Κινδυνολογικοί ισχυρισμοί περί κλιματικών και άλλων καταστροφών το 2025

Το τελευταίο διάστημα, δημοσιεύσεις σε ενημερωτικές ιστοσελίδες (εδώ, εδώ, εδώ) και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μεταδίδουν τον ισχυρισμό ότι το 2025 θα είναι μια χρονιά “ρεκόρ” όσον αφορά τις φυσικές καταστροφές. Οι εν λόγω ισχυρισμοί αποδίδουν την υποτιθέμενη αύξηση των σεισμών, των ηφαιστειακών εκρήξεων και των ακραίων καιρικών φαινομένων στην έντονη ηλιακή δραστηριότητα και στην κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα δεν επιβεβαιώνει τέτοιου είδους προβλέψεις, καθώς οι φυσικές καταστροφές είναι πολυπαραγοντικά φαινόμενα και η ακριβής πρόβλεψη της έντασης ή της συχνότητάς τους για ένα συγκεκριμένο έτος δεν είναι εφικτή με την τρέχουσα επιστημονική γνώση.

Στόχος του παρόντος άρθρου είναι η ανάλυση και αξιολόγηση των παραπάνω ισχυρισμών, βασισμένη στα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία.

Παραδείγματα αναρτήσεων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης:

Τι Ισχύει

Ισχυρισμός: «Το 2025, υπόσχεται να είναι ένα ταραχώδες έτος όσον αφορά τις πιθανές φυσικές καταστροφές, προειδοποιούν οι δυτικοί επιστήμονες, σημειώνοντας αύξηση του αριθμού των ηφαιστειακών εκρήξεων, των σεισμών, των πλημμυρών και της αυξημένης ηλιακής και γεωμαγνητικής δραστηριότητας.»

Ο παραπάνω ισχυρισμός δεν επιβεβαιώνεται από επίσημα επιστημονικά δεδομένα. Αν και η κλιματική αλλαγή συμβάλλει στην αύξηση της συχνότητας και της έντασης ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως πλημμυρών και καταιγίδων, δεν υπάρχουν επιστημονικές μελέτες που να τεκμηριώνουν ότι το 2025 θα είναι πιο «ταραχώδες» συγκριτικά με προηγούμενες χρονιές.

Σύμφωνα με την Έκθεση της IPCC (IPCC, 2021, “Climate Change 2021: The Physical Science Basis” – Ενότητα 11.3.2):

Οι τάσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων σχετίζονται με τη μακροχρόνια αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και όχι με μεμονωμένα έτη ή συγκεκριμένες χρονικές περιόδους.

Στο ίδιο Κεφάλαιο (Κεφάλαιο 11) της έκθεσης, επισημαίνεται ότι:

Η προβλεψιμότητα των φυσικών καταστροφών είναι εξαιρετικά περιορισμένη, όταν βασίζεται αποκλειστικά σε βραχυπρόθεσμες τάσεις, καθώς τα γεωλογικά και μετεωρολογικά φαινόμενα επηρεάζονται από πολλαπλούς παράγοντες.

Τα δεδομένα αυτά, αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμία επιστημονική βάση, ώστε να θεωρείται το 2025 έτος με ιδιαίτερη αύξηση φυσικών καταστροφών.

Από την άλλη, οι ηφαιστειακές εκρήξεις και οι σεισμοί καθορίζονται από γεωλογικές διεργασίες, οι οποίες σχετίζονται με την κίνηση των τεκτονικών πλακών και όχι με την ηλιακή δραστηριότητα. Έχει αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική σύνδεση μεταξύ ηλιακών κύκλων και σεισμικής ή ηφαιστειακής δραστηριότητας.

Ειδικότερα, η μελέτη “Possible connection between solar activity and local seismicity“ (2023), εξετάζει τη σχέση μεταξύ ηλιακής δραστηριότητας και τοπικής σεισμικότητας, με τα αποτελέσματα της να δείχνουν ότι για τη συνολική παγκόσμια σεισμικότητα δεν υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ εμφάνισης σεισμών και ηλιακής δραστηριότητας, ενώ για μικρότερες περιοχές μπορεί να υφίστανται τοπικές συσχετίσεις.

