Τα εμβόλια κατά της Covid-19 έχουν σώσει εκατομμύρια ζωές από τότε που κυκλοφόρησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, ψευδείς και παραπλανητικές πληροφορίες σχετικά με την ασφάλειά τους συνεχίζουν να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο. Στα τέλη του Ιουνίου 2024, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που κοινοποιήθηκαν σε διάφορες γλώσσες, μεταξύ άλλων και στα ελληνικά, ισχυρίζονταν ότι μια νέα μελέτη, η οποία υποτίθεται ότι λογοκρίθηκε από το Lancet, δείχνει ότι τα εμβόλια κατά της Covid-19 ήταν η αιτία ή ένας σημαντικός παράγοντας για το 73,9% των θανάτων μετά τον εμβολιασμό. Ωστόσο, η μελέτη έχει πολλά μεθοδολογικά σφάλματα, όπως δήλωσαν ειδικοί στο AFP, και τα συμπεράσματά της δεν υποστηρίζονται από άλλες έρευνες. Παρόλο που μια προεκτύπωση της μελέτης αναρτήθηκε σε διακομιστή προεκτύπωσης που σχετίζεται με το The Lancet, δεν δημοσιεύτηκε ποτέ στο ίδιο το περιοδικό.
«Μελέτη-βόμβα που λογοκρίθηκε από το The Lancet, έχει πλέον αξιολογηθεί από ομοτίμους: Το 73,9% των νεκροψίων (σε μικρό διάστημα μετά το εμβόλιο mRNA), οφείλονταν στα εμβόλια κατά του Covid19!», γράφει αυτή η ανάρτηση στο Facebook από τις 24 Ιουνίου 2024, η οποία περιλαμβάνει ένα άρθρο με τον ίδιο τίτλο.
Το άρθρο κάνει αναφορά σε μια μελέτη με τίτλο «Μια συστηματική ανασκόπηση των ευρημάτων αυτοψίας σε θανάτους μετά τον εμβολιασμό κατά της Covid-19», υποστηρίζοντας ότι το 73,9% των θανάτων μετά τον εμβολιασμό προκλήθηκαν άμεσα από το εμβόλιο ή ότι το εμβόλιο είχε συμβάλει σημαντικά σε αυτούς.
Παρόμοιοι ισχυρισμοί κοινοποιήθηκαν και από άλλους χρήστες στο Facebook (εδώ και εδώ), στο X (εδώ) και σε ελληνικούς ιστότοπους (εδώ και εδώ).
Οι περισσότερες δημοσιεύσεις υποστηρίζουν επίσης ότι η μελέτη λογοκρίθηκε αρχικά από το Lancet.
Παρόμοιοι ισχυρισμοί κυκλοφόρησαν και σε άλλες γλώσσες, μεταξύ των οποίων στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα φινλανδικά.
Ειδικοί δήλωσαν στο AFP ότι το έγγραφο έχει αρκετά μεθοδολογικά σφάλματα και ότι τα στοιχεία του δεν είναι επαρκή για υποστηρίξει τα συμπαράσματα στα οποία καταλήγει. Αν και μια έκδοση προεκτύπωσης («preprint») της μελέτης εμφανίστηκε και στη συνέχεια αφαιρέθηκε από έναν διακομιστή προεκτύπωσης που σχετίζεται με το Lancet, η μελέτη δεν δημοσιεύτηκε ποτέ στο ίδιο το περιοδικό.
Μια μεροληπτική μελέτη
Η μελέτη εμφανίστηκε αρχικά ως προεκτύπωση –μια έκδοση που δεν έχει υποβληθεί σε αξιολόγηση από ομοτίμους— σε έναν διακομιστή προεκτύπωσης που σχετίζεται με το Lancet στις 5 Ιουλίου 2023. Το AFP είχε ελέγξει τη μελέτη σε ένα άρθρο επαλήθευσης πληροφοριών στα αγγλικά εκείνο το διάστημα.
