Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων είναι ένα δίκτυο κοινοπραξιών που συγκεντρώνει μια διεπιστημονική και διεθνική κοινότητα ανεξάρτητων επαληθευτών γεγονότων, εμπειρογνωμόνων του εγγραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας και ερευνητών που ασχολούνται με τον εντοπισμό, την αποκάλυψη και την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, αναπτύσσοντας παράλληλα τις επιστημολογικές βάσεις για σχετικές πολιτικές, ιδίως στον τομέα των μέσων ενημέρωσης, των ψηφιακών υπηρεσιών και των συναφών εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Αποτελείται από μια κεντρική πλατφόρμα, την EDMOeu, η οποία συνδέει και συντονίζει τις δραστηριότητες 14 εθνικών ή περιφερειακών κόμβων σε 27 χώρες της ΕΕ και τη Νορβηγία (ανάμεσα σε αυτούς και το MedDMO), για να εξασφαλίσει τον ευρύτερο δυνατό αντίκτυπό τους, σε συνεργασία με οργανισμούς μέσων ενημέρωσης, διαδικτυακές πλατφόρμες, εμπειρογνώμονες επί πεδίου και φορείς χάραξης πολιτικής.
Ενώ κάθε μέλος του Δικτύου του EDMO ασκεί τις δραστηριότητές του με πλήρη αυτονομία, σύμφωνα με τους ειδικούς όρους και προϋποθέσεις που καθορίζονται σε κάθε κοινοπραξία, όλα τα μέλη έχουν ως επιδίωξη μια κοινή αποστολή, η οποία είναι να προωθήσουν την βαθύτερη κατανόηση και βελτιωμένες απαντήσεις πάνω στο θέμα της παραπληροφόρησης, να διαδώσουν τα αποτελέσματα της έρευνας, να δοκιμάσουν λύσεις και να συμβάλουν σε ένα πιο διαφανές, αξιόπιστο και ανθεκτικό οικοσύστημα πληροφοριών. Κατά την επιδίωξη της αποστολής τους, όλα τα μέλη του Δικτύου EDMO δεσμεύονται στις ακόλουθες κατευθυντήριες αρχές:
-
Ανεξαρτησία
Όλα τα μέλη του Δικτύου EDMO έχουν δημιουργήσει δομές διακυβέρνησης που διασφαλίζουν την ανεξαρτησία τους, ιδίως όσον αφορά τις κυβερνήσεις, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τους δημόσιους ή ιδιωτικούς χρηματοδότες. Όλα τα μέλη επιλέγουν ελεύθερα τα θέματα πάνω στα οποία σκοπεύουν να δουλέψουν, είτε σε ερευνητικά θέματα, άρθρα επαλήθευσης γεγονότων ή δράσεις εγγραμματισμού στα μέσα, παρέχοντας παράλληλα μια πλουραλιστική, περιεκτική και ανοιχτή πλατφόρμα που εστιάζει στις προκλήσεις της παραπληροφόρησης. Κανένας εξωτερικός χρηματοδότης, είτε δημόσιος είτε ιδιωτικός, δεν μπορεί να είναι μέρος των οργάνων λήψης αποφάσεων οποιασδήποτε κοινοπραξίας, ούτε να επηρεάζει τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένου του καθορισμού προτεραιοτήτων, των μεθόδων εργασίας και των αποτελεσμάτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να συμμετέχει σε αυτούς τους φορείς μόνο ως παρατηρητής για την παρακολούθηση της ορθής εφαρμογής των σχετικών συμφωνιών χρηματοδότησης. Μπορεί επίσης να ανταλλάσσει πληροφορίες και να παρέχει ανατροφοδότηση για να διασφαλίσει τη συμμόρφωση με τέτοιες συμφωνίες, χωρίς ωστόσο να θίγει την πλήρη αυτονομία και διακριτική ευχέρεια των δραστηριοτήτων των μελών του Δικτύου.
-
Ακεραιότητα
Οι συνεργαζόμενοι οργανισμοί εντός του Δικτύου EDMO δεσμεύονται να συμμορφώνονται με αναγνωρισμένα ηθικά και επαγγελματικά πρότυπα, όπως ο Ευρωπαϊκός Κώδικας Δεοντολογίας για την Ακεραιότητα της Έρευνας ή τα ειδικά πρότυπα που ισχύουν στον τομέα των δραστηριοτήτων τους (π.χ. το ευρωπαϊκό δίκτυο προτύπων ελέγχου δεδομένων).
