Τον Μάρτιο του 2024 κοινοποιήθηκε στα κοινωνικά δίκτυα σε διάφορες γλώσσες μια φωτογραφία προ του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στην οποία απεικονίζεται μια νεαρή αγρότισσα να σφίγγει το χέρι του Αδόλφου Χίτλερ, με τον ψευδή ισχυρισμό ότι έδειχνε τη γιαγιά της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, της σημερινής προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τον Γερμανό δικτάτορα. Οι χρήστες ισχυρίστηκαν ότι η Φον ντερ Λάιεν ήταν επομένως ναζίστρια. Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί είναι ψευδείς. Η φωτογραφία απεικονίζει πιθανότατα μια αγρότισσα από την Ανατολική Πρωσία σε μια εκδήλωση που διοργάνωσε το ναζιστικό κόμμα το 1937. Επιπλέον, σύμφωνα με τα αρχεία που συμβουλεύτηκε το AFP, οι δύο γιαγιάδες της Φον ντερ Λάιεν είχαν διαφορετικά ονόματα από αυτό της κοπέλας της φωτογραφίας.
«ΤΟ ΜΗΛΟ ΠΕΦΤΕΙ ΚΑΤΩ ΑΟΙ ΤΗΝ ΜΗΛΙΑ…Μια φωτογραφία της γιαγιάς της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον Αδόλφο Χίτλερ γίνεται viral στα social media», γράφει μια ανάρτηση στο Facebook στις 20 Μαρτίου 2024, που κοινοποιήθηκε από τότε δεκάδες φορές.
Η ανάρτηση κοινοποιεί μια ασπρόμαυρη εικόνα μιας νεαρής γυναίκας με παραδοσιακή ενδυμασία που σφίγγει το χέρι στον Αδόλφο Χίτλερ, και οι δύο περιτριγυρισμένοι από ναζιστές αξιωματούχους.
Η ανάρτηση προσθέτει επίσης: «Ο παππούς της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν ο στρατηγός των SS Karl Albrecht Oberg. Τον Σεπτέμβριο του 1941, ο Karl Oberg διορίστηκε «Αρχηγός των SS και της αστυνομίας» (SSPf) στην περιοχή Radom της Πολωνίας, όπου προώθησε την εξόντωση Εβραίων και Σλάβων, καθώς και την εκκαθάριση των Πολωνών».
Στιγμιότυπα της ψευδούς ανάρτησης στο Facebook και του ψευδούς διαδικτυακού άρθρου. Λήψη εικόνων: 22/03/2024
Η ίδια εικόνα κοινοποιήθηκε επίσης με τον ίδιο ισχυρισμό στο Facebook εδώ. Διαδικτυακά άρθρα, όπως εδώ, εδώ ή εδώ, παρουσιάζουν επίσης την ίδια φωτογραφία που κοινοποιήθηκε από έναν λογαριασμό Χ στα αγγλικά.
Μάλιστα, ο συγκεκριμένος λογαριασμός κοινοποιεί μια δημοσίευση με ημερομηνία 23 Νοεμβρίου 2023, που δημοσιεύθηκε από τον Νόρμαν Φινκελστάιν, έναν Αμερικανό πολιτικό αναλυτή, η οποία φαίνεται παρακάτω:
Στιγμιότυπο της ανάρτησης X του Φινκελστάιν. Λήψη εικόνας: 26/03/2024
Η δημοσίευση εξακολουθεί να είναι ορατή στην ενότητα «Media» του λογαριασμού X του Νόρμαν Φινκελστάιν. Το AFP επικοινώνησε με τον Φινκελστάιν για να του ζητήσει να εξηγήσει πώς είχε διαπιστώσει ότι η γυναίκα στη φωτογραφία ήταν η γιαγιά της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά μέχρι την ημερομηνία δημοσίευσης δεν είχε λάβει καμία απάντηση.
Η ίδια φωτογραφία με τον ίδιο ισχυρισμό κοινοποιήθηκε και στα γερμανικά.
Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί είναι ψευδείς. Η νεαρή γυναίκα στη φωτογραφία είναι στην πραγματικότητα μια αγρότισσα από την Ανατολική Πρωσία, όπως κατάφερε να διαπιστώσει το AFP. Επιπλέον, τα αρχεία που συμβουλεύτηκε το AFP έδειξαν ότι οι δύο γιαγιάδες της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν είχαν το ίδιο όνομα με την κοπέλα της φωτογραφίας.
Τέλος, σύμφωνα με τα ίδια γερμανικά αρχεία και διαδικτυακές πηγές, ο παππούς της δεν ήταν αξιωματικός των SS με το όνομα Καρλ Άλμπρεχτ Όμπεργκ. Οι αναρτήσεις παρερμηνεύουν το όνομα του Όμπεργκ – το Άλμπρεχτ ήταν ένα από τα μικρά του ονόματα και επομένως δεν έχει καμία σχέση με την οικογένεια Άλμπρεχτ από την οποία κατάγεται η Φον ντερ Λάιεν.
