Τις τελευταίες μέρες, μεγάλη διάδοση έχει λάβει σε ιστοσελίδες και στα social media, ο ισχυρισμός ότι δασκάλα πρόβαλε ταινία πορνογραφικού περιεχομένου σε παιδιά δημοτικού. Βάση για τον ισχυρισμό αποτέλεσε μία σκηνή της ταινίας «Αγόρια στο ντους (Shower Boys)», όπου δύο παιδιά δίνουν ένα φιλί μεταξύ τους. Ωστόσο, ο ισχυρισμός είναι παραπλανητικός, όπως θα δούμε και παρακάτω.
Παραδείγματα:
Ο ισχυρισμός εμφανίστηκε σε σειρά αναρτήσεων του ψυχολόγου Στέφανου Σιδηρόπουλου, ο οποίος έκανε λόγο για «σκληρές ομοφυλοφιλικές σκηνές» και «σκληρή τσόντα»:
Σε άλλες αναρτήσεις, εμφανίζεται μια αναφορά που αποδίδεται σε μαθητές, κατά την οποία «η δασκάλα μας έδειξε όργια με ομοφυλόφιλους»:
Η τελευταία αναφορά αναπαράχθηκε αρχικά από το makeleio.gr, και έπειτα από τα lumi-news.gr, epilekta.com, loutrakiblog.gr, newsbase.gr, esydpdp.blogspot.com,
Επίσης, το megafono.gr έκανε λόγο για «μαθητές που έβλεπαν τσόντα στην τάξη με εντολή της δασκάλας».
Παρομοίως, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκος Βελόπουλος, χαρακτήρισε την ταινία ως «πορνογραφικού υλικού» σε Ανακοίνωση Τύπου στις 25 Μαΐου 2023:
Τι ισχύει
Στις 24 Μαΐου 2023, ήρθε στο φως της δημοσιότητας καταγγελία γονέων για την κίνηση μιας δασκάλας σε Δημοτικό σχολείο της Αθήνας να προβάλει στους μαθητές Δ’ τάξης Δημοτικού την ταινία «Αγόρια στο ντους (Shower Boys)». Σύμφωνα με την καταγγελία των γονέων, η εν λόγω ταινία είναι ακατάλληλη για την ηλικία των παιδιών.
Σειρά από MME (π.χ. iefimerida.gr, ethnos.gr, newsbreak.gr), βασισμένα σε αναφορές του δικηγόρου μιας οικογένειας που κατέθεσε σχετική αγωγή, έκαναν λόγο για «προβολή ερωτικής ταινίας». Ωστόσο, ο δικηγόρος, Χαράλαμπος Κατσιβάρδας, δεν αναφέρθηκε σε σαφώς πορνογραφική ταινία. Δήλωσε σχετικά σε συνέντευξή του στον σταθμό ΑΡΤ:
Παρουσιάστρια: Να σας ρωτήσω κάτι, αυτή η ταινία ήταν όντως όπως λένε 9 λεπτά; Είχε πολύ σκληρές σκηνές σεξ μέσα;
Χαράλαμπος Κατσιβάρδας: «Πολύ σκληρές», εγώ δεν το έχω δει για να είμαι ειλικρινής. Πλην όμως…
Π: Δεν το έχετε δει;
ΧΚ: … είχε σεξουαλικές περιπτύξεις, δηλαδή εναγκαλισμούς, θωπείες, λάγνα βλέμματα μεταξύ ανδρών. Αυτό μπορεί να το δει κανείς πατώντας “Shower Boys”, υπάρχει ένα trailer.
Παραθέτουμε το εν λόγω trailer, στο οποίο παρατηρούμε ότι δεν λαμβάνει χώρα καμιά πορνογραφική πράξη:
Όπως θα δούμε παρακάτω, παρακολουθώντας και ολόκληρη την ταινία, διάρκειας 9 λεπτών, διαπιστώνουμε ότι αυτή δεν περιλαμβάνει κάποια πορνογραφική σκηνή.
