Αναρτήσεις ισχυρίζονται ψευδώς πως η Ελλάδα έχει δεσμεύσει μεγαλύτερα ποσά από τη Γαλλία και την Ιταλία για βοήθεια στην Ουκρανία

Η Ελλάδα δεν έχει δεσμεύσει μεγαλύτερα ποσά για βοήθεια προς την Ουκρανία συγκριτικά με τη Γαλλία και την Ιταλία, σε αντίθεση με αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που κυκλοφόρησαν τον Ιανουάριο του 2023, διαδίδοντας ψευδή στοιχεία σχετικά με το συνολικό μέγεθος της βοήθειας. Οι αναρτήσεις δημιουργούν την εντύπωση ότι η Ελλάδα είναι πιο γενναιόδωρη από τις άλλες δύο χώρες, ενώ στην πραγματικότητα η Γαλλία και η Ιταλία έχουν δεσμεύσει πολύ μεγαλύτερα ποσά. Σύμφωνα με το πρόγραμμα του Ινστιτούτου του Κιέλου Ukraine Support Tracker, η Ελλάδα έχει δεσμεύσει συνολικά 680 εκατομμύρια ευρώ σε βοήθεια, έναντι 5,44 δισεκατομμυρίων ευρώ από την Ιταλία και 7,66 δισεκατομμυρίων ευρώ από τη Γαλλία.

«BBC. Παρουσίασε τα ποσά που έχουν δεσμευτεί να διαθέσουν οι Ευρωπαϊκές χώρες για την Ουκρανία. Η Ελλάδα (σωστά μαντέψατε) είναι από τις πρώτες στο κουβαρνταλίκι…Δεσμεύτηκε να διαθέσει…260 εκατομμύρια ευρώ!! Και για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης: Η Γαλλία δεσμεύτηκε να διαθέσει 16 εκατομμύρια (δεκαέξι) και η Ιταλία 11 εκατομμύρια!!!» αναφέρεται σε ανάρτηση στο Facebook με τον ψευδή ισχυρισμό που κοινοποιήθηκε περισσότερες από 150 φορές από όταν δημοσιεύθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2023.

Οι αναρτήσεις είναι επικριτικές προς την ελληνική κυβέρνηση, υπονοώντας ότι αντί να στηρίξει τον ελληνικό λαό, προσφέρει εκατοντάδες εκατομμύρια στην Ουκρανία. «Ότι θέλει τάζει. Σάμπως θα είναι αυτός πρωθυπουργός για να τα πληρώσει;» αναφέρει η περιγραφή μιας άλλης ανάρτησης με τον ψευδή ισχυρισμό.

Τα σχόλια κάτω από τις αναρτήσεις έχουν παρόμοιο τόνο: «Λεφτά υπάρχουν για κάποιους για το λαουτζίκο ποτέ δε φτάνουν» αναφέρει ένα από αυτά.

Παρόμοιες αναρτήσεις με τον ίδιο ισχυρισμό εντοπίζονται εδώ, εδώ και εδώ. Όλες εμφανίστηκαν τις τελευταίες ημέρες του Ιανουαρίου.

Ωστόσο, τα στοιχεία που παραθέτουν οι αναρτήσεις είναι ανακριβή. Η Γαλλία και η Ιταλία έχουν δεσμεύσει μεγαλύτερα ποσά για βοήθεια από την Ελλάδα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε το Ukraine Support Tracker, μια βάση δεδομένων που καταμετρά τις δεσμεύσεις κυβερνήσεων για στρατιωτική, οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια προς την Ουκρανία, βασιζόμενη σε επίσημες πηγές και αναφορές διεθνών ΜΜΕ. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει δώσει ελαφρώς μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ της, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία.

Η αρχική πηγή του ισχυρισμού

Οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναφέρουν το BBC ως πηγή για τους αριθμούς που δίνουν.

Ψάχνοντας για ένα τέτοιο άρθρο, το AFP βρήκε ένα δημοσίευμα εδώ, που ανανεώθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2023 και παρουσιάζει τον κατάλογο της διμερούς (από κράτος σε κράτος) στρατιωτικής βοήθειας που στάλθηκε στην Ουκρανία από την αρχή του πολέμου. Το άρθρο αυτό βασίζεται στα δεδομένα του Ukraine Support Tracker του Ινστιτούτου του Κιέλου και ενημερώνεται κάθε φορά που δημοσιεύονται νέα στοιχεία. Το Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία είναι ένα ίδρυμα με έδρα τη Γερμανία.

