Χιλιάδες άνθρωποι, ανάμεσά τους και παιδιά, έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο στη Γάζα που ξεκίνησε μετά από την επίθεση της παλαιστινιακής ένοπλης οργάνωσης Χαμάς στα εδάφη του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Το Ισραήλ απάντησε με έναν εξοντωτικό βομβαρδισμό της Γάζας, ενώ υπάρχει ανησυχία για μια χερσαία επίθεση. Η σύγκρουση έχει προκαλέσει ένα κύμα παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο πλαίσιο του οποίου κυκλοφόρησε στα ελληνικά ο ισχυρισμός πως ένα βίντεο δείχνει τη σκηνοθετημένη κηδεία ενός αγοριού από την Παλαιστίνη. Ωστόσο, το βίντεο στην κυκλοφορεί ήδη από το 2020 και δείχνει μια σκηνή που φέρεται να έλαβε χώρα στην Ιορδανία, στο πλαίσιο των περιορισμών που είχαν επιβληθεί λόγω της πανδημίας του COVID-19. Η σκηνοθετημένη κηδεία περιγράφηκε τότε από μέσα μαζικής ενημέρωσης ως μια ανάλαφρη αντίδραση στον αυστηρό εγκλεισμό που είχε επιβάλει η χώρα.
Ο αριθμός των νεκρών στο πιο πρόσφατο επεισόδιο της μακροχρόνιας σύγκρουσης έχει ξεπεράσει συνολικά τους 4.000, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έχουν δοθεί από το Ισραήλ και τις αρχές της Γάζας.
Οι επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου οδήγησαν στο θάνατο περισσότερους από 1.400 ανθρώπους, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν άμαχοι, σύμφωνα με ισραηλινούς αξιωματούχους. Η παλαιστινιακή ισλαμιστική οργάνωση έχει δηλώσει ότι στη Λωρίδα της Γάζας κρατούνται περίπου 250 άτομα υπό αιχμαλωσία. Το Ισραήλ έχει ταυτοποιήσει 199 αιχμαλώτους.
Τα χτυπήματα του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας, που έγιναν ως αντίποινα στις επιθέσεις της Χαμάς, έχουν σκοτώσει τουλάχιστον 3.000 άτομα, δήλωσε στις 17 Οκτωβρίου το υπουργείο Υγείας της Γάζας, που ελέγχεται από τη Χαμάς.
Τη νύχτα της 17ης Οκτωβρίου σκοτώθηκαν τουλάχιστον 471 άνθρωποι από το χτύπημα σε νοσοκομείο στα βόρεια της Λωρίδας της Γάζας, ανακοίνωσε το υπουργείο Υγείας του παλαιστινιακού θυλάκου στις 18 Οκτωβρίου. Οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας ισχυρίστηκαν ότι το χτύπημα οφείλεται σε αποτυχημένη εκτόξευση ρουκέτας από τη Γάζα, από την οργάνωση Ισλαμική Τζιχάντ, ενώ η Χαμάς επέρριψε την ευθύνη για την τραγωδία στο Ισραήλ.
Ο πόλεμος του Οκτωβρίου του 2023 έχει συνοδεύθει από ένα κύμα παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε πολλές γλώσσες. Το AFP έχει ελέγξει αρκετές περιπτώσεις παραπληροφόρησης, οι οποίες συγκεντρώνονται σε αυτό το άρθρο.
Εκατοντάδες παιδιά έχουν σκοτωθεί στη Λωρίδα της Γάζας κατά τη διάρκεια του συνεχιζόμενου πολέμου, σύμφωνα με τη UNICEF. Ισραηλινά παιδιά φέρονται επίσης να σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των επιθέσεων της Χαμάς στα εδάφη του Ισραήλ και άλλα είναι, σύμφωνα με αναφορές, μεταξύ των ανθρώπων που έχουν απαχθεί από τη Χαμάς.
