Ανυπόστατος ισχυρισμός σχετικά με τον καύσωνα που έπληξε την Ελλάδα και την Ευρώπη στα τέλη Ιουνίου

Την 1^η Ιουλίου του 2025 αναρτήθηκε στο YouTube βίντεο από το κανάλι ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΕΝΑ σχετικά με τον καύσωνα που βίωσε η Ευρώπη αλλά και η Ελλάδα τις τελευταίες ημέρες του Ιουνίου. Το εν λόγω βίντεο είχε ευρεία διάδοση και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Ο κύριος Δημήτρης Δραγάτης αναφέρεται στον καύσωνα των τελευταίων ημερών ως ένα φυσιολογικό γεγονός για τη χώρα μας, καθώς στην Ελλάδα κυρίως τη θερινή περίοδο, δεν είναι ασυνήθιστη η καταγραφή υψηλών θερμοκρασιών. Στη συνέχεια του βίντεο αναφέρεται στο επεισόδιο καύσωνα λέγοντας ότι : “Προφανώς δεν πρόκειται για κάποια περιβαλλοντική αγωνία, όπως το αντιλαμβανόμαστε εμείς πρόκειται για πολιτική εργαλειοποίηση της φύσης, ώστε να επιβληθούν νέες μορφές ελέγχου […]”

Στο παρόν άρθρο θα αναλύσουμε τις ανακοινώσεις επίσημων φορέων αλλά και καταρτισμένων επιστημόνων , για το θέμα των καυσώνων γενικότερα, αλλά και για το επεισόδιο καύσωνα των τελευταίων ημερών. Με επιστημονικά τεκμήρια, θα αποδείξουμε γιατί πλέον τα επεισόδια καυσώνων δεν κινούνται σε “φυσιολογικά” πλαίσια.

Ακολουθεί το βίντεο στο YouTube:

Παραδείγματα αναπαραγωγών στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης:

Τι ισχύει

Η θερμοκρασία αυξάνεται τόσο στον πλανήτη, όσο και στην Ευρώπη αλλά και την Ελλάδα

Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη έχει απασχολήσει σε μεγάλο βαθμό τους επιστήμονες. H Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) έχει καταγράψει αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά περίπου 1^ο C σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο. Η θερμοκρασία αυξάνεται συνεχόμενα, ενώ για αυτή την αύξηση σημαντικό ρόλο παίζουν οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Στην Εικόνα 1 μπορούμε να παρατηρήσουμε την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και σε ευρωπαϊκό, όπως αποτυπώθηκε από το Climatebook.gr. Oι γραφικές παραστάσεις της Εικόνας 1 προήλθαν από την παρουσίαση του Climatebook.gr στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, τον περασμένο Μάρτιο. Τα σχήματα της παρουσίασης μας παραχωρήθηκαν από τον Σταύρο Ντάφη, Φυσικό-Μετεωρολόγο (PhD), Εξωτερικό Συνεργάτη του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr, μετά από επικοινωνία μας.

Σύμφωνα με τη γραφική παράσταση της Εικόνας 1, σε παγκόσμιο επίπεδο παρατηρείται αύξηση της μέσης θερμοκρασίας για τη χρονική περίοδο 2013-2023 από 1.19^οC έως και 1.22^οC, σε σύγκριση με την προβιομηχανική περίοδο. Για την Ευρώπη η ίδια παράμετρος σημειώνει μεγαλύτερη αύξηση καθώς αυτή κυμαίνεται από 2.12^ο C έως και 2.19^ο C. Το γεγονός ότι στην Ευρώπη οι θερμοκρασίες αυξάνονται περίπου δύο φορές πιο γρήγορα σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο, έχει σχολιάσει και ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός.

Αλλά και στη χώρα μας παρατηρείται αύξηση της θερμοκρασίας, όπως αποδεικνύουν στη μελέτη τους οι Lagouvardos et al. (2024) για τη χρονική περίοδο 1991- 2020. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από το ERA5-Land για τη θερμοκρασία, δημιουργούν το γράφημα της Εικόνας 2 όπου αποτυπώνεται η αυξητική τάση των μέσων ετήσιων θερμοκρασιών για την περιοχή της Ελλάδας, από το 1991 έως και το 2020. Παρατηρείται ότι η τάση της θερμοκρασίας και για τις τρεις δεκαετίες που περιλαμβάνονται στην περίοδο αναφοράς είναι αυξητική.

