Καθώς η Ελλάδα προετοιμάζεται για αύξηση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος το καλοκαίρι του 2024, χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα κοινοποίησαν μια εικόνα που ισχυρίζεται παραπλανητικά ότι δείχνει μια μεγάλη διαφορά στην τιμή ανά κιλοβατώρα (KWh) μεταξύ της Ελλάδας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, υποστηρίζοντας ότι αυτή έφτασε τα 235 ευρώ/KwH στις 4 Ιουνίου 2024. Ωστόσο, η σύγκριση αυτή είναι παραπλανητική και ο ισχυρισμός στερείται πλαισίου, καθώς η τιμή ήταν χαμηλότερη την ημέρα αυτή από ό,τι αναφέρεται και στην πραγματικότητα χρονολογείται από τον Φεβρουάριο του 2022, όταν η Ευρώπη υπέφερε από μια ενεργειακή κρίση σε ολόκληρη την ήπειρο.
Η Ελλάδα ετοιμάζεται για αύξηση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος έως και 70% για τον μήνα Ιούνιο, μετά την αύξηση των τιμών χονδρικής από τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας, όπως αναφέρεται στον ελληνικό Τύπο.
Στο πλαίσιο αυτό, μια εικόνα που δείχνει διάφορες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για τις 4 Ιουνίου 2024 σε διάφορες χώρες άρχισε να κυκλοφορεί στα κοινωνικά δίκτυα στην Ελλάδα.
«Σημερινές Τιμές κιλοβατώρας… Σουηδία: 28 Δανία: 32 Βουλγαρία: 45 Ιταλία: 67 Μαλάκες: 235», αναφέρει εικόνα που αναρτήθηκε στο Facebook στις 4 Ιουνίου 2024 και από τότε έχει κοινοποιηθεί πάνω από 1.400 φορές.
Η ίδια εικόνα δημοσιεύτηκε επίσης στο Facebook εδώ και στο X εδώ, στις 4 Ιουνίου 2024
Στιγμιότυπο της παραπλανητικής ανάρτησης στο Facebook (αριστερά) και της παραπλανητικής ανάρτησης Χ (δεξιά). Λήψη εικόνων: 11/06/2024
Αρκετοί χρήστες σχολίασαν το δημοσίευμα, πολλοί από αυτούς υπονοώντας ότι η βρισιά αναφερόταν στην Ελλάδα.
Μια προηγμένη αναζήτηση στο διαδίκτυο στα κοινωνικά δίκτυα έδειξε ότι ο ισχυρισμός αυτός χρονολογείται τουλάχιστον από τον Απρίλιο του 2022, με την παλαιότερη ανάρτηση στο Facebook που μπόρεσε να εντοπίσει το AFP να χρονολογείται στις 13 Απριλίου 2022. Τα ίδια στοιχεία είναι ορατά, καθώς και οι ίδιες χώρες, ωστόσο η προσβολή αντικαθίσταται από το «Ελλάδα».
Όμως οι ισχυρισμοί αυτοί είναι παραπλανητικοί και στερούνται πλαισίου.
Οι τιμές που εμφανίζονται δεν αντικατοπτρίζουν τη μέση ημερήσια τιμή, μετρούμενη σε EUR/MWh, στη χονδρική αγορά «επόμενης ημέρας» για την Ελλάδα και τις χώρες αυτές στις 4 Ιουνίου 2024. Η ηλεκτρική ενέργεια πωλείται στους παρόχους σε διαφορετικές τιμές ανάλογα με το χρονικό πλαίσιο, στις αγορές που είναι γνωστές ως «αγορά της επόμενης ημέρας» — 24 ώρες πριν από την παράδοση — «intraday» — εντός της ίδιας ημέρας — και «futures» — μεταξύ ενός μήνα και τεσσάρων ετών μπροστά. Συνεπώς, οι διαφορές μεταξύ του κόστους χονδρικής ποικίλλουν σημαντικά.
Η Ελλάδα βρίσκεται στο ανώτερο 50% του ετήσιου μέσου όρου της χονδρικής τιμής στην Ευρώπη, όπως εξήγησε εμπειρογνώμονας που συμβουλεύτηκε το AFP. Παρ’ όλα αυτά, η τιμή των 235 ευρώ/MWh επιτεύχθηκε τον Φεβρουάριο του 2022, κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης που σάρωσε την Ευρώπη.
Γιατί αυξήθηκαν οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας το 2022;
Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν δραματικά το 2022, καθώς η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανάγκασε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες να περιορίσουν την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και να διαφοροποιήσουν τις πηγές εφοδιασμού τους.
