Στον απόηχο της τραγικής είδησης του θανάτου ενός πεντάχρονου κοριτσιού από σηψαιμία στη Θεσσαλονίκη, το οποίο υπέκυψε σε κεραυνοβόλο σηψαιμία μετά από λοίμωξη με στρεπτόκοκκο ομάδας Α, δημοσιεύματα αναφέρουν πως το άτυχο κορίτσι «είχε εμβολιαστεί πρόσφατα κατά του στρεπτόκοκκου». Η διατύπωση των τίτλων και του περιεχομένου των υπό εξέταση δημοσιευμάτων προτείνει πως ο εμβολιασμός της αφορούσε τον στρεπτόκοκκο από τον οποίο προσβλήθηκε το κοριτσάκι, ενώ δημιουργεί και ανυπόστατες υποθέσεις αίτιου – αιτιατού για πιθανή συσχέτιση του εμβολιασμού της με την εκδήλωση της ασθένειάς της. Ωστόσο, όπως θα εξετάσουμε στο παρόν άρθρο, δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή εμβόλιο για τον συγκεκριμένο τύπο βακτηρίου, συνεπώς το κοριτσάκι δεν θα μπορούσε να είχε εμβολιαστεί κατά του στρεπτόκοκκου ομάδας Α.
Παραδείγματα δημοσιευμάτων: seleo.gr, typosthes.gr, politic.gr, attikiola.gr, refreshnews.gr
Παραδείγματα αναρτήσεων στο Facebook:
Κάποια δημοσιεύματα, όπως αυτό του real.gr, ενώ αρχικά ανέφεραν πως το κοριτσάκι είχε «κάνει και εμβόλιο για το στρεπτόκοκκο», στη συνέχεια προέβησαν σε διόρθωση του δημοσιεύματος.
Τι ισχύει
Όπως αναφέρει σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας «Το Βήμα», με ημερομηνία Τετάρτη 21 Μαΐου 2025, ένα κοριτσάκι πέντε ετών από τη Θεσσαλονίκη έχασε τη ζωή του το πρωί της Τρίτης, 20 Μαΐου 2025, από σηψαιμία, την οποία προκάλεσε στρεπτοκοκκική λοίμωξη, συγκεκριμένα από στρεπτόκοκκο ομάδας Α.
Τι είναι ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α
Στον ιστότοπο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, στην αντίστοιχη ενότητα, διαβάζουμε πως ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α, γνωστός ως και πυογόνος στρεπτόκοκκος (Streptococcus Pyogenes, Group A Streptococcus/GAS) είναι βακτήριο που βρίσκεται στο δέρμα και στο φάρυγγα μιας μικρής μειοψηφίας ατόμων, χωρίς όμως να προκαλεί νόσο. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει συνήθως ήπιες λοιμώξεις, όπως φαρυγγοαμυγδαλίτιδα, πυρετό, δερματικό εξάνθημα (οστρακιά/scarlet fever), δερματικές λοιμώξεις και κυτταρίτιδα.
Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η λοίμωξη δεν αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη αγωγή, αυτή μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, προσβάλλοντας για παράδειγμα τα όργανα, όπως τα νεφρά (μεταστρεπτοκοκκική σπειραματονεφρίτιδα) ή την καρδιά (ρευματικός πυρετός). Τα συμπτώματα που θα παρουσιαστούν εξαρτώνται από το είδος της λοίμωξης.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α μπορεί να προκαλέσει διεισδυτική νόσο στον άνθρωπο (iGAS-invasive Group A Streptococcus), μια σοβαρής μορφής λοίμωξη που χωρίς την κατάλληλη και άμεση αντιμετώπιση μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε σηψαιμία [πηγή 1][πηγή 2]
Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α, μεταδίδεται μέσω σταγονιδίων, μέσω επαφής με επιμολυσμένες επιφάνειες αλλά και με δερματικές βλάβες ασθενών, ακόμα και από υγιείς φορείς του βακτηρίου, αν και η μετάδοση παρατηρείται κυρίως από συμπτωματικούς ασθενείς, παρά από φορείς. Αν και οποιοσδήποτε μπορεί να προσβληθεί από στρεπτοκοκκική λοίμωξη, οι πιο ευάλωτες ομάδες είναι τα μικρά παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι ανοσοκατεσταλμένοι, οι άνθρωποι με χρόνια νοσήματα, καθώς και όσοι διαβιούν σε κακές συνθήκες υγιεινής και σε συνθήκες συγχρωτισμού.
