Πολλά είναι τα ψεύτικα προφίλ στο Facebook τα οποία υπόσχονται δάνεια με ευνοϊκούς όρους, προκειμένου να αποσπάσουν χρήματα ή να υποκλέψουν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα από ανυποψίαστους πολίτες. Αυτή η πρακτική αποτελεί μία μορφή απάτης με σκοπό το κέρδος, η οποία κυκλοφορεί στο διαδίκτυο εδώ και αρκετά χρόνια.
Παρόμοιες απάτες έχουμε συναντήσει και στο παρελθόν, όπως μπορείτε να δείτε και εδώ.
Ας δούμε πως δρουν οι επιτήδειοι βήμα-βήμα.
Παράδειγμα διάδοσης της απάτης σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
Αποδόμηση της απάτης
Στην προκειμένη περίπτωση, η απάτη έχει δημοσιευθεί υπό τη μορφή διαφήμισης, προκειμένου να προσελκύσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό.
Παριστάνοντας τον “ιδιώτη δανειστή”, ο επιτήδειος που κρύβεται πίσω από το συγκεκριμένο προφίλ καλεί τους χρήστες να του στείλουν μήνυμα, ώστε να λάβουν κάποιο δάνειο με μειωμένα επιτόκια, της τάξεως των 5.000 έως 10.000.000 ευρώ.
Για τις ανάγκες της έρευνας, αποφασίσαμε να στείλουμε μήνυμα, δείχνοντας το ενδιαφέρον μας για ένα δάνειο των 5.000 ευρώ.
Στη συνέχεια λάβαμε την παρακάτω απάντηση, με την οποία μάς παραθέτουν τους όρους του υποτιθέμενου δανείου.
Έπειτα, ο επίδοξος δανειστής μας ζήτησε πιο ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα οικονομικής φύσεως, όπως εισόδημα, email, επάγγελμα, όνομα τράπεζας, αριθμό λογαριασμού και IBAN, αλλά και φωτογραφία ταυτότητας και από τις δύο όψεις. Εμείς δώσαμε ψεύτικα στοιχεία. Στον αριθμό λογαριασμού και στο ΙΒΑΝ, δώσαμε αριθμούς με περισσότερα ψηφία από όσα έχουν κανονικά, προκειμένου να μη δώσουμε κάποιον ήδη υπάρχοντα αριθμό. Αναφορικά με την ταυτότητα, δεν στείλαμε φωτογραφία.
Αφού δήθεν δεχθήκαμε τους όρους του δανείου και δώσαμε τα «στοιχεία» μας, ο επίδοξος δανειστής μας ζήτησε 260 ευρώ για ένα «κόστος συμβολαίου», ενώ μας έστειλε και τα στοιχεία της τράπεζάς του. Τα στοιχεία του λογαριασμού τραπέζης που μας έστειλε, καθώς και το ονοματεπώνυμο του δικαιούχου βρίσκονται στη διάθεση των Ellinika Hoaxes. Παρόλα αυτά, τα έχουμε αποκρύψει από το παρακάτω στιγμιότυπο της συνομιλίας για ευνόητους λόγους.
Φυσικά δεν συνεχίσαμε την επικοινωνία, καθότι ήταν πλέον προφανές ότι επρόκειτο για απάτη με σκοπό την υποκλοπή ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και χρημάτων. Όπως συνηθίζεται σε περιπτώσεις απάτης, οι επιτήδειοι αποσκοπούν αφενός να αποσπάσουν τα πλήρη στοιχεία του θύματος και, αφετέρου, να ζητήσουν προκαταβολικά προμήθεια για τις δήθεν υπηρεσίες τους, όπως ακριβώς έγινε και σε αυτήν την περίπτωση. Εννοείται πως το ανύπαρκτο δάνειο δε θα φτάσει ποτέ στον παραλήπτη του.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν κι άλλα στοιχεία που προδίδουν ότι ο λογαριασμός έχει ως σκοπό να εξαπατήσει χρήστες του Facebook.
