Αυτό το βίντεο ενός άνδρα που εμφανίζεται να ουρεί σε σούπερ μάρκετ ήταν σκηνοθετημένο

Ένα βίντεο-φάρσα που προσποιούνταν ότι έδειχνε έναν άνδρα να ουρεί πάνω σε χοιρινό κρέας σε ολλανδικό σούπερ μάρκετ κοινοποιήθηκε ευρέως σε πολλές γλώσσες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τον Δεκέμβριο του 2023, με ισχυρισμούς ότι επρόκειτο για πραγματικό βίντεο ενός μουσουλμάνου μετανάστη. Υπήρξαν οργισμένες αντιδράσεις στις ελληνικές κοινοποιήσεις του βίντεο, με ορισμένες αναρτήσεις να χρησιμοποιούν το χάσταγκ «DeportThemAll». Όμως το βίντεο δεν δείχνει μια πραγματική σκηνή: ο δημιουργός του δήλωσε στο AFP ότι πρόκειται για φάρσα που σκοπό είχε να δείξει πόσο εύκολο είναι να δημιουργηθούν ψεύτικες ειδήσεις. Δημοσίευσε επίσης ένα άλλο βίντεο για να διαψεύσει ότι επρόκειτο για πραγματική πράξη. Η ολλανδική αλυσίδα λιανικής πώλησης στην οποία ανήκει το σούπερ μάρκετ δήλωσε ότι δεν έχει λάβει καταγγελίες για τέτοια περιστατικά σε κανένα από τα καταστήματά της.

Το βίντεο που δημιούργησε ένας χρήστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Ολλανδία κοινοποιήθηκε από ολλανδικό ψυχαγωγικό ιστότοπο στις 17 Δεκεμβρίου 2023, απ’ όπου το ανέβασε στο Χ ο Γκέερτ Βίλντερς, ο ηγέτης του αντιμουσουλμανικού κόμματος για την Ελευθερία που κέρδισε τις εκλογές (αρχειοθετημένο εδώ) τον Νοέμβριο του 2023.

Δείχνει έναν άνδρα με την πλάτη στην κάμερα να στέκεται μπροστά από ένα τμήμα κρέατος του σούπερ μάρκετ και να φαίνεται να ουρεί. Ακούγεται ο ήχος του υγρού που ρέει. Μια φωνή λέει στα ολλανδικά: «Φίλε, είσαι πολύ ριζοσπαστικός. Μόνο και μόνο επειδή δεν θέλει να φάει χοιρινό; Ουάου!». Προσθέτει στα αγγλικά: «Εμείς δεν τρώμε χοιρινό».

Το βίντεο κοινοποιήθηκε ευρέως σε διάφορες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των αγγλικών, των γαλλικών, των ολλανδικών και των γερμανικών. Μια ανάρτηση στο Facebook στα ελληνικά από τις 12 Δεκεμβρίου 2023 γράφει: «Ολλανδία: ισλαμοσπορίτης κατουράει χοιρινό κρέας στο σουπερμάρκετ».

Μια άλλη ελληνική ανάρτηση αναφέρεται στον άνδρα του βίντεο ως «επενδυτή», μια ειρωνική αναφορά στους μετανάστες που χρησιμοποιείται ευρέως στην Ελλάδα. «Προς το παρόν δειτε ενα Λαθρομετανάστη Επενδυτή που η Ευρώπη τον εφησε του εδωσε εγγραφα παραμονής και αυτός ουρεί δημόσια πανω σε Χοιρινά κρέατα μεσα σε Super Market της Ολλανδίας». Ένας χρήστης σχολίασε: «Αν δεν τους τελειώσουμε.., θα μας τελειώσουν..!!».

Το βίντεο κοινοποιήθηκε επίσης στο X με το hashtag «DeportThemAll». Διαδικτυακά άρθρα δημοσίευσαν επίσης το βίντεο εδώ και εδώ.

Αλλά αυτές οι δημοσιεύσεις κοινοποιούν ένα βίντεο από μια σκηνοθετημένη σκηνή. Ο δημιουργός του βίντεο εξήγησε στο AFP στην Ολλανδία ότι στο βίντεο ο άνδρας δεν είχε ουρήσει πάνω στο κρέας.