Υπάρχει εμβόλιο για τον στρεπτόκοκκο ομάδας Α;
Όχι. Όπως τονίζει ο ιστότοπος του ΕΟΔΥ, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη στρεπτοκοκκικής νόσου από GAS:
Tα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών (CDC) επίσης τονίζουν πως δεν υπάρχει εμβόλιο κατά του στρεπτόκοκκου ομάδας Α, ενώ σημειώνουν πως ένα άτομο μπορεί να προσληφθεί από το βακτήριο παραπάνω από μια φορά:
Το ίδιο δήλωσε, μέσω ανάρτησης του στο Facebook, ο κλινικός φαρμακοποιός με ειδίκευση στη διαχείριση αντιμικροβιακών, Διαμαντής Κλημεντίδης:
Τι ισχύει για την έρευνα και ανάπτυξη εμβολίων κατά του στρεπτόκοκκου
Σε μελέτη με τίτλο “Streptococcus pyogenes: Pathogenesis and the Current Status of Vaccines” (Streptococcus pyogenes: Παθογένεια και η τρέχουσα κατάσταση των εμβολίων) γίνεται αναφορά στην επίπτωση ασθενειών που προκαλούνται από το βακτήριο, καθώς και στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η επιστημονική κοινότητα στην αντιμετώπιση της νόσου από στρεπτόκοκκο ομάδας Α, ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγεται η αντιβιοτική ανοχή:
Στο τέλος του 2022, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανέφερε σημαντική αύξηση της οστρακιάς και των διεισδυτικών λοιμώξεων σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες, επηρεάζοντας δυσανάλογα τα παιδιά. Μελέτες στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δείξει ότι μεταξύ 2005 και 2012, υπήρξαν περίπου 1136–1607 θάνατοι κάθε χρόνο λόγω λοιμώξεων από GAS, και το 2019, υπήρξαν πάνω από 2250 θάνατοι. Επιπλέον, το ποσοστό μόλυνσης από GAS στον Καναδά το 2017 ήταν υπερδεκαπλάσιο από αυτό του 2003. Επομένως, είναι προφανές ότι οι ασθένειες που σχετίζονται με λοιμώξεις από GAS αυξάνονται ραγδαία. Προς το παρόν, οι πενικιλίνες και άλλες βήτα-λακτάμες εξακολουθούν να είναι αποτελεσματικές στη θεραπεία του GAS. Ωστόσο, η αυξανόμενη αντοχή σε άλλα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία ασθενειών αποτελεί αυξανόμενη ανησυχία παγκοσμίως.
Προς το παρόν, αν και το GAS εξακολουθεί να είναι ευαίσθητο στην πενικιλίνη, υπάρχουν περιπτώσεις αποτυχίας της θεραπείας για τη φαρυγγίτιδα από GAS και η αντιβιοτική θεραπεία δεν αποτρέπει καθολικά την επακόλουθη νόσο.
H μελέτη παρουσιάζει τις προκλήσεις και τις προοπτικές για την έρευνα και ανάπτυξη εμβολίων κατά της GAS, τονίζοντας πως αυτή παρουσιάζει καθυστερήσεις κυρίως λόγω της υψηλής μεταβλητότητας πρωτεΐνης που συναντάται στο βακτήριο, η οποία παρουσιάζει αρκετά σύνθετη αντιγονική ποικιλομορφία [πηγή] και της ευρείας γενετικής ετερογένειας του βακτηρίου και των ποικίλων αυτοάνοσων αποκρίσεων σε αυτό [πηγή]:
Δεδομένων των προκλήσεων της ανάπτυξης εμβολίων GAS που περιγράφονται σε αυτήν την ανασκόπηση, συμπεριλαμβανομένης της εκτεταμένης γενετικής ετερογένειας και των εξαιρετικά μεταβλητών πρωτεϊνικών αλληλουχιών, υπάρχει ανάγκη ενίσχυσης της βασικής έρευνας για τα εμβόλια GAS. Αυτό θα βελτιώσει την ικανότητα ανάπτυξης πιο αποτελεσματικών και στοχευμένων στρατηγικών εμβολιασμού για αυτό το παθογόνο.