Αρχικά, πατώντας την επιλογή «διαφάνεια σελίδας» στο προφίλ που προώθησε την υπό εξέταση ανάρτηση, παρατηρήσαμε ότι ο λογαριασμός δημιουργήθηκε στις 21 Ιουλίου του 2024. Δηλαδή, η εξεταζόμενη ανάρτηση δημοσιεύτηκε την ίδια ημέρα κατά την οποία δημιουργήθηκε το προφίλ. Να σημειώσουμε επίσης ότι δεν υπάρχει καμία άλλη δημοσιευμένη ανάρτηση στην σελίδα. Έτσι, καθίσταται σαφές πως πρόκειται για έναν ψεύτικο λογαριασμό, ο οποίος έχει σκοπό να εξαπατήσει.
Επιπλέον, τονίζεται ότι, όπως βλέπουμε στη σχετική συνομιλία, υπάρχουν πολλά συντακτικά λάθη, γεγονός που φανερώνει ότι πρόκειται για ψεύτικο προφίλ. Παραδείγματα βλέπουμε εδώ:
Εξάλλου, υπάρχουν και σχετικά σχόλια που αναφέρουν ότι πρόκειται περί απάτης:
Στις ρυθμίσεις του Facebook, στο πεδίο «Αποφυγή σπαμ και απάτης» διαβάζουμε ότι αυτή η μέθοδος απάτης που μόλις εξηγήσαμε αποτελεί συνηθισμένη πρακτική για τους επιτήδειους. Συγκεκριμένα διαβάζουμε:
«Οι απατεώνες στοχεύουν χρήστες για να τους ξεγελάσουν και να τους αποσπάσουν χρήματα ή ευαίσθητες πληροφορίες. Μερικά παραδείγματα είναι τα email που προσφέρουν ένα γρήγορο και εύκολο επενδυτικό σχήμα, ένα επείγον μήνυμα SMS από κάποιον που ισχυρίζεται ότι είναι φίλος που βρίσκεται σε ανάγκη ή ένα email ηλεκτρονικού ψαρέματος που υποτίθεται ότι έχει σταλεί από το Meta για να σας ειδοποιήσει σχετικά με προβλήματα με τον λογαριασμό σας και σας ζητάει να πατήσετε αμέσως σε έναν σύνδεσμο για να μάθετε περισσότερα».
Σε άλλο σημείο του ίδιου πεδίου διαβάζουμε:
«Οι απατεώνες μπορεί να δημιουργήσουν ψεύτικους λογαριασμούς παριστάνοντας ότι είναι κάποιο άλλο άτομο ή να παραβιάσουν υπάρχοντες λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για να προσπαθήσουν να παραπλανήσουν ή να εξαπατήσουν εσάς ή τους φίλους σας προκειμένου να σας αποσπάσουν χρήματα ή προσωπικά στοιχεία, ή να αποκτήσουν πρόσβαση στους λογαριασμούς σας (…)».
« (…) Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα παρακάτω αποτελούν ενδείξεις απάτης. Λάβετέ τα υπόψη όταν εξετάζετε αν πρέπει να δεχτείτε ένα αίτημα φιλίας ή να απαντήσετε σε ένα μήνυμα:
- Άτομα που δεν γνωρίζετε ή διάσημα άτομα που ζητούν χρήματα.
- Άτομα που σας ζητούν προκαταβολή για να σας εξασφαλίσουν κάποιο δάνειο ή για να λάβετε κάποιο βραβείο.
- Μηνύματα ή δημοσιεύσεις με πολλά ορθογραφικά και γραμματικά λάθη.
- Λογαριασμοί που δεν έχουν φίλους, φωτογραφία προφίλ ή πραγματική δραστηριότητα στο Facebook».
«Συνηθισμένες περιπτώσεις απάτης
Απάτες με δάνεια: Σε αυτήν την περίπτωση, οι απατεώνες μπορεί να στείλουν μηνύματα και να κοινοποιήσουν δημοσιεύσεις, για να προσφέρουν άμεσα δάνεια με χαμηλό επιτόκιο έναντι μικρής προκαταβολής. Μετά την αρχική πληρωμή, μπορεί να ζητήσουν επιπλέον χρήματα για την παροχή ενός μεγαλύτερου δανείου ή απλώς να λήξουν τη συζήτηση και να εξαφανιστούν με τα χρήματα».
