Άρθρο χαρακτηρίζει ψευδώς αρχαιολογική ανακάλυψη στην Ισπανία ως αγάλματα της «Ατλαντίδας»

Η πρόσφατη ανακάλυψη αγαλματιδίων του 5ου αιώνα π.Χ. που απεικονίζουν ανθρώπους σε αρχαιολογικό χώρο στην Ισπανία τον Απρίλιο του 2023 σηματοδότησε μια σημαντική ανακάλυψη στην κατανόηση των αρχαιολόγων για τον αρχαίο ιβηρικό πολιτισμό των Ταρτησσίων. Όμως ένα διαδικτυακό άρθρο στα ελληνικά που κοινοποιήθηκε εκατοντάδες φορές διαστρέβλωσε την ανακάλυψη, λέγοντας ότι πρόκειται για μύθο, υποστηρίζοντας ότι τα θραύσματα αυτά είναι «οι πρώτες ανάγλυφες εικόνες ανθρώπων από τη χαμένη Ατλαντίδα» και ότι «η αρχαία πόλη της Ταρτησσού ήταν αρχαία ελληνική». Αυτό δεν είναι ιστορικά ακριβές. Ειδικοί δήλωσαν στο AFP ότι τα θραύσματα δεν έχουν καμία σχέση με την Ατλαντίδα, έναν φανταστικό πολιτισμό, και ότι ο πολιτισμός της Ταρτησσού δεν ήταν ελληνικός, όπως ισχυρίζεται το άρθρο.

Ο τίτλος του παραπλανητικού διαδικτυακού άρθρου, που δημοσιεύθηκε στις 2 Μαΐου 2023, έχει ως εξής: «Για πρώτη φορά βρέθηκαν ανάγλυφες εικόνες ανθρώπων της χαμένης Ατλαντίδας, στην Ταρτησσό!».

Το άρθρο έχει κοινοποιηθεί περισσότερες από 800 φορές στα κοινωνικά δίκτυα, μεταξύ άλλων στο Facebook εδώ και εδώ και στο Twitter.

Στιγμιότυπα της παραπλανητικής ανάρτησης στο Facebook (αριστερά) και του παραπλανητικού άρθρου στο διαδίκτυο (δεξιά). Λήψη εικόνων: 09/05/2023

Το άρθρο κάνει αναφορά σε μια υποτιθέμενη σχέση μεταξύ του φανταστικού νησιού της Ατλαντίδας και της Ταρτησσού, περιγράφοντας την τελευταία ως «ελληνική πόλη».

Όμως οι ειδικοί, συμπεριλαμβανομένου του διευθυντή των ανασκαφών που βρίσκονται πίσω από την ανακάλυψη στην Ισπανία, εξήγησαν στο AFP ότι, αν και ο πολιτισμός της Ταρτησσού έχει συνδεθεί στο παρελθόν με τον μύθο της Ατλαντίδας, δεν υπάρχει καμία πραγματική σχέση μεταξύ των δύο και τα αγαλματίδια αυτά δεν είναι σε καμία περίπτωση «της Ατλαντίδος». Επιπλέον, οι ειδικοί εξήγησαν ότι η Ταρτησσός δεν ήταν ένας αρχαίος ελληνικός πολιτισμός.

Η Ταρτησσός και ο αρχαιολογικός χώρος της Casa del Turunuelo

Τα θραύσματα των ειδωλίων αποκαλύφθηκαν σε έναν Ταρτήσσιο αρχαιολογικό χώρο που ονομάζεται Casas del Turunuelo, περίπου 320 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Μαδρίτης. Είναι οι πρώτες ταρτήσσιες αναπαραστάσεις ανθρώπων που εντοπίζονται από αρχαιολόγους, σύμφωνα με την ανακοίνωση (ο σύνδεσμος αρχειοθετήθηκε εδώ) του Ανώτατου Συμβουλίου Επιστημονικών Ερευνών της Ισπανίας (Consejo Superior de Investigaciones Científicas-CSIC).