Σχετικά με τον καύσωνα που απασχόλησε την Ευρώπη τον περασμένο μήνα

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (World Meteorological Organization – WMO), καύσωνας χαρακτηρίζεται ως η χρονική περίοδος που συνοδεύεται από ασυνήθιστα ζεστό καιρό, ο οποίος μπορεί να διαρκέσει από λίγες ημέρες έως και μήνες. Σε αυτό το χρονικό διάστημα οι μέγιστες και οι ελάχιστες θερμοκρασίες είναι ασυνήθιστα υψηλές για μία συγκεκριμένη τοποθεσία.

Στα τέλη του περασμένου Ιουνίου, ισχυρό κύμα καύσωνα έπληξε την Ευρώπη. Συγκεκριμένα σε Ισπανία και Πορτογαλία καταγράφηκαν ρεκόρ θερμοκρασιών για τον Ιούνιο, με αυτές να φτάνουν έως και τους 46.6^ο C, σύμφωνα με το Climatebook. Πιο αναλυτικά 46^ο C σημειώθηκαν στην πόλη El Granado της Ισπανίας, με αποτέλεσμα να σημειώνεται νέο εθνικό ρεκόρ θερμοκρασίας για τον Ιούνιο. Στην Πορτογαλία η περιοχή Mora κατέγραψε την υψηλότερη θερμοκρασία στους 46.6^ο C. Στην Εικόνα 3 μπορούμε να παρατηρήσουμε τις μέγιστες θερμοκρασίες στην Ιβηρική Χερσόνησο.

Την 1^η Ιουλίου του 2025 η Υπηρεσία Copernicus Climate Change (C3S), εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με το επεισόδιο καύσωνα των τελευταίων ημερών του Ιουνίου. Σε αυτή, αναφέρουν ότι τα μοντέλα πρόβλεψαν θερμοκρασίες πάνω από τις μέσες τιμές για την εποχή επίπεδα, στις περισσότερες περιοχές της Ευρώπης. Παράλληλα οι ελάχιστες θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της νύχτας, παρέμειναν υπερβολικά υψηλές σε πολλές περιοχές της νότιας Ευρώπης, τις τελευταίες ημέρες του Ιουνίου.

H Dr Samantha Burgess Στρατηγικός Επικεφαλής για το Κλίμα στο ECMWF ( European Centre for Medium-Range Weather Forecasts) δήλωσε ότι:

Το παρόν επεισόδιο καύσωνα της περιόδου Ιουνίου-Ιουλίου εκθέτει εκατομμύρια Ευρωπαίους σε υψηλό θερμικό στρες. Τα δεδομένα επανανάλυσής μας δείχνουν ότι πολλοί Ευρωπαίοι έχουν βιώσει υψηλές θερμοκρασίες για την εποχή από τις αρχές του Ιουνίου. Οι θερμοκρασίες που καταγράφονται αυτή τη χρονική στιγμή, παρατηρούνται συνήθως τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, ενώ τυχαίνουν να συμβούν μόνο μερικές φορές κάθε καλοκαίρι.[…]. Η κλιματική αλλαγή προκαλεί πιο συχνά, πιο έντονα και μεγαλύτερης γεωγραφικής έκτασης κύματα καύσωνα.

Καύσωνες στην Ελλάδα

Όμως δεν είναι η πρώτη φορά που βιώνουμε ούτε τέτοιες ακραίες θερμοκρασίες, ούτε επεισόδια καύσωνα στη χώρα μας. Όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε στον Πίνακα της Εικόνας 4, με δεδομένα από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr, παρατίθενται τα παρατεταμένα επεισόδια καύσωνα που παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα από το 1980-2024, αλλά και διάρκεια ημερών τους. Σημειώνεται ότι τα τελευταία 40 έτη παρατηρήθηκαν 13 καύσωνες, ενώ 7 καταγράφηκαν τα τελευταία 15 έτη. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι τον Ιούλιο του 2024, σημειώθηκε ο μεγαλύτερης διάρκειας καύσωνας στην Ελλάδα, ο οποίος διήρκησε 16 ημέρες. Να σημειώσουμε ότι ο Πίνακας της Εικόνας 4, προήλθε και πάλι από την παρουσίαση του Climatebook.gr στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον περασμένο Μάρτιο, την οποία μας παραχώρησε ο Dr Σταύρος Ντάφης.