Αν και η προεκτύπωση σύντομα αφαιρέθηκε από τον αρχικό διακομιστή, εξακολουθεί να είναι ολόκληρη διαθέσιμη στο Zenodo, όπου μεταφορτώθηκε στις 6 Ιουλίου 2023. Το Zenodo είναι μια πλατφόρμα που επιτρέπει στους χρήστες της να κοινοποιούν οποιοδήποτε ερευνητικό αποτέλεσμα.
Το AFP συνέκρινε το προτυπωμένο κείμενο με την τρέχουσα έκδοση που δημοσιεύθηκε στο Forensic Science International στις 21 Ιουνίου 2024. Δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο εκδόσεων, οπότε οι επικρίσεις των εμπειρογνωμόνων για την προεκτύπωση ισχύουν στον ίδιο βαθμό και για την έκδοση που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2024.
Οι συγγραφείς της μελέτης εξέτασαν 325 περιπτώσεις αυτοψίας και μία περίπτωση νεκροψίας ατόμων που είχαν λάβει εμβόλια Covid-19. Ισχυρίστηκαν πως βρήκαν ότι το 73,9% των θανάτων «οφείλονταν άμεσα στα εμβόλια ή συνέβαλαν σημαντικά σε αυτούς».
Ωστόσο, ειδικοί δήλωσαν στο AFP ότι η μελέτη ήταν μεροληπτική και ότι δεν είναι δυνατόν να εξαχθούν από αυτήν συμπεράσματα σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων για την Covid-19.
«Δεν είναι δυνατόν να εξαχθούν οποιαδήποτε συμπεράσματα, κυρίως όχι το συμπέρασμα για το οποίο πιστεύω ότι οι συγγραφείς σκόπευαν να πείσουν τους αναγνώστες –ότι τα εμβόλια για την COVID-19 αποτελούν σημαντική αιτία θανάτου– με βάση τη μεθοδολογία της μελέτης», δήλωσε στο AFP ο Τζεφ Κουόνγκ, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου για τις Ασθένειες που προλαμβάνονται με Εμβόλια στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στις 19 Ιουλίου 2024.
«Το μόνο που έκαναν οι συγγραφείς ήταν να εντοπίσουν ορισμένες περιπτώσεις ανθρώπων που πέθαναν μετά τη λήψη του εμβολίου για την COVID-19 και έκαναν αυτοψία, και να ισχυριστούν ότι οι θάνατοι οφείλονταν στο εμβόλιο. Εάν οι συγγραφείς είχαν κάνει παρόμοια ανάλυση σε άτομα που είχαν πεθάνει και ΔΕΝ είχαν λάβει εμβόλιο COVID-19, είμαι αρκετά βέβαιος ότι θα είχαν βρει παρόμοιες αιτίες θανάτου», δήλωσε. Εξήγησε ότι εάν οι ερευνητές είχαν αντιθέτως συγκρίνει εμβολιασμένα και μη εμβολιασμένα άτομα που είχαν πεθάνει και είχαν βρει ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων, τότε ίσως να ήταν σε θέση να δείξουν ότι η Covid-19 έπαιξε κάποιο ρόλο. Αυτό, ωστόσο, δεν είναι αυτό που έκαναν οι συγγραφείς.
Ο Κουόνγκ δήλωσε ότι, σύμφωνα με τους συγγραφείς, τρεις γιατροί «εξέτασαν ανεξάρτητα» τα στοιχεία κάθε περίπτωσης αυτοψίας και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το 74% των θανάτων συνδέονταν σε σημαντικό βαθμό με τον εμβολιασμό για την Covid-19. Ωστόσο, υπάρχουν «ελάχιστα στοιχεία για να υποστηρίξουν τους ισχυρισμούς τους», δήλωσε ο Κουόνγκ. «Δεν είναι σαφές ποια κριτήρια (εάν υπήρχαν) χρησιμοποιήθηκαν για να καθοριστεί ότι ένας θάνατος αποδίδεται πλήρως ή εν μέρει στη λήψη εμβολίου Covid-19».