Η υπόθεση της ταινίας
Η επίμαχη ταινία είναι σουηδικής παραγωγής του 2021, σε σκηνοθεσία Κρίστιαν Ζέτεμπεργκ. Ο σκηνοθέτης είναι γνωστός για το περιεχόμενο που δημιουργεί, το οποίο απευθύνεται σε νεανικό κοινό. Η επίσημη περιγραφή της ταινίας έχει ως εξής:
Μετά από ένα τεταμένο αγώνα προπόνησης με την ομάδα, οι δωδεκάχρονοι Βίγκο και ο Νοέλ πηγαίνουν σπίτι για να αμφισβητήσουν τα όρια και την αρρενωπότητα ο ένας του άλλου. Μια ξαφνική παύση σε ένα αθώο παιχνίδι, θέτει το ερώτημα του τι επιτρέπεται να είναι μια ανδρική φιλία.
Όλα συμβαίνουν μετά από μία έντονη προπόνηση με την ομάδα χόκεϊ, όταν οι 12χρονοι Βίγκο και Νοέλ επιστρέφουν στο σπίτι και παίζουν στη σάουνα διάφορα παιχνίδια ανδρισμού, ανταγωνιζόμενοι το ποιος είναι «περισσότερο άνδρας».
Η αντιπαράθεση πάνω στο ζήτημα, προκύπτει μετά από ερώτηση του προπονητή της ομάδας, ο οποίος βάζει τους 12χρονους να αναρωτηθούν τι είναι αυτό που τους κάνει άνδρες, ρωτώντας τον Βίγκο, αν είναι άντρας ή ποντίκι.
Η σκηνή του φιλιού
Παρακάτω, παραθέτουμε υποτιτλισμένα στιγμιότυπα της ταινίας από την σκηνή του φιλιού, στην οποία εστίασε η κριτική γύρω από την ταινία:
Η σκηνή λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο των ερωταπαντήσεων του παιχνιδιού “never have I ever“, που παίζουν τα παιδιά. Αρχικά, ο Νοέλ ρωτάει τον Βίγκο αν έχει φιλήσει ποτέ κανέναν, και ο Νοέλ υποδεικνύει ότι ο ίδιος έχει. Ο Βίγκο απαντά αρνητικά, και ρωτάει πώς ήταν. Ο Νόελ απαντάει πως ήταν ιδιαίτερο, και κάπως συναρπαστικό. Αφού ο Βίγκο δείχνει στενοχωρημένος, ο Νοέλ τον ρωτάει αν θέλει να δοκιμάσει. Ο Βίγκο ρωτάει «γιατί», και δέχεται την απάντηση «για να ξέρεις πώς είναι».
Αφού ο Βίγκο διστάζει, ο Νοέλ τον προκαλεί λέγοντας «δεν τολμάς;» και τον πλησιάζει με κλειστά μάτια, αναμένοντας. Τότε τα δύο παιδιά ανταλλάσουν ένα αμήχανο φιλί. Κατά τη διάρκειά του, ο Νοέλ ρωτάει αν ο Βίγκο νιώθει ενθουσιασμό, ο οποίος αποκρίνεται αρνητικά, και έπειτα ο Νόελ απομακρύνεται δηλώνοντας ότι «ίσως χρειάζεται κάποιος ξεχωριστός».
Η σκηνή τελειώνει με γέλια. «Δηλαδή τώρα είμαστε αληθινοί άνδρες;» ρωτάει ο ένας. Στη συνέχεια μπαίνουν στο ντουζ με τα μαγιό τους και παίζουν χαρούμενα, χωρίς καμιά ορατή σεξουαλική υπόνοια. Ο πατέρας του Νοέλ καταλαβαίνει ότι τα παιδιά βρίσκονται στο ντουζ μαζί, και τους μιλάει προβληματισμένος.
Αφού τα παιδιά ντύνονται, ο Βίγκο λέει ότι πρέπει να φύγει, και αποχαιρετιούνται με μια φευγαλέα και αμήχανη αγκαλιά.
