ήδη από το 2011. Ας δούμε τι ισχύει.
Παραδείγματα:
Πλαίσιο
Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση, είναι σκόπιμο να κάνουμε μια σύντομη αναδρομή στο 2011, την εποχή δηλαδή που ο εξεταζόμενος ισχυρισμός πρωτοεμφανίστηκε στην ειδησεογραφία.
Συγκεκριμένα, τον Οκτώβριο του 2011 δημοσίευμα της The European Union Times* (EUT) με τίτλο “Europe to destroy traditional family and sexual identity” [μτφ: Η Ευρώπη καταστρέφει την παραδοσιακή οικογένεια και την σεξουαλική ταυτότητα] ανέφερε πως, στη Μ. Βρετανία, οι «παραδοσιακές λέξεις ‘Πατέρας’ και ΄Μητέρα’» επρόκειτο να αντικατασταθούν από τις λέξεις ‘Γονέας 1’ και ΄Γονέας 2’, σε επίσημα έγγραφα. Πρέπει να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο πως, στο πεδίο «ιδεολογία» της σελίδας του EUT διαβάζουμε πως πρόκειται για μέσο με ιδεολογικές βάσεις τον χριστιανισμό και τον συντηρητισμό, το οποίο «αποσκοπεί στην αποκατάσταση της κανονικότητας που χάθηκε από τον δυτικό κόσμο».
Ως τεκμήριο του ισχυρισμού περί αντικατάστασης των όρων «Πατέρας» και «Μητέρα» είχε χρησιμοποιηθεί δημοσίευμα του BBC, το οποίο δημοσιεύτηκε στις αρχές Οκτωβρίου του 2011. Σε κανένα σημείο του εν λόγω ρεπορτάζ δεν τέθηκε ζήτημα αντικατάστασης των λέξεων «Μητέρα» και «Πατέρας», αντίθετα, έγινε λόγος για προσθήκη επιλογών στο πεδίο των στοιχείων που αφορούν τους γονείς σε διαβατήρια, στο πλαίσιο συμπεριληπτικής πολιτικής.
Συλλογή υπογραφών από την Ιερά Μητρόπολη Λαρίσης και Τυρνάβου
Στην Ελλάδα ο ισχυρισμός κυκλοφόρησε σε ιστολόγια και σε αναρτήσεις χρηστών του Facebook λίγα χρόνια αργότερα, τον Νοέμβριο του 2016.
Πιο συγκεκριμένα, εντοπίσαμε έκκληση για τη συλλογή υπογραφών για την «προστασία του θεσμού του γάμου και της οικογένειας» υπό την Αιγίδα της Ιεράς Μητρόπολης Λαρίσης και Τυρνάβου και με τη στήριξη του κινήματος «Μαμά, Μπαμπάς και Παιδιά».
Το ακόλουθο κείμενο βρίσκεται δημοσιευμένο στην ιστοσελίδα της Ιεράς Μητρόπολης:
Η ελληνική οικογένεια, παρ’ ότι κρατιέται ακόμα σε ανώτερο επίπεδο από τη μέση ευρωπαϊκή, έχει επηρεαστεί από τη γενικότερη κρίση, δεν έχει μείνει αλώβητη. Αυτό καταδεικνύεται από την τεράστια αύξηση των διαζυγίων, των μονογονεϊκών οικογενειών, των γεννήσεων εκτός γάμου, την καθιέρωση των συμφώνων συμβίωσης, και δη μεταξύ ομοφυλόφιλων ατόμων, ως νέων μοντέλων συμβίωσης.
Ίσως δεν είναι πολύ μακριά η εποχή που οι τόσο όμορφες και περιεκτικές λέξεις «Πατέρας» και «Μητέρα» θα εξαφανιστούν από τα δημόσια έγγραφα και θα αντικατασταθούν από τους όρους «Γονέας 1» και «Γονέας 2» για χάρη των ομοφυλόφιλων ζευγαριών.