Η παραγωγή ενέργειας στην Ελλάδα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό αέριο και το 2022 η χρήση φυσικού αερίου αντιπροσώπευε το 38% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Το 2021, το 41% των εισαγωγών φυσικού αερίου στην Ελλάδα προερχόταν από τη Ρωσία και τον Ιανουάριο του 2022, ένα μήνα πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, υπογράφηκε νέα συμφωνία μεταξύ του μεγαλύτερου χονδρικού προμηθευτή φυσικού αερίου της Ελλάδας, της ΔΕΠΑ Εμπορίας και της Gazprom, μέχρι το 2026.
Ως αποτέλεσμα, οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα αυξήθηκαν σημαντικά το 2022, και στις 25 Φεβρουαρίου 2022, η ημερήσια τιμή της μεγαβατώρας είχε φτάσει τα 235 ευρώ, όπως αναφέρθηκε στον ελληνικό Τύπο, φτάνοντας ουσιαστικά την τιμή που αναφέρεται (για την Ελλάδα) στις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι παλαιότερες αναρτήσεις που βρήκε η AFP με τον ίδιο ισχυρισμό χρονολογούνται στις 13 Απριλίου 2022. Η τιμή της MWh στην Ελλάδα είχε τότε εκτοξευθεί, φτάνοντας τα 285 ευρώ στις 14 Απριλίου 2022 (αρχειοθετημένο εδώ).
Ωστόσο, ο ισχυρισμός που διατυπώνεται στις αναρτήσεις στο Facebook είναι παραπλανητικός, καθώς δεν αντιπροσωπεύει τις τρέχουσες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα και την Ευρώπη.
Στιγμιότυπο ενός γραφήματος της Eurostat. Λήψη εικόνας:13/06/2024
Ποια είναι η «τρέχουσα» τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα;
Μια πιο προσεκτική ματιά στις τιμές που εμφανίζονται στις αναρτήσεις στο Facebook δείχνει ότι δεν πρόκειται για τιμές κιλοβατώρας (KWh), αλλά για τιμές μεγαβατώρας (MWh).
Η ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να αγοραστεί και να πωληθεί μέσω της Αγοράς της επόμενης ημέρας, η οποία λαμβάνει χώρα στα χρηματιστήρια ενέργειας. Τα τελευταία είναι υπεύθυνα για τη δημοσίευση των τιμών για κάθε ώρα της επόμενης ημέρας, αντιστοιχίζοντας έτσι την αναμενόμενη προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας με την αναμενόμενη κατανάλωση των πελατών. Οι τιμές μετρώνται σε ευρώ ανά μεγαβατώρα (EUR/MWh) ή σε δολάρια ΗΠΑ ανά μεγαβατώρα (USD/MWh).
Μια προηγμένη διαδικτυακή αναζήτηση έδειξε ότι η μέση τιμή της μεγαβατώρας στις 4 Ιουνίου 2024 ήταν 117 EUR/MWh, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέχει το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας ή EnEx (αρχειοθετημένο εδώ).
Πρόκειται για τον διαχειριστή της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που έχει οριστεί από την Ελληνική Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, Αποβλήτων και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) (αρχειοθετημένο εδώ).
Στιγμιότυπο από την ιστοσελίδα του EnEx. Λήψη εικόνας: 12/06/2024
Το γράφημα του EnEx δείχνει ότι η μέση ημερήσια τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα στις 4 Ιουνίου 2024 ήταν 117,41 EUR/MWh.
Ελληνικές τιμές συγκρίσιμες με άλλες ευρωπαϊκές χώρες
Σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα από τις 12 Ιουνίου 2024, ο Πάνος Κεφάλας, επικεφαλής εμπειρογνώμονας έρευνας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης για την Aurora Energy Research, έγραψε ότι «οι ωριαίες τιμές της αγοράς διαφέρουν αρκετά σημαντικά από αγορά σε αγορά και από ώρα σε ώρα και αυτό είναι φυσιολογικό λόγω της σύνθεσης της δυναμικότητας».
«Η Ελλάδα είναι αρκετά ευθυγραμμισμένη με την Ουγγαρία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία (συχνά χαμηλότερα από την Ιταλία). Σίγουρα υπάρχουν διαφορές αλλά δεν θα μπορούσε κανείς να βγάλει τόσο ακραίο συμπέρασμα όπως κάνουν πολλές άσχετες ή παραπλανητικές δηλώσεις ή αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».
