Deepfake βίντεο με τον Νίκο Χατζηνικολάου και τον Elon Musk κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οδηγώντας σε απατηλή ιστοσελίδα προκειμένου να παρασύρει ανυποψίαστους πολίτες, λαμβάνοντας προσωπικά τους στοιχεία. Αυτά τα δεδομένα, είναι πιθανό να πωλούνται σε συλλέκτες και διακινητές δεδομένων που τα μεταπωλούν για διαφημιστικούς και κερδοσκοπικούς λόγους.
Το βίντεο
Τι ισχύει
Το εξεταζόμενο βίντεο υποτίθεται πως δείχνει δελτίο ειδήσεων του ANT1 στο οποίο ο παρουσιαστής, Νίκος Χατζηνικολάου, παρουσιάζει ένα νέο οικονομικό πρόγραμμα, μέσω του οποίου οι πολίτες μπορούν να πλουτίσουν, επενδύοντας αρχικά το ποσό των 250 ευρώ. Το βίντεο αναρτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2024 από σελίδα στο Facebook ονόματι “Daily Digest” με 77 likes, 104 ακόλουθους και μόλις μία δημοσίευση, με κριτικές και ορισμένα σχόλια στη σελίδα να κάνουν λόγο για “απατεώνες”.
Το βίντεο, διάρκειας 6 λεπτών και 37 δευτερολέπτων, μετά την εισαγωγή παρουσιάζει υποτιθέμενες δηλώσεις του Elon Musk. Έπειτα από μία απλή αντίστροφη αναζήτηση εικόνας, διαπιστώνεται ότι το επίμαχο βίντεο προέρχεται από συνέντευξη του γνωστού επιχειρηματία και ιδιοκτήτη του X, στο Babylon Bee, αναρτημένη στο You Tube στις 2 Ιουνίου 2023, η οποία όμως έχει υποστεί ψηφιακή επεξεργασία: τα λόγια που του αποδίδονται στο εξεταζόμενο βίντεο στην πραγματικότητα δεν έχουν ειπωθεί ποτέ αλλά έχουν τοποθετηθεί με τη χρήση προγράμματος τεχνητής νοημοσύνης.
Πατώντας πάνω στον ενεργό σύνδεσμο, που εμφανίζεται κάτω από το εξεταζόμενο βίντεο, οδηγούμαστε σε σελίδα που μιμείται την αρχική σελίδα της γνωστής ενημερωτικής ιστοσελίδας, Πρώτο Θέμα. Ωστόσο, από τον σύνδεσμο που βλέπουμε, γίνεται αντιληπτό ότι δεν πρόκειται για την αυθεντική σελίδα του Πρώτου Θέματος, καθώς το αυθεντικό url είναι το εξής: https://www.protothema.gr/
Παρ’ όλα αυτά, στη συγκεκριμένη σελίδα εμφανίζεται το παρακάτω:
Αναζήτηση του παραπάνω συνδέσμου μέσω του εργαλείου WhoIs, μας δίνει τη δυνατότητα να εντοπίσουμε ότι ως πόλη καταχώρησης της συγκεκριμένης ιστοσελίδας παρουσιάζεται το Κίεβο της Ουκρανίας και ως καταχωρητής εμφανίζεται άνδρας ονόματι Ivan Sukhetskyi. Ημερομηνία δημιουργίας της ιστοσελίδας είναι η 5η Μαρτίου 2024.
Στην εξεταζόμενη ιστοσελίδα, το πρόγραμμα “πλουτισμού” που διαφημίζεται κατονομάζεται ως “Bitcoin ETF”. Το Bitcoin είναι το πρώτο αποκεντρωμένο κρυπτονόμισμα, ενώ ως ETF (Exchange-traded fund), ορίζεται ένα διαπραγματεύσιμο αμοιβαίο κεφάλαιο, ένας τύπος επενδυτικού κεφαλαίου που αποτελεί προϊόν που διακινείται στο χρηματιστήριο.