Με αφορμή την κατάθεση νομοσχεδίου που – μεταξύ άλλων – πρότεινε σε έγγραφα σε σχολικά ιδρύματα να αναγράφονται οι λέξεις “γονέας 1” και “γονέας 2”, αντί των «πατέρας» και «μητέρα» στη Γαλλία, το θέμα επανήλθε στην ατζέντα της ελληνικής αρθρογραφίας.
Πρόκειται για νομοσχέδιο που πέρασε από την πρώτη ακρόαση στη γαλλική Εθνοσυνέλευση (Assemblée nationale), το οποίο βέβαια τροποποιήθηκε στη συνέχεια.
Βάσει της νέας τροπολογίας, στα σχολικά έγγραφα και στο πεδίο των πληροφοριών θα προσφέρονταν οι επιλογές «Πατέρας» και «Μητέρα» και για τους δύο γονείς, ώστε να συμπεριληφθούν οικογένειες ομόφυλων ζευγαριών.
Τι ισχύει
Κοινοβουλευτική ερώτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Στις 7 Μαρτίου του 2014, η ευρωβουλευτής Κριστιάνα Μουσκαρντίνι σε κοινοβουλευτική ερώτηση που απηύθυνε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έκανε λόγο για αντικατάσταση των λέξεων «Πατέρας» και «Μητέρα» από τις «Γονέας 1» και «Γονέας 2» σε σχολικά ιδρύματα στο Μιλάνο.
Κατέληξε, μετά την τοποθέτησή της, στα ακόλουθα ερωτήματα:
- Μπορεί η Επιτροπή να μας ενημερώσει για το ποια κράτη χρησιμοποιούν αυτή την ορολογία;
- Τι είδους αναγνώριση δίνει η Επιτροπή στον εκπαιδευτικό, κοινωνικό και οικονομικό ρόλο που παίζει η οικογένεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
- Δεν θα έπρεπε ανάμεσα στα δικαιώματα των παιδιών – τα οποία ήδη η ΕΕ εγγυάται- να υπάρχει και το θεμελιώδες δικαίωμα των γονιών να αναγνωρίζονται ως «μητέρα» και «πατέρας» και όχι ως αριθμοί;
Η απάντηση στα ερωτήματα της κ. Μουσκαρντίνι είναι δημόσια διαθέσιμη και την παραθέτουμε μεταφρασμένη:
Η Επιτροπή δεν παρακολουθεί συστηματικά την ορολογία που χρησιμοποιείται σε σχολικά ιδρύματα των Κρατών Μελών, μιας και δεν έχει έχει την εξουσία να επεμβαίνει στα συστήματα εκπαίδευσης σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο, σύμφωνα με το Άρθρο 165 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΕΕ δεν έχει επίσης αρμοδιότητα να αποφασίζει σχετικά με τη μορφή ή το περιεχόμενο των δημόσιων εγγράφων που εκδίδονται στα κράτη μέλη (είτε αυτά εκδίδονται από δημόσια αρχή είτε από ιδιωτική οντότητα επιφορτισμένη με δημόσια καθήκοντα). Η Επιτροπή ενέκρινε το 2013 πρόταση που προβλέπει ότι τα δημόσια έγγραφα που εκδίδονται σε άλλο κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένων των ληξιαρχικών πράξεων, πρέπει να γίνονται δεκτά ως γνήσια χωρίς να απαιτείται σφραγίδα επικύρωσης (apostille).
Τα δικαιώματα της οικογένειας αναγνωρίζονται και κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο 7, άρθρο 9, άρθρο 33). Επιπλέον, το άρθρο 24 του Χάρτη ορίζει ότι κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να διατηρεί σε τακτική βάση προσωπική σχέση και άμεση επαφή και με τους δύο γονείς του, εκτός εάν αυτό είναι αντίθετο προς το συμφέρον του. Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 51 παράγραφος 1, οι διατάξεις του Χάρτη απευθύνονται στα κράτη μέλη μόνο όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης.
Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι το οικογενειακό δίκαιο αποτελεί αρμοδιότητα των κρατών μελών και ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει επί του παρόντος γενικές αρμοδιότητες όσον αφορά τα δικαιώματα του παιδιού.
