Βίντεο εκπροσώπου του ισραηλινού στρατού κοινοποιήθηκε ψευδώς ως ρεπορτάζ για «κρυφές» στρατιωτικές απώλειες

Στο πλαίσιο του πολέμου μεταξύ του Ισραήλ και του παλαιστινιακού μαχητικού κινήματος Χαμάς, ένα βίντεο με έναν ισπανόφωνο εκπρόσωπο του ισραηλινού στρατού έχει κοινοποιηθεί δεκάδες φορές στα κοινωνικά δίκτυα στην Ελλάδα και την Κύπρο από τις αρχές Νοεμβρίου με τον ψευδή ισχυρισμό ότι ο άνδρας είναι ένας «διάσημος» ισραηλινός δημοσιογράφος ονόματι Εφραίμ Μορντεχάι ο οποίος συνελήφθη αφού αποκάλυψε θανάτους ισραηλινών στρατιωτών. Στην πραγματικότητα, στο βίντεο βλέπουμε έναν εκπρόσωπο των Ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων να δείχνει τα πτώματα των θυμάτων της επίθεσης της Χαμάς εντός του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Το AFP δεν μπόρεσε να βρει κανένα ίχνος δημοσιογράφου με το όνομα «Εφραίμ Μορντεχάι».

Από τις 24 Νοεμβρίου 2023 έχει τεθεί σε ισχύ εκεχειρία (αρχειοθετημένο εδώ), με την οποία οι έχουν διακοπεί οι μάχες που ξεκίνησαν στις 7 Οκτωβρίου, όταν μαχητές της Χαμάς πέρασαν τα σύνορα της Λωρίδας της Γάζας με το Ισραήλ σε μια άνευ προηγουμένου επίθεση. Σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές, 1.200 άνθρωποι, κυρίως άμαχοι, σκοτώθηκαν την ημέρα της επίθεσης, ενώ περίπου 240 άνθρωποι αιχμαλωτίστηκαν.

Από τα αντίποινα της χερσαίας και αεροπορικής επιχείρησης του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας έχουν σκοτωθεί σχεδόν 15.000 άνθρωποι, κυρίως άμαχοι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της κυβέρνησης της Χαμάς της περιοχής (αρχειοθετημένο εδώ). Η Χαμάς ανέλαβε την εξουσία στη Λωρίδα της Γάζας το 2007. Την Παρασκευή 24 Νοεμβρίου ξεκίνησε μια τετραήμερη κατάπαυση του πυρός στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, κατά την οποία έχουν απελευθερωθεί συνολικά 50 Ισραηλινοί όμηροι που κρατούσε η Χαμάς και συνολικά 150 Παλαιστίνιοι κρατούμενοι από το Ισραήλ.

Άλλοι 19 ξένοι υπήκοοι, κυρίως Ταϊλανδοί, απελευθερώθηκαν από τη Γάζα στο πλαίσιο ξεχωριστών συμφωνιών. Η αρχική συμφωνία τεσσάρων ημερών επρόκειτο να λήξει στις 05:00 GMT την Τρίτη 28 Νοεμβρίου, αλλά παρατάθηκε κατά 48 ώρες (αρχειοθετημένο εδώ). Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τουλάχιστον 1,6 εκατομμύρια από τα 2,4 εκατομμύρια κατοίκους της Γάζας έχουν εκτοπιστεί από την έναρξη του πολέμου.

Σε μια ανάρτηση στο Facebook από τις 6 Νοεμβρίου 2023 αναφέρεται:  «Αυτός είναι ένας διάσημος ισραηλινός δημοσιογράφος, ο Εφραίμ Μορντεχάι. Ο Μορντεχάι, συνελήφθη μετά από αυτό το ρεπορτάζ ! Αποκαλύπτει ότι βρήκε τα πτώματα ισραηλινών στρατιωτών να στοιβάζονται κατά δεκάδες μέσα σε κοντέινερ/ψυγεία σε προαύλιο νοσοκομείων στο Τελ Αβίβ! Ο ισραηλινός στρατός ΔΕΝ παραδέχεται τέτοιες απώλειες και προφανώς δεν παραδίδει τα πτώματα στις οικογένειές τους».

Η ανάρτηση παραθέτει ένα βίντεο διάρκειας 1 λεπτού με έναν άνδρα να μπαίνει σε ένα ψυκτικό κοντέινερ που περιέχει, όπως φαίνεται, πτώματα.