«Αυτό το εξαιρετικό εύρημα αντιπροσωπεύει μια βαθιά αλλαγή παραδείγματος στην ερμηνεία της Ταρτησσού, που παραδοσιακά θεωρείται ένας ανεικονικός πολιτισμός για την αναπαράσταση της θεότητας μέσω ζωικών ή φυτικών μοτίβων ή μέσω ιερών λίθων», σύμφωνα με την ανακοίνωση.

Ο πολιτισμός της Ταρτησσού άκμασε από τον 9ο έως τον 6ο αιώνα π.Χ. στα νοτιοδυτικά της σημερινής Ισπανίας.  Αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, όπως ο Ηρόδοτος, αναφέρουν ότι η Ταρτησσός ήταν μια πόλη πολύ πλούσια σε μέταλλα και ορυκτά που εμπορεύονταν με τους Έλληνες και τους Φοίνικες. Ο Ηρόδοτος αναφέρει συγκεκριμένα έναν βασιλιά της Ταρτησσού ονόματι Αργανθώνιος, ο οποίος λέγεται ότι ήταν πολύ πλούσιος και ότι βοήθησε τους Φοίνικες να κληρονομήσουν οχυρώσεις στέλνοντάς τους πολλά χρήματα. Για πολλά χρόνια, η έλλειψη πειστικών αρχαιολογικών στοιχείων σήμαινε ότι ο αρχαίος πολιτισμός ήταν καλυμμένος με μυστήριο. Αλλά οι πρόσφατες ανακαλύψεις σε ανασκαφές στην Ισπανία βοηθούν τους ιστορικούς να οικοδομήσουν μια πιο λεπτομερή κατανόηση της Ταρτησσού και των κατοίκων της, οι οποίοι είχαν τη δική τους γλώσσα.

Ο αρχαιολογικός χώρος Casas del Turunuelo αποτελείται από ένα μεγάλο κτίριο σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης, που αποκαλύπτει τις τεχνικές κατασκευής της ταρτεσιανής αρχιτεκτονικής στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. Οι εικόνες είναι διαθέσιμες εδώ .

Πουθενά στο δελτίο τύπου για την τελευταία ανακάλυψη δεν αναφέρεται ότι αυτά τα θραύσματα ανακατασκευασμένων αγαλματιδίων είναι «αναπαραστάσεις ανθρώπων από την Ατλαντίδα», όπως ισχυρίζεται το άρθρο στα ελληνικά.

Σε ηλεκτρονικό μήνυμα στις 9 Μαΐου 2023 προς το AFP, η Καρολίνα Λόπεζ-Ρουίζ, καθηγήτρια ιστορίας των θρησκειών, συγκριτικής μυθολογίας και αρχαίας Μεσογείου στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σικάγο και ο Σεμπαστιάν Σελεστίνο Πέρες, ο οποίος ηγήθηκε της ομάδας ανασκαφών στον αρχαιολογικό χώρο Casas del Turunuelo, εξήγησαν ότι οι όποιοι δεσμοί μεταξύ του αρχαίου πολιτισμού της Ταρτησσού και του μύθου της Ατλαντίδας δεν είναι αξιόπιστοι, καθώς «η ιστορία της Ατλαντίδας δεν απεικονίζει ένα ιστορικό κράτος ή λαό και δεν προοριζόταν να διαβαστεί ιστορικά από τον Πλάτωνα».

Ο θρύλος της Ατλαντίδας αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τον Πλάτωνα, ο οποίος περιγράφει έναν λαό που ζούσε σε ένα νησί «πέρα από τους στύλους του Ηρακλή», δηλαδή στο σημερινό Στενό του Γιβραλτάρ.

Η Λόπεζ-Ρουίζ, η οποία έχει γράψει μια εργασία που διερευνά την ταύτιση της Ατλαντίδας με την Ταρτησσό, εξήγησε ότι «η Ταρτησσός έχει συσχετιστεί με την Ατλαντίδα στους κύκλους της ψευδοαρχαιολογίας (μαζί με άλλους υποψήφιους για την ‘τοποθεσία’ της), κυρίως επειδή η ιστορία του Πλάτωνα τοποθετεί το φανταστικό νησί/ήπειρο στην μακρινή Δύση, έξω από τα Στενά του Γιβραλτάρ (περίπου στην περιοχή της Ταρτησσού, η οποία όμως δεν ήταν νησί, πόσο μάλλον ήπειρος) και επειδή η ιστορία καθιστά το βασίλειο αυτό εξαιρετικά πλούσιο σε μέταλλα, ιδιότητα που συνδέεται από τις αρχαίες πηγές και τεκμηριώνεται αρχαιολογικά για την Ταρτησσό».