Χρησιμοποιώντας το Wayback Machine, ένα εργαλείο που επιτρέπει στους χρήστες να επισκέπτονται παλαιότερες εκδόσεις ιστοσελίδων, το AFP βρήκε την πρώτη διαθέσιμη έκδοση του άρθρου του BBC, όπως δημοσιεύθηκε την 1η Ιουλίου 2022 και συνόψιζε την έκθεση του Ινστιτούτου του Κιέλου του Ιουλίου 2022, η οποία κατέγραφε τη στήριξη που είχε διατεθεί στην Ουκρανία έως τις 7 Ιουνίου 2022.

Αυτή η έκδοση του άρθρου από τον Ιούλιο περιλαμβάνει ένα γράφημα με τους μεγαλύτερους δωρητές διμερούς στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία ως εκείνη την ημερομηνία, όπως μπορείτε να δείτε παρακάτω.

Στο γράφημα, οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται στην πρώτη θέση με δεσμεύσεις στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία ύψους 25,45 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Ελλάδα εμφανίζεται στην 8η θέση με 0,26 δισ. δολάρια, ενώ η Γαλλία είναι 13η με 0,16 δισ. δολάρια και η Ιταλία 15η με 0,11 δισ. δολάρια. Αυτοί οι αριθμοί φαίνεται να αποτελούν τη βάση των ψευδών ισχυρισμών που εμφανίστηκαν στα τέλη Ιανουαρίου 2023.

Ωστόσο, οι δεσμεύσεις της Γαλλίας και της Ιταλίας υπολογίζονται λανθασμένα στις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αντί να υποστηρίζεται ότι η Γαλλία είχε δεσμεύσει 160 εκατ. δολάρια (151 εκατ. ευρώ) για στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, αυτό υποβαθμίζεται σε 16 εκατ. ευρώ στις αναρτήσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με την Ιταλία, με τις αναρτήσεις να ισχυρίζονται ότι έχει δεσμεύσει 11 εκατ. ευρώ αντί για 110 εκατ. δολάρια (104 εκατ. ευρώ).

Επιπλέον, τα στοιχεία αυτά δεν αντικατοπτρίζουν την ποσότητα της ενίσχυσης που είχε δεσμευθεί ως τον Ιανουάριο του 2023, όταν κοινοποιήθηκαν οι αναρτήσεις.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Ukraine Support Tracker του Ινστιτούτου του Κιέλου, όπου καταγράφεται το ύψος της ξένης βοήθειας μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 2023, η Γαλλία και η Ιταλία έχουν δεσμευθεί μεγαλύτερα ποσά από την Ελλάδα για διμερή βοήθεια στην Ουκρανία, όπως μπορείτε να δείτε στο παρακάτω γράφημα.

Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν τον Φεβρουάριο του 2023 δείχνουν ότι η Ελλάδα έχει δεσμεύσει συνολικά 180 εκατ. ευρώ σε διμερή βοήθεια, έναντι 1,02 δισ. ευρώ που έχει δεσμεύσει η Ιταλία και 1,68 δισ. η Γαλλία.

Όσον αφορά την αμιγώς στρατιωτική βοήθεια, που αναφέρεται στο γράφημα του BBC, οι άλλες δύο χώρες εξακολουθούν να προηγούνται της Ελλάδας επί του παρόντος, έχοντας αμφότερες δεσμεύσει 660 εκατ. ευρώ σε στρατιωτική βοήθεια, έναντι 180 εκατ. ευρώ που έχει δεσμευθεί η Ελλάδα.

Τα 180 εκατ. ευρώ διμερούς στρατιωτικής βοήθειας, που αντιστοιχούν στο 0,1% του ελληνικού ΑΕΠ, έχουν δεσμευτεί σε τρεις ημερομηνίες: στρατιωτικός εξοπλισμός αξίας περίπου 20 εκατ. ευρώ τον Μάρτιο του 2022, ακόμα 140 εκατ. ευρώ περίπου τον Μάιο του 2022 και περίπου 20 εκατ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2022. Η αξία των όπλων που δωρίστηκαν εκτιμάται από την ομάδα του Ινστιτούτου του Κιέλου.

Ρωτήσαμε το Ινστιτούτο του Κιέλου γιατί οι δεσμεύσεις της Ελλάδας ήταν χαμηλότερες στα στοιχεία του Φεβρουαρίου του 2023 από ό,τι στην έκθεση του Ιουλίου του 2022, η οποία υπολόγιζε τη δεσμευμένη στρατιωτική βοήθεια της Ελλάδας στο υψηλότερο ποσό των 260 εκατομμυρίων δολαρίων.