Σημαντικό κρίνεται, επίσης, να αναφερθεί ότι η ηλιακή δραστηριότητα ακολουθεί έναν κύκλο περίπου 11 ετών, με περιόδους αυξημένης γεωμαγνητικής δραστηριότητας. Παρ’ όλα αυτά, οι γεωμαγνητικές καταιγίδες, που σχετίζονται με την αυξημένη αυτή δραστηριότητα, επηρεάζουν κατά κύριο λόγο δορυφορικά και ηλεκτρικά συστήματα και όχι γεωλογικές διεργασίες στον πλανήτη (NASA 2023, NASA 2023).

Όσον αφορά τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η υπερθέρμανση του πλανήτη πράγματι συμβάλλει στην αύξηση της έντασης και της συχνότητας φαινομένων, όπως καταιγίδες και πλημμύρες. Στην Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του 2021, με τίτλο “Climate Change 2021: The Physical Science Basis“, στο “Summary for Policymakers” και συγκεκριμένα στην Ενότητα A.3.1 αναφέρεται ότι:

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι τα ακραία θερμά φαινόμενα (συμπεριλαμβανομένων των κυμάτων καύσωνα) έχουν γίνει πιο συχνά και πιο έντονα σε όλες τις ηπείρους από τη δεκαετία του 1950, ενώ τα ακραία ψυχρά φαινόμενα (συμπεριλαμβανομένων των ψυχρών κυμάτων) έχουν γίνει λιγότερο συχνά και λιγότερο έντονα, με την ανθρώπινη επιρροή να είναι η κύρια αιτία των αλλαγών αυτών.

Αν και η συγκεκριμένη διατύπωση δεν αναφέρει ρητά την αυξημένη εξάτμιση – κατά κύριο λόγου του νερού των ωκεανών – και την αυξημένη υγρασία στην ατμόσφαιρα, υποδηλώνει ότι η αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί σε εντονότερα θερμά φαινόμενα, τα οποία σχετίζονται με αυξημένη εξάτμιση και υγρασία.

Επιπλέον, η Έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO), με τίτλο “State of the Global Climate Report 2023“, επισημαίνει ότι η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων είναι μια σταδιακή διαδικασία που επηρεάζεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει ότι:

Το 2023 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί, με τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία να είναι 1,45°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Η αύξηση αυτή της θερμοκρασίας συνδέεται με την ενίσχυση ακραίων φαινομένων όπως καύσωνες, πλημμύρες, ξηρασίες και τροπικούς κυκλώνες, τα οποία προκαλούν σημαντικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις.

Επιπλέον, η έκθεση σημειώνει ότι:

Οι συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου συνέχισαν να αυξάνονται το 2023, συμβάλλοντας στην περαιτέρω θέρμανση του πλανήτη και στην επιδείνωση των ακραίων καιρικών φαινομένων.

Η έκθεση δεν προσδιορίζει ένα συγκεκριμένο έτος ως ιδιαίτερα κρίσιμο, ωστόσο υπογραμμίζει τη διαρκή τάση αύξησης των ακραίων καιρικών φαινομένων, λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Συνοψίζοντας, η θεωρία ότι το 2025 θα είναι μια χρονιά με εξαιρετικά αυξημένες φυσικές καταστροφές δε βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Οι ηφαιστειακές εκρήξεις και οι σεισμοί καθορίζονται από γεωλογικές διεργασίες και δεν επηρεάζονται από την ηλιακή δραστηριότητα, ενώ τα ακραία καιρικά φαινόμενα σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή χωρίς να προβλέπεται κάποια ασυνήθιστη έξαρση το 2025. Οι ισχυρισμοί αυτοί αποτελούν παραπληροφόρηση, καθώς διαστρεβλώνουν επιστημονικά στοιχεία και δημιουργούν άνευ λόγου ανησυχία στο κοινό.

Ισχυρισμός: “Η κορύφωση του εικοσιπενταετούς ηλιακού κύκλου το 2025, θα επιφέρει «φυσικές εκπλήξεις», δηλαδή σεισμούς, πλημμύρες και ηφαιστειακές εκρήξεις.”

Μεταβαίνοντας στο δεύτερο ισχυρισμό, η άποψη ότι η κορύφωση του εικοσιπενταετούς ηλιακού κύκλου το 2025 θα προκαλέσει φυσικές καταστροφές, όπως σεισμούς, πλημμύρες και ηφαιστειακές εκρήξεις, αποδεικνύεται αβάσιμη. Η επιστημονική έρευνα δεν έχει αποδείξει καμία σύνδεση μεταξύ κορύφωσης του κύκλου της ηλιακής δραστηριότητας και αύξησης των γεωλογικών φαινομένων.