«Είτε ο φανταστικός τόπος του Πλάτωνα ήταν εν μέρει εμπνευσμένος από μακρινά μέρη όπως η Ταρτησσός (δύσκολο να αποδειχθεί) είτε όχι, αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να εξισώσουμε την Ταρτησσό (τον πραγματικό πολιτισμό) και την Ατλαντίδα (μια μυθολογική οντότητα)», έγραψε στο AFP.

Η υποτιθέμενη σύνδεση μεταξύ της Ταρτησσού και του μύθου της Ατλαντίδας έγινε επίσης στον τίτλο ενός άρθρου της Daily Mail της 21ης Απριλίου 2023, σχετικά με την ανακάλυψη των αγαλματιδίων. Αυτή δεν είναι μια νέα θεωρία, όπως αποδεικνύεται από αυτό το ντοκιμαντέρ της γαλλικής τηλεόρασης.

Αν και η Ταρτησσός αναφέρεται πράγματι από αρχαίους Έλληνες συγγραφείς όπως ο Ηρόδοτος (αρχειοθετημένο εδώ), αυτό δεν σημαίνει επίσης ότι η Ταρτησσός είναι μια πόλη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, σύμφωνα με τους ακαδημαϊκούς. Οι κάτοικοι της Ταρτησσού είχαν επαφές με Έλληνες και Φοίνικες και «κάποια πολιτιστική επιρροή», αλλά δεν ήταν Έλληνες «περισσότερο από Κέλτες ή άλλες δυτικοευρωπαϊκές ομάδες», δήλωσε η Λόπεζ-Ρουίζ.

Στιγμιότυπο από την ιστοσελίδα του Casas del Turunuelo. Λήψη εικόνας: 11/05/2023

«Ο Ηρόδοτος αναφέρεται σε πολλούς λαούς και πολιτισμούς που δεν είναι ελληνικοί, μεταξύ των οποίων και οι Ταρτήσιοι, που είναι μια ‘αυτόχθονη’ ομάδα από την αρχαία Ιβηρική. Γνωρίζουμε ότι η γλώσσα τους δεν ήταν ελληνική, ούτε καν ινδοευρωπαϊκή», πρόσθεσε.

Ο Σεμπαστιάν Σελεστίνο Πέρες, επικεφαλής της ανασκαφικής ομάδας, πρόσθεσε ότι τα αγαλματίδια αποκάλυψαν στοιχεία για τις πολιτιστικές ανταλλαγές που έλαβαν χώρα στην Ταρτησσό.

«Τα αγάλματα, που πιθανότατα ανήκουν σε τουλάχιστον δύο γυναίκες και έναν πολεμιστή, αντιπροσωπεύουν την αφομοίωση των μεσογειακών καλλιτεχνικών κανόνων της εποχής από την Ταρτησσό, καθώς και μια πιθανώς ηρωική σκηνή που υποδηλώνει την ύπαρξη ενός πανθέου ή μιας μυθολογίας ειδικά για την Ταρτησσό», δήλωσε στο AFP.

Το AFP έχει επαληθεύσει ισχυρισμούς άλλων ισχυρισμών σχετικά με αρχαιολογικά ευρήματα εδώ.

Έλεγχος γεγονότων

© AGENCE FRANCE-PRESSE | 2024 | Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP σε αυτόν τον ιστότοπο υπόκειται στους όρους χρήσης που διατίθενται στη διεύθυνση CGU. Με την πρόσβαση και/ή τη χρήση οποιουδήποτε περιεχομένου του AFP που διατίθεται σε αυτόν τον ιστότοπο, συμφωνείτε να δεσμεύεστε από τους προαναφερθέντες όρους χρήσης. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP γίνεται με δική σας αποκλειστική και πλήρη ευθύνη.

Συγγραφέας: Théophile BLOUDANIS / AFP Ελλάδα

Αρχικά δημοσιεύτηκε εδώ.