Στιγμιότυπο της ψευδούς ανάρτησης στο Facebook (αριστερά), του ψευδούς άρθρου (κέντρο) και της ψευδούς ανάρτησης Χ (δεξιά). Λήψη εικόνων: 28/12/2023

Το βίντεο είναι σκηνοθετημένο

Ενώ ακούγεται ο ήχος ενός υγρού που ρέει στο βίντεο, δεν διακρίνεται υγρό στα προϊόντα ή στο πάτωμα, όπως θα συνέβαινε αν ο άνδρας ούρησε.

Το λογότυπο σε διάφορα προϊόντα που είναι ορατό στο βίντεο υποδεικνύει ότι η βιντεοσκόπηση έγινε σε σούπερ μάρκετ της εταιρείας Albert Heijn.

Μέσω διαδικτυακής αναζήτησης, η παλαιότερη έκδοση του βίντεο που μπόρεσε να βρει το AFP δημοσιεύτηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023 από έναν χρήστη που αυτοαποκαλείται Danny Derix.

Αναρτήθηκε στους λογαριασμούς Instagram και TikTok του «Buurtwachtt», που στα ολλανδικά σημαίνει «Παρατηρητής της γειτονιάς».  Δεν υπάρχει τίποτα σε αυτή την έκδοση που να λέει ότι ο άνδρας που βιντεοσκοπήθηκε ήταν μετανάστης.

Ψάχνοντας σε αυτό το προφίλ στο Instagram, βρήκαμε και άλλα βίντεο παρόμοια με αυτό από το σούπερ μάρκετ. Για παράδειγμα, βλέπουμε έναν παρόμοια ντυμένο άνδρα να μιμείται την ίδια ενέργεια, προφανώς σε ένα αθλητικό γυμναστήριο στις 13 και στις 11 Δεκεμβρίου.

Σε μια προσωπική ανταλλαγή μηνυμάτων στις 20 Δεκεμβρίου μέσω του προφίλ στο Instagram, ο δημιουργός επιβεβαίωσε ότι ήταν ο δημιουργός του βίντεο και ότι είχε σκηνοθετηθεί στο Ζάανταμ, έξω από το Άμστερνταμ.

«Το πρόσωπο που βλέπετε στο βίντεο είναι φίλος μου. Αυτό το βίντεο καταγράφηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2023. Τραβήχτηκε στην Ολλανδία σε ένα παντοπωλείο (Albert Heijn XL) στην πόλη Ζάανταμ», ανέφερε.

«Το βίντεο είναι εντελώς ψεύτικο. Ποτέ δεν κατούρησε πάνω στο κρέας ή κάτι τέτοιο, χρησιμοποίησα ένα ηχητικό εφέ σαν ήχο ούρησης και το έβαλα κάτω από το αρχικό βίντεο. Η πρόθεση ήταν να δείξω στον κόσμο πόσο εύκολο είναι να φτιάξεις και να διαδώσεις ψεύτικες ειδήσεις ως αλήθεια».

Ο ίδιος δήλωσε: «Όλες οι αποδείξεις θα αναρτηθούν στο κανάλι μου στο YouTube “Buurtwacht”».

Η φάρσα εξηγείται στο YouTube

Καθώς το βίντεο γινόταν viral, ο δημιουργός του ανέβασε ένα βίντεο στο YouTube (αρχειοθετημένο εδώ) στις 20 Δεκεμβρίου, στο οποίο εξηγούσε πώς έγινε το κόλπο.

Είπε ότι ήθελε να δει πώς θα διαδιδόταν ένα τέτοιο ψεύτικο βίντεο. «Είναι για να δείξει ότι όλα μπορούν να γίνουν ψεύτικα στο διαδίκτυο. Θέλουμε να καταστήσουμε σαφές στον κόσμο πόσο εύκολο είναι να διαδοθούν ψεύτικες ειδήσεις ή ένα ψεύτικο βίντεο», λέει.