Επιπροσθέτως, πρόσφατη ανασκόπηση με τίτλο “Recent Scientific Advancements towards a Vaccine against Group A Streptococcus” (Πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις για ένα εμβόλιο κατά του στρεπτόκοκκου ομάδας Α) αναφέρει πως, παρά το γεγονός ότι τα εμβόλια κατά του GAS που βασίζονται σε πρωτεϊνη Μ, παρουσιάζουν σημαντική ασφάλεια και αποτελεσματικότητα σε προκλινικές και πρώιμες κλινικές μελέτες. Ωστόσο, η ανάπτυξη των εμβολίων αυτών παρουσιάζει σημαντικούς περιορισμούς οι οποίοι οφείλονται, μεταξύ άλλων, στην ποικιλία των στελεχών του βακτηρίου, και στις πιθανές αυτοάνοσες επιπλοκές που αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει [πηγή]:
H πρόοδος στην ανάπτυξη εμβολίων GAS σε προκλινικά και κλινικά περιβάλλοντα έχουν δείξει την τελευταία δεκαετία ότι τα εμβόλια GAS που βασίζονται σε πρωτεΐνη Μ έχουν μεγαλύτερο δυναμικό από τα εμβόλια που δεν βασίζονται σε πρωτεΐνη Μ. Το εμβόλιο υπομονάδας που βασίζεται σε πεπτίδια χρησιμοποιεί ελάχιστα πεπτίδια ως αντιγόνο (συμπεριλαμβανομένων των J8, J14 και P145), τα οποία επιλέγονται από παθογόνο πρωτεΐνη Μ, προκαλώντας συστηματική και μακροχρόνια ανοσία και εξαλείφοντας την αυτοάνοση απόκριση, τις φλεγμονές ή την αλλεργική ανοσία σε σύγκριση με τα παραδοσιακά εμβόλια. Αν και η χαμηλή ανοσογονικότητα των εμβολίων υπομονάδας που βασίζονται σε πεπτίδια απαιτεί ισχυρούς ανοσοδιεγέρτες για την πρόκληση ισχυρής προσαρμοστικής ανοσοαπόκρισης έναντι λοιμώξεων από GAS, τα εμβόλια υπομονάδας που βασίζονται σε πεπτίδια έδειξαν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των υποψήφιων εμβολίων σε προκλινικές και πρώιμες κλινικές μελέτες.
Συνολικά, πολυάριθμες προκλινικές δοκιμές πιθανών υποψήφιων εμβολίων πέτυχαν σημαντική πρόοδο σε διαφορετικά ζωικά μοντέλα. Ωστόσο, η κλινική ανάπτυξη εμβολίων GAS έχει σημαντικούς περιορισμούς σε σύγκριση με τις προκλινικές δοκιμές λόγω διαφόρων αναπόφευκτων αιτιών, όπως η απουσία καθορισμένων συσχετίσεων προστασίας από την ανθρώπινη ανοσία, η ανεπάρκεια ζωικών μοντέλων, η ποικιλία στελεχών GAS και η αντίληψη για τον κίνδυνο αυτοάνοσων επιπλοκών που προκαλούνται από το εμβόλιο. Επομένως, η ανάπτυξη εμβολίων GAS απαιτεί παγκόσμιες προσπάθειες μέσω της υποστήριξης προκλινικών και κλινικών δοκιμών για τον εντοπισμό ενός καθολικού και αποτελεσματικού υποψηφίου GAS για την πρόληψη λοιμώξεων από GAS.
Τέλος, δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Nature με τίτλο “The Streptococcus pyogenes vaccine landscape” (Το τοπίο των εμβολίων κατά του Streptococcus pyogenes) αναφέρει πως, την τρέχουσα χρονική στιγμή, ένα υποψήφιο εμβόλιο κατά του στρεπτόκοκκου ομάδας Α είναι το StreptAnova, το οποίο όμως απέχει αρκετά από την κυκλοφορία του, καθώς απαιτούνται περαιτέρω κλινικές δοκιμές:
