Ένα εντυπωσιακό φακοειδές σύννεφο που εντοπίστηκε πάνω από την Προύσα της Τουρκίας τον Ιανουάριο του 2023 φωτογραφήθηκε και βιντεοσκοπήθηκε ευρέως, προσελκύοντας την προσοχή επειδή ήταν τόσο ασυνήθιστο. Ωστόσο, σχεδόν τρεις εβδομάδες αργότερα, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και διαδικτυακά άρθρα επιχείρησαν να συνδέσουν αυτό το σύννεφο με τον καταστροφικό σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου 2023 που έπληξε περιοχές κοντά στα σύνορα Τουρκίας και Συρίας. Ορισμένοι ισχυρίστηκαν ότι έδειχνε την εμπλοκή ενός αμερικανικού ερευνητικού προγράμματος που ονομάζεται HAARP και ερευνά την ανώτερη ατμόσφαιρα. Αλλά δεν είναι δυνατόν το HAARP να παρεμβαίνει σε καιρικά φαινόμενα σε σημείο που να δημιουργεί σύννεφα ή να προκαλεί σεισμούς, δήλωσαν ειδικοί στο AFP.
Το πρόγραμμα HAARP που εδρεύει στην Αλάσκα έχει γίνει αντικείμενο πολλών αβάσιμων συνωμοσιών, όπως ότι μπορεί να ελέγξει τον καιρό ή ότι συνδέεται με κάποιο τρόπο με την εξάπλωση του ιού Covid-19.
Λίγες ημέρες μετά τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου 2023, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε διάφορες γλώσσες κοινοποίησαν εικόνες του φακοειδούς σύννεφου που εμφανίστηκε στην Προύσα με αναφορές στο HAARP. Ένα τέτοιο βίντεο αναρτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου και κοινοποιήθηκε εκατοντάδες φορές στην Ελλάδα συνοδευόμενο από ένα κείμενο που υποστήριζε ότι υπήρχαν «υποψίες» ότι ο σεισμός «προκλήθηκε» από το πρόγραμμα HAARP.
Το βίντεο είναι προϊόν του διαδικτυακού ιστότοπου, Pro News, τον οποίο το AFP έχει ήδη ελέγξει για τη δημιουργία εσφαλμένου και παραπλανητικού περιεχομένου. Το διαδικτυακό άρθρο και το βίντεο αναφέρουν ότι ο σεισμός «πιστεύεται ότι είναι αποτέλεσμα του προγράμματος HAARP».
Άλλες αναρτήσεις που κοινοποιούν στιγμιότυπα οθόνης του πρωτοσέλιδου του Pro News, με την εικόνα του σύννεφου, για παράδειγμα εδώ και εδώ. Παρόμοιοι ισχυρισμοί εμφανίστηκαν επίσης στα ολλανδικά, τα αγγλικά και τα ιαπωνικά. Υπήρχαν επίσης ισχυρισμοί στα αγγλικά στο Twitter πριν από το σεισμό, προσπαθώντας να συνδέσουν με κάποιο τρόπο το σύννεφο με το HAARP.
Στιγμιότυπο της παραπλανητικής ανάρτησης στο Facebook. Λήψη εικόνας: 15/02/2023 – AFP
Σύννεφο σαν φακός με εμφάνιση UFO
Πολλά μέσα ενημέρωσης αναφέρθηκαν στο περίεργο σύννεφο στις 20 Ιανουαρίου, συμπεριλαμβανομένων των Νέων, του BBC και του Guardian. Οι αναφορές σημείωναν την εμφάνισή του που έμοιαζε με UFO και εξηγούσαν ότι αυτό ήταν αποτέλεσμα του φακοειδούς σχηματισμού του νέφους. Το υλικό του BBC χρησιμοποιήθηκε σε ορισμένες από τις αναρτήσεις με τους ψευδείς ισχυρισμούς.
Το σύννεφο ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακό επειδή σχηματίστηκε λίγο πριν από την ανατολή του ήλιου και βρισκόταν σε μεγάλο υψόμετρο, ώστε να φωτίζεται πριν από την ανατολή του ήλιου, αναφέρει το περιοδικό Forbes.
