Ισχυρισμός: Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος στους νέους αυξάνεται δραματικά τα τελευταία χρόνια και έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ.
Συμπέρασμα: Τα επιστημονικά δεδομένα δεν υποστηρίζουν τον ισχυρισμό περί δραματικής αύξησης του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου στους νέους. Οι έγκυρες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι παραμένει εξαιρετικά σπάνιος (1-2 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα ετησίως), με ορισμένες να δείχνουν ακόμη και μείωση των περιστατικών τις τελευταίες δεκαετίες. Η γενική αύξηση στα πρόωρα καρδιαγγειακά προβλήματα αφορά κυρίως μεγαλύτερες ηλικίες και συνδέεται με παράγοντες όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης. Η αναφερόμενη σουηδική μελέτη τονίζει επίσης ότι οι θάνατοι αυτοί παραμένουν “σπάνιοι” και “μη συχνά περιστατικά”, ενώ ο ισχυρισμός του NHS για “ρεκόρ εμφραγμάτων κάτω των 40” δεν επαληθεύεται από κανένα δημόσιο δεδομένο.
Σε άρθρα που δημοσιεύτηκαν στο διαδίκτυο (tothemaonline, protothema, ygeiamou, ikypros) υποστηρίζεται ότι ο «αιφνίδιος καρδιακός θάνατος: “χτυπά” όλο και περισσότερους νέους». Τα άρθρα βασίζονται σε μια πρόσφατη σουηδική μελέτη (που παρουσιάστηκε στο ESC 2025). Η ομάδα της Δρ. Matilda Frisk Torell ανέλυσε 903 περιπτώσεις Αιφνίδιου Καρδιακού Θανάτου (ΑΚΘ) με ηλικία από 1 μέχρι 36 έτη, από δεδομένα από τη Σουηδία μεταξύ των ετών 2000 και 2010. Βρήκαν σύνδρομο αιφνίδιου αρρυθμικού θανάτου στο 22% των περιπτώσεων, με μέση ηλικία θανάτου τα 23 έτη, ενώ το 64% ήταν άνδρες. Επίσης υποστηρίζεται ότι σύμφωνα με το NHS, οι καρδιακές προσβολές σε άτομα κάτω των 40 ετών είναι περισσότερες από ποτέ, μετά από μια περίοδο σταθερής μείωσης από τη δεκαετία του 1960.
Τι ισχύει
Καταρχάς μεσα στο άρθρα υπάρχει σύγχυση μεταξυ αιφνίδιου καρδιακου θανατου και καρδιακης προσβολής. Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος και η καρδιακή προσβολή είναι διαφορετικές καταστάσεις. Η καρδιακή προσβολή προκαλείται από απόφραξη σε αρτηρία της καρδιάς, με αποτέλεσμα να νεκρώνεται τμήμα του καρδιακού μυός, ενώ τα συμπτώματα εμφανίζονται σταδιακά και μπορεί να αντιμετωπιστεί αν υπάρξει έγκαιρη φροντίδα. Αντίθετα, ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι αποτέλεσμα σοβαρής αρρυθμίας και οδηγεί σε άμεση διακοπή της καρδιακής λειτουργίας, συνήθως χωρίς προειδοποίηση. Η έγκαιρη χρήση απινιδωτή και ΚΑΡΠΑ είναι κρίσιμη για την επιβίωση.
Ο τίτλος του ελληνικού άρθρου (“Ο ΑΚΘ ‘χτυπά όλο και περισσότερους νέους ανθρώπους’) και ο υπαινιγμός μιας νέας επιδημίας δεν υποστηρίζονται από τα δεδομένα συχνότητας. Αξιόπιστες πηγές τονίζουν ότι τέτοια περιστατικά εξακολουθούν να είναι σπάνια. Μάλιστα, η πρόσφατη σουηδική μελέτη για τον ΑΚΘ σε νέους τόνισε την έγκαιρη αναγνώριση των προειδοποιητικών σημείων αλλά σημείωσε επίσης ότι αυτές οι τραγωδίες παραμένουν σπάνιες. Από έρευνα που κάναμε σε ακαδημαϊκές πηγές και αξιόπιστα επιστημονικά περιοδικά δε βρήκαμε στοιχεία ότι ο ΑΚΘ στους νέους αυξάνεται απότομα· αντιθέτως, ορισμένες μεγάλες αμερικανικές αναλύσεις αναφέρουν μείωση του ΑΚΘ σε νεαρούς ενήλικες τις τελευταίες δεκαετίες (π.χ. μείωση 49% από το 2004-2020) – αν και οι τάσεις ποικίλλουν ανάλογα με τη μελέτη και την ηλικιακή ομάδα.
