Οι μαστογραφίες θεωρούνται από τους επαγγελματίες υγείας ως ο καλύτερος τρόπος για την ανίχνευση των πρώιμων σταδίων του καρκίνου του μαστού και διενεργούνται σε όλο τον κόσμο, ακόμη και αν τα πρωτόκολλα διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Ωστόσο, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που διαδίδουν παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με τη διαδικασία έχουν υποστηρίξει ότι έχει απαγορευτεί στην Ελβετία και έχει ανασταλεί σε άλλες χώρες. Οι ισχυρισμοί αυτοί είναι ψευδείς. Ελβετοί αξιωματούχοι λένε ότι οι εξετάσεις μαστογραφίας είναι διαθέσιμες σε όλη τη χώρα και αποτελούν την κύρια μέθοδο της χώρας για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του μαστού. Η εξέταση αυτή συνιστάται και στα άλλα μέρη που αναφέρονται στις αναρτήσεις.
«Η ΕΛΒΕΤΊΑ ΕΊΝΑΙ Η ΠΡΏΤΗ ΧΏΡΑ ΣΤΟΝ ΚΌΣΜΟ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΎΕΙ ΤΗ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΊΑ», αναφέρει μια ανάρτηση στο Facebook από τις 9 Μαΐου 2024. «Οι υπηρεσίες ελέγχου αναστέλλονται επίσης σε μέρη του Καναδά, της Ιταλίας, της Σκωτίας και της Αυστραλίας». Κοινοποιεί μια ανάρτηση του Χ στα αγγλικά με τον ίδιο ισχυρισμό.
Ο ισχυρισμός κοινοποιήθηκε στα ελληνικά στο Facebook και το Χ, ενώ ορισμένες αναρτήσεις παρέπεμπαν επίσης σε άρθρο του 2016 με τον ίδιο ισχυρισμό. Παρόμοιες αναρτήσεις έγιναν σε διάφορες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των αγγλικών και των γαλλικών.
Ωστόσο, δεν αληθεύουν οι ισχυρισμοί ότι η μαστογραφία απαγορεύεται στην Ελβετία, δήλωσαν αξιωματούχοι εκεί στο AFP. Και οι κυβερνητικοί ιστότοποι των άλλων χωρών που αναφέρονται στον ψευδή ισχυρισμό συνεχίζουν να συνιστούν τις μαστογραφίες.
Αρκετοί ειδικοί σε θέματα υγείας και ακτινολογίας εξήγησαν στο AFP ότι η μαστογραφία παραμένει το καλύτερο διαθέσιμο εργαλείο απεικόνισης για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του μαστού – ακόμη και αν έχει επίσης αναγνωρισμένους περιορισμούς και οι γιατροί εξακολουθούν να συζητούν για την καλύτερη ηλικία έναρξης αυτού του ελέγχου.
Στιγμιότυπα των ψευδών αναρτήσεων στο Facebook (αριστερά, κέντρο) και της ψευδούς ανάρτησης X (δεξιά). Λήψη εικόνων: 29/05/2024
Η Ελβετία λέει ότι εξακολουθεί να είναι η καλύτερη μέθοδος
Σε μια προηγμένη διαδικτυακή έρευνα, το AFP δεν μπόρεσε να βρει καμία επίσημη ανακοίνωση της ελβετικής κυβέρνησης για την απαγόρευση της μαστογραφίας. Επικοινωνήσαμε με το ελβετικό Υπουργείο Υγείας, το οποίο δήλωσε στις 14 Μαΐου 2024: «Η Ελβετία δεν έχει απαγορεύσει τη μαστογραφία». Είπε ότι τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου διαχειρίζονται από τα 26 καντόνια ή περιφέρειες της χώρας.
«Αυτές οι φήμες είναι εντελώς αναληθείς», επιβεβαίωσε η Ελβετική Ένωση για τον Καρκίνο στο AFP στις 14 Μαΐου. Η Ένωση συστήνει και υποστηρίζει τα προγράμματα μαστογραφικού ελέγχου και «πιστεύει ότι, επί του παρόντος, τα οφέλη των προγραμμάτων ελέγχου υπερτερούν των μειονεκτημάτων», ανέφερε.