Ο κ. Κεφαλάς διευκρινίζει ότι «η Ελλάδα βρίσκεται συχνά στο ανώτερο 50% του ετήσιου μέσου όρου της υψηλότερης χονδρικής τιμής, χωρίς όμως μεγάλες διαφορές από άλλες ανεπτυγμένες αγορές της Δυτικής Ευρώπης».
«Όταν πρόκειται για ωριαίες τιμές στον τομέα της ενέργειας, η σύγκριση των ημερήσιων τιμών δεν οδηγεί σε συμπεράσματα για το συνολικό κόστος ενέργειας για τους καταναλωτές κ.λπ. Η μόνη χρησιμότητα θα μπορούσε να είναι για τους εμπόρους ενέργειας. Εν ολίγοις, η σύγκριση των ημερήσιων τιμών οδηγεί σχεδόν πάντα σε ασαφείς δηλώσεις που δεν υποστηρίζονται από κάτι συγκεκριμένο ή γενικά έγκυρο», έγραψε περαιτέρω.
Ένας από τους λόγους για την υψηλότερη τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, όπως επισημαίνει ο κ. Κεφάλας, είναι ότι η Ελλάδα εξαρτάται σχεδόν κατά 40% από το φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
«Το φυσικό αέριο είναι μια τεχνολογία με υψηλό οριακό κόστος, καθορίζει την τιμή της αγοράς και είναι συνήθως ακριβότερη από άλλες πηγές βασικού φορτίου (λιγνίτης στο παρελθόν, πυρηνική ενέργεια σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες κ.λπ.)».
Ο ερευνητής επισημαίνει ότι η Ελλάδα ανήκει στην ομάδα των χωρών που εξακολουθούν να βασίζονται στο φυσικό αέριο και δεν διαθέτουν άφθονη παραγωγική ικανότητα από πηγές βασικού φορτίου χαμηλού κόστους και για αυτό θεωρείται ακριβότερη από αρκετές άλλες χώρες, αλλά όχι πάντα η ακριβότερη. «Η ταχεία διείσδυση (σ.σ. το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από μια συγκεκριμένη πηγή) των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) αναμένεται να μειώσει τις τιμές του ρεύματος».
Ποιες είναι οι τιμές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Σύμφωνα με τους διαχειριστές ενέργειας των χωρών που αναφέρονται στις αναρτήσεις στο Facebook – Ιταλία, Βουλγαρία, Δανία και Σουηδία – οι τιμές που εμφανίζονται στις αναρτήσεις στο Facebook δεν αντιστοιχούσαν στις τιμές της 4ης Ιουνίου 2024.
Στην Ιταλία, ο δείκτης του Gestore del Mercato Elettrico (GME), του διαχειριστή του ενεργειακού χρηματιστηρίου της χώρας, έδειξε μέση τιμή 117,19 ευρώ/MWh στις 4 Ιουνίου (αρχειοθετημένη εδώ) και ελάχιστη τιμή 90,11 ευρώ/MWh, αντί των 67 ευρώ που ισχυρίζονταν.
Στη Βουλγαρία, ο δείκτης του ανεξάρτητου βουλγαρικού ενεργειακού χρηματιστηρίου (IBEX) (αρχειοθετήθηκε εδώ) έδειξε μέση τιμή 117,41 EUR/MWh (ή ισοδύναμο με 229,63 BGN/MWh), αντί για 45 ευρώ.
Στιγμιότυπο που δείχνει την τιμή της επόμενης ημέρας στις 4 Ιουνίου 2024 στο IBEX. Λήψη εικόνας: 14/06/2024
Η Σουηδία και η Δανία έχουν ξεχωριστά δίκτυα, το καθένα με διαφορετική τιμή, σύμφωνα με το Nord Pool (αρχειοθετημένο εδώ), τον σκανδιναβικό διαχειριστή ενέργειας. Στις 4 Ιουνίου 2024, οι 4 τομείς στη Σουηδία (SE) ήταν αντίστοιχα 14,60 ευρώ/MWh (SE1), 14,60 ευρώ/MWh (SE2), 17,72 ευρώ/MWh (SE3) και 71,39 ευρώ/MWh (SE4). Τα στοιχεία αυτά διαφέρουν σημαντικά από το μοναδικό ποσό των 28 ευρώ που ισχυρίζεται η εικόνα που αναρτήθηκε στο Facebook.
Τα δύο δίκτυα στη Δανία (DK) έδειξαν 88,79 EUR/MWh (DK1) και 106,31 EUR/MWh (DK2) αντίστοιχα, αντί των 32 ευρώ που ισχυρίζεται η ανάρτηση στο Facebook.
Το AFP έχει ήδη καταρρίψει παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με τις τιμές της ενέργειας εδώ.