Αυτά τα εργαστηριακά αποτελέσματα δεν αποδεικνύουν ότι η «σκόνη της Σαχάρας» είναι σκόπιμα ψεκασμένες τοξικές ουσίες

Στην Ευρώπη φτάνει συχνά σκόνη μεταφερόμενη από ισχυρούς ανέμους από την έρημο Σαχάρα, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τις μεσογειακές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Τον Απρίλιο του 2024 ένα «εκπληκτικό» σύννεφο σκόνης επηρέασε την Αθήνα και άλλες μεγάλες πόλεις. Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για φυσικό φαινόμενο, χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποστηρίζουν ότι αυτό που φαίνεται να είναι σκόνη της Σαχάρας μπορεί στην πραγματικότητα να είναι χημικά που ψεκάζονται σκόπιμα, επικαλούμενοι ανάλυση από εργαστήριο της Βοσνίας που φέρεται να αποκαλύπτει υψηλότερες συγκεντρώσεις τοξικών ουσιών σε σύγκριση με τη «γνήσια» σκόνη της Σαχάρας. Ωστόσο, η ανάλυση δεν ανατέθηκε από το ίδιο το εργαστήριο, αλλά από έναν δικηγόρο και πολιτικό στη Βοσνία, ο οποίος δήλωσε ότι θα χρειαστούν περαιτέρω δοκιμές προτού εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα από τα αποτελέσματα. Οι ειδικοί δήλωσαν ότι υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με τη μεθοδολογία του πειράματος και ότι σε κάθε περίπτωση τα αποτελέσματα της ανάλυσης δεν μπορούν να θεωρηθούν ως απόδειξη των λεγόμενων «chemtrails». 

«Χωρίς άμμο Σαχάρας! Η συγκλονιστική χημική ανάλυση της σκόνης αυτοκινήτων αποκαλύπτει ότι βαρέα μέταλλα και στοιχεία που χρησιμοποιούνται για την τροποποίηση του καιρού πέφτουν από τον ουρανό! Το Βοσνιακό εργαστήριο βρήκε νικέλιο, βάριο και αλουμίνιο στο δείγμα που ξεπερνούσαν το γνωστό όριο κατά περισσότερο από 700 φορές, μαζί με άλλα βαρέα μέταλλα!», αναφέρει αυτή την ανάρτηση στο Facebook από τις 2 Απριλίου 2024, η οποία κοινοποιήθηκε περισσότερες από 1.700 φορές.

Ενώ η εν λόγω ανάρτηση δεν καθιστά σαφές σε ποιο «βοσνιακό εργαστήριο» αναφέρεται, άλλες παρόμοιες αναρτήσεις με εξαιρετικά όμοια διατύπωση στα ελληνικά στο Facebook (εδώ και εδώ), στο Χ (εδώ) και σε ιστότοπους (εδώ και εδώ) αναφέρουν ένα συγκεκριμένο σύνολο αποτελεσμάτων από ένα εργαστήριο στην πόλη Τούζλα της Βοσνίας. Παρόμοιοι ισχυρισμοί έχουν γίνει viral και σε άλλες γλώσσες, όπως τα ρουμανικά, τα γαλλικά και τα ολλανδικά.

Ωστόσο, ειδικοί με τους οποίους επικοινώνησε το AFP προειδοποίησαν για την αποφυγή βιαστικών συμπερασμάτων, λέγοντας στο AFP ότι υπάρχουν πολλά ανοιχτά ερωτήματα σχετικά με τη μεθοδολογία αυτού του πειράματος και ότι το υλικό που ταξιδεύει από τη Σαχάρα μπορεί να αλλάξει σύσταση κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του. Το ινστιτούτο που διεξήγαγε την ανάλυση διευκρίνισε στο AFP ότι εξέτασε αποκλειστικά και μόνο υλικό που του παρείχε τρίτο μέρος, συμπεριλαμβανομένου ενός δείγματος που φέρεται να προέρχεται από τη Σαχάρα, και για την προέλευσή του οποίου δεν είχε τρόπο να εγγυηθεί.