Στιγμιότυπα των ψευδών αναρτήσεων στο Facebook (αριστερά και στο κέντρο) και του ψευδούς άρθρου (δεξιά). Λήψη εικόνων: 28/11/2023

Το ίδιο βίντεο και η ίδια δήλωση κοινοποιήθηκαν επίσης στο Facebook εδώ στην Ελλάδα και εδώ στην Κύπρο. Η τελευταία κοινοποιεί ένα διαδικτυακό άρθρο, το οποίο χρησιμοποιεί στιγμιότυπο ενός άλλου άρθρου από ελληνικό ιστότοπο. Το ίδιο βίντεο κοινοποιήθηκε στο X (πρώην Twitter) στα αγγλικά.

Η έρευνα του AFP διαπίστωσε ότι ο άνδρας στο βίντεο είναι εκπρόσωπος των Ισραηλινών Δυνάμεων Άμυνας (IDF) που εισέρχεται σε ένα κοντέινερ που περιέχει τις σορούς των ανθρώπων που σκοτώθηκαν σε ένα κιμπούτς μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Το κοντέινερ βρίσκεται στη στρατιωτική βάση Σούρα κοντά στην κεντρική ισραηλινή πόλη Ράμλε και όχι σε προαύλιο νοσοκομείου στο Τελ Αβίβ, όπως υποστηρίζουν οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επιπλέον, το AFP δεν μπόρεσε να βρει κανένα στοιχείο για κάποιον δημοσιογράφο με το όνομα «Εφραίμ Μορντεχάι».

Ένα βίντεο αξιωματικού των IDF

Μια αντίστροφη αναζήτηση βίντεο μάς οδήγησε σε ένα βίντεο που αναρτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2023 (αρχειοθετημένο εδώ) στο λογαριασμό X (πρώην Twitter) του Ρόνι Καπλάν, του ισπανόφωνου εκπροσώπου της IDF (αρχειοθετημένο εδώ).

Πρόκειται για το ίδιο βίντεο που κοινοποιήθηκε στο Facebook, αλλά σε καλύτερη ποιότητα και με μεγαλύτερη διάρκεια: το μέρος που χρησιμοποιήθηκε στο Facebook αρχίζει στο 0:12 και τελειώνει στο 1:20 του βίντεο που αναρτήθηκε στο X.

 

Η λεζάντα του βίντεο στα ισπανικά γράφει: «Κιμπουτζίμ και ολόκληρα χωριά μέσα σε κοντέινερ με πτώματα. Άνθρωποι που μετέτρεψαν την έρημο σε ανθισμένους αγρούς, ειδικοί στον αγώνα κατά της ερημοποίησης, τόσο σημαντικός για έναν κόσμο που σε 20 με 30 χρόνια θα έχει 1,5 δισεκατομμύριο περισσότερους κατοίκους. Έτσι τους σκότωσε η #Hamas».

Στο βίντεο ο Καπλάν μιλάει ισπανικά και δείχνει το σώμα ενός παιδιού. Λέει ότι όλα τα λείψανα στο κοντέινερ προέρχονται από ένα μόνο κιμπούτζ, το οποίο όμως δεν προσδιορίζει.

Είναι δυνατόν να παρατηρήσει κανείς ότι ο άνδρας στο βίντεο δεν είναι δημοσιογράφος, αλλά αξιωματικός του ισραηλινού στρατού, όπως φαίνεται από το χαρακτηριστικό λαδοπράσινο χρώμα της στολής του.

Το έμβλημα με τα φύλλα που είναι ορατό στον ώμο του υποδεικνύει ότι είναι ταγματάρχης των IDF, όπως φαίνεται στην παρακάτω σύγκριση εικόνων (αρχειοθετημένο εδώ):

Στιγμιότυπα από την ιστοσελίδα uniforminsignia.net (αριστερά) και από το βίντεο του X (πρώην Twitter) (δεξιά). Οι κόκκινοι κύκλοι προστέθηκαν από το AFP. Λήψη εικόνων: 28/11/2023

Τέλος, διακρίνεται το όνομα του αξιωματικού στο σήμα της στολής του, όπως φαίνεται στο παρακάτω στιγμιότυπο οθόνης:

Στιγμιότυπο (λεπτομέρεια) από το βίντεο του X (πρώην Twitter). Το κόκκινο τετράγωνο προστέθηκε από το AFP. Λήψη εικόνας: 28/11/2023

Το όνομα «Roni Kaplan» (Ρόνι Καπλάν) είναι ευδιάκριτο στο σημείο που πλαισιώσαμε με κόκκινο χρώμα, ενώ είναι σαφές ότι δεν αναγράφεται το όνομα «Ephraim Mordechai» (Εφραίμ Μορντεχάι). Στη σελίδα του στο Linkedin, ο Ρόνι Καπλάν δημοσιεύει επίσης παρόμοια βίντεο στα οποία μιλάει στην κάμερα στα ισπανικά.