«Στην Ελβετία, η μαστογραφία είναι επί του παρόντος η κύρια μέθοδος ανίχνευσης του καρκίνου του μαστού σε πρώιμο στάδιο», ανέφερε η Ένωση. «Χρησιμοποιείται σε όλα τα ελβετικά καντόνια. Στο πλαίσιο του οργανωμένου προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου, όλες οι γυναίκες ηλικίας 50 ετών και άνω καλούνται συστηματικά να υποβληθούν σε μαστογραφία κάθε δύο χρόνια. Στα καντόνια χωρίς πρόγραμμα, η μαστογραφία πραγματοποιείται σε συμφωνία με τον γιατρό».
Στα καντόνια με επίσημα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, οι μαστογραφίες αποζημιώνονται από την ελβετική ασφάλιση υγείας. Όπου δεν υπάρχει τέτοιο πρόγραμμα, το κόστος δεν καλύπτεται από τη βασική ασφάλιση υγείας και μπορεί να καλυφθεί από συμπληρωματική ασφάλιση, αναφέρει η Ελβετική Ένωση για τον Καρκίνο στην ιστοσελίδα της (αρχειοθετημένο εδώ).
Σύμφωνα με έναν ειδικό ιστότοπο (αρχειοθετημένος εδώ), μέχρι το 2023, 18 από τα 26 καντόνια προσφέρουν προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου ή σχεδιάζουν να το πράξουν.
Στιγμιότυπο από την ιστοσελίδα swisscancersscreening.ch. Λήψη εικόνας: 29/05/2024
Καμία αναστολή στην Αυστραλία, την Ιταλία, τη Σκωτία, τον Καναδά
Αυτές οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι επίσης λανθασμένες όταν λένε ότι οι υπηρεσίες μαστογραφικού ελέγχου έχουν ανασταλεί σε ορισμένες περιοχές του Καναδά, της Ιταλίας, της Σκωτίας και της Αυστραλίας.
Ο ιστότοπος του Υπουργείου Υγείας της Αυστραλίας (αρχειοθετημένος εδώ) αναφέρει: «Οι γυναίκες άνω των 40 ετών μπορούν να κάνουν δωρεάν μαστογραφία κάθε 2 χρόνια και καλούμε ενεργά τις γυναίκες ηλικίας 50 έως 74 ετών να κάνουν μαστογραφία».
Ο ιστότοπος του ιταλικού Υπουργείου Υγείας (αρχειοθετημένος εδώ) δηλώνει: «Ο προσυμπτωματικός έλεγχος για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού απευθύνεται σε γυναίκες ηλικίας μεταξύ 50 και 69 ετών και διενεργείται με μαστογραφία κάθε 2 χρόνια. Σε ορισμένες περιοχές, η αποτελεσματικότητα της εξέτασης δοκιμάζεται σε ένα ευρύτερο ηλικιακό φάσμα, μεταξύ 45 και 74 ετών».
Ο Οργανισμός Δημόσιας Υγείας της Σκωτίας λέει (αρχειοθετημένο εδώ) ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος του μαστού μέσω μαστογραφίας «είναι ο καλύτερος τρόπος για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του μαστού».
«Οι γυναίκες και ορισμένα διεμφυλικά ή μη δυαδικά άτομα ηλικίας μεταξύ 50 και 70 ετών (μέχρι τα 71α γενέθλιά τους) λαμβάνουν προσκλήσεις για έλεγχο μαστού μία φορά κάθε τρία χρόνια», αναφέρει ο ιστότοπος.
Ο ιστότοπος της Καναδικής Αντικαρκινικής Εταιρείας (αρχειοθετημένος εδώ) παρέχει συνδέσμους για όλες τις επικράτειες του Καναδά προκειμένου να εντοπίζεται ένα πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού, με εξαίρεση το Νουναβούτ, όπου είναι σημειωμένο: «Δεν υπάρχει οργανωμένο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου. Μιλήστε με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης».