Το StreptAnova, που αναπτύχθηκε από τους Dale et al. στο Πανεπιστήμιο του Τενεσί (ΗΠΑ) με τον εμπορικό εταίρο Vaxent, είναι ένα ειδικό για τον τύπο emm, ανοσοενισχυμένο (alum) εμβόλιο με τέσσερις πρωτεϊνικές υπομονάδες που περιλαμβάνουν τις Ν-τελικές περιοχές των πρωτεϊνών Μ από 30 ορότυπους S. pyogenes. Αυτός ο υποψήφιος είναι ο πιο προχωρημένος στην αναπτυξιακή οδό, έχοντας ολοκληρώσει μια δοκιμή Φάσης 1α (το 2020) που κατέδειξε σημαντική ανοσογονικότητα έναντι των περισσότερων από τα στοχευμένα αντιγόνα. Επιπλέον, η δοκιμή έδειξε ότι το StreptAnova ήταν καλά ανεκτό και δεν προκάλεσε αυτοάνοσα ή διασταυρούμενα αντιδρώντα αντισώματα. Αν και η θεωρητική κάλυψη του StreptAnova σε όλα τα στελέχη του S. pyogenes με βάση μια γονιδιωματική ανάλυση μεγάλης κλίμακας είναι 48% σε παγκόσμιο επίπεδο (και κυμαίνεται από 28% στην Ανατολική Αφρική έως 75% στη Βόρεια Αμερική), οι ερευνητές του StreptAnova έχουν προτείνει ότι η πραγματική κάλυψη μπορεί να είναι σημαντικά υψηλότερη. Λαμβάνοντας υπόψη την ικανότητα του StreptAnova να προκαλεί διασταυρούμενα οψωνικά αντισώματα έναντι μη εμβολιακών οροτύπων και χρησιμοποιώντας ένα σύστημα τυποποίησης S. pyogenes που βασίζεται σε emm-cluster, έχει προταθεί ότι το StreptAnova θα μπορούσε να παρέχει υποθετική κάλυψη του 80,3% των απομονωμένων στελεχών στην Αφρική. Σχεδιάζονται πρόσθετες κλινικές δοκιμές για το StreptAnova, συμπεριλαμβανομένης μιας μελέτης αποτελεσματικότητας Φάσης 2, εν αναμονή της χρηματοδότησης.
Τι ισχύει με εμβόλια άλλων ειδών στρεπτόκοκκου
Ένα από τα εμβόλια τα οποία είναι σχεδιασμένα να αποτρέψουν τη μόλυνση από βακτήρια του γένους στρεπτόκοκκου, το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου, αφορά άλλο είδος βακτηρίου, συγκεκριμένα τον πνευμονόκοκκο (Streptococcus pneumoniae). Αν και ανήκουν στο ίδιο γένος, τα δύο βακτήρια, το Streptococcus pyogenes, από το οποίο κατέληξε η άτυχη πεντάχρονη, και το Streptococcus pneumoniae το οποίο προκαλει πνευμονιοκοκκική νόσο, δεν σχετίζονται μεταξύ τους. Συνεπώς, υποθέσεις ή ισχυρισμοί πως το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη από στρεπτόκοκκο ομάδας Α είναι επιστημονικά αβάσιμα, καθώς οι δυο μικροοργανισμοί είναι εντελώς διαφορετικοί, ενώ η λήψη του εμβολίου του πνευμονιόκοκκου, σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού Παιδιών και Εφήβων, συστήνεται στην ηλικία των 2 έως 12 μηνών:
Μιλώντας στα Εllinika Ηoaxes ο κλινικός φαρμακοποιός με ειδίκευση στη διαχείριση αντιμικροβιακών, Διαμαντής Κλημεντίδης, δήλωσε τα εξής:
Είχε κάνει το παιδί εμβόλιο στρεπτόκοκκου που «απέτυχε»; Όχι, γιατί δεν υπάρχει εμβόλιο στρεπτόκοκκου. Υπάρχει εμβόλιο πνευμονιόκοκκου (s. pneumoniae) που όμως γίνεται στο πρώτο έτος της ζωής αφενός, αφετέρου πρόκειται για τελείως διαφορετικό μικρόβιο που ουδεμία σχέση έχει με τον s. pyogenes group A (GAS) που προκάλεσε τη σηψαιμία.
Ο κ. Κλημεντίδης τόνισε ακόμα πως τα διαθέσιμα εμβόλια, ανάμεσά τους του πνευμονιόκοκκου και του μηνιγγιτιδόκοκκου (το οποίο δεν αφορά στρεπτόκοκκο), δεν μπορούν να προκαλέσουν ασθένεια καθώς δεν φέρουν καν τμήμα του παθογόνου βακτηρίου:
«Ό,τι εμβόλιο με αντιγόνα μικροβίου έχουμε, πνευμονιόκοκκου, μηνιγγιτιδόκοκκου, κοκκύτη, αιμόφιλου της ινφλουένζας, δεν περιέχει ζωντανά κύτταρα μικροβίου, δεν περιέχει ολόκληρα κύτταρα πεθαμένου μικροβίου, δεν περιέχει καν κομματάκια πεθαμένου μικροβίου. Περιέχει μόνο το αντιγόνο-στόχο που μας ενδιαφέρει, ένα μεγαλομόριο δηλαδή. Όπως γνωρίζουν όλοι όσοι έχουν βασικές γνώσεις βιολογίας, ένα αδρανοποιημένο εμβόλιο όπως αυτά, είναι αδύνατον να προκαλέσει νόσο».