Τα φακοειδή σύννεφα ονομάζονται έτσι εξαιτίας του καμπυλωτού σχήματος που μοιάζει με φακό. Μοιάζουν επίσης με «ιπτάμενους δίσκους», γράφει το Meteorological Office στο Ηνωμένο Βασίλειο.
«Όταν ο αέρας φυσάει πάνω από μια οροσειρά, υπό ορισμένες συνθήκες, μπορεί να δημιουργήσει μια σειρά από μεταγενέστερα μεγάλα στάσιμα κύματα στον αέρα, όπως οι κυματισμοί που σχηματίζονται σε ένα ποτάμι όταν το νερό ρέει πάνω από ένα εμπόδιο. Εάν υπάρχει αρκετή υγρασία στον αέρα, η ανοδική κίνηση του κύματος θα προκαλέσει τη συμπύκνωση των υδρατμών, σχηματίζοντας τη μοναδική εμφάνιση των φακοειδών νεφών», αναφέρει το Met Office.
«Τα φακοειδή σύννεφα μπορούν φυσικά να προκύψουν από τα βουνά, όπως συμβαίνει στην Προύσα», δήλωσε η εκπρόσωπος του Βασιλικού Μετεωρολογικού Ινστιτούτου της Ολλανδίας (KNMI) Άνεμαρι Χούγκεντοορν σε ηλεκτρονικό μήνυμα προς το AFP στις 10 Φεβρουαρίου. «Το HAARP δεν μπορεί να το προκαλέσει κάτι παρόμοιο ούτε άλλος κανείς», πρόσθεσε.
Η πόλη της Προύσα στην Τουρκία βρίσκεται σε ορεινή περιοχή, σε απόσταση περίπου 36 χιλιομέτρων από το βουνό Ουλούνταγ. Απέχει επίσης σχεδόν 900 χιλιόμετρα από την κύρια περιοχή που επλήγη από τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου.
Το HAARP δεν μπορεί να προκαλεί σεισμούς ούτε επηρεάζει καιρικές συνθήκες
Το HAARP – που σημαίνει High-frequency Active Auroral Research Program – είναι ένα ερευνητικό πρόγραμμα που διαχειρίζεται το Πανεπιστήμιο του Alaska Fairbanks από το 2015, όταν μεταφέρθηκε από την Πολεμική Αεροπορία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Χρησιμοποιεί τον καλύτερο πομπό υψηλής ισχύος στον κόσμο, υψηλής συχνότητας (HF) για τη μελέτη της ιονόσφαιρας και των φυσικών διεργασιών που λειτουργούν στα πολύ υψηλά στρώματα της ατμόσφαιρας μας. Η ιονόσφαιρα ξεκινά σε ύψος περίπου 60 έως 80 χιλιομέτρων και εκτείνεται σε ύψος άνω των 500 χιλιομέτρων.
Ερωτηθείσα εάν το HAARP θα μπορούσε με οποιονδήποτε τρόπο να συνδεθεί με τον σεισμό της Τουρκίας και της Συρίας, η υπεύθυνη του προγράμματος HAARP Τζέσικα Μάθιους δήλωσε στο AFP στις 11 Φεβρουαρίου 2023: «Ο πρόσφατος σεισμός και η τραγική απώλεια ανθρώπινων ζωών στην Τουρκία αναδεικνύουν την καταστροφή που μπορούν να προκαλέσουν οι φυσικές καταστροφές. Ο ερευνητικός εξοπλισμός στο χώρο του HAARP δεν μπορεί να προκαλέσει ή να ενισχύσει φυσικές καταστροφές».
Αρκετοί επιστήμονες δήλωσαν στο ρεπορτάζ του AFP στη Ρουμανία ότι δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία ή εύλογος μηχανισμός με τον οποίο το κέντρο θα μπορούσε να προκαλέσει σεισμό, χαρακτηρίζοντας τέτοιους ισχυρισμούς «επιστημονική φαντασία».
Το HAARP αντιμετωπίζει ορισμένες από τις συνωμοσίες που στρέφονται κατά των δραστηριοτήτων του στον ιστότοπό του με τις συχνές ερωτήσεις.