Μια κοπέλα ονόματι Χίλντεγκαρντ Ζάντοπ
Μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας μάς επέτρεψε να βρούμε αυτή τη φωτογραφία (αρχειοθετημένη εδώ) σε έναν ιστότοπο αρχείου που ονομάζεται Bildarchiv Ostpreußen (Εικονοθήκη Ανατολικής Πρωσίας). Ο ιστότοπος αυτός συλλέγει ιστορικές φωτογραφίες από την περιοχή που κάποτε ήταν γνωστή ως Ανατολική Πρωσία, σήμερα ο ρωσικός θύλακας στην Ευρώπη, το Καλίνινγκραντ.
Η φωτογραφία χρονολογείται από το 1937, δηλαδή πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η λεζάντα αναφέρει στα γερμανικά: «Ναουνιένεν , η Χίλντεγκαρντ Ζάντοπ (Hildegard Zantop) από το Ναουνιένεν παρουσιάζει το στεφάνι συγκομιδής της αγροτικής νεολαίας της Ανατολικής Πρωσίας στην ημέρα των αγροτών στο Μπύκεμπουργκ (Bückeburg)».
Στιγμιότυπο της φωτογραφίας στον ιστότοπο Bildarchiv Ostpreussen. Λήψη εικόνας: 22/03/2024
Μια προηγμένη διαδικτυακή αναζήτηση δεν έδωσε κανένα αποτέλεσμα σχετικά με οποιαδήποτε σχέση μεταξύ της Χίλντεγκαρντ Ζάντοπ, που φαίνεται στη φωτογραφία, και της οικογένειας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Το όνομα Ζάντοπ εμφανίζεται, ωστόσο, σε έναν ιστότοπο γενεαλογίας της Ανατολικής Πρωσίας (αρχειοθετημένο εδώ), κάτι που φαίνεται να είναι χαρακτηριστικό αυτής της πρώην γερμανικής περιοχής.
Το χωριό Ναουνιένεν (Naunienen) που αναφέρεται στη λεζάντα της φωτογραφίας βρισκόταν στην Ανατολική Πρωσία (αρχειοθετημένο εδώ).
Σε ηλεκτρονικό μήνυμα στις 22 Μαρτίου 2024, η Άννα Λάνγκνερ από τον ιστότοπο Bildarchiv Orstpreußen έγραψε ότι η νεαρή γυναίκα στη φωτογραφία δεν είχε καμία σχέση με την οικογένεια της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Καθώς είμαστε ένα φωτογραφικό αρχείο, δεν έχουμε καμία περαιτέρω γνώση της οικογενειακής κατάστασης του προσώπου που φαίνεται στη φωτογραφία», έγραψε.
Στις 22 Μαρτίου 2024, το AFP συμβουλεύτηκε το Deutsches Geschlechterbuch, ένα γενεαλογικό εγχειρίδιο επιφανών οικογενειών, για να μάθει την καταγωγή της σημερινής προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν βρίσκεται στη σελίδα 45 του τόμου 187, ο οποίος είναι αφιερωμένος στο γερμανικό κρατίδιο της Κάτω Σαξονίας και εκδόθηκε το 1982. Το όνομά της είναι Ούρσουλα Γκέρτρουντ και η ημερομηνία γέννησής της είναι 8 Οκτωβρίου 1958, όπως φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία:
Deutsches Geschlechterbuch, τόμος 187, σ. 45. Το κόκκινο τετράγωνο προστέθηκε από το AFP. Φωτογραφία τραβηγμένη από το AFP στις 6 Μαρτίου 2024. – Rossen BOSSEV / AFP
Αν εντοπίσουμε την καταγωγή της, μπορούμε να δούμε ότι το όνομα της γιαγιάς της από τη μητέρα της ήταν Gertrud Emma Margarethe Ohlrogge (Γκέρτρουντ Έμμα Μαργκαρέτε Ολρόγκε), όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα:
Deutsches Geschlechterbuch, τόμος 187, σ. 45. Το κόκκινο τετράγωνο προστέθηκε από την AFP. Φωτογραφία τραβηγμένη από το AFP στις 6 Μαρτίου 2024. – Rossen BOSSEV / AFP
Η Ολρόγκε ήταν η μητέρα της Χάιντι Άντελε Στρόμεϊερ, συζύγου του Ερνστ Καρλ Γιούλιους Άλμπρεχτ, επί μακρόν πρωθυπουργού της Κάτω Σαξονίας (1976-1990).