Εκπρόσωπος της κυβέρνησης του Νουνάβουτ (αρχειοθετημένο εδώ) δήλωσε στο AFP ότι δεν υπάρχει αναστολή της μαστογραφίας στην επικράτεια και ότι οι οδηγίες της για τη μαστογραφία βασίζονται στους κανονισμούς και τις συστάσεις του νοσοκομείου της Οττάβα (αρχειοθετημένο εδώ).
Οι υγειονομικές αρχές άλλων επαρχιών επιβεβαίωσαν το ίδιο.
Η Ελλάδα προωθεί τη μαστογραφία
Στην Ελλάδα, μέσω του «Εθνικού Προγράμματος για την Πρόληψη του Καρκίνου του Μαστού – Φώφη Γεννηματά» (αρχειοθετημένο εδώ), κάθε γυναίκα ηλικίας 45 έως 74 ετών με ΑΜΚΑ, ασφαλισμένη ή μη, μπορεί να κάνει δωρεάν εξετάσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν ψηφιακή μαστογραφία, καθώς και υπερηχογράφημα και κλινική εξέταση, εάν είναι απαραίτητο.
Το πρόγραμμα φέρει το όνομα της πολιτικού και πρώην αρχηγού του ΠΑΣΟΚ, Φώφης Γεννηματά, η οποία απεβίωσε από καρκίνο το 2021.
Η ιστοσελίδα εξηγεί ότι η ψηφιακή μαστογραφία είναι «η βασική εξέταση για την έγκυρη και άμεση διάγνωση του καρκίνου του μαστού» (αρχειοθετημένο εδώ) και ότι «χάρη σε αυτή τη μέθοδο, μπορούν να εντοπιστούν καρκινικοί όγκοι σε πρώιμο στάδιο, οι οποίοι θα γίνονταν αντιληπτοί κατά την ψηλάφηση, περίπου δύο χρόνια αργότερα».
«Ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες», αναφέρεται.
Ερευνητές διαπίστωσαν πρόσφατη αύξηση των ποσοστών καρκίνου του μαστού μεταξύ των νεότερων ατόμων (αρχειοθετημένα εδώ και εδώ). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησε το 2022 να μειωθεί η παλαιότερη ηλικία για τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου του μαστού στα 45 έτη, ώστε να εντοπιστούν περισσότερες πρώιμες περιπτώσεις (αρχειοθετημένο εδώ), ενώ στον Καναδά γίνονται εκστρατείες για την τυποποίηση αυτής της ηλικίας στα 40 έτη (αρχειοθετημένο εδώ).
Γυναίκες από τον Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο του Μαστού «Άλμα Ζωής» κρατούν μπαλόνια στις 31 Οκτωβρίου 2012 δίπλα στον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης, φωτισμένο με ροζ χρώμα. – SAKIS MITROLIDIS / AFP
«Ψευδώς θετικά αποτελέσματα»
Οι ισχυρισμοί σχετικά με τους υποτιθέμενους κινδύνους των μαστογραφιών βασίζονται συχνά σε παρερμηνείες ή ανακρίβειες, δήλωσαν αξιωματούχοι υγείας και ακτινολόγοι στο AFP στα τέλη του 2023.
Για παράδειγμα, πολλές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποστηρίζουν ότι περισσότερα από τα μισά θετικά αποτελέσματα από μαστογραφίες είναι ψευδή, σε αυτό που ονομάζεται «ψευδώς θετικά αποτελέσματα».
Μια μελέτη του Μαρτίου 2022 (αρχειοθετημένη εδώ) από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια-Ντέιβις αναφέρει παρόμοια στοιχεία κατά την ανάλυση θετικών εξετάσεων που οδήγησαν σε περισσότερες διαγνωστικές εργασίες, αλλά δεν οδήγησαν σε τελική διάγνωση καρκίνου του μαστού (αρχειοθετημένη εδώ).
Όμως ο όρος «ψευδώς θετικό» είναι παραπλανητικός, δήλωσε στο AFP στις 5 Νοεμβρίου η ακτινολόγος Πόλα Γκόρντον από το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στον Καναδά. Δεν σημαίνει λανθασμένη διάγνωση, δήλωσε η ίδια. «Χρησιμοποιείται για να σημαίνει “ψευδής συναγερμός”, που σημαίνει ότι στη μαστογραφία παρατηρήθηκε μια ανωμαλία που πρέπει να εξεταστεί περαιτέρω», δήλωσε η Γκόρντον.