Δεν μπορεί να ελέγξει τον καιρό, λέει. Τα ραδιοκύματα που εκπέμπει ο πομπός του HAARP δεν απορροφώνται από το τμήμα της ατμόσφαιρας που επηρρεάζει τον καιρό. «Εφόσον δεν υπάρχει αλληλεπίδραση, δεν υπάρχει τρόπος να ελεγχθεί ο καιρός», αναφέρει ο ιστότοπος.
«Το HAARP δεν παράγει νερό στην ατμόσφαιρα, δεν έχει τη δυνατότητα να απελευθερώσει αέρια ή υγρά και δεν αλληλεπιδρά με το υπάρχον νερό στα σύννεφα», προσθέτει.
Ένα φακοειδές σύννεφο πάνω από την πόλη Γευγελή, Βόρεια Μακεδονία, στις 2 Δεκεμβρίου 2015. – ARMEND NIMANI / AFP
Μπορεί ο άνθρωπος να ελέγξει τον καιρό;
Υπάρχουν προσπάθειες χειραγώγησης του καιρού, αλλά μόνο σε μικρή κλίμακα. Ένα παράδειγμα είναι να κάνουν τα σύννεφα να ρίχνουν βροχή ή χιόνι μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται σπορά σύννεφων. Αυτό έχει δοκιμαστεί σε διάφορες χώρες, για παράδειγμα στο Μεξικό, το Ντουμπάι, την Κίνα και τις ΗΠΑ.
Έχουν επίσης διεξαχθεί έρευνες για τεχνολογίες γεωμηχανικής για την αντιστάθμιση ορισμένων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Ένα παράδειγμα είναι η ιδέα της μείωσης της υπερθέρμανσης του πλανήτη με την αντανάκλαση του ηλιακού φωτός μακριά από τη Γη με τεράστια πάνελ.
Στην Ελβετία, μια εταιρεία κατάφερε να δεσμεύσει το CO2 από τον αέρα και να το χρησιμοποιήσει για κάποιο σκοπό, όπως η καλλιέργεια λαχανικών. Αλλά η γεωενέργεια εξακολουθεί να συζητείται και να θεωρείται επικίνδυνη από ορισμένους επιστήμονες.
Τι προκαλεί έναν σεισμό;
Οι σεισμοί προκαλούνται από διεργασίες στον φλοιό της Γης και δεν έχουν καμία σχέση με τα σύννεφα ή την ιονόσφαιρα – όπου επικεντρώνεται η έρευνα του HAARP. Είναι συνέπεια των κινήσεων στο εξωτερικότερο στρώμα της Γης, που ονομάζεται «φλοιός», αναφέρει η NASA εδώ.
Οι τεκτονικές πλάκες που αποτελούν τον φλοιό της γης κινούνται συνεχώς, εξηγεί το Πανεπιστήμιο Caltech. Καθώς οι άκρες αυτών των πλακών ολισθαίνουν η μία πάνω στην άλλη, η τριβή μπορεί να τις επιβραδύνει, προκαλώντας με την πάροδο του χρόνου συσσώρευση πίεσης. «Όταν η δύναμη της κίνησης τελικά ξεπερνά την τριβή, τμήματα του φλοιού ξαφνικά σπάνε ή μετατοπίζονται, απελευθερώνοντας τη συσσωρευμένη πίεση με τη μορφή σεισμικών κυμάτων», εξηγεί το Πανεπιστήμιο.
Παραπληροφόρηση γύρω από τον καταστροφικό σεισμό
Μετά τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε την Τουρκία και τη Συρία στις 6 Φεβρουαρίου, οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κοινοποίησαν πλήθος ψευδών ισχυρισμών σχετικά με τον σεισμό, πολλοί από τους οποίους χρησιμοποίησαν εικόνες και βίντεο που δεν είχαν σχέση με την καταστροφή. Το AFP διερεύνησε αρκετούς από αυτούς, για παράδειγμα, εδώ, εδώ και εδώ.
Μεταξύ άλλων χωρών, η Ελλάδα έστειλε μια ομάδα 21 διασωστών της Ειδικής Μονάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΕΜΑΚ) στις 6 Φεβρουαρίου στην Τουρκία, για να συνδράμει στις επιχειρήσεις διάσωσης. Οι Έλληνες διασώστες επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά τη διάσωση 5 ανθρώπων από τα ερείπια.