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα ελληνικά και άλλες γλώσσες, κυκλοφόρησε ο ψευδής ισχυρισμός ότι Παλαιστίνιοι σκηνοθέτησαν την κηδεία παιδιού.
«Παλαιστίνιοι ανεβάζουν βίντεο να κουβαλάνε ένα παιδί σκοτωμένο από τα πυρά των ισραηλινών. Έχουν δώσει και συνέντευξη στο Al Jazeera κλαίγοντας. Όταν ακούγονται οι σειρήνες το παιδί σηκώνεται και αρχίζει να τρέχει…» γράφει αυτή η ανάρτηση στο Facebook που κοινοποίησε το βίντεο στις 11 Οκτωβρίου.
Βρήκαμε παρόμοιες αναρτήσεις τόσο στο Facebook, όσο και στο Χ (πρώην Twitter): εδώ, εδώ, εδώ, εδώ. Το βίντεο με τον ψευδή ισχυρισμό κοινοποιήθηκε και σε άλλες γλώσσες, για παράδειγμα στα γαλλικά.
Το βίντεο παρουσιάζεται σαν να πρόκειται για σκηνοθετημένη προπαγάνδα υπέρ των Παλαιστινίων. Ωστόσο, αυτό είναι ψευδές. Το βίντεο δεν σχετίζεται επ’ ουδενί με τον εν εξελίξει πόλεμο στη Γάζα.
Ένα βίντεο που κυκλοφόρησε στην Ιορδανία το 2020
Στο βίντεο, που διαρκεί 27 δευτερόλεπτα, βλέπουμε μια ομάδα ανδρών να κουβαλά ένα φορείο πάνω στο οποίο φαίνεται ένα σώμα που καλύπτεται με ένα ύφασμα. Στο όγδοο δευτερόλεπτο του βίντεο ακούγεται μια σειρήνα συναγερμού και οι άνδρες φεύγουν τρέχοντας, αφήνοντας το φορείο στο έδαφος. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα, το άτομο στο φορείο ξεσκεπάζεται και τρέχει να κρυφτεί σε σημείο εκτός πλάνου.
Όμως, αντίθετα με τους ισχυρισμούς των χρηστών του διαδικτύου που συνδέουν τις εικόνες αυτές με τον πόλεμο στο Ισραήλ και τα Παλαιστινιακά Εδάφη, το βίντεο είναι άσχετο. Τα πλάνα κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήδη από τον Μάρτιο του 2020 και τίθενται στο πλαίσιο της πανδημίας του COVID-19 και των μέτρων που είχαν παρθεί για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού.
Πρώτα, ένας αραβόφωνος δημοσιογράφος του AFP ανέλυσε το βίντεο. Οι άνδρες που κουβαλούν το φορείο ακούγονται να ψέλνουν το πρώτο τμήμα του όρκου της πίστεως στο Ισλάμ («δεν υπάρχει άλλος θεός εκτός από τον Αλλάχ»), το οποίο απαγγέλεται συχνά σε κηδείες, ενώ ακούγονται γέλια καθόλη τη διάρκεια του βίντεο, κάτι που υπονοεί πως η κατάσταση δεν είναι σοβαρή.
Μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας στο Yandex οδήγησε σε ένα βίντεο λίγο μεγαλύτερης διάρκειας που ταιριάζει με αυτό που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το οποίο δημοσιεύθηκε στο YouTube στις 24 Μαρτίου 2020 (αρχειοθετημένο εδώ). Ο τίτλος του βίντεο μεταφράζεται από τα αραβικά σε «Αστεία από την τρίτη ημέρα απαγόρευσης κυκλοφορίας στην Ιορδανία».
Όπως γίνεται σαφές από την σύγκριση εικόνων μεταξύ του βίντεο που κυκλοφορεί με τον ψευδή ισχυρισμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και του βίντεο που δημοσιεύθηκε στο YouTube τον Μάρτιο του 2020, τα δύο κλιπ είναι πανομοιότυπα.