Όπως προαναφέρθηκε, στην απάτη τονίζεται η συμμετοχή και υποστήριξη του Elon Musk σε αυτό το “πρόγραμμα”, ενώ εντός της σελίδας υπάρχει κι άλλο deepfake βίντεο με τον ίδιο. Ωστόσο, έπειτα από αντίστροφη αναζήτηση, βλέπουμε πως αποτελείται από κομμένα πλάνα της συνέντευξης του Musk στο Pedro J. Pizarro, πρόεδρο της EEI (Edison Electric Institute) στις 13 Ιουνίου 2023. Η συνομιλία αυτή, που πραγματοποιήθηκε στο Όστιν του Τέξας, αφορούσε το μέλλον της ηλεκτροκίνησης.
Κάθε σύνδεσμος της εν λόγω σελίδας, καθώς και το χαρακτηριστικό κουμπί στο τέλος του άρθρου, παραπέμπουν σε επίσκεψή της φόρμας εγγραφής, στην οποία ζητούνται τα παρακάτω:
- Εγγραφείτε στον ιστότοπο συμπληρώνοντας προσεκτικά και σωστά όλα τα πεδία της φόρμας.
- Περιμένετε την κλήση από τον διαχειριστή της πλατφόρμας στον αριθμό του κινητού σας τηλεφώνου και επιβεβαιώστε την εγγραφή.
- Επιλέξτε το ποσό που θέλετε να επενδύσετε και λάβετε την πρώτη σας πληρωμή το ίδιο κιόλας βράδυ.
Στο παρελθόν έχουμε καταρρίψει παρόμοιες απάτες όπου αντιγράφουν την αρχική σελίδα διαφόρων ιστοσελίδων και χρησιμοποιούν επώνυμα πρόσωπα εντός αυτών για την προώθηση της απάτης (εδώ κι εδώ). Στην πραγματικότητα, τέτοιου είδους “πλατφόρμες” έχουν μόνο σκοπό την κλοπή προσωπικών και τραπεζικών στοιχείων (phising).
Εγγραφή που λήγει πολύ σύντομα από τη στιγμή της ανάγνωσης
Για την επιτυχημένη εγγραφή, οι χρήστες, όπως αναφέρεται, θα δεχθούν ένα τηλεφώνημα αφού συμπληρώσουν τα στοιχεία τους στη φόρμα εγγραφής. Αυτή η πρακτική σημαίνει ότι οι χρήστες κινδυνεύουν να χρεωθούν με υψηλά ποσά, εάν δεχθούν αναπάντητη κλήση και καλέσουν οι ίδιοι στην συνέχεια τον αριθμό που τους κάλεσε. Η συγκεκριμένη πρακτική ονομάζεται “wangiri” και πρόκειται για μορφή απάτης για την οποία έχουν εκδοθεί προειδοποιήσεις τόσο από την Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας όσο και από την Europol.
Έπειτα, παρατίθεται ένα πλαστό αντίγραφο χρηματικής κίνησης, που οικειοποιείται το όνομα της Τράπεζας Πειραιώς, ως δήθεν απόδειξη κερδών που αποκόμισε κάποιος υποτιθέμενος συμμετέχων στο διαφημιζόμενο πρόγραμμα επένδυσης. Ωστόσο, με προσεκτικότερο έλεγχο μπορεί οποιοσδήποτε να εντοπίσει από ορθογραφικά λάθη μέχρι λανθασμένο κωδικό χώρας του τραπεζικού αριθμού IBAN.
Στην Ελλάδα, ο αριθμός IBAN περιέχει μπροστά το χαρακτηριστικό “GR” (εδώ, εδώ κι εδώ). Τοποθετώντας το IBAN που υπάρχει στη σελίδα της απάτης σε ιστοσελίδα ελέγχου IBAN, διαπιστώνεται ότι το ψηφίο ελέγχου IBAN δεν είναι έγκυρο και περιέχει αρχικά τα γράμματα “IE”, παραπέμποντας στην Ιρλανδία.
Αναζητώντας το πλαστό IBAN στο Google, εντοπίζουμε παρόμοιο άρθρο απάτης από το εξωτερικό, με τα ίδια χαρακτηριστικά. Σε αυτή την περίπτωση γίνεται μίμηση της ιστοσελίδας CBS News του Καναδά και ο χρήστης οδηγείται στην ίδια φόρμα εγγραφής.