Από πού προέρχονται τα εργαστηριακά αποτελέσματα;

Το AFP μπόρεσε να βρει την ίδια εικόνα που κοινοποιήθηκε σε ορισμένες από τις ελληνικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε βοσνιακούς διαδικτυακούς ιστότοπους, για παράδειγμα εδώ. Η εικόνα κυκλοφορεί από το 2022 και ανατέθηκε από έναν οργανισμό που αυτοαποκαλείται «Εθνικό Αρχηγείο Κρίσεων», ο οποίος δεν είναι επίσημος κυβερνητικός οργανισμός της Βοσνίας. Ένας δικηγόρος και τοπικός πολιτικός με το όνομα Μίρνες Αγιάνοβιτς (Mirnes Ajanović) δήλωσε σε ένα βίντεο που περιέχεται στο παραπάνω άρθρο ότι συμμετείχε στο πείραμα και ότι αυτό συνίστατο στη σύγκριση ενός δείγματος άμμου από την έρημο Σαχάρα στην Τυνησία και ενός άλλου δείγματος από το βοσνιακό χωριό Ντομπόσνιτσα Ντόνια (Dobošnica Donja) κοντά στην πόλη Λούκαβατς, που συλλέχθηκε μετά από «επικίνδυνη βρώμικη βροχή» στις 7 Απριλίου 2022. Το βίντεο δημοσιεύτηκε στο κανάλι YouTube του κόμματος του Αγιάνοβιτς στις 8 Ιουνίου 2022.

Και τα δύο δείγματα δόθηκαν στο Ινστιτούτο Χημικής Μηχανικής στην Τούζλα. Το ινστιτούτο δήλωσε στο AFP μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος στις 11 Απριλίου 2024 ότι διεξήγαγε δοκιμές στα δύο δείγματα, αλλά ότι αυτά τους δόθηκαν από τρίτο μέρος και επομένως το ινστιτούτο δεν μπορεί να γνωρίζει τις συνθήκες υπό τις οποίες ελήφθησαν τα δείγματα.

Εδώ μπορείτε να δείτε το έγγραφο σε καλύτερη ανάλυση. Στον πίνακα, η στήλη με την ένδειξη «Saharski pijesak» αντιπροσωπεύει το δείγμα που σύμφωνα με τον Αγιάνοβιτς προέρχεται από την Τυνησία, ενώ η διπλανή στήλη δείχνει τα αποτελέσματα από τη Βοσνία.

Η σύγκριση δείχνει ότι το δεύτερο δείγμα παρουσιάζει υψηλότερα επίπεδα αργιλίου, αρσενικού, βαρίου, νικελίου, ψευδαργύρου και σιδήρου σε σύγκριση με το δείγμα της Τυνησίας. Το ινστιτούτο αναφέρει στην έκθεσή του ότι με βάση τον κανονισμό για τον καθορισμό των επιτρεπόμενων ποσοτήτων επιβλαβών και επικίνδυνων ουσιών στο έδαφος για την Ομοσπονδία Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, το δείγμα από τη Βοσνία περιέχει αρκετά χημικά στοιχεία σε ποσότητες πάνω από το επιτρεπόμενο όριο. Σύμφωνα με τον κανονισμό (άρθρο 1), τα όρια καθορίζονται για τις γεωργικές εκτάσεις. Στο βίντεο, ο Αγιάνοβιτς διαβάζει τα αποτελέσματα και το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε το εργαστήριο.

Ωστόσο, ο ίδιος ο Αγιάνοβιτς δήλωσε ότι θα χρειαστούν περαιτέρω πειράματα και αναλύσεις προκειμένου να εξηγηθεί η σύσταση του βοσνιακού δείγματος και παρότρυνε τις επίσημες αρχές να το παρακολουθήσουν.

Ο Αγιάνοβιτς έχει κατά καιρούς προβεί σε ανακριβείς ισχυρισμούς σχετικά με τα εμβόλια της Covid-19, όπως ανέφερε εδώ ένας τοπικός οργανισμός επαλήθευσης γεγονότων.

Ερωτήματα σχετικά με τη μεθοδολογία

Ο Φράνκο Μαρένκο, αναπληρωτής καθηγητής στο Κέντρο Κλιματικών και Ατμοσφαιρικών Ερευνών (CARE-C) του Ινστιτούτου Κύπρου και ειδικός στα αερολύματα και την τηλεπισκόπηση, εξέφρασε σκεπτικισμό σχετικά με το αν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή αποτελέσματα από την ανάλυση, σε ηλεκτρονικό μήνυμα που έστειλε στο AFP στις 16 Απριλίου 2024, δηλώνοντας ότι δεν πιστεύει ότι «το πείραμα είναι σωστά τεκμηριωμένο για την απόδειξη οποιασδήποτε θεωρίας».