Συνεπώς αφού οι καύσωνες είναι δεν είναι πρωτόγνωρο γεγονός στην Ελλάδα, είναι λογικό να υπάρχει σύγχυση σχετικά με την έντονη ανησυχία των επιστημόνων. Σε συνέχεια της επικοινωνία μας με τον Dr Σταύρο Ντάφη, μας διευκρίνισε σε σχετικές μας ερωτήσεις ότι παρόλο που οι καύσωνες και οι υψηλές θερμοκρασίες δεν είναι ασυνήθιστο γεγονός για τη χώρα μας, η ένταση τους, η συχνότητα εμφάνισης αλλά και η γεωγραφική τους εξάπλωση, έχουν σημειώσει ανησυχητική αύξηση. Παρακάτω παραθέτουμε τις απαντήσεις του κύριου Ντάφη οι οποίες στηρίζονται σε επιστημονικά ευρήματα μελετών που εκπονήθηκαν πρόσφατα στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και στο Climatebook.gr:

Ερώτηση 1: Ο καύσωνας που βιώνουμε αυτές τις ημέρες (τέλη Ιουνίου) είναι “φυσιολογικός” σε σύγκριση με άλλους καύσωνες προηγούμενων ετών;

Ο σχετικά σύντομος καύσωνας που βίωσε η Ελλάδα στα τέλη Ιουνίου φέτος εντάσσεται σε μια ευρύτερη τάση εντατικοποίησης των ακραίων θερμών φαινομένων τις τελευταίες δεκαετίες. Παρότι πράγματι παρατηρούνταν καύσωνες και στο παρελθόν, η συχνότητα, η διάρκεια, και η έντασή τους έχουν αυξηθεί σημαντικά, ειδικά από τη δεκαετία του 2000 και μετά.

Η μελέτη Lagouvardos et al. (2024) (1), που εξετάζει τις τάσεις βασικών μεταβλητών του κλίματος στην Ελλάδα την περίοδο 1991–2020, επιβεβαιώνει μια σαφή αύξηση της θερμοκρασίας (ιδίως το καλοκαίρι), αλλά και την επιμήκυνση της θερινής περιόδου. Η αύξηση των ημερών με μέγιστη θερμοκρασία >37°C είναι στατιστικά σημαντική, καθώς και η μείωση των βροχοπτώσεων σε πολλές περιοχές. Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι το «νέο φυσιολογικό» έχει μετατοπιστεί προς ένα πιο θερμό και ξηρό κλίμα.

Άρα, ενώ δεν είναι ανήκουστο να έχουμε θερμοκρασίες άνω των 40°C, η συχνότητα και η διάρκεια αυτών των επεισοδίων έχουν ξεπεράσει τα φυσικά ιστορικά όρια, όπως καταγράφονται και στη μελέτη Kotroni et al. (2025) (2), η οποία αναλύει τα ακραία καιρικά και κλιματικά φαινόμενα στην Ελλάδα με μακροχρόνια στατιστικά δεδομένα.

Ερώτηση 2: Έχουμε βιώσει ξανά τέτοιες θερμοκρασίες στην Ελλάδα και γενικότερα στην Ευρώπη; Αν ναι γιατί τώρα οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα κινδύνου;

Ναι, η Ελλάδα έχει κατά καιρούς βιώσει υψηλές θερμοκρασίες, ωστόσο το πλαίσιο στο οποίο εκδηλώνονται σήμερα αυτές οι θερμοκρασίες είναι ριζικά διαφορετικό, και αυτός είναι ο λόγος που οι επιστήμονες εκφράζουν ανησυχία.

Όπως τεκμηριώνει η μελέτη Kotroni et al. (2025), τα ακραία θερμά επεισόδια παρουσιάζουν σαφή αύξηση τόσο σε συχνότητα όσο και σε γεωγραφική εξάπλωση, επηρεάζοντας πλέον και περιοχές που δεν ήταν παραδοσιακά ευάλωτες. Επίσης, το γεγονός ότι αυτά τα επεισόδια συνδυάζονται με υψηλές ελάχιστες θερμοκρασίες (θερμές νύχτες) έχει σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, στην αγροτική παραγωγή και στο ενεργειακό σύστημα της χώρας.

Σύμφωνα και με τη μελέτη Lagouvardos et al. (2024), η αυξητική τάση της θερμοκρασίας στην Ελλάδα είναι μέρος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής και παγκόσμιας εικόνας: η Ευρώπη θερμαίνεται ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Επιπλέον, η στατιστική ανάλυση των πρόσφατων δεκαετιών αποκαλύπτει ότι φαινόμενα που κάποτε θεωρούνταν «σπάνια» ή «ακραία» τείνουν να γίνουν πιο συνηθισμένα.