Ο ΑΚΘ σε φαινομενικά υγιείς νέους ανθρώπους είναι πολύ σπάνιος. Μεγάλες μελέτες τοποθετούν τη συχνότητά του στο επίπεδο των 1-2 ανά 100.000 άτομα ετησίως. Για παράδειγμα, μια δανέζικη έρευνα βρήκε ποσοστό ΑΚΘ περίπου 1,1/100.000 σε παιδιά (ηλικίας 1-18). Παρομοίως, το CDC των ΗΠΑ εκτιμά περίπου 2.000 αιφνίδιες καρδιακές ανακοπές ετησίως σε άτομα κάτω των 25 ετών (από ~330 εκατομμύρια ανθρώπους), που είναι της τάξης του 1-2 ανά 100.000.
Τάσεις συχνότητας και “άνοδος” στους νέους ενήλικες
Το άρθρο ισχυρίζεται αυξανόμενη συχνότητα (“τα τελευταία χρόνια… περισσότερα εμφράγματα σε άτομα κάτω των 40 από ποτέ”) αλλά τα έγκυρα δεδομένα είναι μικτά. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Βρετανικό Ίδρυμα Καρδιάς (BHF) αναφέρει ότι οι πρόωροι καρδιαγγειακοί θάνατοι (κάτω των 75) έχουν αυξηθεί σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Για παράδειγμα, το 2022 σημειώθηκαν ~39.000 θάνατοι κάτω των 75 ετών από καρδιακή νόσο (μόνο στην Αγγλία), ο υψηλότερος αριθμός από το 2008. Αυτό αντικατοπτρίζει ευρείες πληθυσμιακές τάσεις (πιθανώς λόγω παχυσαρκίας, διαβήτη, προβλημάτων πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη), αλλά αφορά κυρίως μεγαλύτερους ενήλικες και όλους τους καρδιακούς θανάτους, όχι μόνο τους αιφνίδιους.
Ειδικά για τους νεότερους ενήλικες, τα δεδομένα είναι λιγότερο σαφή. Ορισμένες αμερικανικές αναλύσεις επικεντρωμένες στα στεφανιαία εμφράγματα, και όχι στον ΑΚΘ καθαυτό, υποδηλώνουν αυξανόμενα ποσοστά εμφραγμάτων του μυοκαρδίου σε ενήλικες κάτω των 45 ετών, ιδιαίτερα στις γυναίκες. Μια πρόσφατη έκθεση της American Heart Association σημείωσε ότι ο κίνδυνος εμφράγματος αυξάνεται μεταξύ των νέων την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, αυτές οι μελέτες επικεντρώνονται στην ισχαιμική καρδιακή νόσο, και όχι στον ΑΚΘ. Αντιθέτως, αναλύσεις επικεντρωμένες στον ΑΚΘ, που συχνά περιλαμβάνουν όλες τις αιτίες καρδιακής ανακοπής, γενικά δεν δείχνουν ξαφνική έξαρση στους νέους. Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία αναφέρει την εν λόγω μεγάλη σουηδική μελέτη της Frisk Torell και των συνεργατών της (2000-2010) που δείχνει η μέση ηλικία θανάτου από ΑΚΘ είναι τα 23 έτη, αλλά δεν ισχυρίζεται καμία αύξηση με την πάροδο του χρόνου.
Προειδοποιητικά σημεία και συμπτώματα
Το άρθρο επισημαίνει σωστά ότι λεπτά προειδοποιητικά σημεία μερικές φορές προηγούνται του ΑΚΘ, αλλά υπερβάλλει ως προς τη γριπώδη φύση τους. Οι Σουηδοί ερευνητές στην ίδια μελέτη διαπίστωσαν ότι περίπου οι μισοί νέοι που πέθαναν από ΑΚΘ είχαν κάποια πρόδρομα συμπτώματα. Στη μελέτη αυτή (903 περιπτώσεις ηλικίας 1-36), ~52% των θυμάτων με σύνδρομο αιφνίδιου αρρυθμικού θανάτου ανέφεραν συμπτώματα όπως αίσθημα παλμών (ταχυκαρδία), ζάλη ή λιποθυμία (συγκοπή), ναυτία/έμετο και σημεία λοίμωξης λίγο πριν το θάνατο. Πρακτικά, αυτά μπορεί να μοιάζουν με ήπια “γριπώδη” νόσο ή λιποθυμικά επεισόδια. Από την άλλη όμως κανένα μεμονωμένο σύμπτωμα δεν προβλέπει αξιόπιστα τον ΑΚΘ, ενώ πολλά θύματα είναι ασυμπτωματικά μέχρι το συμβάν. Ωστόσο, περίπου οι μισές περιπτώσεις ΑΚΘ δεν είχαν καμία προειδοποίηση. Αμερικανικά παιδιατρικά δεδομένα σημειώνουν επίσης ότι ορισμένοι νέοι ασθενείς είχαν προηγούμενη δύσπνοια, θωρακικό άλγος ή λιποθυμία, αλλά πολλοί δεν είχαν προηγούμενα συμπτώματα.