«Δεν πρόκειται για λανθασμένες διαγνώσεις, πρόκειται για κλήσεις για πρόσθετες εξετάσεις», δήλωσε ο Αλεξάνταρ Ίβκοβιτς, ακτινολόγος από το διαγνωστικό κέντρο Neo-Mag στο Νις της Σερβίας, σε ηλεκτρονικό μήνυμα στο AFP στις 2 Νοεμβρίου.
«Δεν λέμε σε αυτές τις γυναίκες ότι έχουν καρκίνο», δήλωσε στο AFP στις 22 Μαΐου η Άννα Γουίλκινσον, ογκολόγος γενικής ιατρικής στο Κέντρο Καρκίνου του Νοσοκομείου της Οτάβα, προσθέτοντας ότι η ορολογία μετατοπίζεται από το να αποκαλεί τέτοιες περιπτώσεις «ψευδώς θετικές» σε «ανάκληση απεικόνισης».
Είπε ότι οι ασθενείς αυτές μπορεί να επαναλάβουν μια μαστογραφία ή να λάβουν έναν υπέρηχο πριν προχωρήσουν σε σύσταση βιοψίας για να καθοριστεί η διάγνωση του καρκίνου.
Χαμηλός κίνδυνος ακτινοβολίας
Οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που επικρίνουν τις μαστογραφίες λένε επίσης ότι η συμπίεση του μαστού και η ακτινοβολία που στέλνεται σε αυτόν είναι επιβλαβείς.
Η Γκόρντον δήλωσε ότι ενώ η συμπίεση μπορεί να είναι άβολη, είναι σημαντική. «Η συμπίεση είναι απαραίτητη κατά τη διάρκεια μιας μαστογραφίας για να επεκταθεί ο ιστός και να εντοπιστούν οι καρκίνοι, αλλά και για να βελτιωθεί ο μαστός ώστε να απαιτείται λιγότερη ακτινοβολία», δήλωσε.
Μια σουηδική μελέτη του 2013, η οποία εξέταζε αν η συμπίεση θα μπορούσε να εξαπλώσει καρκινικά κύτταρα, δεν βρήκε στοιχεία για κάτι τέτοιο και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι μαστογραφίες δεν είναι επικίνδυνες (αρχειοθετημένο εδώ).
Η Γκόρντον πρόσθεσε ότι το επίπεδο ακτινοβολίας που χρησιμοποιείται στη μαστογραφία είναι από τα χαμηλότερα όλων των ιατρικών εξετάσεων. «Έχει μειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες και είναι πολύ κάτω από το “αποδεκτό” επίπεδο που έχουν ορίσει οι οργανισμοί ακτινοπροστασίας».
Το καναδικό Υπουργείο Υγείας αναφέρει ότι ο οργανισμός μπορεί να επιδιορθώσει τα κύτταρα που μπορεί να υποστούν βλάβη από τη δόση ακτινοβολίας που λαμβάνει κατά τη διάρκεια μιας μαστογραφίας. «Το όφελος της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας για τον καρκίνο του μαστού αντισταθμίζει κατά πολύ τον κίνδυνο της μικρής ποσότητας ακτινοβολίας που λαμβάνεται κατά τη διάρκεια μιας μαστογραφίας», αναφέρει ο οργανισμός στο διαδίκτυο (αρχειοθετημένο εδώ).
Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας αναφέρει επίσης ότι η χαμηλή δόση ακτινοβολίας καθώς και η χρήση φιλμ υψηλής ακτινοευαισθησίας μειώνουν το χρόνο που απαιτείται για μια μαστογραφία. «Έτσι, το όφελος της μαστογραφίας υπερκαλύπτει κατά πολύ τον πιθανό κίνδυνο λόγω της έκθεσης σε ακτινοβολία».
Το AFP έχει προηγουμένως καταρρίψει τους ισχυρισμούς ότι η μαστογραφία είναι επικίνδυνη εδώ.