Άρθρο γνώμης στην «Berliner Zeitung» διαδίδει παραπληροφόρηση σχετικά με καρκίνους που προκαλούνται από τα εμβόλια Covid-19

Όπως συμβαίνει πιθανώς με όλα τα φάρμακα, τα εμβόλια κατά της Covid-19 έχουν ενδεχόμενες παρενέργειες. Ωστόσο, τον Οκτώβριο του 2024, μια παθολόγος ισχυρίστηκε σε άρθρο γνώμης στη γερμανική εφημερίδα «Berliner Zeitung» ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ των εμβολιασμών κατά του κορωνοϊού και των ταχέως αναπτυσσόμενων όγκων, τους οποίους αποκάλεσε «καρκίνους τούρμπο». Ωστόσο, τέτοιος όρος στην ιατρική δεν υπάρχει. Επίσης, εκτεταμένη έρευνα αντικρούει τους ισχυρισμούς της παθολόγου αναφορικά με αυτή τη σύνδεση.

«Γερμανός παθολόγος αποκαλύπτει: “Τούρμπο” καρκινώματα και υπερβολική θνησιμότητα μετά τους εμβολιασμούς Covid», γράφει το κείμενο στην εικόνα αυτής της ανάρτησης στο Facebook από τις 4 Οκτωβρίου 2024, κοινοποιώντας ένα άρθρο με τον ίδιο τίτλο. Το ελληνικό άρθρο είναι μετάφραση ενός άρθρου που φέρεται ότι γράφτηκε από μια Γερμανίδα παθολόγο ονόματι Ούτε Κρούγκερ.

Ένας άλλος χρήστης του Facebook δημοσίευσε ένα στιγμιότυπο οθόνης που δείχνει τον τίτλο ενός άρθρου της γερμανικής εφημερίδας «Berliner Zeitung», μεταφρασμένο στα ελληνικά. Ο τίτλος γράφει: «Παθολόγος προειδοποιεί για τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού: “Αυτή η τεχνολογία mRNA δεν έχει δοκιμαστεί επαρκώς”».

Παρόμοιοι ισχυρισμοί κοινοποιήθηκαν και από άλλους χρήστες στο Facebook (εδώ και εδώ) και σε ελληνικούς ιστότοπους (εδώ). Ο ισχυρισμός κυκλοφόρησε ευρέως και στα γερμανικά.

Ωστόσο, οι ισχυρισμοί στο γερμανικό άρθρο είναι παραπλανητικοί. Οι μελέτες που αναφέρονται μιλούν κυρίως για συσχετίσεις, αλλά όχι για αιτιώδεις σχέσεις και τονίζουν ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να γίνουν αξιόπιστες δηλώσεις.

Αυτό το άρθρο αποτελεί μια συνεισφορά ενός επισκέπτη στην ενότητα  «ανοιχτού κώδικα» («open source») της «Berliner Zeitung». Οποιοσδήποτε μπορεί να γράψει ένα άρθρο σε αυτή την ενότητα και να το στείλει στη συντακτική ομάδα. Σύμφωνα με δική της δήλωση, η συντακτική ομάδα εξετάζει διεξοδικά τις υποβολές και διατηρεί το δικαίωμα να αποφασίσει ποια κείμενα θα δημοσιευτούν στον ιστότοπο της εφημερίδας.

Η συγγραφέας του άρθρου, Ούτε Κρούγκερ, είναι μια Γερμανίδα παθολόγος που μετανάστευσε στη Σουηδία. Σύμφωνα με δικές της πληροφορίες, αρχικά εργάστηκε στον τομέα της κλινικής παθολογίας σε σουηδικά νοσοκομεία και σε ένα σουηδικό πανεπιστήμιο.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, εγκατέλειψε τη δουλειά της το 2022 «εξαιτίας του γεγονότος ότι η πολιτική υπερίσχυε της επιστήμης», όπως εξηγεί στο άρθρο γνώμης της. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της, από τότε εργάζεται ανεξάρτητα στον τομέα της ολιστικής πρόληψης ασθενειών .