Υποκείμενες αιτίες και παράγοντες κινδύνου
Κατά πολύ οι συχνότερες αιτίες ΑΚΘ στους νέους είναι γενετικές καρδιακές διαταραχές, και όχι παράγοντες τρόπου ζωής. Η ανασκόπηση του HealthyChildren.org των ΗΠΑ αναφέρει την υπερτροφική καρδιομυοπάθεια (HCM) ως τη μεγαλύτερη μεμονωμένη αιτία ΑΚΘ στους νέους. Άλλες κληρονομικές καταστάσεις – διατατική ή αρρυθμιογόνος καρδιομυοπάθεια, συγγενείς στεφανιαίες ανωμαλίες, ή ηλεκτρικές διαταραχές διαύλων (σύνδρομο μακρού QT, Brugada, κ.λπ.) – επίσης κυριαρχούν στον ΑΚΘ σε αθλητές. Η ιογενής μυοκαρδίτιδα είναι ένας αναγνωρισμένος παράγοντας που μπορεί να πυροδοτήσει τον ΑΚΘ στους νέους. Μπορεί να παρουσιαστεί με γριππώδη συμπτώματα και να οδηγήσει σε θανατηφόρες αρρυθμίες. Το παράδειγμα του άρθρου για ιογενή λοίμωξη που προκαλεί αρρυθμία (Izquierdo) είναι ιατρικά πιθανό.
Αντιθέτως, οι παραδοσιακοί παράγοντες κινδύνου “εμφράγματος” (παχυσαρκία, υπέρταση, διαβήτης, κάπνισμα) συμβάλλουν κυρίως στη στεφανιαία νόσο σε μεγαλύτερους ενήλικες. Αυτοί οι παράγοντες συνήθως δεν εξηγούν τον ΑΚΘ σε υγιείς 20-30χρονους. Είναι παραπλανητικό να εξισώνεται η αυξανόμενη παχυσαρκία/διαβήτης με περισσότερους ΑΚΘ σε νέους. Αυτοί οι παράγοντες προκαλούν αύξηση στη συνολική καρδιαγγειακή νόσο και ακόμη και εμφράγματα σε μεσήλικες, αλλά ο αιφνίδιος θάνατος σε έναν 20χρονο με καλή φυσική κατάσταση οφείλεται σχεδόν πάντα σε γενετική καρδιακή νόσο ή αρρυθμία, και όχι σε φραγμένες αρτηρίες. Εν συντομία, το άρθρο συγχέει τις τάσεις “πρόωρης καρδιακής νόσου” (που είναι ανησυχητικές) με τις τάσεις “συνδρόμου αιφνίδιου θανάτου” (που παραμένουν σποραδικές).
Το άρθρο αναφέρει ψυχιατρικές καταστάσεις, γαστρεντερικά συμπτώματα και κολπική μαρμαρυγή ως παράγοντες. Ορισμένοι ειδικοί διερευνούν εάν το χρόνιο στρες ή η σοβαρή ψυχική ασθένεια μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο ΑΚΘ (π.χ. μέσω παρενεργειών φαρμάκων. Παρομοίως μελέτη δείχνει ότι οι αθλητές έχουν 2,46 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης κολπικής μαρμαρυγής σε σύγκριση με μη-αθλητές. Τα μικτά αθλήματα (όπως ποδόσφαιρο, ράγκμπι) παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τα αθλήματα αντοχής, και παραδόξως οι νεότεροι αθλητές (κάτω των 55 ετών) έχουν υψηλότερο σχετικό κίνδυνο από τους μεγαλύτερους.
Συμπέρασμα: Τα επιστημονικά δεδομένα δεν υποστηρίζουν τον ισχυρισμό περί δραματικής αύξησης του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου στους νέους. Οι έγκυρες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι παραμένει εξαιρετικά σπάνιος (1-2 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα ετησίως), με ορισμένες να δείχνουν ακόμη και μείωση των περιστατικών τις τελευταίες δεκαετίες. Η γενική αύξηση στα πρόωρα καρδιαγγειακά προβλήματα αφορά κυρίως μεγαλύτερες ηλικίες και συνδέεται με παράγοντες όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης. Η αναφερόμενη σουηδική μελέτη τονίζει επίσης ότι οι θάνατοι αυτοί παραμένουν “σπάνιοι” και “μη συχνά περιστατικά”, ενώ ο ισχυρισμός του NHS για “ρεκόρ εμφραγμάτων κάτω των 40” δεν επαληθεύεται από κανένα δημόσιο δεδομένο.
Πνευματική ιδιοκτησία ©Cyprus University of Technology, Social Computing Research Center. Με την επιφύλαξη κάθε δικαιώματος.
Αρχικά δημοσιεύτηκε εδώ.