Στρατιωτική βάση, όχι νοσοκομείο στο Τελ Αβίβ

Ο ισραηλινός Τύπος είχε αναφέρει τον Οκτώβριο ότι οι σοροί των θυμάτων της επίθεσης της Χαμάς είχαν μεταφερθεί σε υπαίθρια κοντέινερ, εν αναμονή της ταυτοποίησής τους (αρχειοθετημένο εδώ). Το AFP έχει επίσης αναφερθεί στις εργασίες στο σημείο για την ταυτοποίηση των θυμάτων (αρχειοθετημένο εδώ).

Στην αρχή του βίντεο στο Χ βλέπουμε ότι το κοντέινερ στο βίντεο έχει το λογότυπο της ναυτιλιακής εταιρείας Maersk καθώς και έναν κωδικό που αποτελείται από γράμματα και αριθμούς: «MMAU 121 6323 45R1». Στο κάτω μέρος της πόρτας αναγράφεται άλλο κείμενο, μια κίτρινη και μια λευκή προειδοποιητική ετικέτα και ένα χειρόγραφο κείμενο στη δεξιά πλευρά.

Συγκρίνοντας τα παραπάνω με φωτογραφίες που έχει τραβήξει το AFP από τον αποθηκευτικό χώρο, βρήκαμε το ίδιο κοντέινερ σε μια εικόνα που τραβήχτηκε στις 26 Οκτωβρίου. Το κοντέινερ βρίσκεται στη στρατιωτική βάση Σούρα κοντά στη Ράμλε στο κεντρικό Ισραήλ, και όχι σε ένα προαύλιο νοσοκομείου στο Τελ Αβίβ, όπως ισχυρίζονται οι αναρτήσεις στο Facebook. Τα ίδια στοιχεία φαίνονται στην πόρτα, αν και το λογότυπο της Maersk έχει καλυφθεί. Ο αριθμός στην πόρτα είναι ο ίδιος, όπως φαίνεται στα κόκκινα τετράγωνα στην παρακάτω σύγκριση εικόνων:

Σύγκριση εικόνων μεταξύ ενός στιγμιότυπου οθόνης από το βίντεο στο X (αριστερά) και μιας φωτογραφίας του AFP (δεξιά). Τα κόκκινα πλαίσια προστέθηκαν από το AFP. Λήψη εικόνων: 28/11/2023

Βρήκαμε επίσης αρκετές εικόνες του ίδιου κοντέινερ στον διεθνή Τύπο για τον χώρο αποθήκευσης κοντά στη Ράμλε. Τόσο σε αυτό το άρθρο του Associated Press (η δεύτερη εικόνα στην σειρά εικόνων) όσο και σε αυτή τη φωτογραφία της Getty Images το ίδιο κοντέινερ διακρίνεται στην αριστερή πλευρά, με το λογότυπο της Maersk να είναι ακόμα ορατό.

Κανένα ίχνος του «Εφραίμ Μορντεχάι»

Τέλος, πραγματοποιήσαμε μια προηγμένη αναζήτηση στο διαδίκτυο, χρησιμοποιώντας αρχικά τις λέξεις-κλειδιά «Εφραίμ Μορντεχάι + δημοσιογράφος» στα αγγλικά, χωρίς να βρούμε κανένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα σχετικά με την ύπαρξη ενός «διάσημου» δημοσιογράφου με αυτό το όνομα.

Πραγματοποιήσαμε την ίδια αναζήτηση, χρησιμοποιώντας τις ίδιες λέξεις-κλειδιά στα εβραϊκά (עיתונאי” אפרים מרדכי”), όμως πάλι δεν βρήκαμε κάποιο αποτέλεσμα. Σε αντίθεση με τις αναρτήσεις που ισχυρίζονται ότι υπάρχει ένας «διάσημος» δημοσιογράφος με αυτό το όνομα, από τα στοιχεία αυτά φαίνεται πως πρόκειται για επινόηση.

Στις 24 Νοεμβρίου ένας εκπρόσωπος των IDF δήλωσε ότι 392 στρατιώτες των IDF είχαν χάσει τη ζωή τους στη σύγκρουση μέχρι στιγμής.

Πολλοί άλλοι ψευδείς ισχυρισμοί που σχετίζονται με τη σύγκρουση Χαμάς-Ισραήλ έχουν επαληθευτεί από το AFP και μπορούν να βρεθούν στην ιστοσελίδα του AFP ελληνικό fact check.