Είπε ότι με βάση τις πληροφορίες που έχουν διατεθεί σχετικά με την ανάλυση «δεν δόθηκαν πληροφορίες σχετικά με το πού συλλέχθηκαν τα δείγματα, ποια ήταν η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για τη συλλογή, ούτε για τον τρόπο με τον οποίο τα δείγματα αντιμετωπίστηκαν και αποθηκεύτηκαν μεταξύ της συλλογής και της ανάλυσης».

Ο Μαρένκο υπογράμμισε ότι κατά τη διεξαγωγή μιας τέτοιας μελέτης είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι χρησιμοποιείται η ίδια μέθοδος συλλογής και στις δύο τοποθεσίες και «να επαληθευτεί ότι το ταξίδι της αέριας μάζας μεταξύ των δύο τοποθεσιών αντιστοιχεί στην πραγματική διαδρομή του ταξιδιού μέσα στην ατμόσφαιρα». Για να αποφευχθεί η τοπική μόλυνση, πρότεινε τη λήψη δειγμάτων σε μεγάλο υψόμετρο. Αυτό συμβαίνει επειδή «εντός του οριακού στρώματος αναμένεται ότι θα αναμιχθεί με τοπικά στοιχεία», είπε. Το οριακό στρώμα είναι ένας μετεωρολογικός όρος για το χαμηλότερο τμήμα της γήινης ατμόσφαιρας.

Ο καθηγητής Κόνραντ Κάντλερ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας ατμοσφαιρικών αερολυμάτων στο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Γεωεπιστημών της Γερμανίας, τόνισε επίσης το γεγονός ότι «δεν είναι σαφές τι είδους εκχύλιση χρησιμοποιήθηκε, γεγονός που θα έχει αντίκτυπο στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων», σε ηλεκτρονικό μήνυμα που εστάλη στο AFP στις 18 Απριλίου 2024.

Ο Κάντλερ δήλωσε ότι η σύγκριση ενός δείγματος εδάφους (όπως αυτό της άμμου της Σαχάρας) με ένα δείγμα σκόνης που μεταφέρεται με τον αέρα είναι «γενικά χωρίς νόημα», επειδή τα περισσότερα σωματίδια εδάφους είναι πολύ μεγάλα για να μεταφερθούν σε μεγάλες αποστάσεις.

Ο Γκιόργκι Βάργκα, ανώτερος επιστήμονας στο Ουγγρικό Κέντρο Αστρονομίας και Επιστημών της Γης, ο οποίος ερευνά και μελετά τις θύελλες σκόνης, συμφώνησε επίσης. Η άμμος, με μεγαλύτερα σωματίδια, δεν μεταφέρεται συνήθως σε μεγάλες αποστάσεις, σε αντίθεση με τη σκόνη, η οποία αποτελείται από μικρότερα σωματίδια, δήλωσε στο AFP μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος στις 12 Απριλίου.

Γνωστές πηγές ρύπανσης

Η Ελιζαμπέτ Παούνοβιτς, εμπειρογνώμονας σε θέματα περιβάλλοντος και επαγγελματικής υγείας και πρώην επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Περιβάλλοντος και Υγείας του ΠΟΥ εξήγησε στο AFP στις 18 Απριλίου 2024 ότι αν το δείγμα είναι γνήσιο και ελήφθη κάπου κοντά ή στην πόλη Τούζλα, τότε η φήμη της Τούζλα για τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις και τη μακροχρόνια ατμοσφαιρική ρύπανση (δείτε εδώ, εδώ ή εδώ) θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την εξέταση της ανάλυσης. Οι εκπομπές από τέτοιες εγκαταστάσεις μπορούν να εξαπλωθούν εκατοντάδες χιλιόμετρα ανάλογα με τις μετεωρολογικές συνθήκες, είπε. Η  Ντομπόσνιτσα Ντόνια απέχει περίπου 18 χιλιόμετρα από την Τούζλα.