«Δεν χρησιμοποιήσαμε καν μπουκάλι νερό σε αυτό το βίντεο. Είναι κυριολεκτικά ένα ηχητικό εφέ που ηχογράφησα στην τουαλέτα μου με το iPhone μου και το τοποθέτησα κάτω από το αρχικό βίντεο που καταγράψαμε στο Albert Heijn».

Το ολλανδικό κατάστημα δεν αναφέρει τέτοιο περιστατικό

Η αλυσίδα σούπερ μάρκετ Albert Heijn δήλωσε ότι δεν γνωρίζει ότι αυτό το γεγονός συνέβη σε κάποιο από τα καταστήματά της.

«Είδαμε το βίντεο. Πραγματοποιήσαμε εσωτερική έρευνα με βάση αυτό. Δεν έχουμε λάβει καμία αναφορά ενόχλησης σχετικά με αυτό από τα καταστήματά μας», δήλωσε η εκπρόσωπος για τις σχέσεις με τα μέσα ενημέρωσης Άντζελα Στοέλινγκα στο AFP σε ηλεκτρονικό μήνυμα στις 20 Δεκεμβρίου 2023.

Υψηλό το αντιμεταναστευτικό συναίσθημα στην Ελλάδα 

Το αντιμεταναστευτικό συναίσθημα είναι έντονο στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή υποδοχής μεταναστών που προσπαθούν να εισέλθουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση διασχίζοντας τη Μεσόγειο από την Τουρκία ή τη Βόρεια Αφρική.

Από την αρχή του έτους, περίπου 45.900 αιτούντες άσυλο έχουν φτάσει στην Ελλάδα, σχεδόν όλοι αποβιβάζονται σε νησιά κοντά στις τουρκικές ακτές. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό των τελευταίων τεσσάρων ετών, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη (αρχειοθετημένο εδώ).

Στις 20 Δεκεμβρίου 2023, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε μια «ιστορική συμφωνία» για την αναμόρφωση του συστήματος ασύλου, που περιλαμβάνει περισσότερα κέντρα κράτησης στα σύνορα και ταχύτερες απελάσεις (αρχειοθετημένο εδώ). Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε εκφράσει την «ικανοποίησή» του για τη συμφωνία (αρχειοθετημένο εδώ).

Δεκάδες φιλανθρωπικές οργανώσεις βοήθειας μεταναστών έχουν επικρίνει τις αλλαγές, χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία «επικίνδυνη» (αρχειοθετημένο εδώ).

Ένας μετανάστης σπρώχνει ένα ποδήλατο μέσα στον καταυλισμό μεταναστών στην Λέρο, στις 8 Σεπτεμβρίου 2021. – THEOPHILE BLOUDANIS / AFP

Μόνο το 20% των Ελλήνων πολιτών θα χαρακτήριζε θετική τη μετανάστευση ατόμων από χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με αυτή την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου (σελίδα 145) που διεξήχθη τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2023. Η έκθεση μπορεί να ληφθεί εδώ. Σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη, το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο μόνο στην Τσεχική Δημοκρατία (14%). Είναι επίσης 20% στην Εσθονία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία.

Και το 78% των Ελλήνων ερωτηθέντων στην έκθεση Οκτωβρίου-Νοεμβρίου 2023 δήλωσε ότι η μετανάστευση είναι αρνητική, μια αύξηση 8 ποσοστιαίων μονάδων από την έκθεση Μαΐου-Ιουνίου. Το αρνητικό συναίσθημα απέναντι στη μετανάστευση ήταν υψηλότερο μόνο στην Τσεχική Δημοκρατία (81%).

Στις 19 Δεκεμβρίου, η Ελλάδα ψήφισε νόμο για τη χορήγηση άδειας παραμονής σε ορισμένους μετανάστες που βρίσκονται στη χώρα για τρία χρόνια και εργάζονται (αρχειοθετημένο εδώ). Σκοπός είναι να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού στους τομείς της γεωργίας και των κατασκευών.

Το AFP έχει ήδη αντιμετωπίσει αρκετούς ψευδείς ή παραπλανητικούς ισχυρισμούς που σχετίζονται με την παραπληροφόρηση που στοχεύει τους μετανάστες.