Ο Στέφαν Σραμ (Stefan Schramm), ερευνητής της ομάδας του Ukraine Support Tracker, εξήγησε σε μέιλ στο AFP στις 2 Μαρτίου ότι η διαφορά οφείλεται στο γεγονός ότι η έκθεση του Ιουλίου 2022 περιελάμβανε την αναφερόμενη δέσμευση της Ελλάδας να στείλει 122 τεθωρακισμένα άρματα μάχης BMP-1 στην Ουκρανία, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας ανταλλαγής με τη Γερμανία. Ο αριθμός αυτός, ωστόσο, δεν επιβεβαιωνόταν από καμία επίσημη πηγή.

«Αρχικά συμπεριλάβαμε τον αριθμό 122 ως ελληνική δέσμευση, ωστόσο αυτό τελικά διορθώθηκε. Τον Σεπτέμβριο λάβαμε επίσημη επιβεβαίωση για τη δέσμευση 40 BMP-1 (που αντικαταστάθηκαν από 40 άρματα μάχης Marder από τη Γερμανία), η οποία μειώνει επομένως τη συνολική υποστήριξη της Ελλάδας» δήλωσε ο Σραμ, αναφερόμενος σε ανακοίνωση του ελληνικού Υπουργείου Εθνικής Άμυνας στις 18 Σεπτεμβρίου 2022.

Όπως έχει αναφερθεί εδώ, η Ελλάδα έχει στείλει μέχρι στιγμής 20 BMP-1 στην Ουκρανία και έχει παραλάβει 14 Marder από τη Γερμανία.

Η Γαλλία και η Ιταλία ξεπερνούν την Ελλάδα στη συνολική βοήθεια

Και οι τρεις αναφερόμενες χώρες έχουν επίσης δώσει πρόσθετη βοήθεια συλλογικά μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Οι χώρες της ΕΕ παρέχουν συλλογικά βοήθεια στην Ουκρανία μέσω θεσμικών οργάνων της Ένωσης, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός για την Ειρήνη (EPF) και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).

Και πάλι, η Γαλλία και η Ιταλία έχουν δεσμεύσει μεγαλύτερα ποσά. Εκτός από τα 180 εκατ. ευρώ διμερούς βοήθειας, η Ελλάδα έχει δεσμεύσει 500 εκατ. ευρώ ως μέλος της ΕΕ, σε σύγκριση με τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις ύψους 4,42 δισ. ευρώ της Ιταλίας και 5,98 δισ. ευρώ της Γαλλίας. Η κατανομή της διμερούς βοήθειας έναντι της βοήθειας μέσω της ΕΕ αναλύεται παρακάτω στο σύνολο δεδομένων του Urkaine Support Tracker που δημοσιεύθηκαν τον Φεβρουάριο του 2023 (στοιχεία έως τις 15 Ιανουαρίου 2023):

 

 

Το ακόλουθο διάγραμμα από το σύνολο των δεδομένων αναλύει περαιτέρω τα είδη των ενισχύσεων που δεσμεύθηκαν:

 

 

Η μέτρηση στην οποία η Ελλάδα προηγείται οριακά των άλλων δύο χωρών είναι το ποσοστό του ΑΕΠ που έχει δεσμεύσει: το συνολικό ποσό της βοήθειας που έχει δεσμευθεί από την Ελλάδα για βοήθεια προς την Ουκρανία αντιστοιχεί στο 0,38% του ΑΕΠ της χώρας, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν τον Φεβρουάριο του 2023. Για την Ιταλία, το σύνολο της βοήθειας αντιστοιχεί στο 0,3% του ΑΕΠ της, ενώ για τη Γαλλία αντιστοιχεί στο 0,31% του ΑΕΠ της χώρας.

Η Ελλάδα έχει επίσης στείλει ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία από τις πρώτες ημέρες του πολέμου, ενώ ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δεσμευθεί για την ανοικοδόμηση του μαιευτηρίου της Μαριούπολης, το οποίο καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της ρωσικής πολιορκίας της πόλης της νότιας Ουκρανίας. Η βοήθεια αυτή, ωστόσο, δεν έχει εκτιμηθεί σε οικονομικούς όρους από το Ukraine Support Tracker, ενώ δεν έχουν υπάρξει αναφορές της ελληνικής κυβέρνησης στην εν λόγω δέσμευση έκτοτε.