«Για την Τούζλα, με τη δική της και καλά τεκμηριωμένη έντονη ατμοσφαιρική ρύπανση επί δεκαετίες, φαίνεται πραγματικά εκτός κοινής λογικής η ιδέα ότι κάποιος ψεκάζει τους ρύπους από τα αεροπλάνα, καθώς έχει βαρείς και γνωστούς ρύπους», κατέληξε.

Ακόμα και για τη σκόνη που έρχεται από τη Σαχάρα ή αλλού, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι «η σκόνη μπορεί να αλλάξει σύσταση κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, και ναι, μπορεί να μαζέψει ρύπανση στον δρόμο (για παράδειγμα από πόλεις, βιομηχανίες, εμπόλεμες ζώνες κ.λπ.)», δήλωσε ο Μαρένκο στο AFP.

Σύμφωνα με τον Κάντλερ, το δεύτερο δείγμα μοιάζει με την τυπική μολυσμένη σκόνη που συναντάται κατά τη δειγματοληψία από μια πόλη ή μια πυκνοκατοικημένη περιοχή. «Τα στοιχεία συνήθως ανθρωπογενούς προέλευσης (που προέρχονται από ή επηρεάζονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα – σ.σ.) είναι ενισχυμένα. Μπορεί να προέρχονται από πολλές διαφορετικές πηγές, κυρίως βιομηχανικές, όπως μεταλλουργική επεξεργασία, καύση άνθρακα, καύση βαρέως πετρελαίου, αυτοκίνητα κ.λ.π.», είπε.

Ο Κάντλερ επισήμανε επίσης ότι η σύνθεση της σκόνης μπορεί να αλλάξει εάν κατά μήκος της διαδρομής της υπήρχαν πηγές ρύπανσης.

«Το να βρίσκεσαι απλά σε απόσταση από μια βιομηχανική πηγή δεν λέει τίποτα για την τοπική μόλυνση», σύμφωνα με τον Κάντλερ, ο οποίος επισήμανε ότι η περιοχή όπου βρίσκεται το εργαστήριο ανάλυσης φαίνεται να έχει κάποια σημαντική τοπική μόλυνση από βαρέα μέταλλα.

«Λάβετε υπόψη ότι οι περισσότεροι ισχυρισμοί σχετικά με τα “chemtrails” έχουν κριθεί ιστορικά αβάσιμοι, και για αυτόν τον λόγο, οι περισσότεροι επιστήμονες τους θεωρούν θεωρίες συνωμοσίας», δήλωσε στο APF ο Μαρένκο από το CARE-C.

Ισχυρισμοί για τροποποίηση του καιρού

Ενώ οι ισχυρισμοί που βρήκε το AFP σχετικά με τα εργαστηριακά αποτελέσματα στα ρουμανικά είναι ότι τα υποτιθέμενα «chemtrails» ψεκάζονται για να δηλητηριάσουν τους ανθρώπους, στην Ελλάδα οι πιο διαδεδομένες αναρτήσεις ισχυρίζονται ότι τα ίχνη είναι μια προσπάθεια ελέγχου του καιρού.

«Τα αεροπλάνα καλύπτουν τον ουρανό με τροποποιητές καιρού για να ελέγχουν το ηλιακό φως και να εμποδίζουν την υπεριώδη ακτινοβολία που χτυπά τον πλανήτη», αναφέρουν πολλές από τις αναρτήσεις στο Facebook.

Ο Νίκος Μιχαλόπουλος, καθηγητής και διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, δήλωσε στο AFP σε τηλεφωνική επικοινωνία στις 29 Απριλίου 2024 ότι είναι πράγματι αλήθεια πως «όταν υπάρχουν αιωρούμενα σωματίδια στην ατμόσφαιρα, είτε από σκόνη είτε από πυρκαγιές είτε από ηφαίστεια, αυτά τα σωματίδια σκεδάζουν την ηλιακή ακτινοβολία πίσω στο διάστημα, οπότε στην πραγματικότητα εμποδίζουν την ηλιακή ακτινοβολία να φτάσει στη Γη».