Ο Μπράιαν Γουόρντ, καθηγητής πειραματικής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο McGill, ο οποίος μελετά τις ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων, δήλωσε στο AFP μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος στις 27 Ιουνίου 2024 ότι οι συγγραφείς δεν παρείχαν κανένα πλαίσιο για τα αποτελέσματα. Δεν έλαβαν υπόψη τους τα θανατηφόρα αποτελέσματα που σχετίζονται με την ίδια τη νόσο Covid-19, είπε.
«Πώς θα ήταν ο αριθμός των θανάτων χωρίς τα εμβόλια, αφού σχεδόν όλα τα είδη των θανατηφόρων αποτελεσμάτων που πιστεύουν ότι “προκαλούνται” από τα εμβόλια σχετίζονται επίσης με τη μόλυνση από Covid-19;» διερωτήθηκε.
Πρόσθεσε ότι «το έργο πάσχει από μεροληψία σε κάθε επίπεδο», συμπεριλαμβανομένης της βιβλιογραφίας που αναζήτησαν οι συγγραφείς, της επιλογής των περιπτώσεων, της «λεγόμενης “ανεξάρτητης” αξιολόγησης» των περιπτώσεων, της ερμηνείας των αποτελεσμάτων και των συμπερασμάτων που εξήχθησαν.
Τα ελληνικά άρθρα αναφέρουν ότι οι κύριες αιτίες θανάτου ήταν ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος, η πνευμονική εμβολή, το έμφραγμα του μυοκαρδίου, ένας τύπος θρόμβωσης αίματος που ονομάζεται επαγόμενη από το εμβόλιο ανοσολογική θρομβωτική θρομβοπενία (VITT), η μυοκαρδίτιδα (φλεγμονή του καρδιακού μυός), το πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο και η εγκεφαλική αιμορραγία.
Η μελέτη αναφέρει όλα αυτά, λέγοντας ότι «το καρδιαγγειακό σύστημα ήταν μακράν το οργανικό σύστημα που εμπλέκεται περισσότερο στον θάνατο».
Ο Γουόρντ δήλωσε ότι ένας μικρός αριθμός ανθρώπων έχει υποστεί ανεπιθύμητες ενέργειες και μπορεί ακόμη και να πέθανε μετά τη λήψη εμβολίων για Covid-19 — αλλά τόνισε ότι πολλές από τις καταστάσεις συνδέονται επίσης με τη μόλυνση.
Ο Κουόνγκ σημείωσε ότι έχουν δημοσιευθεί πολλές εργασίες που «αποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι που έλαβαν τα εμβόλια Covid-19 είχαν πολύ λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από τους ανθρώπους που δεν έλαβαν τα εμβόλια Covid-19».
Το AFP έχει επαληθεύσει ισχυρισμούς σχετικά με τις υποτιθέμενες ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων σε διάφορα μέρη του οργανισμού, για παράδειγμα εδώ, όπου αρκετοί ειδικοί στους σχετικούς τομείς της ιατρικής εξηγούν ότι οι έρευνες δείχνουν ότι οι σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) δηλώνει ότι εκατομμύρια ζωές έχουν σωθεί από τα εμβόλια για την Covid-19 (αρχειοθετημένη έκδοση) και ότι «δεν υπάρχουν ενδείξεις αύξησης των θανάτων που σχετίζονται με τον εμβολιασμό με Covid-19 σε καμία ηλικιακή ομάδα» (αρχειοθετημένη έκδοση).