Οι περιπτώσεις καρκίνου και η υπερβάλλουσα θνησιμότητα φέρεται ότι αυξήθηκαν 

Στο άρθρο της, η Κρούγκερ περιγράφει τις παρατηρήσεις της για την αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου και των θανάτων μετά από εμβολιασμούς κατά της Covid, επικαλούμενη διάφορες μελέτες. Από το φθινόπωρο του 2021, για παράδειγμα, έχει παρατηρήσει περισσότερα περιστατικά καρκίνου του μαστού σε γυναίκες, ιδιαίτερα μεταξύ των 30 και των 50 ετών, καθώς και ταχύτερα αναπτυσσόμενους όγκους, τους οποίους περιγράφει ως «καρκίνο τούρμπο».

Μια μελέτη από το Ηνωμένο Βασίλειο δείχνει επίσης αύξηση των θανάτων από καρκίνο του μαστού, τον καρκίνο του παγκρέατος και το κακοήθες μελάνωμα μεταξύ των νέων. Η Κρούγκερ ισχυρίζεται επίσης ότι τα ποσοστά υπερβάλλουσας θνησιμότητας έχουν αυξηθεί και ότι τα εμβόλια δεν έχουν δοκιμαστεί επαρκώς. Ωστόσο, τα δεδομένα και οι μελέτες στις οποίες βασίζεται η Κρούγκερ γενικά δεν έχουν ευρεία βάση και δεν λαμβάνουν υπόψη τα χρόνια πριν από την πανδημία. Επιπλέον, οι ίδιοι οι συγγραφείς της μελέτης συχνά σημειώνουν ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να γίνουν αξιόπιστες δηλώσεις.

Ως απάντηση στο άρθρο γνώμης της, η συντάκτρια της «Berliner Zeitung» Βίμπκε Χόλερσεν και ο ανεξάρτητος δημοσιογράφος Μάρτιν Ρίκερ δημοσίευσαν ένα άρθρο στον ιστότοπο της εφημερίδας στις 15 Οκτωβρίου 2024 – επίσης ως άρθρο «ανοιχτού κώδικα». Ανέλυσαν ευρείας βάσης δεδομένα από μητρώα καρκίνου για τη Γερμανία ως παράδειγμα το οποίο έρχεται σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς της παθολόγου Ούτε Κρούγκερ.

Οι περιπτώσεις καρκίνου του μαστού σε παρόμοιο επίπεδο εδώ και χρόνια

Η Κρούγκερ ξεκινά με τον ισχυρισμό ότι από το φθινόπωρο του 2021 έχει παρατηρήσει «πιο συχνούς όγκους σε νεότερους ασθενείς από το συνηθισμένο, συχνά μεταξύ 30 και 50 ετών», καθώς και «πιο επιθετικά αναπτυσσόμενους όγκους και επομένως μεγαλύτερους όγκους» και έχει δει μια σύνδεση με τον εμβολιασμό κατά της Covid. Η εξήγησή της για αυτό το συμπέρασμα είναι ότι οι όγκοι εμφανίστηκαν «επανειλημμένα λίγους μήνες μετά τον εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού». Λόγω της ταχείας ανάπτυξής τους, αναφέρεται σε αυτούς τους όγκους ως «καρκίνο τούρμπο».

Πρώτον, ο «καρκίνος τούρμπο» δεν είναι ιατρικός όρος. Το AFP έχει επαληθεύσει ψευδείς ισχυρισμούς σχετικά με αυτόν τον όρο (παραδείγματα εδώ, εδώ και εδώ). Οι αντιεμβολιαστές τον επινόησαν μετά την έναρξη της εκστρατείας εμβολιασμού. «Δεν θυμάμαι να έχω ακούσει ποτέ πριν τον όρο “καρκίνος τούρμπο”», είπε στο AFP ο Ντέιβιντ Γκόρσκι, συνδιευθυντής της Πρωτοβουλίας Ογκολογίας Μαστού του Μίσιγκαν, τον Ιανουάριο του 2023. «Δεν εμφανίζεται σε κανένα έγγραφο που θα μπορούσα να βρω στο PubMed [μια βάση δεδομένων ιατρικών μελετών, σ.σ].