Στη μελέτη των Mazzarella και Palumbo (1989), με τίτλο “Does the solar cycle modulate seismic and volcanic activity“, η οποία δημοσιεύθηκε στο Journal of Volcanology and Geothermal Research, δεν εντοπίζεται στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ του ηλιακού κύκλου και της σεισμικής ή ηφαιστειακής δραστηριότητας. Αυτό υποδηλώνει ότι τέτοιες γεωλογικές διεργασίες καθοδηγούνται κυρίως από εσωτερικούς γεωδυναμικούς μηχανισμούς της Γης, χωρίς σημαντική επίδραση από την ηλιακή δραστηριότητα. Χαρακτηριστικά στη μελέτη αναφέρεται ότι:

Ο ισχυρισμός ότι η ηλιακή δραστηριότητα μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στην πυροδότηση μεγάλων ηφαιστειακών εκρήξεων, αν και έχει συζητηθεί από πολλούς γεωφυσικούς, δεν επιβεβαιώνεται. Πολυάριθμες επιστημονικές εργασίες έχουν δημιουργήσει μια πιθανή συσχέτιση μεταξύ τέτοιων γεγονότων και της ηλεκτρομαγνητικής σύζευξης μεταξύ Γης και Ήλιου. Ωστόσο καμία από αυτές δεν μπόρεσε να επισημάνει μια πιθανή στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ μεγάλων ηφαιστειακών εκρήξεων και οποιασδήποτε από τις: γεωμαγνητικής δραστηριότητας, ηλιακού ανέμου, αριθμού ηλιακών κηλίδων.

Ακόμη, σύμφωνα με τη NASA (2023):

Οι ηλιακές καταιγίδες και οι μαγνητικές διαταραχές επηρεάζουν κυρίως δορυφορικά και ηλεκτρικά συστήματα, αλλά δεν έχουν άμεση επίδραση στις λιθοσφαιρικές διεργασίες της Γης.

Περνώντας στις πλημμύρες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η κλιματική αλλαγή είναι ο κύριος παράγοντας που οδηγεί στην αύξησή τους. Στην Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του 2021, με τίτλο “Climate Change 2021: The Physical Science Basis“, στο “Summary for Policymakers” και συγκεκριμένα στην Ενότητα B.2.4 αναφέρει ότι:

Είναι πολύ πιθανό τα έντονα φαινόμενα βροχοπτώσεων να ενταθούν και να γίνουν πιο συχνά στις περισσότερες περιοχές με επιπλέον παγκόσμια θέρμανση. Σε παγκόσμια κλίμακα, τα ακραία ημερήσια φαινόμενα βροχοπτώσεων προβλέπεται να ενταθούν κατά περίπου 7% για κάθε 1°C παγκόσμιας θέρμανσης.

Η διαπίστωση αυτή υποδηλώνει ότι η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα εξάτμισης και υγρασίας στην ατμόσφαιρα, γεγονός που ενισχύει τις ακραίες βροχοπτώσεις και τις πλημμύρες.

Συνολικά, η άποψη ότι η κορύφωση του ηλιακού κύκλου το 2025 θα επιφέρει φυσικές καταστροφές, όπως σεισμούς, πλημμύρες και ηφαιστειακές εκρήξεις, δεν υποστηρίζεται από καμία επιστημονική μελέτη. Οι σεισμοί και οι ηφαιστειακές εκρήξεις καθορίζονται από γεωδυναμικές διεργασίες, ενώ τα ακραία καιρικά φαινόμενα συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.

Ισχυρισμός: «Λόγω της σχεδόν διπλάσιας αύξησης της γεωμαγνητικής δραστηριότητας θα πρέπει να περιμένουμε ζημιές σε δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τη Γη, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε διαταραχές στο Διαδίκτυο.»

Συνεχίζοντας με τον τρίτο ισχυρισμό, η δήλωση ότι εξαιτίας της αύξησης της γεωμαγνητικής δραστηριότητας, αναμένονται βλάβες σε δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τη Γη, οι οποίες ενδέχεται να προκαλέσουν προβλήματα στο Διαδίκτυο, δε συνάδει με τα επιστημονικά στοιχεία. Αν και οι ηλιακές καταιγίδες είναι σε θέση να επηρεάσουν την τεχνολογική υποδομή, τα σύγχρονα δορυφορικά και επικοινωνιακά συστήματα έχουν σχεδιαστεί ώστε να αντέχουν σε τέτοιου είδους επιδράσεις.

Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (“Space weather forecasting and impacts” και “NOAA advances space weather prediction for satellite industry with model upgrade, new products“), η γεωμαγνητική δραστηριότητα είναι ικανή να προκαλέσει παροδικές διαταραχές στα συστήματα επικοινωνίας και πλοήγησης. Όμως, οι τεχνολογίες προστασίας που εφαρμόζονται σε σύγχρονους δορυφόρους έχουν μειώσει σημαντικά τις πιθανές επιπτώσεις.

Επιπλέον, σύμφωνα με τη συνέντευξη του Δρ. Γιάννη Ζουγανέλη, συντονιστή αποστολών του ηλιακού συστήματος της ESA, οι επιστήμονες και οι ειδικοί του διαστημικού καιρού εργάζονται συνεχώς προς βελτιώση των δυνατοτήτων πρόβλεψης των γεωμαγνητικών καταιγίδων. Παράλληλα, αναπτύσσονται νέες τεχνολογίες που στοχεύουν στην προστασία κρίσιμων υποδομών, με σκοπό την αποτροπή πιθανών δυσμενών επιπτώσεων.

Αντίστοιχα, η μελέτη του Στέλιου Κωνσταντέλου, με τίτλο “Επιπτώσεις ηλιακών καταιγίδων σε ηλεκτρικά και τηλεπικοινωνιακά δίκτυα“, εξετάζει την επίδραση των φαινομένων αυτών στα δίκτυα επικοινωνιών και παρουσιάζει τις τεχνολογικές λύσεις που εφαρμόζονται για την προστασία τους. Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι επιπτώσεις της ηλιακής δραστηριότητας στα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα είναι περιορισμένες και μπορούν να μετριαστούν μέσω τεχνολογικών προσαρμογών. Σε καμία περίπτωση, δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να επιβεβαιώνουν ότι οι γεωμαγνητικές καταιγίδες θα μπορούσαν να προκαλέσουν παγκόσμια διακοπή του Διαδικτύου.

Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν ότι οι δορυφόροι και οι πάροχοι τηλεπικοινωνιών λαμβάνουν προληπτικά μέτρα για την προστασία των συστημάτων τους από γεωμαγνητικές καταιγίδες και ηλιακές εκρήξεις. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της εφαρμογής προηγμένων τεχνολογιών προστασίας, καθώς και της ανάπτυξης βελτιωμένων διαδικασιών πρόβλεψης και προσαρμογής.

Ακόμη, το άρθρο “Extreme Space Weather Events: From Cradle to Grave“, το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Space Weather, αναλύει τις επιπτώσεις των ακραίων διαστημικών καιρικών φαινομένων σε διάφορα τεχνολογικά συστήματα και περιγράφει τις υπάρχουσες μεθόδους πρόβλεψης και προστασίας που συμβάλλουν στον μετριασμό των επιπτώσεων αυτών. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι:

Ακόμη και σε περίπτωση ισχυρής γεωμαγνητικής καταιγίδας, οι τεχνολογικές απώλειες παραμένουν διαχειρίσιμες με τις σύγχρονες τεχνολογίες πρόβλεψης και προστασίας, όπως οι εφεδρικές ενεργειακές πηγές και τα προηγμένα συστήματα θωράκισης.

Επομένως, δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι το 2025 θα σημειωθούν εκτεταμένες βλάβες στους δορυφόρους, ικανές να προκαλέσουν παγκόσμιες διακοπές στο Διαδίκτυο. Αντίθετα, οι διαστημικές υπηρεσίες και οι ερευνητικοί οργανισμοί παρακολουθούν αδιάκοπα τη διαστημική δραστηριότητα και λαμβάνουν προληπτικά μέτρα για να διασφαλίσουν τη σταθερότητα των τηλεπικοινωνιών.