Τέλος, σε επίσημη ανακοίνωση του, ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών εξέφρασε αγανάκτηση για τα υπό εξέταση δημοσιεύματα, χαρακτηρίζοντας τα «εγκληματική παραπληροφόρηση» για τη Δημόσια Υγεία:
Ο ΙΣΑ εκφράζει την αγανάκτησή του για τα ανυπόστατα δημοσιεύματα περί “εμβολίου για τον στρεπτόκοκκο” – Εγκληματική παραπληροφόρηση που απειλεί τη Δημόσια Υγεία
Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών εκφράζει την έντονη ανησυχία του για πρόσφατα δημοσιεύματα και αναρτήσεις σε διαδικτυακά μέσα, τα οποία κάνουν λόγο για δήθεν “θάνατο παιδιού από εμβόλιο για τον στρεπτόκοκκο”, προκαλώντας αδικαιολόγητο φόβο και σύγχυση στην κοινή γνώμη.
Διευκρινίζεται κατηγορηματικά ότι δεν υφίσταται εμβόλιο κατά του στρεπτόκοκκου και φυσικά δεν συνδέεται με κανέναν θάνατο παιδιού. Ως εκ τούτου, οποιοδήποτε σχετικό δημοσίευμα στερείται επιστημονικής βάσης και συνιστά επικίνδυνη παραπληροφόρηση, με δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις για τη Δημόσια Υγεία.
Η διασπορά τέτοιων ανυπόστατων ισχυρισμών υπονομεύει την εμπιστοσύνη των πολιτών στον εμβολιασμό, έναν από τους πιο ισχυρούς πυλώνες πρόληψης στη σύγχρονη Ιατρική.
Ο ΙΣΑ τονίζει ότι δεν θα επιτρέψει την καλλιέργεια του αντιεμβολιαστικού κλίματος μέσω ψευδών ειδήσεων και θα εξαντλήσει κάθε νόμιμο μέσο κατά όσων συμβάλλουν στη διασπορά τους.
Καλούμε τα ΜΜΕ και τους πολίτες να επιδεικνύουν υπευθυνότητα, να διασταυρώνουν τις πληροφορίες τους και να εμπιστεύονται μόνο έγκυρες, επιστημονικά τεκμηριωμένες πηγές.
Ο ΙΣΑ παραμένει σταθερά προσηλωμένος στην υπεράσπιση της επιστημονικής αλήθειας και της προστασίας της Δημόσιας Υγείας.
ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΟΥ ΙΣΑ
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός πως το πεντάχρονο κοριτσάκι, που έχασε τη ζωή του από σηψαιμία μετά από λοίμωξη με στρεπτόκοκκο ομάδας Α, είχε εμβολιαστεί κατά του στρεπτόκοκκου είναι αναληθής. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει εμβόλιο κατά του στρεπτόκοκκου ομάδας Α, από τον οποίο προσβλήθηκε το κοριτσάκι. Εμβόλια όπως αυτό του πνευμονιόκοκκου είναι σχεδιασμένα να αντιμετωπίσουν λοιμώξεις από άλλα είδη του γένους στρεπτόκοκκου, τα οποία όμως δεν έχουν καμία σχέση με τον στρεπτόκοκκο ομάδας Α, ενώ λαμβάνονται σε πολύ νεαρότερη ηλικία και είναι αδρανοποιημένα με αποτέλεσμα να μη μπορούν να προκαλέσουν νόσο.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
- https://www.tovima.gr/2025/05/21/society/thessaloniki-pethane-5xroni-apo-sipsaimia-eixe-streptokokko/
- https://eody.gov.gr/disease/streptokokkos-omadas-a/
- https://www.cdc.gov/group-a-strep/prevention/index.html
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10534548/
- https://www.mdpi.com/2076-393X/12/3/272
- https://www.nature.com/articles/s41541-023-00609-x
- https://vaccination-info.europa.eu/el/pneymoniokokkiki-nosos
- https://www.moh.gov.gr/articles/health/dieythynsh-dhmosias-ygieinhs/emboliasmoi/ethniko-programma-emboliasmwn-epe-paidiwn-kai-efhbwn/13267-laquo-ethniko-programma-emboliasmwn-paidiwn-kai-efhbwn-2025-xronodiagramma-kai-systaseis-raquo
- https://www.isathens.gr/syndikal/11289-parapl-strept.html