Ο ισχυρισμός ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ των εμβολιασμών για την Covid -συνήθως εμβολίων mRNA, όπως στο άρθρο της Κρούγκερ- και του καρκίνου δεν είναι επίσης νέος. Το AFP έχει ήδη δημοσιεύσει ένα άρθρο επαλήθευσης γεγονότων που αφορά αυτό το ζήτημα. Το άρθρο που γράφτηκε ως απάντηση στο άρθρο γνώμης της Κρούγκερ παραθέτει δεδομένα από το Γερμανικό Κέντρο Δεδομένων Μητρώου Καρκίνου για να υποστηρίξει αυτόν τον ισχυρισμό. «Οι περιπτώσεις καρκίνου του μαστού στη Γερμανία δεν έχουν αυξηθεί από τότε που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί», γράφουν οι Χόλερσεν και Ρίκερ βασισμένοι σε αυτά τα δεδομένα. Το AFP εξέτασε τα δεδομένα. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία για περιπτώσεις καρκίνου του μαστού είναι από το 2022. Εκείνη τη χρονιά, περίπου 74.500 γυναίκες όλων των ηλικιακών ομάδων στη Γερμανία εμφάνισαν καρκίνο του μαστού. Το 2021, ο αριθμός ήταν περίπου 75.500.

Κανένα από τα δύο στοιχεία δεν δείχνει αύξηση: το 2008 και το 2009, πολύ πριν από την πανδημία, υπήρχαν περίπου 78.000 κρούσματα κάθε χρόνο. Λίγο πριν από την πανδημία, το 2019, ο αριθμός ήταν παρόμοιος με τα χρόνια της πανδημίας, με περίπου 74.800 κρούσματα.

Επομένως, τα δεδομένα για τη Γερμανία έρχονται σε αντίθεση με τον ισχυρισμό για περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού από την έναρξη της εκστρατείας εμβολιασμού. Η εκστρατεία εμβολιασμού στη Γερμανία ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2021. Ο ισχυρισμός είναι επίσης ψευδής σε σχέση με όλες τις διαγνώσεις καρκίνου στη Γερμανία, όπως φαίνεται από τα στοιχεία του μητρώου καρκίνου.

Όσον αφορά την Ελλάδα, το 2020, έτος που ξέσπασε η πανδημία, η χώρα αναμενόταν να έχει περίπου 62.500 νέα περιστατικά καρκίνου, ενώ το συνολικό ποσοστό εμφάνισης καρκίνου ήταν χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, με βάση έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης για το 2023. 

Δύο χρόνια μετά, το 2022, καταγράφηκαν στην Ελλάδα 27.982 νέα κρούσματα καρκίνου για γυναίκες και 35.194 για άνδρες, συνολικά 63.176 νέα κρούσματα, σύμφωνα με τα δεδομένα από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τον Καρκίνο (ECIS) (αρχειοθετημένα εδώ).

Η βρετανική μελέτη στερείται ευρύτερου πλαισίου

Στη συνέχεια, στο αρχικό άρθρο η Κρούγκερ παραθέτει μια μελέτη από το Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία φέρεται να δείχνει αύξηση των θανάτων από καρκίνο μεταξύ των ατόμων ηλικίας 15 έως 44 ετών. Η Κρούγκερ αναφέρει ως παραδείγματα ποσοστιαίες αυξήσεις στο ποσοστό θανάτων από καρκίνο του μαστού, καρκίνο του παγκρέατος και μελάνωμα. Σύμφωνα με την ερευνητική βάση δεδομένων Researchgate, ο συγγραφέας της ανάλυσης των δεδομένων, Κάρλος Αλεγκρία, είναι διδάκτωρ φιλοσοφίας και ειδικός στους τομείς της χρηματοοικονομικής ανάλυσης και των επενδύσεων. Δεν αναφέρεται ιατρική εμπειρογνωμοσύνη και ο ίδιος δεν την αναφέρει στην επιχειρηματική πλατφόρμα Linkedin.