Η άποψη ότι η γεωμαγνητική δραστηριότητα το 2025 θα οδηγήσει σε ευρείας κλίμακας προβλήματα στις τηλεπικοινωνίες και στο Διαδίκτυο, δεν στηρίζεται σε επιστημονικές ενδείξεις. Οι ηλιακές καταιγίδες μπορούν να επηρεάσουν ηλεκτρονικά και δορυφορικά συστήματα, όμως οι σύγχρονες τεχνολογίες πρόβλεψης και προστασίας έχουν μειώσει στο ελάχιστο τους σχετικούς κινδύνους. Η συνεχής παρακολούθηση από διεθνείς οργανισμούς, όπως η NASA, η NOAA και η ESA, διασφαλίζει ότι οι πιθανές επιπτώσεις από τη γεωμαγνητική δραστηριότητα είναι ελεγχόμενες και αντιμετωπίσιμες, απορρίπτοντας τις υπερβολικές ανησυχίες περί κατάρρευσης του Διαδικτύου.

Συμπέρασμα

Συνοψίζοντας, οι ισχυρισμοί ότι το 2025 θα είναι μια χρονιά “ρεκόρ” σε φυσικές καταστροφές δεν υποστηρίζονται από επιστημονικά δεδομένα. Οι ηφαιστειακές εκρήξεις και οι σεισμοί είναι αποτέλεσμα γεωλογικών διεργασιών και δεν επηρεάζονται από την ηλιακή δραστηριότητα, ενώ τα ακραία καιρικά φαινόμενα συνδέονται κυρίως με την κλιματική αλλαγή, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις υπερβολικής αύξησής τους το 2025.

Η διάδοση ισχυρισμών χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση συμβάλλει στην παραπληροφόρηση και προκαλεί αδικαιολόγητη ανησυχία στο κοινό. Ζωτικής σημασίας κρίνεται το να βασιζόμαστε σε έγκυρες πηγές και επιστημονικά δεδομένα όταν αξιολογούμε προβλέψεις για το μέλλον. Διεθνείς οργανισμοί, όπως η IPCC, η NASA και ο WMO, παρακολουθούν αδιάκοπα τις τάσεις των φυσικών φαινομένων και παρέχουν αξιόπιστες και τεκμηριωμένες πληροφορίες, οι οποίες συμβάλουν στην κατανόηση των περιβαλλοντικών μεταβολών και στην ορθή διαχείριση των κινδύνων.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

1.https://www.newsbomb.gr/kosmos/story/1614700/aftes-tis-klimatikes-katastrofes-provlepoun-oi-epistimones-gia-to-2025
2.https://creta24.gr/aftes-tis-klimatikes-katastrofes-provlepoun-oi-epistimones-gia-to-2025/
3.https://www.korinthia.net.gr/2024/12/30/104851/
4.https://24news.gr/autes-tis-klimatikes-katastrofes-problepoun-oi-epistimones-gia-to-2025/
5.IPCC_AR6_WGI_Chapter11-1.pdf
6.s44195-023-00042-6.pdf
7.https://en.wikipedia.org/wiki/Solar_cycle
8.https://blogs.nasa.gov/solarcycle25/2023/12/
9.https://blogs.nasa.gov/solarcycle25/2023/01/09/sun-releases-strong-solar-flare-3/
10.IPCC_AR6_WGI_SPM_Stand_Alone.pdf
11.https://wmo.int/publication-series/state-of-global-climate-2023
12.https://daltonsminima.altervista.org/2014/05/01/relazione-statisticamente-significativa-fra-le-grandi-eruzioni-vulcaniche-e-il-conteggio-delle-macchie-solari-dal-1610-ad-oggi/
13.https://www.weather.gov/news/040623-space-scientist
14.https://www.weather.gov/news/232707-space-weather-prediction
15.https://www.noaa.gov/
16.Επιπτώσεις-ηλιακών-καταιγίδων-σε-ηλεκτρικά-και-τηλεπικοινωνιακά-δίκτυα-Στέλιος-Κωνσταντέλος.pdf
17.https://www.cosmos.esa.int/web/personal-profiles/yannis-zouganelis#
18.https://www.naftemporiki.gr/techscience/1664209/o-syntonistis-ton-apostolon-toy-iliakoy-systimatos-tis-esa-dr-giannis-zoyganelis-mila-sti-n-gia-tis-geomagnitikes-kataigides-kai-to-eyropaiko-diastimiko-programma/?utm_source=chatgpt.com
19.https://www.researchgate.net/publication/321949025_Extreme_Space_Weather_Events_From_Cradle_to_Grave
20.https://spaceweather.com/
21.https://www.nasa.gov/
22.https://www.esa.int/
23.https://www.ipcc.ch/
24.https://wmo.int/