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο The Lancet Infectious Diseases τον Ιούνιο του 2022 (αρχειοθετημένη έκδοση) έδειξε ότι μεταξύ Δεκεμβρίου 2020 και Δεκεμβρίου 2021 ο εμβολιασμός με Covid-19 έσωσε δεκάδες εκατομμύρια ζωές παγκοσμίως, μειώνοντας τον αριθμό των συνολικών θανάτων κατά 63% σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μια αμερικανική μελέτη (αρχειοθετημένη έκδοση) που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2023 στο περιοδικό Vaccine διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε αυξημένος κίνδυνος θνησιμότητας από αιτίες που δεν σχετίζονται με την Covid-19 μεταξύ των ληπτών των τριών εμβολίων COVID-19 που χρησιμοποιήθηκαν, σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν εμβολιαστεί.
Στην Ελλάδα, σχεδόν το 74% του πληθυσμού είχε εμβολιαστεί πλήρως μέχρι τον Ιούνιο του 2024, με βάση επίσημα στοιχεία που συγκέντρωσε το Our World in Data.
Σύμφωνα με κοινή μελέτη του 2021 (αρχειοθετημένη εδώ) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) σε 33 χώρες καλύπτοντας μια περίοδο από τον Δεκέμβριο του 2020 έως τον Νοέμβριο του 2021, περίπου το 51% των θανάτων από Covid-19 αποφεύχθηκε στην Ελλάδα μεταξύ των ατόμων άνω των 60 ετών χάρη στα εμβόλια.
Ερευνητές γνωστοί για τη διάδοση ψευδών και παραπλανητικών ισχυρισμών
Αρκετοί από τους εννέα συγγραφείς της μελέτης σχετίζονται με οργανισμούς των οποίων οι ισχυρισμοί έχουν ελεγχθεί στο παρελθόν και αρκετοί από αυτούς έχουν ιστορικό διασποράς ψευδών και παραπλανητικών ισχυρισμών σχετικά με την πανδημία Covid-19 και τα εμβόλια.
Πέντε από τους εννέα συγγραφείς αναφέρουν την Wellness Company — μια εταιρεία που πουλάει συμπληρώματα υγείας και έχει ελεγχθεί από το AFP στο παρελθόν — ως φορέα τους, και επιπλέον ένας έκτος συγγραφέας, ο Χάρβεϊ Α. Ρις, περιλαμβάνεται στον πίνακα των μελών στην ιστοσελίδα της εταιρείας.
Το AFP έχει καταρρίψει στο παρελθόν αρκετούς ισχυρισμούς από τους συγγραφείς της μελέτης Πίτερ ΜακΚάλοου, Γουίλιαμ Μάκης και Ρότζερ Χόντκινσον, για παράδειγμα εδώ και εδώ. Το Αμερικανικό Συμβούλιο Εσωτερικής Ιατρικής συνέστησε πειθαρχικά μέτρα κατά του ΜακΚάλοου δεδομένων των σχολίων του σχετικά με την πανδημία.
Το Forensic Science International, το περιοδικό στο οποίο δημοσιεύθηκε η μελέτη, είναι ένα περιοδικό με κριτές που εκδίδεται από την ακαδημαϊκή εκδοτική εταιρεία Elsevier. Ωστόσο, ούτε ο Κουόνγκ ούτε ο Γουόρντ γνώριζαν για τη δημοσίευση. Ο Γουόρντ αναφέρθηκε σε αυτό ως «περιοδικό χαμηλής απήχησης», με βάση τον συντελεστή απήχησης 2,2. Ο συντελεστής απήχησης δείχνει πόσες αναφορές έχουν λάβει τα άρθρα ενός περιοδικού κατά μέσο όρο τα τελευταία δύο χρόνια. Σύμφωνα με το Scijournal.org, μια πλατφόρμα που επικεντρώνεται στους συντελεστές απήχησης, ο μέσος όρος για τα ιατρικά περιοδικά ήταν 2,75.
Το Forensic Science International δεν είχε απαντήσει στο αίτημα του AFP για σχολιασμό πριν από τη δημοσίευση αυτού του άρθρου επαλήθευσης γεγονότων.