Στην απάντησή τους στο άρθρο γνώμης της Κρούγκερ, οι Χόλερσεν και Ρίκερ τοποθετούν τα στοιχεία σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Για παράδειγμα, η φαινομενικά ανησυχητική αύξηση των θανάτων από καρκίνο του παγκρέατος μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι πολύ λίγοι άνθρωποι κάτω των 45 ετών πεθαίνουν από αυτόν τον καρκίνο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Εάν προστεθούν μόνο λίγα περιστατικά, η ποσοστιαία αύξηση είναι αντίστοιχα πολύ μεγαλύτερη. Επιπλέον, ο Αλεγκρία δεν διατυπώνει καμία αιτιότητα στην ανάλυση των δεδομένων, δηλαδή δεν αποδίδει ρητά τους αυξημένους θανάτους στους εμβολιασμούς κατά της Covid και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα.

Η συσχέτιση και η αιτιότητα συχνά συγχέονται. Αιτιότητα σημαίνει ότι δύο παράγοντες σχετίζονται μεταξύ τους και η μεταβολή του ενός παράγοντα προκαλείται σίγουρα από τον άλλο παράγοντα. Πρέπει να είναι δυνατόν να αποκλειστούν άλλες επιρροές. Συσχέτιση, από την άλλη πλευρά, σημαίνει ότι δύο πράγματα σχετίζονται μεταξύ τους, δηλαδή συμβαίνουν ταυτόχρονα ή σε γρήγορη διαδοχή, αλλά δεν έχει αποδειχθεί ότι το ένα από τα πράγματα είναι η αιτία του άλλου.

Όσον αφορά τον ισχυρισμό ότι τα εμβόλια κατά της Covid είναι υπεύθυνα για τον υψηλό αριθμό θανάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Πολ Χάντερ, καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας στην Αγγλία, δήλωσε για ένα άλλο άρθρο επαλήθευσης γεγονότων του AFP στα γερμανικά στις 28 Απριλίου 2023 ότι αυτό είναι «ψευδές και δεν υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία που να το υποστηρίζουν».

Αυτή η δήλωση δεν ισχύει ούτε για τη Γερμανία, αν εξετάσουμε τη χρονολογική σειρά θανάτων από καρκίνο γενικά και τους τύπους καρκίνου που αναφέρθηκαν στο ηλικιακό εύρος που αναλύθηκε.

Μια αύξηση με την πάροδο των χρόνων, κυρίως κατά τη διάρκεια της πανδημίας και μετά την έναρξη του εμβολιασμού, δεν μπορεί να προσδιοριστεί για κανέναν από τους τύπους καρκίνου που αναφέρθηκαν ή για όλους τους τύπους καρκίνου συνολικά. Εκπρόσωπος του Γερμανικού Κέντρου Ερευνών για τον Καρκίνο (DKFZ) εξήγησε σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προς το AFP στις 10 Οκτωβρίου 2024 ότι η κατάσταση των δεδομένων όσον αφορά όλες τις ηλικιακές ομάδες αντικρούει τους ισχυρισμούς της Κρούγκερ: «Στις γερμανικές στατιστικές για τις αιτίες θανάτου, δεν υπάρχει αύξηση των θανάτων από καρκίνο μέχρι το 2023».

Η υπερβάλλουσα θνησιμότητα έχει άλλες αιτίες εκτός από τον εμβολιασμό

Στη συνέχεια, η Κρούγκερ ισχυρίζεται ότι υπήρξε μια σημαντική «αύξηση της υπερβάλλουσας θνησιμότητας» κατά το δεύτερο και τρίτο έτος της πανδημίας του κορωνοϊού, «η οποία δεν μπορεί να εξηγηθεί από τις λοιμώξεις του κορωνοϊού, αλλά πρέπει να εξεταστεί σε σχέση με τους εμβολιασμούς κατά του κορωνοϊού». Η Κρούγκερ αναφέρει επίσης ότι το ποσοστό των θνησιγενειών έχει επίσης αυξηθεί και ότι σχετίζεται με τον αριθμό των εμβολιασμών για την Covid κατά το τρίτο έτος της πανδημίας.

Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία της Γερμανίας, υπήρξαν στην πραγματικότητα περίπου 70.000 έως 100.000 περισσότεροι θάνατοι κατά τα δύο πρώτα χρόνια της πανδημίας από ό,τι είχε προηγουμένως εκτιμηθεί. Η μελέτη που επικαλείται η Κρούγκερ σε αυτό το πλαίσιο εξετάστηκε από την ομάδα επαλήθευσης γεγονότων του «Tagesschau», του καθημερινού ειδησεογραφικού προγράμματος του γερμανικού δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα ARD. Σύμφωνα με το Tagesschau, οι ειδικοί στατιστικολόγοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η διακύμανση της υπερβάλλουσας θνησιμότητας είναι χαμηλότερη με ένα διαφορετικό μοντέλο υπολογισμού. Η αύξηση του αριθμού των θανάτων, παρά τον εμβολιασμό κατά της Covid, μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι ο τρόπος αντιμετώπισης της πανδημίας έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου και έχουν αναπτυχθεί νέες, πιο μεταδοτικές παραλλαγές του κορωνοϊού. Ως αποτέλεσμα, υπήρχαν πολύ περισσότερες λοιμώξεις Covid.

Η αυξανόμενη συχνότητα γεννήσεων θνησιγενών βρεφών επίσης δεν σχετίζεται με τα εμβόλια κατά της Covid. Στην πραγματικότητα, αυτή η αυξητική τάση παρατηρείται από το 2013, όπως δείχνει μια μελέτη του 2021 (αρχειοθετημένη εδώ). Έχουν ήδη διαδοθεί αρκετοί ψευδείς ισχυρισμοί στα γερμανικά ότι οι εμβολιασμοί κατά της Covid προκαλούν θνησιγένεια, και το AFP έχει επαληθεύσει μερικούς από αυτούς.

Δοκιμή εμβολιασμών για την Covid: Ενδελεχής εξέταση όλων των φάσεων

Η Κρούγκερ σχολιάζει επίσης την ασφάλεια των εμβολίων στο άρθρο της. Ισχυρίζεται ότι «κυκλοφόρησαν στην αγορά μετά από λιγότερο από έναν χρόνο, εντελώς ανεπαρκώς δοκιμασμένα». Το AFP έχει επίσης δημοσιεύσει άρθρα επαλήθευσης γεγονότων σχετικά με το θέμα αυτό, κυρίως κατά την περίοδο μετά την έναρξη των εμβολιασμών, και έχει καταρρίψει αυτόν τον ισχυρισμό. Παρόλο που η διαδικασία αδειοδότησης των εμβολίων Covid επιταχύνθηκε, η αποτελεσματικότητά τους δοκιμάστηκε επαρκώς σε ζώα και ανθρώπους, όπως εξήγησαν οι ειδικοί.

Όταν αναπτύσσονται εμβόλια, συνήθως χρησιμοποιούνται ζώα σε δύο διαφορετικές φάσεις, δήλωσε στο AFP τον Αύγουστο του 2021 ο Κερκ Λιτς, Εκτελεστικός Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Έρευνας Ζώων. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση των εμβολίων κατά της Covid-19. «Εάν η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα δεν είναι εγγυημένες στις προκλινικές δοκιμές, η μελέτη δεν θα προχωρήσει», δήλωσε. Στην περίπτωση των εμβολίων για τον κορωνοϊό, αυτό δεν συνέβη. Οι εταιρείες Moderna και Pfizer είχαν δοκιμάσει τα εμβόλια σε ζώα και ανθρώπους ταυτόχρονα λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της πανδημίας. Επιπλέον, η τεχνολογία mRNA που χρησιμοποιήθηκε για ορισμένα εμβόλια είχε ήδη ερευνηθεί από τη δεκαετία του 1990 και, επομένως, δεν ήταν εντελώς νέα.

Η Ελβετική Ακαδημία Επιστημών εξηγεί στο διαδίκτυο ότι η έρευνα και η έγκριση των εμβολίων για την Covid ήταν ταχύτερη επειδή πολλές φαρμακευτικές εταιρείες ερευνούσαν εμβόλια ταυτόχρονα και έλαβαν κυβερνητικές επιχορηγήσεις, γεγονός που μείωσε τον οικονομικό τους κίνδυνο. Η απλοποιημένη γραφειοκρατία και οι προϋπάρχουσες γνώσεις της τεχνολογίας mRNA βοήθησαν επίσης στην επιτάχυνση της έρευνας.

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα άρθρα επαλήθευσης γεγονότων για τα εμβόλια και την Covid-19 εδώ στα ελληνικά και εδώ στα αγγλικά.