Οι επιστήμονες επομένως δεν “αλλάζουν το αφήγημα”, αλλά παρακολουθούν — και επιβεβαιώνουν με δεδομένα — ότι το κλίμα έχει ήδη αλλάξει. Η χρήση του όρου “κλιματική κρίση” αντικατοπτρίζει τη σοβαρότητα και την ταχύτητα με την οποία μεταβάλλονται οι καιρικές συνθήκες, και το πώς αυτές ξεπερνούν τις φυσικές κλιματικές διακυμάνσεις του παρελθόντος.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization – WHO) σε ανακοίνωση του αναφέρει ότι σύμφωνα με τη μελέτη των Zhao et al. (2021), από το 2000 – 2019 περίπου 489.000 θάνατοι λόγω υψηλών θερμοκρασιών σημειώνονταν κάθε χρόνο. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονταν και οι 70.000 άνθρωποι που πέθαναν κατά τη διάρκεια του καύσωνα που έπληξε την Ευρώπη το 2003. Όλο και περισσότερος κόσμος εκτίθεται σε υψηλές θερμοκρασίες λόγω της κλιματικής αλλαγής. Σε παγκόσμιο επίπεδο, παρατηρείται αύξηση της συχνότητας, της διάρκειας και του μεγέθους των ακραίων θερμοκρασιακών φαινομένων. Παράλληλα, μεταξύ του 2000 και του 2016, ο αριθμός των ανθρώπων που εκτέθηκαν σε καύσωνες αυξήθηκε κατά περίπου 125 εκατομμύρια.

Έτσι καταλαβαίνουμε ότι ο ρόλος των επιστημόνων του κλίματος δεν είναι να τρομοκρατούν αλλά να προειδοποιούν έγκαιρα, ώστε οι αρμόδιες αρχές να είναι κατάλληλα προετοιμασμένες για την αντιμετώπιση συνθηκών που μπορεί να μην έχουμε βιώσει ξανά. Σε μία εποχή που βλέπουμε καθημερινά τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής, είναι ορθό να εμπιστευόμαστε τα επιστημονικά ευρήματα από μελέτες ειδικών, οι οποίες στοχεύουν στη δική μας προστασία.

Το γεγονός ότι και παλαιότερα έχουν παρατηρηθεί τέτοιες θερμοκρασίες, δεν σημαίνει ότι οι αλλαγές που βιώνουμε στις καιρικές συνθήκες και το κλίμα είναι “φυσιολογικές”. Η ύπαρξη υψηλών θερμοκρασιών στο παρελθόν δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση τεκμήριο αμφισβήτησης της κλιματικής αλλαγής.

Συμπέρασμα

Οι καύσωνες και οι υψηλές θερμοκρασίες στην Ελλάδα δεν είναι ασυνήθιστο γεγονός, ειδικά τους θερινούς μήνες. Όμως αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι πλέον τα επεισόδια καυσώνων εμφανίζονται με αυξημένη συχνότητα, ένταση, αλλά και γεωγραφική εξάπλωση, με περιοχές που δεν ήταν παλαιότερα εκτεθειμένες σε υψηλές θερμοκρασίες, σήμερα να είναι ευάλωτες σε αυτές. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι πλέον το “νέο φυσιολογικό” θεωρείται ένα πιο θερμό και ξηρό κλίμα.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

1. Lagouvardos, K.; Dafis, S.; Kotroni, V.; Kyros, G.; Giannaros, C. Exploring Recent (1991–2020) Trends of Essential Climate Variables in Greece. Atmosphere 2024, 15, 1104. https://doi.org/10.3390/atmos15091104
2. Kotroni, V.; Bezes, A.; Dafis, S.; Founda, D.; Galanaki, E.; Giannaros, C.; Giannaros, T.; Karagiannidis, A.; Koletsis, I.; Kyros, G.; et al. Long-Term Statistical Analysis of Severe Weather and Climate Events in Greece. Atmosphere 2025, 16, 105. https://doi.org/10.3390/atmos16010105
3. https://climatebook.gr/istoriko-kyma-kafsona-rekor-iouniou-se-ispania-kai-portogalia/
4. https://climate.copernicus.eu/ecmwf-weather-and-climate-experts-monitor-early-summer-european-heatwave
5. https://wmo.int/topics/heatwave
6. https://www.thelancet.com/journals/lanplh/article/PIIS2542-5196(21)00081-4/fulltext
7. https://cds.climate.copernicus.eu/datasets/reanalysis-era5-land?tab=overview
8. https://www.noa.gr/
9. https://www.ecmwf.int/
10. https://www.meteovolos.gr/CV_NTAFIS_Apr2024.pdf
11. https://www.who.int/health-topics/heatwaves/#tab=tab_1
12.https://wmo.int/news/media-centre/temperatures-europe-increase-more-twice-global-average
13. https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/figures/technical-summary/figure-ts-3