Παράλληλα, ο πατέρας του Νοέλ καλεί τον πατέρα του Βίγκο για να τον ενημερώσει για το συμβάν. O τελευταίος όμως, δηλώνει ότι δεν βλέπει κάτι κακό, θεωρώντας ότι τα παιδιά πρέπει να μπορούν να επιλέξουν μόνα τους.
Συνολικά, ορισμένες σκηνές της ταινίας μπορούν να ερμηνευτούν από κάποιους θεατές ως σχετικές με την εξερεύνηση ενός αθώου εφηβικού ερωτισμού, χωρίς ωστόσο να παρατηρείται σεξουαλική έξαψη ή πορνογραφικό περιεχόμενο σε καμιά σκηνή.
Καθώς ο χαρακτηρισμός μιας ταινίας ως ερωτικής, αποδίδεται ευρέως σε παραγωγές με έντονο σεξουαλικό περιεχόμενο, η επίμαχη ταινία δεν εμπίπτει εύλογα εκεί, αλλά στις κατηγορίες δραματικών και ρομαντικών ταινιών.
Καταλληλότητα της ταινίας ανά ηλικία
Σε αυτό το σημείο, χρειάζεται να διευκρινιστεί ότι η ταινία έχει βραβευτεί επανειλημμένα σε διεθνές επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων 3 παιδικών και εφηβικών βραβείων.
Συγκεκριμένα, η ταινία έχει λάβει τα εξής βραβεία:
- ECFA Short Film Award, Oberhausen International Short Film Festival, 2021
- Best Short Narrative, San Diego International Film Festival, 2022
- Best European Film, Flickerfest International Short Film Festival, 2022
- Best Shortfilm for Teens, KINEKO International Children’s Film Festival, 2022
- Pixel Talent Award, Pixel – Skånes Filmfestival, 2022
- Best european shortfilm for children, ECFA Awards, 2022
Χρειάζεται να διευκρινιστεί ότι η EFCA, βραβεία της οποίας δόθηκαν στην ταινία δύο φορές, είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικού Κινηματογράφου. Η εν λόγω Ένωση συστήνει την παρακολούθηση της ταινίας από την ηλικία των 12 ετών και άνω.
Επίσης, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου BUFF, προτείνει την ταινία ως κατάλληλη από την ηλικία των 11 ετών.
Όσον αφορά την αρμόδια σουηδική αρχή, αυτή έχει γνωμοδοτήσει ότι η ταινία είναι κατάλληλη για όλες τις ηλικίες, κρίνοντας ότι «δεν περιλαμβάνει στοιχεία που θα μπορούσαν να είναι επιβλαβή για την ευημερία των παιδιών».
Τέλος, η ελληνική εκπαιδευτική πλατφόρμα CINEDU, μέσα από την οποία έγινε και η προβολή της ταινίας στην επίμαχη περίπτωση, δεν τοποθετεί την ταινία στην κατηγορία καταλληλότητας για παιδιά Δημοτικού, αλλά Γυμνασίου, δηλαδή από την ηλικία των 12 ετών.
Στην προκειμένη περίπτωση, η ταινία προβλήθηκε σε 10χρονους μαθητές, και ενώ δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των προαναφερόμενων φορέων για το αν η πρακτική αυτή ήταν ορθή, οι περισσότεροι θα συνιστούσαν καθυστέρηση 1 με 2 έτη. Από την άλλη όμως, η πλαισίωση των επίμαχων δημοσιευμάτων, η οποία κάνει λόγο για παντελώς ακατάλληλη προβολή σε παιδιά, είναι παραπλανητική.
Κλείνοντας, κρίνουμε σκόπιμο να παραθέσουμε κάποιες ακόμη διευκρινήσεις για την πλατφόρμα CINEDU. H επιμέλεια του καταλόγου ταινιών και του εκπαιδευτικού υλικού για κάθε τμήμα, λαμβάνει χώρα από διαφορετικούς φορείς, και οι επιμέλειες ταινιών για το Γυμνάσιο πραγματοποιούνται από το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους.