Η Επιτροπή έχει αρμοδιότητα μόνο όσον αφορά τη δικαστική συνεργασία στο οικογενειακό δίκαιο που έχει διασυνοριακές επιπτώσεις. Γενικότερα, οι διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα εστιάζουν στη σχέση μεταξύ του παιδιού και των γονέων και των µελών της οικογένειάς του, αλλά παραλείπουν να ρυθμίσουν το θέμα που θέτει η κυρία βουλευτής.
Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές πως η «αντικατάσταση» των λέξεων «μητέρα» και «πατέρας» σε σχολικά έγγραφα δεν βρίσκεται ανάμεσα στις αρμοδιότητες της ΕΕ. Ουσιαστικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει αρμοδιότητα να αποφασίζει σχετικά με τη μορφή ή το περιεχόμενο των δημόσιων εγγράφων που εκδίδονται στα κράτη μέλη. Ακόμη, έχει περιορισμένο ρόλο σε θέματα που άπτονται του οικογενειακού δικαίου, το οποίο ρυθμίζεται από τα ίδια τα κράτη μέλη.
Βασική προϋπόθεση για να νομοθετήσει η ΕΕ σε αυτό το πεδίο είναι να έχουν προκύψει διακρατικές επιπτώσεις. Προκειμένου να καταστεί δυνατό αυτό, τηρείται ειδική νομοθετική διαδικασία, σύμφωνα με την οποία πρέπει να έχει εξασφαλιστεί η σύμφωνη γνώμη όλων των κρατών (ομοφωνία) και να έχει ζητηθεί η εισήγηση του Ευρωκοινοβουλίου.
Καμία από αυτές τις ενέργειες δεν έχει πραγματοποιηθεί σχετικά με το ζήτημα της υποτιθέμενης κατάργησης με νόμο των λέξεων «Μητέρα» και «Πατέρας» από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ δεν υπάρχει νόμος που να επιβάλλει την αντικατάστασή τους από τις λέξεις «Γονέας 1» και «Γονέας 2» (ή Α και Β αντίστοιχα).
Τα ανωτέρω μας επιβεβαίωσε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εξηγώντας πως δεν υπάρχει συγκεκριμένη οδηγία για το ζήτημα της χρήσης ουδέτερης προς το φύλο γλώσσας, με εξαίρεση τις οδηγίες για
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μας εξήγησε πως δεν υπάρχει συγκεκριμένη οδηγία για την υποτιθέμενη αντικατάσταση των λέξεων «Μητέρα» και «Πατέρας».
Επιπλέον, ενημερωθήκαμε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν διαθέτει ξεχωριστές οδηγίες για τη χρήση ουδέτερης προς το φύλο γλώσσας, με εξαίρεση ένα διοργανικό εγχειρίδιο για τη σύνταξη κειμένων που απευθύνεται στους εργαζόμενους των ευρωπαϊκών θεσμών. (σελ. 156)
Συμπέρασμα
Είναι ψευδής ο ισχυρισμός που διακινείται τα τελευταία χρόνια ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση καταργεί με νόμο τη χρήση των λέξεων «Μητέρα» και «Πατέρας» και επιβάλλει την αντικατάστασή τους με τις λέξεις «Γονέας 1» και «Γονέας 2».
Η ΕΕ δεν έχει αρμοδιότητα να αποφασίζει σχετικά με τη μορφή ή το περιεχόμενο των δημόσιων εγγράφων που εκδίδονται στα κράτη μέλη και ουδέποτε ψήφισε σχετικό νόμο για την κατάργηση των λέξεων «Μητέρα» και «Πατέρας».
Πολιτικές για συμπερίληψη των ομόφυλων ζευγαριών υιοθετούνται από τα ίδια τα κράτη μέλη και επί του παρόντος δεν υπάρχει οριζόντια κοινωνική πολιτική για τη χρήση συγκεκριμένων λέξεων σε δημόσια έγγραφα που να έχει νομοθετηθεί από την ΕΕ.