Όσον αφορά την επίτευξη αυτού του αποτελέσματος, ο Μιχαλόπουλος επισήμανε ορισμένες τεχνικές όπως «ο ψεκασμός ορισμένων μετάλλων στην ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα του ιωδιούχου αργύρου, επειδή… μπορεί να τραβήξει υγρασία από την ατμόσφαιρα και να δημιουργήσει σύννεφα για να έχουμε βροχές».  Πρόσφατα, το AFP έχει επίσης ελέγξει γεγονότα σε σχέση με ισχυρισμούς για τον ρόλο της «σποράς σύννεφων» στις πρόσφατες έντονες βροχοπτώσεις στο Ντουμπάι.

Ωστόσο, αυτά που γνωρίζουμε για τη χημική σύσταση της σκόνης της Σαχάρας δεν συνάδουν με προσπάθειες σκόπιμης τροποποίησης του καιρού, σύμφωνα με τον Μιχαλόπουλο.

Η ανάλυση δείγματος της αφρικανικής σκόνης που έφτασε στην Ελλάδα τον Απρίλιο από την Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) έδειξε ότι η χημική της σύνθεση περιελάμβανε ορισμένα στοιχεία όπως αργίλιο, πυρίτιο, ασβέστιο και μικρή ποσότητα σιδήρου και τιτανίου.

Ο Μιχαλόπουλος αναφέρει ότι η σύνθεση αντανακλά «συστατικά του στερεού φλοιού της Γης. Δηλαδή, είχαν αλουμίνιο, πυρίτιο, σίδηρο και σε αναλογίες που έχει ο στερεός φλοιός της Γης», δήλωσε ο ειδικός στο AFP. Όπως εξήγησε, τα στοιχεία αυτά δεν είναι υγροσκοπικά, δεν δημιουργούν σύννεφα ή βροχή. «Κάποιες πρώτες μετρήσεις από κάποιους οργανισμούς δεν βρήκαν ούτε άργυρο ούτε ιώδιο, κανένα από τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται σε πειράματα τροποποίησης του καιρού».

Πρόσθεσε ότι «οι αεροψεκασμοί έχουν περιορισμένο τοπικό αποτέλεσμα» και σε καμία περίπτωση η σκόνη που είχαμε πρόσφατα στην Ελλάδα δεν θα μπορούσε να είναι αεροψεκασμός, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι η ποσότητα της πρόσφατης σκόνης της Σαχάρας ήταν τόσο μεγάλη που θα χρειάζονταν πολλά αεροπλάνα για να ρίξουν όλους αυτούς τους τόνους σκόνης, τα οποία προφανώς θα ήταν ορατά.

Ο Θεόδωρος Κολυδάς, Μαθηματικός – Μετεωρολόγος και Διευθυντής του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου της ΕΜΥ, επιβεβαίωσε στο AFP μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος την 1η Μαΐου 2024, ότι «η σπορά των νεφών γίνεται σε περιορισμένη έκταση», προσθέτοντας ότι η διαδικασία αυτή γίνεται με σκοπό «την αποφυγή του χαλαζιού και την προστασία των καλλιεργειών».  Το AFP έχει γράψει στο παρελθόν για την τεχνική αυτή, όπως χρησιμοποιείται στην Ελλάδα.

«Στη χώρα μας είχαμε πρόσφατα μια φυσική διαδικασία, δηλαδή τη μεταφορά σκόνης από την Αφρική, η οποία μείωσε σημαντικά την εισερχόμενη ακτινοβολία, όπως συμβαίνει πάντα, και δεν σχετίζεται σε καμία περίπτωση με τεχνητές τροποποιήσεις του καιρού», εξήγησε ο ειδικός.

Καμία επιστημονική απόδειξη ότι υπάρχουν «chemtrails»

Σύμφωνα με τη θεωρία συνωμοσίας για τα «chemtrails», «τα ίχνη συμπύκνωσης (τα ορατά ίχνη πίσω από τα φτερά ενός εμπορικού αεροσκάφους) είναι στην πραγματικότητα χημικά που ψεκάζονται σκόπιμα και χρησιμοποιούνται για μυστικούς, κακόβουλους σκοπούς» (αρχειοθετημένο εδώ). Αυτή η πεποίθηση είναι δημοφιλής σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, όπου υπήρχαν οι ψευδείς ισχυρισμοί, για παράδειγμα, ότι οι μαγνητικές ιδιότητες της αφρικανικής σκόνης αποδεικνύουν ότι «μας ψεκάζουν».