Παρότι το CINEDU χρησιμοποιείται από δασκάλους και καθηγητές, δεν αποτελεί επίσημη πλατφόρμα του Υπουργείου Παιδείας. Συγκεκριμένα, το CINEDU είναι σελίδα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, κοινωφελούς μη κερδοσκοπικού Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ), που εποπτεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Αυτά επιβεβαίωσε και το το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής του ΥΠΕΠΘ, στις 24 Μαΐου 2023, εκδίδοντας το εξής Δελτίο Τύπου:
Διευκρινίζεται ότι το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής δεν έχει εγκρίνει τις ταινίες οι οποίες είναι αναρτημένες στην ψηφιακή πλατφόρμα κινηματογραφικών ταινιών «CINEDU» του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου.
Η απάντηση του σκηνοθέτη
Μιλώντας στο freecinema.gr, ο σκηνοθέτης της σουηδικής ταινίας, Κρίστιαν Ζέτεμπεργκ, αμφισβήτησε τους ισχυρισμούς περί ακαταλληλότητας της ταινίας για παιδιά, και του υποτιθέμενου σεξουαλικού της χαρακτήρα. Παρακάτω βλέπουμε τη δήλωσή του, όπως αναρτήθηκε στις 25 Μαΐου 2023:
Μετάφραση (οι υπογραμμίσεις δικές μας):
Δήλωση του σκηνοθέτη για την πρόσφατη συζήτηση της ταινίας “Αγόρια στο ντους” στην Ελλάδα.
«Έφτασε σε εμάς η πληροφορία ότι η ταινία μικρού μήκους “Shower Boys” έχει κερδίσει εκτεταμένη προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια υπόθεση όπου ένας γονέας φέρεται να έχει καταγγείλει μια δασκάλα επειδή αυτή έδειξε την ταινία μικρού μήκους σε μια ομάδα παιδιών.
Έχουν διατυπωθεί ισχυρισμοί ότι η ταινία μικρού μήκους είναι ερωτική και απεικονίζει σεξουαλικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ παιδιών. Οι ισχυρισμοί αυτοί είναι παράλογοι, και ως δημιουργοί της ταινίας, δε γνωρίζουμε πώς η ταινία και οι θεματικές της θα μπορούσαν να ερμηνευθούν με αυτόν τον τρόπο. Η ταινία μικρού μήκους δεν απεικονίζει τίποτα παρεμφερές.
Η κακόβουλη παραπληροφόρηση που έχει διαδοθεί ευρέως σε ορισμένα ελληνικά μέσα ενημέρωσης είναι σοκαριστικά ψευδής, και αμφισβητούμε έντονα ότι οποιοσδήποτε παρουσιάζει αυτούς τους ισχυρισμούς έχει δει την ταινία μικρού μήκους.
Η ταινία “Shower Boys” αφηγείται μια ιστορία για την ανδρική φιλία, πώς δύο κολλητοί φίλοι αμφισβητούν τα πρότυπα αρρενωπότητας, τι σημαίνει να “είσαι άντρας”, και στο τέλος πώς η φιλία τους αμφισβητείται αλλά και υποστηρίζεται από τους ενήλικες του περιβάλλοντός τους. Πρόκειται για μια παγκοσμίως αναγνωρισμένη ταινία μικρού μήκους με πολλαπλές βραβεύσεις, συμπεριλαμβανομένου του βραβείου “Καλύτερης Ευρωπαϊκής Ταινίας Μικρού Μήκους για Παιδιά” το 2022 από την διακεκριμένη Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA), έναν οργανισμό που προωθεί τον παιδικό κινηματογράφο υψηλής ποιότητας με την υποστήριξη διαφόρων ευρωπαϊκών κινηματογραφικών ινστιτούτων, συμπεριλαμβανομένου του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου.