Η μελέτη δεν εμφανίστηκε ποτέ στο Lancet
Ορισμένες από τις ελληνικές αναρτήσεις (για παράδειγμα αυτή εδώ) ισχυρίζονται ότι η μελέτη «διαγράφηκε» από το Lancet. Οι ισχυρισμοί στα αγγλικά, μεταξύ άλλων και από τον Μάκη, μιλούν για «λογοκρισία», και κυκλοφορούν από τότε που εμφανίστηκε η προεκτύπωση τον περασμένο χρόνο.
Ωστόσο, όπως εξηγείται σε προηγούμενο άρθρο επαλήθευσης γεγονότων του AFP, η μελέτη δεν εμφανίστηκε ποτέ στο Lancet, αλλά σε έναν διακομιστή προεκτυπώσεων που συνδέεται με το περιοδικό. Σύμφωνα με τον ιστότοπό του, το The Lancet συνεργάζεται με το Δίκτυο Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών (SSRN) για να προσφέρει στους συγγραφείς μια ειδική περιοχή προεκτυπώσεων που ονομάζεται «Προεκτυπώσεις με το The Lancet» (αρχειοθετημένη έκδοση), αλλά μια μελέτη που εμφανίζεται σε αυτόν τον διακομιστή δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αξιολογείται από το περιοδικό.
Ο όμιλος Lancet δήλωσε στο AFP ότι το έγγραφο αφαιρέθηκε από τον διακομιστή επειδή το συμπέρασμά του δεν υποστηριζόταν από τη μεθοδολογία.
«Το Οι Προεκτυπώσεις με το The Lancet στο SSRN διατηρεί το δικαίωμα να αφαιρέσει μια εργασία που έχει αναρτηθεί, εάν διαπιστωθεί ότι έχει παραβιάσει τα κριτήρια ελέγχου», δήλωσε ο όμιλος Lancet στο AFP σε ηλεκτρονικό μήνυμα στις 11 Ιουλίου 2024.
Αυτό δεν ισοδυναμεί με λογοκρισία, δήλωσε ο Τίμοθι Κόλφιλντ, καθηγητής δικαίου και πολιτικής υγείας στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα.
«Το να μην περνάς την αξιολόγηση από ομοτίμους και να αποσύρεις ένα άρθρο — αυτό δεν είναι λογοκρισία», ανέφερε σε συνέντευξή του στις 12 Ιουλίου 2023. «Αυτή είναι η αγορά ιδεών στην πράξη, το να αξιολογούν οι συνάδελφοί σου τη δουλειά σου».
Κύριες αναφορές
- Ιστότοπος του EMA σχετικά με τα βασικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας, των εμβολίων για την Covid-19
- «Παγκόσμιος αντίκτυπος του πρώτου έτους του εμβολιασμού COVID-19: μελέτη μαθηματικής μοντελοποίησης» – μελέτη για την ασφάλεια του εμβολίου στο Lancet
- «Μελέτη ασφάλειας για την αξιολόγηση του κινδύνου θνησιμότητας εκτός της Covid-19 μετά τον εμβολιασμό για Covid-19» – μελέτη για την ασφάλεια του εμβολίου στο Vaccine
COVID-19, Έλεγχος γεγονότων, Υγεία
© AGENCE FRANCE-PRESSE | 2024 | Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP σε αυτόν τον ιστότοπο υπόκειται στους όρους χρήσης που διατίθενται στη διεύθυνση CGU. Με την πρόσβαση και/ή τη χρήση οποιουδήποτε περιεχομένου του AFP που διατίθεται σε αυτόν τον ιστότοπο, συμφωνείτε να δεσμεύεστε από τους προαναφερθέντες όρους χρήσης. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP γίνεται με δική σας αποκλειστική και πλήρη ευθύνη.
Αρχικά δημοσιεύτηκε εδώ.