Αλλά πολλοί επιστήμονες και ιδρύματα, όπως η Βασιλική Αεροναυτική Εταιρεία της Μεγάλης Βρετανίας το 2023, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ το 2014, πολλοί ατμοσφαιρικοί χημικοί και γεωχημικοί που συμμετείχαν σε έρευνα το 2016 , το Σουηδικό Μετεωρολογικό Ινστιτούτο το 2013 , εξήγησαν ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι αυτά τα «chemtrails» ή τα χημικά ίχνη υπάρχουν.

«Δεν υπάρχει καμία επιστημονική εργασία, καμία ανασκόπηση, καμία αμφιβολία ότι υπάρχουν chemtrails», δήλωσε η Δρ. Παούνοβιτς στο AFP τον Μάρτιο του 2024 σε ένα άλλο άρθρο επαλήθευσης στα σερβικά.

Οι συνωμοσιολόγοι συχνά κοινοποιούν παραποιημένες φωτογραφίες, σατιρικά βίντεο ή εικόνες από σύννεφα ή άλλα φαινόμενα, ισχυριζόμενοι ψευδώς ότι αποτελούν «αποδείξεις» χημικών ψεκασμών. Η ομάδα επαλήθευσης γεγονότων του AFP έχει διαψεύσει πολλές φορές όλα αυτά τα χρόνια τέτοιο περιεχόμενο (εδώ, εδώ, εδώ).

Εξηγήσεις για τη σκόνη της Σαχάρας

Η σκόνη της Σαχάρας φτάνει στην Ευρώπη όταν ισχυροί άνεμοι μεταφέρουν σωματίδια από την έρημο Σαχάρα στη Μεσόγειο Θάλασσα, ενώ οι χώρες που συνορεύουν με τη Μεσόγειο, όπως η Ισπανία και η Γαλλία, βιώνουν συχνά τις επιπτώσεις της πιο έντονα. «Η μεταφορά σκόνης προς την κεντρική Μεσόγειο χαρακτηρίζεται από επεισόδια τα οποία διαρκούν από 2 έως 4 ημέρες», δήλωσε ο Κολυδάς στο AFP.

Αν και μπορεί να συμβεί όλο τον χρόνο, οι αρχές της άνοιξης είναι συνήθως η περίοδος αιχμής αυτής της μεταφοράς.

Στις 23 Απριλίου 2024 ένα «εκπληκτικό» σύννεφο σκόνης από τη Σαχάρα κάλυψε την Αθήνα και άλλες ελληνικές πόλεις σε ένα επεισόδιο που χαρακτηρίστηκε από τους αρμόδιους ως ένα από τα χειρότερα που έπληξαν τη χώρα από το 2018 (αρχειοθετημένο εδώ). Αυτό οδήγησε σε επικίνδυνη ποιότητα αέρα και μειωμένη ορατότητα ενώ υπήρξαν προειδοποιήσεις για την υγεία.

Ο Κολυδάς εξήγησε ότι φέτος «μεγάλο ρόλο διαδραμάτισε το ότι δεν υπήρξε βροχή –όπως συμβαίνει συνήθως– οπότε η σκόνη δεν “ξεπλύθηκε” και παρέμεινε μεγάλο χρονικό διάστημα αιωρούμενη στην ατμόσφαιρα. Το “απόκοσμο” χρώμα δημιουργήθηκε λόγω της σκέδασης του φωτός, όπου σημαντικό ρόλο έπαιξε η ώρα που σημειώθηκε το max της μεταφοράς που συνέπεσε με το ηλιοβασίλεμα».

Στις 23 Απριλίου, το meteo.gr δημοσίευσε εικόνες που κατέγραψε ο αμερικανικός δορυφόρος Aqua της NASA, οι οποίες απεικονίζουν το έντονο κύμα αφρικανικής σκόνης που σάρωσε την Ελλάδα και πολλές άλλες χώρες (αρχειοθετημένες εδώ). Στις 25 Απριλίου, το meteo.gr και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών δημοσίευσαν ένα timelapse βίντεο που δείχνει την ατμόσφαιρα με τη σκόνη της Σαχάρας στις 23-24 Απριλίου (αρχειοθετημένο εδώ).