«Στην περίπτωση της ανθρωπιστικής βοήθειας από την Ελλάδα, έχουμε τέσσερις καταγραφές στο σύνολο των δεδομένων. Σε δύο από αυτές τις περιπτώσεις, δεν έχουμε πληροφορίες σχετικά με τις πραγματικές ποσότητες των ειδών ή την ακριβή σύνθεση της ανθρωπιστικής βοήθειας. Μια άλλη μιλάει για τη δέσμευση της Ελλάδας να ανοικοδομήσει ένα μαιευτήριο από τον Μάρτιο του 2022, χωρίς να υπάρχουν επίσημες πληροφορίες σχετικά με το κόστος, γεγονός που καθιστά αδύνατη για εμάς μια εκτίμηση. Τέλος, παραθέτουμε την ανθρωπιστική βοήθεια μέσω του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Δεδομένου ότι παρακολουθούμε μόνο τη διμερή βοήθεια μεταξύ κυβερνήσεων, δεν λαμβάνουμε υπόψη αυτή την καταγραφή, καθώς αποτελείται κυρίως από ιδιωτικές δωρεές» εξήγησε ο Στέφαν Σραμ.

Τα τελευταία δεδομένα του Ukraine Support Tracker περιλαμβάνουν τη βοήθεια προς την Ουκρανία έως τις 15 Ιανουαρίου 2023. Καθώς οι πρώτες αναρτήσεις με τον ψευδή ισχυρισμό δημοσιεύθηκαν στις 21 Ιανουαρίου, το AFP αναζήτησε αναφορές σχετικά με τη βοήθεια προς την Ουκρανία κατά το διάστημα των 6 ημερών που μεσολάβησε μεταξύ των δύο ημερομηνιών για να δει αν ανακοινώθηκε περαιτέρω βοήθεια που θα άλλαζε τα στοιχεία.

Πράγματι, στις 19 Ιανουαρίου, πολλές ευρωπαϊκές χώρες και οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν πρόσθετη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία. Ωστόσο, η Ελλάδα δεν ήταν ανάμεσά τους. Επιπλέον, ούτε η Ιταλία, ούτε και η Γαλλία, οι οποίες επίσης αναφέρονται στους ψευδείς ισχυρισμούς, ήταν μεταξύ αυτών των χωρών.

Το AFP επικοινώνησε με τα ελληνικά υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας για να επιβεβαιώσει τα μεγέθη της βοήθειας που έχουν δεσμευθεί, αλλά δεν είχε λάβει απαντήσεις πριν τη δημοσίευση.

Οι χώρες της Βαλτικής υπερβάλλουν εαυτούς

Χώρες από όλο τον κόσμο έχουν αυξήσει τα μεγέθη της βοήθειας προς την Ουκρανία, έναν χρόνο μετά την εισβολή της Ρωσίας.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο κορυφαίος υποστηρικτής της Ουκρανίας από την έναρξη του πολέμου σε στρατιωτική, ανθρωπιστική και οικονομική βοήθεια, διαθέτοντας συνολικά 73,18 δισεκατομμύρια ευρώ κατά το περασμένο έτος, σύμφωνα με το Ukraine Support Tracker.

Η Γερμανία έρχεται δεύτερη με συνολικό ποσό 13,33 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των δεσμεύσεών της μέσω της ΕΕ. Το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται στην τρίτη θέση με 8,31 δισ. ευρώ να έχουν δεσμευτεί για βοήθεια προς την Ουκρανία, ενώ η Γαλλία (7,66 δισ. ευρώ) και η Ιταλία (5,44 δισ. ευρώ) βρίσκονται στην τέταρτη και πέμπτη θέση, συμπεριλαμβανομένων των δεσμεύσεών τους μέσω της ΕΕ.

Οι θεσμοί της ΕΕ έχουν δεσμεύσει συνολικά 29,92 δισεκατομμύρια ευρώ από τις 24 Ιανουαρίου 2022 έως τις 15 Ιανουαρίου 2023. Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, τον Δεκέμβριο του 2022, οι συνολικές δεσμεύσεις των χωρών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ είχαν υπερβεί εκείνες των ΗΠΑ.

Ωστόσο, οι πιο γενναιόδωρες χώρες δεν είναι οι μεγάλες δυτικές δυνάμεις, αλλά οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Εσθονίας, της Λετονίας και της Λιθουανίας, σύμφωνα με την έκθεση του Ινστιτούτου του Κιέλου, η οποία τις δείχνει στην κορυφή του σχετικού πίνακα με το ποσοστό του ΑΕΠ που έχει δεσμευθεί από κάθε χώρα για βοήθεια προς την Ουκρανία.

Το AFP έχει διαψεύσει στο παρελθόν παραπληροφόρηση σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, με μερικά παραδείγματα να συγκεντρώνονται εδώ.