Το βίντεο παρουσιάστηκε επίσης στις 25 Μαρτίου 2020 (αρχειοθετημένο εδώ) σε μια εκπομπή που εστιάζει σε viral περιεχόμενο που κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παραγωγής του Orient, ενός αραβόφωνου τηλεοπτικού καναλιού με έδρα την Τουρκία.
Το πρώτο τμήμα του αραβόφωνου τίτλου του βίντεο μεταφράζεται ως εξής: «Ψεύτικη κηδεία στην Ιορδανία για να παραβιαστεί η απαγόρευση κυκλοφορίας». Δεν ήταν σαφές αν η σκηνοθετημένη κηδεία ήταν ένα αστείο ή αν επρόκειτο για μια πραγματική προσπάθεια να παρακαμφθούν τα μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας.
Επιπλέον, μια ανάρτηση στο Facebook από τις 24 Μαρτίου 2020 (αρχειοθετημένη μορφή) του αγγλόφωνου μέσου ενημέρωσης Roya News που καλύπτει την Ιορδανία, ανέφερε επίσης ότι οι εικόνες δείχνουν μια ομάδα νεαρών ανδρών να προσπαθούν να παρακάμψουν τα μέτρα εγκλεισμού που είχαν επιβληθεί για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορονοϊού Covid-19.
Το αγγλόφωνο μέσο ενημέρωσης κοινοποιούσε στην εν λόγω δημοσίευση έναν σύνδεσμο που οδηγεί σε ένα άρθρο που αναφέρει την σύλληψη εκατοντάδων πολιτών που είχαν παραβιάσει τα περιοριστικά μέτρα στην Ιορδανία (αρχειοθετημένο εδώ).
Τέλος, σε αντίθεση με ό,τι υποστηρίζεται στις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το AFP δεν βρήκε καμία συνέντευξη του Al Jazeera με τους γονείς ενός Παλαιστίνιου αγοριού τις τελευταίες ημέρες. Υπήρξε ωστόσο ένα ρεπορτάζ για ένα αγόρι που σκοτώθηκε στη Γάζα, αλλά το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε στις 12 Οκτωβρίου, μία ημέρα μετά τις υπό εξέταση αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Το βίντεο είχε κυκλοφορήσει με παρόμοιο ψευδή ισχυρισμό το 2021
Δεν είναι η πρώτη φορά που αυτό το βίντεο κυκλοφορεί εκτός πλαισίου με τον ισχυρισμό ότι συνδέεται με τη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων.
Το βίντεο είχε κυκλοφορήσει ξανά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε αρκετές γλώσσες τον Μάιο του 2021, με τον ισχυρισμό ότι επρόκειτο για μια σκηνοθετημένη κηδεία που έκαναν Παλαιστίνιοι για να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη υπέρ τους, όταν η Γάζα δεχόταν βομβαρδισμούς από το Ισραήλ, σε μια προηγούμενη κλιμάκωση της βίας στην περιοχή.
Το AFP είχε καταρρίψει τον ισχυρισμό στα αγγλικά.
Το AFP έχει ελέγξει κι άλλες περιπτώσεις παραπληροφόρησης (εδώ, εδώ) που διακινήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις τελευταίες ημέρες, μετά την αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου.
Έλεγχος γεγονότων, Ισραήλ-Χαμάς, Πολιτική
© AGENCE FRANCE-PRESSE | 2024 | Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP σε αυτόν τον ιστότοπο υπόκειται στους όρους χρήσης που διατίθενται στη διεύθυνση CGU. Με την πρόσβαση και/ή τη χρήση οποιουδήποτε περιεχομένου του AFP που διατίθεται σε αυτόν τον ιστότοπο, συμφωνείτε να δεσμεύεστε από τους προαναφερθέντες όρους χρήσης. Οποιαδήποτε χρήση του περιεχομένου του AFP γίνεται με δική σας αποκλειστική και πλήρη ευθύνη.
Αρχικά δημοσιεύτηκε εδώ.