Τον ίδιο μήνα, και άλλες περιοχές σε ολόκληρη την Ευρώπη αντιμετώπισαν τις επιπτώσεις της σκόνης της Σαχάρας, με αποτέλεσμα αυξημένα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης να ανιχνευθούν ακόμη και σε περιοχές της Ελβετίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας (αρχειοθετημένο εδώ).

Σε ένα δελτίο τύπου, ένας ανώτερος επιστήμονας της Υπηρεσίας Παρακολούθησης της Ατμόσφαιρας Copernicus (CAMS) δήλωσε ότι «ενώ δεν είναι ασυνήθιστο να φτάνουν στην Ευρώπη νέφη σκόνης από τη Σαχάρα, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση της έντασης και της συχνότητας τέτοιων επεισοδίων, η οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να αποδοθεί σε αλλαγές στα πρότυπα της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας».

Βλάπτει η σκόνη της Σαχάρας την υγεία; Εξαρτάται από τη συγκέντρωση και το υψόμετρο, εξηγεί η υπηρεσία Copernicus εδώ. Ενώ η σκόνη σε μεγάλο υψόμετρο έχει λιγότερες επιφανειακές επιπτώσεις, τα σύννεφα σε χαμηλότερο επίπεδο επιδεινώνουν την ποιότητα του αέρα, θέτοντας αναπνευστικούς κινδύνους, αναφέρει η υπηρεσία. Η σκόνη της Σαχάρας μεταφέρει μικροοργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων παθογόνων μικροοργανισμών, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία, καθώς οι αερομεταφερόμενοι ιοί και τα βακτήρια είναι φυσικά παρόντα», προσθέτουν. «Παρόμοια με την εμπειρία της πανδημίας Covid-19, ο κίνδυνος για την υγεία εξαρτάται από τη συγκέντρωση των παθογόνων μικροοργανισμών», λέει η CAMS.

Τους τελευταίους μήνες, η CAMS εντόπισε τουλάχιστον τρεις σημαντικές περιπτώσεις μεταφοράς σκόνης από τη Σαχάρα κατά μήκος του Ατλαντικού και προς την ηπειρωτική Ευρώπη.

Η σκόνη της Σαχάρας, ένα παλιό φαινόμενο

«Η σκόνη από τη Σαχάρα επηρεάζει την Ελλάδα από τότε που σχηματίστηκε η Μεσόγειος», δήλωσε ο Μιχαλόπουλος στο AFP. Πρόσθεσε επίσης ότι η σκόνη της Σαχάρας αναφέρεται στη Βίβλο και στον Όμηρο χιλιάδες χρόνια πριν και δεν είναι νέο φαινόμενο.

Ο Κολυδάς συμφωνεί με την αναφορά της λασποβροχής στον Όμηρο, εξηγώντας ότι «στην Ιλιάδα υπάρχει αναφορά σε “ματωμένες σταγόνες” που έριξε ο Δίας για να εκδικηθεί τον σκοτωμό του Σαρπηδόνα, ενός από τους γιους του, από τον Πάτροκλο». Παρατήρησε ότι την ίδια ακριβώς φράση («αιματοέσσας ψιάδας») βρίσκουμε και στο έργο «Ασπίδα του Ηρακλή» του Ησιόδου.

Ανέφερε ακόμη ιστορικά δεδομένα που τεκμηριώνουν σημαντικές μεταφορές σκόνης στις 7 Μαρτίου 1902, στις 28 Μαρτίου 1931, στις 23 Απριλίου 1965, στις 25 Φεβρουαρίου 2001 και σε άλλες πιο πρόσφατες ημερομηνίες.

Στη σελίδα 2 της εφημερίδας «Ταχυδρόμος» της 23ης Απριλίου 1965, την οποία βρήκαμε μέσω της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Εφημερίδων και Περιοδικού Τύπου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, εντοπίσαμε τη φράση «πιθανότης αμμοθυέλλης εις τα Δυτικά της χώρας», όπως φαίνεται στο παρακάτω στιγμιότυπο οθόνης (αρχειοθετημένο εδώ).

 

 

Στο παρελθόν, και άλλοι Έλληνες επιστήμονες έχουν επιβεβαιώσει στο AFP την ύπαρξη σκόνης της Σαχάρας από την αρχαιότητα.