Η ταινία “Αγόρια στο ντους” χρησιμοποιείται καθημερινά σε εκπαιδευτικές πλατφόρμες σε όλη την Ευρώπη και την έχουν δει χιλιάδες ευρωπαία παιδιά από την πρώτη της κυκλοφορία το 2021. Στηρίζουμε την απόφαση της δασκάλας να χρησιμοποιήσει την ταινία στην τάξη της. Οι ταινίες πρέπει να συζητιούνται και κριτικάρονται, αλλά αναμφίβολα προκαλεί αναστάτωση το να διατυπώνονται ισχυρισμοί με εντελώς ψευδείς βάσεις.
Ελπίζουμε ότι το ελληνικό κοινό είναι επικριτικό απέναντι στις πληροφορίες που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή και ελπίζουμε ότι ο κόσμος θα βρει χρόνο να δει την ταινία μόνος του, αν του δοθεί η ευκαιρία.»
Ζέτεμπεργκ Κρίστιαν, σκηνοθέτης, 2023-05-25
Επικοινωνήσαμε με τον σκηνοθέτη της ταινίας, Κρίστιαν Ζέτεμπεργκ, ο οποίος έστειλε δύο φωτογραφίες ώστε να γίνει κατανοητό το πλαίσιο της σκηνής η οποία έχει παρερμηνευθεί ως ερωτική.
Παρατηρήσαμε ότι μπορεί να επικρατεί μια παρανόηση ότι τα δύο αγόρια είναι γυμνά στη σάουνα και στο ντους. Πολλοί άνθρωποι έχουν δει μόνο το τρέιλερ της ταινίας και επομένως μπορεί να έχουν αυτή την πεποίθηση. Για το λόγο αυτό, αυτό που μπορούμε να κάνουμε, είναι να σας παρέχουμε φωτογραφίες από την ταινία, οι οποίες διευκρινίζουν το πλαίσιο. Η δήλωση που δημοσιεύσαμε καλύπτει την άποψή μας σχετικά με τους ισχυρισμούς ότι η ταινία είναι “ερωτική” και περιλαμβάνει “σεξουαλικές πράξεις”.
Ανακοίνωση σχετικά με τις αντιδράσεις της προβολής της σουηδικής ταινίας «Αγόρια στο ντους» (Shower Boys) σε δημοτικό σχολείο της χώρας μας εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA). Αναλυτικά η ανακοίνωση:
«Πριν λίγες ημέρες εμφανίστηκε στα ελληνικά ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα ενημέρωσης ένα κύμα ηθικού πανικού, με αφορμή την προβολή μιας βραβευμένης σε διεθνή παιδικά κινηματογραφικά φεστιβάλ ταινίας σε ένα σχολείο της Αθήνας (“Shower Boys”, Christian Zetterberg, 2021, Σουηδία, 9’).
Δεν έχει ιδιαίτερο νόημα να επιχειρηματολογήσει κανείς για το αν η ταινία ήταν πορνό, όπως ειπώθηκε ευθέως ή υπονοήθηκε σε τηλεοπτικές εκπομπές και ποικίλα δημοσιεύματα – αν αυτοί οι δημοσιογραφούντες είχαν δει την ταινία πριν αποφανθούν, θα ήξεραν ότι δεν είναι.
Έχει όμως νόημα να μιλήσει κανείς για την ουσία, ειδικά εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA), ενός φορέα που εκφράζει συλλογικά την κοινότητα όλων εκείνων των φορέων που ασχολούνται με τη σύνδεση της τέχνης του κινηματογράφου με την παιδική ηλικία και την εκπαίδευση στην Ευρώπη. Τα 163 μέλη της ECFA σε 42 χώρες είναι κινηματογραφικά φεστιβάλ, φορείς κινηματογραφικής εκπαίδευσης, παραγωγοί και διανομείς ταινιών, εθνικά κέντρα κινηματογράφου κλπ. Η πλειονότητα αυτών των φορέων συνεργάζονται στενά με την επίσημη εκπαίδευση σε όλη την Ευρώπη.