Επιπλέον, όλα τα μέλη του Δικτύου EDMO δεσμεύονται να διαχειρίζονται κατάλληλα πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων στο πλαίσιο των εσωτερικών τους διαδικασιών λήψης αποφάσεων. Για το σκοπό αυτό, κάθε πρόσωπο που συμμετέχει σε όργανα ή/και διαδικασίες λήψης αποφάσεων υποχρεούται να αποκαλύψει ουσιαστικά συμφέροντα που μπορεί να έχει σε τομείς/υποτομείς του οικοσυστήματος πληροφοριών που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ανεξαρτησία του, να μην λάβει μέρος σε δραστηριότητες που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τέτοια αντικρουόμενα συμφέροντα και να παραιτηθεί από τον ρόλο του/της, σε περίπτωση που παρουσιαστεί τέτοιος κίνδυνος. Σε αυτό το πλαίσιο, η σύγκρουση συμφερόντων αναφέρεται σε μια κατάσταση κατά την οποία η αμεροληψία και η αντικειμενικότητα σε σχέση με μια απόφαση, γνώμη ή σύσταση ενός ατόμου που συμμετέχει στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων θεωρείται ή μπορεί να θεωρηθεί ότι διακυβεύεται από ένα προσωπικό συμφέρον που κατέχει ή του έχει ανατεθεί. Τα σχετικά προσωπικά συμφέροντα μπορεί να είναι οικονομικής ή μη οικονομικής φύσης και μπορεί να αφορούν προσωπική ή οικογενειακή σχέση ή επαγγελματικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων προηγούμενων θέσεων εργασίας ή διορισμών και άλλων σχετικών εξωτερικών δραστηριοτήτων.
-
Διαφάνεια
Όλα τα μέλη του Δικτύου EDMO δεσμεύονται να λειτουργούν με διαφάνεια όσον αφορά στην ταυτότητα των οργανισμών που αποτελούν μέρος της κοινοπραξίας, τις πηγές χρηματοδότησής τους και να διασφαλίζουν ότι τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων τους πραγματοποιούνται για λογαριασμό του EDMO, είτε πρόκειται για έρευνα, έλεγχο γεγονότων, εγγραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας ή σε τομείς πολιτικής, είναι προσβάσιμα στο κοινό.
-
Ουδετερότητα
Όσον αφορά τα εκδοτικά τους προϊόντα και τις πρωτοβουλίες που απευθύνονται στο κοινό, όλα τα μέλη του Δικτύου EDMO τηρούν αυστηρή πολιτική ουδετερότητας από πολιτική ή βιομηχανική άποψη. Οι θεματικές επιλογές, οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις, τα ευρήματα και οι ανακοινώσεις, είτε σε ερευνητικά θέματα, άρθρα επαλήθευσης γεγονότων, δράσεις σχετικά με τα μέσα ενημέρωσης και τον πληροφοριακό εγγραμματισμό και τις αναλύσεις πολιτικών, δεν είναι κομματικού χαρακτήρα και προορίζονται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος.
-
Πλουραλισμός
Το Δίκτυο EDMO ενσωματώνει σημαντικό αριθμό πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων, ειδησεογραφικών αιθουσών ελέγχου γεγονότων, της κοινωνίας των πολιτών και οργανώσεων εγγραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης, καθένα από τα οποία επιδιώκει τη δική του θεματολογία, ερευνητικό πρόγραμμα και εκπαιδευτικούς στόχους με πλήρη αυτονομία. Επιπλέον, κάθε μέλος του Δικτύου EDMO ανταλλάσσει τακτικά περιεχόμενο με άλλα μέλη για δημοσίευση στη δική του πλατφόρμα, έτσι ώστε να προσφέρει διαφορετικές απόψεις για τέτοια θέματα και να ενθαρρύνει την εσωτερική πολυφωνία σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος.
-
Ποικιλομορφία και συμπερίληψη
Πολυεπιστημονικό και διακρατικό από το σχεδιασμό του κιόλας, το Δίκτυο EDMO στοχεύει στην αντιμετώπιση των πολύπλευρων προκλήσεων που θέτει η παραπληροφόρηση, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας ή γλωσσικού τομέα που καλύπτει. Επιπλέον, οι δραστηριότητές της έρευνας, ελέγχου γεγονότων, ανάλυσης πολιτικών και εγγραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας αποσκοπούν στην ενίσχυση της κοινωνικής ανθεκτικότητας σε όλα τα τμήματα του πληθυσμού, ανεξαρτήτως φύλου, εθνοτικής καταγωγής και πολιτικών ή θρησκευτικών πεποιθήσεων, με ιδιαίτερη προσοχή στους πιο ευάλωτους.
-
Επιστημονικά τεκμηριωμένες παρεμβάσεις
Το Δίκτυο EDMO φιλοδοξεί να προωθήσει την ανεξάρτητη, πρωτότυπη, υψηλής ποιότητας και προσανατολισμένη στον αντίκτυπο έρευνα για την παραπληροφόρηση, με σκοπό να προσφέρει ένα σύνολο γεγονότων, αποδεικτικών στοιχείων και εργαλείων που συγκεντρώνει για τους ενδιαφερόμενους και ενεργεί προς το συμφέρον της κοινωνίας. Για αυτό, δίνει μεγάλη αξία στο να εντάσσεται νέα γνώση για αυτό το φαινόμενο της παραπληροφόρησης, και να θέτει ερωτήματα σε αυστηρές επιστημονικές θεωρίες, υποθέσεις και μεθόδους. Ενθαρρύνει επίσης την ανάπτυξη υβριδικών προσεγγίσεων που συνδυάζουν μεθόδους από τις εμπειρικές επιστήμες με εκείνες των ανθρωπιστικών επιστημών, καθώς και την έρευνα που φέρνει στην επιφάνεια τα πιο πρόσφατα εργαλεία και τις τεχνικές από την επιστήμη των δεδομένων και της πληροφορίας.