Από την πλευρά του πατέρα της, η γιαγιά της Φον ντερ Λάιεν ήταν η Adelaheid (Adda) Eugenie Johanna Berg (Αντελαχάιντ (Adda) Ευγενία Γιοχάνα Μπεργκ), σύζυγος του Καρλ Έντουαρντ Άλμπρεχτ, γνωστού Γερμανού ψυχολόγου και ψυχοθεραπευτή, όπως φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία:
Deutsches Geschlechterbuch, τόμος 187, σ. 44. Το κόκκινο τετράγωνο προστέθηκε από το AFP. Φωτογραφία τραβηγμένη από το AFP στις 6 Μαρτίου 2024. – Rossen BOSSEV / AFP
Ανατρέχοντας στο βιβλίο, το AFP δεν μπόρεσε να βρει το όνομα Χίλντεγκαρντ Ζάντοπ, ή έστω απλώς Ζάντοπ, στην οικογένεια της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Ο παππούς της Φον ντερ Λάιεν δεν ήταν στρατηγός των SS
Στις αναρτήσεις στο Facebook υποστηρίζεται ότι ο Καρλ Άλμπρεχτ Όμπεργκ, στρατηγός των SS, ήταν ο παππούς του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Συμβουλευόμενοι ακόμη το Deutsches Geschlechterbuch, μπορούμε να δούμε ότι ο παππούς της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ήταν ο Καρλ Έντουαρντ Άλμπρεχτ (Carl Eduard Albrecht) (σ. 43):
Deutsches Geschlechterbuch, τόμος 187, σ. 43. Το κόκκινο τετράγωνο προστέθηκε από το AFP. Φωτογραφία τραβηγμένη από το AFP στις 6 Μαρτίου 2024. – Rossen BOSSEV / AFP
Ο Καρλ Έντουαρντ Άλμπρεχτ (1902-1965), ο οποίος ήταν γιατρός και ψυχολόγος, γεννήθηκε το 1902, όταν ο μελλοντικός στρατηγός των SS Όμπεργκ ήταν πέντε ετών.
Στη σελίδα 42, βρίσκουμε τον πατέρα του Καρλ Έντουαρντ Άλμπρεχτ και τον προπάππο της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φρίντριχ Καρλ Άλμπρεχτ (1875-1952). Περιγράφεται ως επιχειρηματίας και ιδιοκτήτης της εταιρείας «Friedrich Carl Albrecht».
Το AFP διασταύρωσε αυτές τις βιογραφίες με παλαιότερες εκδόσεις του Deutsches Geschlechterbuch, όπως αυτή του 1910, όπου βλέπουμε επίσης ότι ο Φρίντριχ Καρλ Άλμπρεχτ είναι ο πατέρας του Καρλ Έντουαρντ Άλμπρεχτ.
Ποιος ήταν ο στρατηγός των SS Καρλ Άλμπρεχτ Όμπεργκ
Ο στρατηγός των SS Καρλ Όμπεργκ (αριστερά) και ο συνταγματάρχης των SS Χέλμουτ Κνόχεν (δεξιά) δικάζονται ως εγκληματίες πολέμου στις 27 Σεπτεμβρίου 1954, όταν επαναλήφθηκε η δίκη τους. – AFP
Ο Καρλ Άλμπρεχτ Όμπεργκ γεννήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 1897 στο Αμβούργο. Εντάχθηκε σχετικά νωρίς στο ναζιστικό κόμμα και στη συνέχεια στα SS το 1934 και έγινε λοχαγός. Υπηρέτησε επίσης ως αξιωματικός των SS και της αστυνομίας στην Πολωνία κατά τη διάρκεια της κατοχής και αργότερα -αφού προήχθη σε υποστράτηγο των SS- στάλθηκε στο Παρίσι «για να αναλάβει τη διοίκηση των SS και της SD στην κατεχόμενη Γαλλία», όπως εξηγεί το προφίλ του στο «Βιογραφικό Λεξικό του Τρίτου Ράιχ» (σελ. 339-340). Συνελήφθη το 1945 στην Αυστρία. Ο Όμπεργκ καταδικάστηκε δύο φορές σε θάνατο, αλλά αργότερα του δόθηκε χάρη. Πέθανε στις 3 Ιουνίου 1965 στη βορειογερμανική πόλη Φλένσμπουργκ, η οποία ήταν γνωστή ως καταφύγιο για αξιωματικούς των SS και άλλο προσωπικό των Ναζί μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (επίσης εδώ).
Οι αφηγήσεις παραπληροφόρησης που υπονοούν ότι οι πρόγονοι δημόσιων προσώπων ήταν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του ναζιστικού καθεστώτος είναι συνηθισμένες και έχουν ήδη καταρριφθεί από το AFP, όπως αυτή για τον πατέρα του ιδρυτή του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.