Η ταινία “Shower Boys” έλαβε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους της ECFA το 2022. Τα βραβεία επιλέγονται από τα μέλη βάσει των αρχών της ECFA και ειδικότερα:
● Η ταινία που επιλέγεται πρέπει να καλύπτει βασικές παραδεδεγμένες αρχές της κοινωνίας μας, όπως η ανοχή, η μη βία, η αυτοανάπτυξη, η αλληλεγγύη κλπ.
● Η ταινία που επιλέγεται πρέπει να σέβεται την οπτική των παιδιών και να αφηγείται την ιστορία με τρόπους που τα παιδιά να μπορούν να κατανοήσουν και να ταυτιστούν.
● Η ταινία που επιλέγεται πρέπει να προωθεί χειραφετητικά συναισθήματα, να στηρίζει την ποικιλομορφία και τη συμπεριληπτικότητα και να σέβεται την ισότητα.
● Ο επαγγελματισμός στην παραγωγή της ταινίας μπορεί να θεωρηθεί ως δείγμα σεβασμού προς το νεανικό κοινό.
Οι αρχές αυτές της ECFA είναι φυσικά προοδευτικές και είναι βέβαιο ότι ορισμένοι θα ανατριχιάζουν από απέχθεια διαβάζοντάς τις. Επίσης, είναι ευθυγραμμισμένες με όσα επιβάλλει και η ελληνική έννομη τάξη, έχοντας ενσωματώσει τις γενικές διεθνείς παραδοχές βάσει των οποίων λειτουργεί σήμερα ο κόσμος μας – τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Άσκηση των Δικαιωμάτων του Παιδιού κά.
Αν λοιπόν τίθεται ένα ερώτημα προς την ελληνική κοινωνία με την υπόθεση που με θλίψη είδαμε να εκτυλίσσεται την περασμένη εβδομάδα στην ελληνική (για την ώρα) δημόσια σφαίρα είναι το εξής: Ποιος είναι ο θεματοφύλακας των δικαιωμάτων των παιδιών; Και τελικά, αν δεν επιτρέψουμε στους δασκάλους να τα καθοδηγήσουν με ασφάλεια και στη βάση της κατάρτισής τους στην ουσιαστική πραγμάτωση των δικαιωμάτων τους, ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου στη σύγχρονη κοινωνία;
Κατά τη γνώμη μας, οι δημιουργοί της τέχνης του κινηματογράφου, όπως και κάθε τέχνης, έχουν το δικαίωμα να εκφράζονται και είναι καθήκον των κοινωνιών μας να διαμορφώνουν τις οδούς από τις οποίες η τέχνη θα φτάνει χωρίς αποκλεισμούς σε όλα τα μέλη τους, και στα παιδιά.
Η ένταση της αντίδρασης ορισμένων υπερσυντηρητικών φωνών σε μια ταινία μικρού μήκους εννιά λεπτών που μιλά διεισδυτικά και νηφάλια ακριβώς για το πόσο εύκολα μπορεί κανείς να εξουδετερώσει αυτές τις φωνές με τη στάση του, δείχνει ξεκάθαρα την ισχύ του κινηματογραφικού μέσου και μας δίνει τη δύναμη να συνεχίζουμε ακάθεκτοι τις δραστηριότητές μας.»
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός ότι δασκάλα πρόβαλε ταινία πορνογραφικού περιεχομένου σε παιδιά δημοτικού, είναι παραπλανητικός. Πρόκειται για ταινία που έχει βραβευτεί επανειλημμένα σε διεθνές επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων 3 παιδικών και εφηβικών βραβείων. Ορισμένες σκηνές της ταινίας μπορούν να ερμηνευτούν από κάποιους θεατές ως σχετικές με την εξερεύνηση ενός αθώου εφηβικού ερωτισμού, χωρίς ωστόσο να παρατηρείται σεξουαλική έξαψη ή πορνογραφικό περιεχόμενο σε καμιά σκηνή. Ο σκηνοθέτης της ταινίας καταδίκασε κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς περί σεξουαλικού περιεχομένου.
*Προσθήκη 1/6/2023: Στο άρθρο ενσωματώθηκε η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA)