Τέλος, επισημαίνεται πως, σύμφωνα με την ισχύουσα ελληνική νομοθεσία για τα δάνεια και την καταναλωτική πίστη, κάθε πιστωτικό ίδρυμα που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα πρέπει υποχρεωτικά να έχει λάβει προηγουμένως άδεια από την Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία είναι και η εποπτεύουσα Αρχή της λειτουργίας του, προς αποφυγή φαινομένων, μεταξύ άλλων, ξεπλύματος μαύρου χρήματος, απατών και τοκογλυφίας. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διαδικασίες αδειοδοτήσεων και εποπτείας μπορείτε να βρείτε στη σχετική ιστοσελίδα της Τράπεζας της Ελλάδος και στο Νόμο 4261/2014. Όμοιες διαδικασίες προβλέπονται, εξάλλου, και για πιστωτικά ιδρύματα που έχουν την έδρα τους στο εξωτερικό, από τις εκεί αρμόδιες Αρχές αδειοδοτήσεων, ελέγχου και εποπτείας. Οι Αρχές αυτές θέτουν και τους κανόνες για τις διαδικασίες των δανειοδοτήσεων, βάσει των οποίων, για παράδειγμα, ο υποψήφιος δανειολήπτης αφενός πρέπει να παραλάβει πρώτα γραπτώς το ενημερωτικό έντυπο με όλες τις πληροφορίες που πρέπει να γνωρίζει σχετικά με το δάνειο για το οποίο ενδιαφέρεται, αφετέρου τα έξοδα του καταναλωτικού δανείου του παρακρατούνται από το πιστωτικό ίδρυμα κατά την εκταμίευση του δανείου του. Είναι, επομένως, προφανές πως ένα προφίλ του Facebook, άγνωστων λοιπών στοιχείων ταυτότητας, που ζητάει από τον υποψήφιο δανειολήπτη πρώτα να του καταβάλει προμήθεια για τα υποτιθέμενα έξοδα ενός συμβολαίου δανείου, χωρίς να έχει λάβει καν ο δανειολήπτης το εν λόγω συμβόλαιο, δεν αποτελεί παρά απατεώνα.
Συμπέρασμα
Το επίμαχο προφίλ είναι ψεύτικο και υπόσχεται δάνεια με ευνοϊκούς όρους, προκειμένου να αποσπάσει χρήματα και να υποκλέψει ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, εξαπατώντας ανυποψίαστους πολίτες. Για χάριν της έρευνας, επικοινωνήσαμε μέσω της συνομιλίας του facebook με το άτομο που βρίσκεται πίσω από το προφίλ, το οποίο τελικά μας ζήτησε το ποσό των 260 ευρώ για ένα υποτιθέμενο κόστος συμβολαίου. Αυτή η πρακτική αποτελεί μία μορφή απάτης με σκοπό το κέρδος, αφού τελικά οι επιτήδειοι αποσπούν ένα συγκεκριμένο, ποσό δήθεν για το κόστος της υπηρεσίας, ενώ έπειτα εξαφανίζονται.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
- https://www.ellinikahoaxes.gr/2019/12/13/facebook-loan-scam/,
- https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02FPegoeoNbSqvk6Tjhpa9MoLrquGrtzeavTeCKwrG5sfTgwwGK4MtdgF8QG2oBLBEl&id=61561420028780&comment_id=507793118308703,
- https://www.facebook.com/people/Nikolaidis-Alexandra/61561420028780/?sk=about_profile_transparency,
- https://www.facebook.com/people/Nikolaidis-Alexandra/61561420028780/,
- https://www.facebook.com/help/1674717642789671.
- https://www.taxheaven.gr/law/4261/2014
- https://www.bankofgreece.gr/kiries-leitourgies/epopteia
- https://en.wikipedia.org/wiki/Banking_regulation_and_supervision