Σε περαιτέρω αναζήτηση, με το ίδιο IBAN εμφανίζονται και άλλες ξένες απάτες με ίδιο ή παρόμοιο μοτίβο με αυτήν ή άλλες απάτες που καταρρίψαμε στο παρελθόν, στη Σιγκαπούρη, την Πολωνία, τη Γερμανία, την Ελβετία και την Ιταλία.
Θετικά σχόλια με χρήση πλαστών στοιχείων και φωτογραφιών
Όπως και σε άλλες περιπτώσεις απάτης, έτσι και στην περίπτωση αυτή, βρίσκουμε μια σειρά από θετικά σχόλια χρηστών χωρίς να δίνεται η δυνατότητα να επιλέξουμε τα προφίλ τους, με τα ονόματα των σχολιαστών να φαίνονται πλαστά και τις φωτογραφίες των προφίλ τους να παραπέμπουν σε φωτογραφίες στοκ. Επιπρόσθετα, πατώντας την επιλογή “απάντηση” και σε κάποιο σχόλιο ή την επιλογή “προσθήκη σχολίου”, η σελίδα στέλνει τον χρήστη ξανά στη φόρμα εγγραφής.
Συνοψίζοντας, μια σειρά χαρακτηριστικών, κοινών στις περισσότερες απάτες, αποδεικνύει ότι η συγκεκριμένη διαφήμιση συνιστά μία ακόμη περίπτωση επενδυτικής απάτης:
Πώς καταλαβαίνουμε παρόμοιες απάτες
Συνηθισμένες ενδείξεις ότι μια ιστοσελίδα είναι απατηλή και πρόκειται για απάτη είναι οι εξής:
- Η διεύθυνσή της (URL) είναι άσχετη με τα όσα παρουσιάζει.
- Η σελίδα μιμείται τη διάταξη και χρησιμοποιεί το λογότυπο γνωστού ειδησεογραφικού site.
- Τα κείμενα προέρχονται από αυτόματη μετάφραση και έχουν ορθογραφικά λάθη.
- Τα πρόσωπα που εμφανίζονται σε αυτή είναι φανταστικά ή οι φωτογραφίες κλεμμένες.
- Παρουσιάζει μια συνέντευξη με κάποιον υποτιθέμενο ειδικό ή διάσημο που επιβεβαιώνει με απόλυτο τρόπο τους ισχυρισμούς της.
- Τα σχόλια που περιέχει είναι πλαστά και κατά κόρον θετικά.
- Δεν έχει κανένα άλλο άρθρο και όλοι οι σύνδεσμοι προωθούν στη σελίδα της παραγγελίας/εγγραφής.
- Η προσφορά του προϊόντος λήγει την ημέρα που τη διαβάζετε ή απομένουν ελάχιστα τεμάχια.
- Δεν υπάρχει τρόπος επικοινωνίας, τηλέφωνο, e-mail ή διεύθυνση της εταιρείας (συχνά αυτές οι απάτες στήνονται από το εξωτερικό).
- Υπόσχεται επιστροφή χρημάτων αν δεν μείνετε ικανοποιημένοι, αλλά αν διαβάσετε τους όρους διαπιστώνετε πως είναι διατυπωμένοι ώστε να μην αναγκαστούν ποτέ να επιστρέψουν τα χρήματα.
Συμπέρασμα
Πρόκειται περί απάτης η οποία κυκλοφορεί και στο εξωτερικό και χρησιμοποιεί βίντεο δημιουργημένα με τη βοήθεια προγράμματος τεχνητής νοημοσύνης, αποσκοπώντας στην άντληση προσωπικών δεδομένων και έπειτα χρημάτων, από ανυποψίαστους και ευκολόπιστους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Σε κάθε περίπτωση, οι χρήστες θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μη δίνουν τα προσωπικά τους στοιχεία χωρίς να είναι βέβαιοι για την αξιοπιστία της εκάστοτε ιστοσελίδας.
